TVP Historia Czwartek, 05.01.2023 07:10 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 10 "SZYFR INŻYNIERA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Radioodbiornik powstańczy przechwytuje zaszyfrowaną informację z radzieckiego radia. Nocą na Powiślu ma wylądować kurier, kapitan Siergiejew. Władek dostaje zadanie odebrania Rosjanina. Siergiejew przekazuje informacje o planowanej pomocy powstańcom. Wkrótce nastąpi desant wojsk radzieckich. Wilk ma wrażenie, że kiedyś już spotkał rosyjskiego oficera. Słowiński zleca Siwemu wywiezienie poza Warszawę archiwum AK. Bronek z Michałem próbują rozwikłać zagadkę kodu ze zdjęć Inżyniera. Są coraz bliżej, zaczynają rozumieć, co oznaczają cyfry. Trop wiedzie do pewnego domu na Wilanowskiej. Nad Warszawę nadlatują amerykańskie i brytyjskie samoloty i rozpoczynają zrzut. Powstańcy są przekonani, że alianci zrzucą brygadę spadochronową. Nazajutrz Romek znajduje Lenę z małym Jasiem w jednym z punktów opatrunkowych. Romek umieszcza siostrę w kamienicy, gdzie będzie bezpieczna. 08:00 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce będzie poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. W tym odcinku docieramy do miejscowości Tropie. Tu udajemy się do groty św. Świerada. Św. Świerad to chyba najdawniejszy polski święty. Okolica znana jest nie tylko z pustelników, ale też z fasoli. Poznajemy przepis na potrawę z fasoli i tradycje związana z nią na tych ziemiach. Poszukujemy skarbu Inków, odwiedzamy zamek w Melsztynie i szereg innych ciekawych miejsc. 08:35 HISTORIA POLSKI - ŻWIRKO I WIGURA. 15 DNI CHWAŁY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Kloc Bogata w unikatowe materiały archiwalne opowieść o wielkim zwycięstwie i tragicznej śmierci pilota Franciszka Żwirki i konstruktora samolotu Stanisława Wigury. Ich wygrana w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge International de Turisme w 1932 roku (29 lat po pierwszym locie braci Wright), była sukcesem, który wzbudził w Polsce ogromny entuzjazm. Niestety, obaj zginęli zaledwie 15 dni później w katastrofie pod Cierlickiem (na Śląsku Cieszyńskim). Bohaterami tej opowieści są legendarni pionierzy polskiego lotnictwa. Aby rozwijać swoją pasję często ryzykują. Porucznik Franciszek Żwirko jest brawurowym i obdarzonym wielką fantazją pilotem. Stanisław Wigura to młody, zdolny inżynier, który już podczas studiów na Politechnice Warszawskiej, mimo braku środków i odpowiedniego zaplecza, wraz z kolegami zaczął budować pierwsze samoloty (RWD). 09:55 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCY CIOS Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Ziemowit Pędziwiatr, Cezary Żak, Juliusz Krzysztof Warunek, Zbigniew Paterak, Mirosław Neinert, Andrzej Dopierała, Ryszarda Celińska, Anna Kudulska, Grzegorz Sikora, Anna Dobrowolska, Bolesław Abart, Jerzy Schejbal "Jesteś śmieciem. Jutro odejdziesz z tego miłego więzienia do obozu koncentracyjnego. Stamtąd pewnie nie wyjdziesz żywy, gdyż Niemcy trzeba czyścić z takich jak ty. Jednak - szef tajnych służb SS Reinhard Heydrich zawiesił głos - w swoim parszywym życiu miałeś szczęście, że spotkałeś von Fritscha." Przerażony Otto Schmidt obiecał odwołać zeznania, wyprzeć się spotkania z oficerem. "Przeciwnie" - zaoponował Heydrich. Oznajmił więźniowi, że ma podtrzymać oskarżenie przeciwko generałowi. "Ależ to był kapitan! Kapitan Fritsch! - wołał zdesperowany Schmidt. Heydrich zdawał się nie słyszeć rozpaczliwych wyjaśnień kryminalisty."Spotkałeś generała von Fritscha! Szantażowałeś go. Dał ci pieniądze. Rozpoznasz go na zdjęciu. Tylko w ten sposób ocalisz życie... ". Wiosną 1936 roku atmosfera zagrożenia w Europie gęstniała. Hitler otwarcie parł do wojny. Jego podwładni z NSDAP i SS gremialnie popierali awanturnicze plany. Za to starzy, cesarscy jeszcze generałowie, tacy jak minister wojny von Blomberg oraz dowódca sił lądowych von Fritsch protestowali. Twierdzili, że Wehrmacht nie jest jeszcze przygotowany do starcia ze światowymi potęgami. Hitler zrozumiał, że musi czym prędzej zastąpić oponentów posłusznymi, przepojonymi narodowosocjalistycznym duchem oficerami. Niestety, obaj antagoniści fuhrera mieli wielki autorytet wśród kadry oficerskiej. Przed usunięciem ze stanowisk należało ich więc oczernić, skompromitować, splugawić. Wodzowi pomagali w tym dziele najbliżsi współpracownicy: Himmler, Heydrich oraz Goering. Zarówno dostojnicy z SS, jak i dowódca lotnictwa, pragnęli osłabić siły lądowe, a może nawet przejąć kontrolę nad tą formacją. Marszałek Blomberg ułatwił przeciwnikom zadanie. Ożenił się ze znacznie od siebie młodszą kobietą rejestrowaną w przeszłości przez policję jako prostytutka. Musiał ustąpić ze stanowiska. Generał pułkownik baron von Fritsch nie miał małżonki lekkich obyczajów, więc oskarżono go o homoseksualizm na podstawie zeznań kryminalisty. Choć sąd oficerski odrzucił zarzuty, generał nie doczekał się pełnej rehabilitacji. Wyruszył na wojnę jako dowódca pułku artylerii i zginął pod Warszawą. Fałszywy świadek Otto Schmidt, wbrew obietnicom Heydricha, został zastrzelony. Zaś ani Himmler, ani Goering, choć dobrze wykonali brudną robotę, nie odebrali wymarzonej nagrody - nie podporządkowali sobie armii. Żaden z akolitów Adolfa nie miał prawa wyrosnąć zbyt wysoko. 12:30 MIASTO Z MORZA - ODC. 4/4 Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: Stanisława Fleszerowa-Muskat Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski, Andrzej Grąziewicz, Krzysztof Janczar, Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn Odc. 4 Pomimo sprzeciwu ojca dziewczyny, Łucka i Krzysztof biorą cichy ślub. Helena i Wołodia organizują im przyjęcie weselne. Kryzys na giełdzie i spadek kursu franka powoduje, że konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Giełdowy krach dotyka też Augustyna, który trzyma oszczędności w banku gdańskim. Załamany sytuacją dostaje udaru mózgu. Budowa portu zostaje wstrzymana, wszyscy tracą pracę. W tym trudnym okresie Krzysztof i Wołodia pomagają Bernardowi łowić ryby, które Łucka sprzedaje na targu. Inżynier Wenda wyjeżdża do Warszawy na rozmowy z ministrem przemysłu i handlu - Eugeniuszem Kwiatkowskim. Udaje mu się go przekonać do swoich racji. Minister godzi się na dalszą budowę portu i rozbudowę floty. Sparaliżowany Konka umiera. Przed śmiercią błogosławi młodą parę. Bohaterowie oglądają w kinie kronikę z informacją, że 10 lutego 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie. Rodzi się Julia, córka Łucki i Krzysztofa. Wołodia wstępuje do Marynarki Wojennej. W nowym kościele w Gdyni odbywa się chrzest Julii. Firmy duńskie i belgijskie kontynuują budowę portu. Podczas pożegnalnego spaceru bohaterowie mówią o swoich planach. Krzysztof chce postawić willę nad morzem. Helena wspomina zainteresowanego nią radcę. Wołodia odpływa w roczny rejs. Na zakończenie fotograf robi im wspólne zdjęcie. Już w czasach współczesnych Julia opowiada o dalszych losach bohaterów. 17:10 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 11 "BRATNIA POMOC" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny Zdziesiątkowana kompania Krawca broni resztką sił domu na Czerniakowie. Niemcy przypuszczają już trzeci atak. Wszyscy wiedzą, że przy tak niewielkim uzbrojeniu powstańcy długo się nie utrzymają. Z kompanii odłącza się na chwilę Bronek, który wyrusza na poszukiwanie tajemniczego mieszkańca z domu na Wilanowskiej. W siedzibie radia, Michał znów odbiera nietypowy sygnał. Podejrzewa, że są to instrukcje dla sowieckich agentów. Namawia umierającego z bólu Słowińskiego, by spróbował odkodować szyfrowaną informację. Rainer zastanawia się, gdzie ukryć archiwum. Pabst jednak wydaje się nieobecny i prosi kolegę o cyjanek dla siebie i swojej ukochanej Hilde. 18:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - KORPORACJA ZABÓJCÓW Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Zabójstwa polityczne, fałszowanie wyborów, na końcu pełnoskalowa wojna. Znów jesteśmy u władzy, tym razem na zawsze - zapewniał Putin lata temu w wąskim gronie FSB. O zbrodniach i krętactwach reżimu putinowskiego mówią Barbara Włodarczyk - dziennikarka, w latach 2004 - 2009 korespondentka TVP w Moskwie; Grzegorz Kuczyński - specjalista ds. Rosji, autor "Jak zabijają Rosjanie" oraz Adam Borowski - działacz opozycji w PRL. 19:10 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI GOŁDAPSKIEGO LASU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Tomasz Piotrowski Od 6 stycznia do 16 lipca 1982 roku w byłym ośrodku Radiokomitetu przetrzymywano 750 kobiet: działaczek związkowych, dziennikarek, aktorek, pracownic struktur Solidarności i wiele przypadkowych osób. Ośrodka pilnowało 60 żołnierzy WP, 12 klawiszy i 8 pracowników SB. Przez kilka miesięcy kobiety nie opuszczały pawilonów. Utrudniano im kontakty z rodzinami; a prasa reżimowa donosiła o luksusowych warunkach, w jakich izolowano żeńską ekstremę Solidarności. Opowieści i zwierzenia kilkunastu z tych kobiet oraz księdza stanowią trzon dokumentalnego zapisu. 20:10 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski: idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 22:05 MATA HARI - ODC. 1 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 46 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Grard Depardieu Fabuła serialu koncentruje się wokół ostatnich piętnastu latach życia Maty Hari (Vahina Giocante). Porzucona przez męża i pozbawiona prawa do opieki nad jedyną córką, Margaret McLeod zostaje bez środków do życia. Zdesperowana kobieta postanawia przenieść się do Paryża, gdzie podejmuje pracę tancerki egzotycznej ukrywającej się pod pseudonimem Mata Hari. Wkrótce zdobywa sławę wśród europejskiej elity, a drzwi luksusowych rezydencji i willi stoją przed nią otworem. Każdy występ tworzy niesamowite wrażenie. Ale w 1913 roku, kiedy świat staje w obliczu zbliżającej się I wojny światowej, kariera kobiety traci impet. Margaret zaczyna spotykać się z politykami, wojskowymi i wpływowymi ludźmi z różnych krajów, co stwarza zupełnie nowe możliwości. 23:00 MATA HARI - ODC. 2 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 50 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Grard Depardieu Po nieudanej próbie porwania córki, Margaret mieszka w domu rodziny Astruc i pracuje z Gabrielem w szkole jeździeckiej. Pewnego razu jadąc konno ratuje życie zamożnej arystokratce, Lidii Kireewskiej, która poniósł koń. W dowód wdzięczności Kireewskaja oferuje Margaret pieniądze i pracę jako osobisty trener jazdy konnej. Ale Mollier i Astruc odradzają Margaret: przyjaźń z Kireewskają całkowicie zepsuje jej reputację. Margaret zwraca pieniądze Lydii i odmawia jej pomocy. Kireewskaja postanawia się na niej okrutnie zemścić. 00:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OFLAG II D GROSS BORN Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Oflag II D Gross Born To niepojęte, że przez ponad pół wieku na mapie Polski istniało miejsce wyglądające tak, jakby ktoś wyciął w niej nożyczkami czarną dziurę. Milczały o nim leksykony geograficzne, na dystans od niego utrzymywano ruch drogowy. Badania jego wojennej historii, dla nas Polaków ważnej, dopiero nabierają rozmachu. Borne Sulinowo długo istniało tylko na mapach sztabowych. W powszechnej świadomości to miasteczko funkcjonowało jako obszar eksterytorialny zajęty przez sowietów i niedostępny dla Polaków. Ale dla nas jest to przede wszystkim miejsce męczeństwa. Tu w czasie wojny Wehrmacht zorganizował obóz jeniecki, gdzie znalazło się około 6 tysięcy Polaków. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCY CIOS Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Ziemowit Pędziwiatr, Cezary Żak, Juliusz Krzysztof Warunek, Zbigniew Paterak, Mirosław Neinert, Andrzej Dopierała, Ryszarda Celińska, Anna Kudulska, Grzegorz Sikora, Anna Dobrowolska, Bolesław Abart, Jerzy Schejbal "Jesteś śmieciem. Jutro odejdziesz z tego miłego więzienia do obozu koncentracyjnego. Stamtąd pewnie nie wyjdziesz żywy, gdyż Niemcy trzeba czyścić z takich jak ty. Jednak - szef tajnych służb SS Reinhard Heydrich zawiesił głos - w swoim parszywym życiu miałeś szczęście, że spotkałeś von Fritscha." Przerażony Otto Schmidt obiecał odwołać zeznania, wyprzeć się spotkania z oficerem. "Przeciwnie" - zaoponował Heydrich. Oznajmił więźniowi, że ma podtrzymać oskarżenie przeciwko generałowi. "Ależ to był kapitan! Kapitan Fritsch! - wołał zdesperowany Schmidt. Heydrich zdawał się nie słyszeć rozpaczliwych wyjaśnień kryminalisty."Spotkałeś generała von Fritscha! Szantażowałeś go. Dał ci pieniądze. Rozpoznasz go na zdjęciu. Tylko w ten sposób ocalisz życie... ". Wiosną 1936 roku atmosfera zagrożenia w Europie gęstniała. Hitler otwarcie parł do wojny. Jego podwładni z NSDAP i SS gremialnie popierali awanturnicze plany. Za to starzy, cesarscy jeszcze generałowie, tacy jak minister wojny von Blomberg oraz dowódca sił lądowych von Fritsch protestowali. Twierdzili, że Wehrmacht nie jest jeszcze przygotowany do starcia ze światowymi potęgami. Hitler zrozumiał, że musi czym prędzej zastąpić oponentów posłusznymi, przepojonymi narodowosocjalistycznym duchem oficerami. Niestety, obaj antagoniści fuhrera mieli wielki autorytet wśród kadry oficerskiej. Przed usunięciem ze stanowisk należało ich więc oczernić, skompromitować, splugawić. Wodzowi pomagali w tym dziele najbliżsi współpracownicy: Himmler, Heydrich oraz Goering. Zarówno dostojnicy z SS, jak i dowódca lotnictwa, pragnęli osłabić siły lądowe, a może nawet przejąć kontrolę nad tą formacją. Marszałek Blomberg ułatwił przeciwnikom zadanie. Ożenił się ze znacznie od siebie młodszą kobietą rejestrowaną w przeszłości przez policję jako prostytutka. Musiał ustąpić ze stanowiska. Generał pułkownik baron von Fritsch nie miał małżonki lekkich obyczajów, więc oskarżono go o homoseksualizm na podstawie zeznań kryminalisty. Choć sąd oficerski odrzucił zarzuty, generał nie doczekał się pełnej rehabilitacji. Wyruszył na wojnę jako dowódca pułku artylerii i zginął pod Warszawą. Fałszywy świadek Otto Schmidt, wbrew obietnicom Heydricha, został zastrzelony. Zaś ani Himmler, ani Goering, choć dobrze wykonali brudną robotę, nie odebrali wymarzonej nagrody - nie podporządkowali sobie armii. Żaden z akolitów Adolfa nie miał prawa wyrosnąć zbyt wysoko. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CHURCHILL Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w pierwszej fazie wojny. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.