TVP Historia Czwartek, 05.01.2023 Zmiany z dnia 28.12.2022 w stosunku do raportu z dnia 21.12.2022 (dodano pozycję programową) 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1885 - otwarto gmach Opery paryskiej; 1933 - początek budowy Golden Gate Bridge w San Francisco; 1956 - pierwsze spotkanie Klubu Krzywego Koła; 1968 - Dubczek pierwszym sekretarzem KPCz; (dodano pozycję programową) 10:55 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 1 - BIELIK Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Program przyrodniczy, w którym prowadzący - Łukasz Bożycki - porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny. Swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Wszystko, co nas otacza, jest ze sobą powiązane. Współpracuje lub się zwalcza, poluje lub ostrzega się wzajemnie przed zagrożeniem. Przyroda, szczególnie ta dzika, to sieć powiązań, co wyjaśnia i odkrywa przed widzami przyrodnik Łukasz Bożycki. Rozpoczyna przyrodnicze opowieści od bielika, pierwowzoru polskiego godła narodowego. Bielik odgrywa ważną rolę w środowisku, jako drapieżnik szczytowy wybiera na swoje ofiary zwierzęta osłabione np. przez choroby. Bieliki, nieświadomie, poprzez budowanie większej liczby gniazd niż same potrzebują, tworzą środowisko przyjazne innym ptakom drapieżnym: na przykład puszczyki mszarne są wręcz uzależnione od obcych gniazd, ponieważ, jako sowy, nie budują własnych. Współpraca bielików z innymi zwierzętami, żywiącymi się padliną, zapewnia nieustający obieg pierwiastków w przyrodzie. (dodano pozycję programową) 11:30 RONDELE - WIELKA ZAGADKA SPRZED 7000 LAT Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński Zdjęcia: Rafał Jerzak Wykonawcy: Jacek Kaczmarski Ten fabularyzowany dokument to swego rodzaju opowieść - wędrówka po ziemiach naszego kraju i Europy przed bez mała 7000 laty, co bezpośrednio przekłada się na wysoki walor poznawczy i edukacyjny filmu. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom, animacji 3D, precyzyjnie zaplanowanym kadrom, widzimy świat, który już dawno przestał istnieć. Tego typu filmy w kinematografii polskiej praktycznie nie istnieją. Punktem wyjścia do filmu są stosunkowo słabo rozpoznane i zbadane rondele, które są najstarszymi, sięgającymi 7000 lat wstecz, przykładami monumentalnej architektury w Europie. Budowano je m.in. na Węgrzech, w Czechach, Austrii, Niemczech i, co najważniejsze, na terenie dzisiejszych ziem polskich. W sumie w Europie odkryto ich ponad 180. W 2014 roku w Polsce rozpoznane były tylko trzy tego typu konstrukcje, teraz jest już ich co najmniej 5. Rondele to budowle o konstrukcji drewniano - ziemnej o średnicy dochodzącej do stu kilkudziesięciu metrów, kolistego kształtu na planie okręgu, wznoszone przy użyciu prostych narzędzi przez społeczność najstarszych rolników, którzy przybyli na ziemie obecnej Polski z terenów naddunajskich. Ich budowę rozpoczęto około 4900 lat przed naszą erą. Po około 200 - 300 latach funkcjonowania zniknęły. W opinii profesora Lecha Czerniaka rondele były na obszarze Europy Środkowej nową instytucją społeczną, której wynalazek odegrał kluczową rolę w uformowaniu się nowego ładu społecznego po upadku kultury pierwszych rolników w początkach V tysiąclecia p.n.e. Podobne czy też zbliżone, co do swej funkcji budowle wielokrotnie obserwujemy w późniejszych czasach. Najbardziej spektakularnym i znanym, ale młodszym o ponad 1500 lat przykładem jest Stonehenge. Obiekty te na terenie Polski zostały rozpoznane m.in. pod Oławą w Drzemlikowicach, Bodzowie, Nowym Objezierzu, w Wenecji koło Biskupina, Tylicach w woj. kujawsko - pomorskim. W filmie zaprezentowane są, również inne spektakularne - praktycznie nieznane fakty związane z naszą zamierzchłą przeszłością. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:20 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 3 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Dalszy ciąg niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. (dodano pozycję programową) 16:20 FESTIWAL KULTURY UTRACONEJ Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Kuśmierczyk Scenariusz: Anna Kuśmierczyk, Mateusz Koldun Wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 r. zmienił nie tylko porządek polityczny ówczesnego świata. W sposób nieodwracalny ucierpiała również kultura. Straty w zakresie muzyki, filmu, literatury, malarstwa czy architektury pozostają do dnia dzisiejszego niepoliczalne. Wskutek wojennych zniszczeń, rabunków i cenzury okupantów sztuka całkowicie zmieniła kierunki rozwoju. Ciągłość kultury dwudziestolecia międzywojennego została w sposób brutalny przerwana. Szczególne miejsce na tle Europy i świata zajmuje tutaj Polska. Wskutek brutalnej polityki okupantów i prowadzonych na jej terytorium działań wojennych na zawsze utracono część jej przedwojennego dorobku. W myśl hasła Kultura wielu wymiarów, które przyświeca naszej działalności, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku organizuje Festiwal Kultury Utraconej. Jego celem jest przybliżenie strat, które polska kultura poniosła w latach 1939 - 1945 zarówno w sferze duchowej, jak i materialnej. Na przykładzie wybranych twórców i ich dzieł podczas festiwalu zostanie przypomniany wyjątkowy dorobek artystyczny II Rzeczpospolitej i jego fenomen.