TVP Dokument Niedziela, 08.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - 12 TYSIĘCY GRZYBÓW W BARSZCZ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Narratorem filmu jest mykolog, prof. Andrzej Grzywacz - popularyzator nauki i pasjonat życia grzybów. W odcinku występują również: badacz grzybów, dr Andrzej Szczepański oraz entomolog Marek Kozłowski, który opowiada o ciekawych powiązaniach grzybów z owadami. Grzyby są wszechobecne. Zwłaszcza w środowiskach leśnych. A przede wszystkim w mało odwiedzanych, bo podmokłych lasach łęgowych i olsach. Badacze odkrywają w nich po 70 gatunków rzadkich i zagrożonych. Taka mnogość najlepiej świadczy, jak mocno grzyby są powiązane z bogactwem środowiska i jak czytelny jego wskaźnik stanowią. Wspomniane typy lasów są wszakże zawsze nie tylko bogate i obfitujące w podrost krzewów, takich jak bez czarny, czeremcha, kruszyna, porzeczka czy wiele innych, ale też odznaczają się dużym bogactwem świata owadów, a zwłaszcza ptaków, osiągających tutaj nienotowane gdzie indziej zagęszczenia. Ponieważ owocników cennych dla nas gatunków grzybów musimy z pewnym mozołem poszukiwać, nie mamy wystarczającego poczucia wszechobecności tych organizmów. Bo też większa część każdego grzyba zalega pod ziemią, sięgając do znacznych nieraz głębokości. Owocniki są tylko pewnym wykwitem ukrytej pod ściółką i glebą grzybni. Nie zawsze występującym. Obecność owocników zależy m.in. od stanu środowiska, a zwłaszcza stopnia jego skażenia. Różne gatunki na różne skażenia reagują rozmaicie; jedne znikają, ale inne na tym korzystają i rozwijają się bujnie. Są gatunki niezwykle wrażliwe, np. na zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki (SO2). Badaniami wpływu wyziewów na florę grzybów, jak i wieloma innymi zagadnieniami dotyczącymi tych organizmów zajmuje się narrator odcinka, prof. Andrzej Grzywacz z Akademii Rolniczej w Warszawie. Znajomość grzybów, oczywiście wszystkich, nie tylko kapeluszowych i nie tylko jadalnych, to wielkie wyzwanie nawet dla znawcy, bo mamy ich w Polsce ok. 12 tysięcy! 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 210 KAZIMIERZ KRAKOWSKI Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Adamczyk Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce będzie krakowski Kazimierz. Mówią o nim, że jest magiczny, pełen kolorów, smaków i zapachów. Będziemy zwiedzać Kazimierz od wschodu do zachodu słońca. Można go zwiedzić w ciągu jednego dnia - nie potrzeba samochodu, tramwaju, ani nawet mapy. Jeśli ktoś się zgubi - tym lepiej. Kazimierskie zakątki tylko na to czekają. Pełno tutaj malowniczych, małych uliczek i klimatycznych kamienic, a o drogę zawsze zapytać można lokalnego przechodnia. Zaczniemy od słynnej Skałki, na której znajduje się Klasztor oo. Paulinów, powędrujemy dalej szlakiem synagog i murali, pytając i smakując klimat dzielnicy. 07:35 PODWODNY RAJ BORNEO - GOMANTONG Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. Serial dokumentalny, 08:05 NARODZINY OCEANU - CZĘŚĆ 2 (CREATING AN OCEAN) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Dwuczęściowy film dokumentalny o tym, jak powstawało gigantyczne oceanarium w Chinach. Jest sanktuarium morskiego życia. To ogromna, szklano - metalowa konstrukcja, która może pomieścić 100 milionów litrów wody. To największe akwarium na świecie zostało właśnie otwarte na wyspie Hengqin, obok Makau. Nie ma takiego drugiego miejsca, które przypominałoby taką wymarzoną konstrukcję pod względem wielkości placu budowy, typu i skali architektonicznej oraz liczby prezentowanych gatunków morskich czy szacowanej liczby odwiedzających. Budowa była prawdziwą łamigłówką inżynierii architektonicznej, wymagała zespołowej pracy ekspertów z całego świata. To gigantyczne akwarium pobiło już kilka rekordów. Zgromadziło największą liczbę rekinów wielorybich i płaszczek olbrzymich w niewoli. Będzie też domem dla nie mniej niż 20 000 ryb i około 5 000 innych gatunków. Ta miniseria pokaże 4 lata wyjątkowej pracy, innowacji, osiągnięć technicznych i najwyższej klasy logistyki. Zobaczymy również, jak każde ze zwierząt zostało wprowadzone do nowego środowiska, a także poznamy niesamowitą pracę osób odpowiedzialnych za opiekę nad zwierzętami, które są tutaj prawdziwymi celebrytami. 09:05 PIERWSZE ŚWIĘTA MAŁEGO RENIFERA (A BABY REINDEERS FIRST CHRISTMAS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Justin Purefoy Opowieść o młodym reniferze, który przychodzi na świat, aby wraz z grupą młodzieży przygotować się do pierwszych Świąt Bożego Narodzenia. Poznamy mnóstwo atrakcyjnych bohaterów, od osieroconego renifera, po młode osobniki uczące się ciągnąć sanie. Dodatkowych atutem opowieści są oszałamiające, szkockie Highlands. Spotkamy również przedstawicieli społeczności pasterzy, bardzo oddanych zwierzętom i tradycji, którzy opiekują się reniferami. 10:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - DEGAS: PASSION FOR PERFECTION (EXHIBITION ON SCREEN EP. 20 DEGAS: PASSION FOR PERFECTION) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt, Cezanne, Monet, Picasso. 13:55 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 1 MANEWRY MIŁOSNE (NATURAL BORN REBELS EP. 1 MATING GAMES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Mini - seria dokumentalna BBC, w której poznamy zaskakujące zwyczaje zwierząt. Wszystkie zwierzęta stają przed tym wyzwaniem: muszą znaleźć partnera bądź partnerkę i spłodzić potomstwo. To nie jest łatwe. By osiągnąć cel, niektóre są gotowe złamać wszelkie zasady. Przed nami najwięksi rozbójnicy wśród zwierząt. Potrafią walczyć, zwodzić, oszukiwać, a nawet stosować kidnaping. Czy tak szokujące zachowanie może prowadzić do sukcesu? Przedstawiamy najnowsze odkrycia i zdumiewające ustalenia badaczy. Obserwujemy, jak niektóre zwierzęta rozmnażają się i wychowują kolejne pokolenie. Dobieranie się w pary to niełatwa sztuka. Wyszukiwanie idealnej drugiej połowy może wyzwolić to, co najgorsze w przedstawicielach obu płci i prowadzić do zaciekłej wojny podjazdowej. By odnieść sukces w miłosnych podbojach, niekiedy trzeba oszukać, działać na kilku frontach, dokonać aktu kanibalizmu albo użyć przemocy. Rozbójnicy wśród zwierząt odgrywają jednak istotną rolę. Mierzą się z wielkimi wyzwaniami. Szybkie, efektywne działanie i nieco pomysłowości mogą okazać się niezbędne dla uzyskania i odchowania potomstwa. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Ale, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 14:55 SEKRETY DOLINY KRZEMOWEJ - ODC. 1 - BURZYCIELE STAREGO ŁADU (EP. 1 THE DISRUPTORS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tristan Quinn Jamie Bartlett - dziennikarz, blogger, autor książki "The Dark Net" i dyrektor Centrum Analiz Mediów Społecznościowych brytyjskiego think - tanku "Demos", wyrusza w podróż do Doliny Krzemowej by odkryć prawdziwe oblicze działających tam firm i sprawdzić co kryje się za ich obietnicami zbudowania nowego wspaniałego świata. Jak utopijne wizje deregulacji, automatyzacji i nieograniczonej swobody ekonomicznej przekładają się na życie konkretnych ludzi i całych społeczeństw? Jaki wpływ ma działalność takich firm jak "Uber" na losy i standard życia taksówkarzy w Indiach? Czy miliony ludzi, których zastąpią w pracy inteligentne maszyny i roboty znajdą sobie nowe, satysfakcjonujące zajęcia? Czy może czeka nas rewolucja społeczna i upadek świata jaki znamy? 15:55 NIEZIEMSKIE WULKANY (SPACE VOLCANOES) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Andrew Thompson Wulkany są jednym z najbardziej niesamowitych zjawisk naturalnych na Ziemi. Ale są one niczym w porównaniu z gigantami na innych planetach. W tym filmie użyto techniki state - of - the - art CGI i najnowszych technik pozyskania i utrwalenia zdjęć tych spektakularnych kolosów. Odbędziemy podróż na Marsa i zobaczymy wulkan prawie trzy razy wyższy od Everestu. Poznamy niezwykłe lodowe wulkany Plutona. Będziemy się zachwycać ogromną grawitacją Jowisza, która sięga daleko poza jego księżyc, tworząc efektowne niebieskie plamy na wysokości ponad 500 km. 16:55 ISLANDIA Z ALEXANDREM ARMSTRONGIEM - ODC. 2 (ICELAND WITH ALEXANDER ARMSTRONG) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Ed Venner Trzyodcinkowa seria BBC Studios. Alexander Armstrong zwiedza ogromną skałę pośrodku Atlantyku. Mogli ją nazwać krainą rozgrzanej lawy. Wybrali nazwę Islandia, która także pasuje. Poza Wikingami, wulkanami i Bjork niewiele wiedział o Islandii. Wyrusza w liczącą tysiące kilometrów podróż szlakiem nordyckich bogów i zgniłych rekinów. Odkrywa krainę lodowców i gejzerów. Spotka człowieka, który piecze chleb we wrzącej wodzie. Spaceruje także tętniącymi życiem ulicami Rejkjawiku, gra w golfa o północy i jeździ na islandzkim koniu. Część 2. Rozpoczyna się drugi etap islandzkiej przygody i pożegnanie ślicznego Rejkiawiku, stolicy. Nie minęło wiele czasu, a krajobraz zupełnie się zmienił. Skieruje się na południowy wschód, gdzie znajdzie się pośrodku pustyni. Następnie spotka się ze śpiewającym hodowcą owiec. Stamtąd ruszę do kanionu Asbyrgi, gdzie będzie próbował oswoić maleńkiego islandzkiego konika. I na południe nad jezioro Myvatn, gdzie zakończy podróż w wielkim stylu występem chóru. To jest północna Islandia. Północ jest najbardziej dziką częścią tej krainy śniegu i lodu. Tu szczyty są wyższe, równiny równiejsze, a życie i prawdopodobnie ludzie znacznie twardsi. W kolejnym odcinku ruszy na południe na najbardziej rozbujaną islandzką wyspę. Spróbuje tradycyjnej, domowej islandzkiej kuchni. Niektóre potrawy są bardzo kojące. 19:40 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - JACEK BŁAWUT Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Jacek Bławut. 20:15 MISTRZ TAŃCA POWRACA (BALLROOM DANCER) Film dokumentalny, 80 min, Dania, 2011 Reżyseria: Christian Bonke, Andreas Koefoed Zdjęcia: Christian Bonke, Andreas Koefoed Muzyka: Magnus Jarlbo Dwa lata trwały zdjęcia do filmu, który jest debiutem reżyserskim Christiana Holtena Bonke i Andreasa Koefoeda. Reżyserzy spędzili je podpatrując jak Slavik Krykliwy, ukraiński tancerz, u boku swej życiowej i zawodowej partnerki, Anny Melnikowej próbuje po przerwie powrócić do tańca zawodowego. 23:35 POD OPIEKĄ WIECZNEGO SŁOŃCA (V PAPRSCICH SLUNCE / UNDER THE SUN) Film dokumentalny, 105 min, Łotwa/Korea Północna/Rosja/Czechy/Niemcy, 2015 Reżyseria: Vitaly Mansky Scenariusz: Vitaly Mansky Muzyka: Karlis Auzans Dziewczynka z przeciętnej rodziny zostaje wybrana do koreańskiej "Spartakiady". 01:15 WARIACJA NA WIOLONCZELĘ SOLO Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2016 Reżyseria: Aleksandra Rek Scenariusz: Aleksandra Rek "Wariacja na wiolonczelę solo" to dokumentalne love story. Jednak bohaterami nie są kobieta i mężczyzna, tylko światowej sławy wiolonczelista Dominik Połoński i jego instrument. Śledzimy losy wybitnego muzyka, którego lewa ręka została sparaliżowana z powodu choroby. Dominik nie jest w stanie zagrać klasycznego repertuaru, ale z powodzeniem wykonuje muzykę współczesną i eksperymentalną. Koncertuje z największymi orkiestrami w Polsce i za granicą. Ponieważ typowe love story bazuje na ukazywaniu różnych odcieni i wariantów miłości, my także staramy się przyjrzeć, jak ewoluuje uczucie bohatera do wiolonczeli: począwszy od fascynacji, po tęsknotę, troskę, a nawet nienawiść.