TVP Kultura Czwartek, 05.01.2023 08:20 NIEDZIELA Z... KRYSTYNĄ PROŃKO Dysk./wywiad/debata, 41 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadząca) Gościem "Niedzieli z..." jest Krystyna Prońko - wokalistka, kompozytorka i pedagog, znana z licznych przebojów, m. in. "Jesteś lekiem na całe zło" czy "Małe tęsknoty". 09:15 WINNETOU - W DOLINIE ŚMIERCI (WINNETOU UND SHATTERHAND IM TAL DER TOTEN) Film przygodowy, western, 85 min, Jugosławia/Niemcy/Włochy 1968 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: Axel Berg, Harald Reinl Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Karin Dor, Ralf Wolter, Eddi Arent, Rik Battaglia, Clarke Reynolds, Vladimir Medar i inni Major Kingsley zostaje posądzony o sprzeniewierzenie złota, które miał odtransportować z zagrożonego fortu Dawson w bezpieczne miejsce. W obronie czci ojca, nieobecnego na rozprawie sądowej, staje jego córka Mabel, wspomagana przez Old Shatterhanda. Gdy rozprawa zostaje odroczona, a Mabel wpada w ręce bandytów usiłujących odebrać jej ostatni list ojca, Old Shatterhand znów przychodzi jej z odsieczą. Wraz z Mabel i delegowanym przez sąd porucznikiem Cummingsem ruszają na spotkanie Winnetou, któremu umierający Kingsley wyjawił w tajemnicy nowe miejsce ukrycia złota. Rozpoczyna się dramatyczny wyścig z bandą złoczyńców i plemieniem Siuksów, które wykopało topór wojenny i też chce zdobyć złoto, żeby kupić za nie broń. Dzięki przebiegłości i odwadze Winnetou oraz Old Shatterhanda udaje się im dotrzeć jako pierwszym do Doliny Śmierci, gdzie znajduje się złoto ukryte wśród grobowców dawnych wodzów indiańskich. Niestety, w ostatniej chwili bandyci znów podstępem uprowadzają Mabel i zmuszają tym samym Winnetou i Old Shatterhanda do wydania im złota. W tym samym momencie przybywają jednak Siuksowie, których strzały powodują wybuch gazu ziemnego. Dochodzi do katastrofy. 11:00 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 4/7 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Witold Pyrkosz, Wojciech Pokora i inni Właściciele Koborowa witają Nikodema Dyzmę jak męża opatrznościowego. Administrator majątku, dumny, że udało mu się tak wspaniale rozwiązać problem przydziału drzewa dla koborowskich tartaków, chełpi się swoim sukcesem i stopniowo wyzbywa się obaw, że mógłby utracić wygodną posadkę u pana Kunickiego. Cieszy się życiem i powodzeniem, których nie skąpi mu los. Martwi go jedynie Kasia zazdrosna o panią Ninę. Gdy dziewczyna robi Dyzmie awanturę, ojciec natychmiast wysyła ją za granicę. Nieoczekiwanie nadchodzi telegram z Warszawy. Premier wzywa pilnie pana Nikodema w związku z jego genialnym projektem gospodarczym, proponuje mu prezesurę Banku Zbożowego. Dyzmę ogarniają wątpliwości, czy da sobie radę na tak odpowiedzialnym stanowisku. Wierzy jednak w swoją szczęśliwą gwiazdę, więc przyjmuje ofertę. Gdy wraca do Koborowa pożegnać się, pan Kunicki wręcz błaga go, by zechciał zachować posadę administratora majątku. 12:05 MARTHA COOPER - HISTORIA GRAFFITI (MARTHA: A PICTURE STORY) Film dokumentalny, 51 min, Australia, 2019 Reżyseria: Selina Miles W latach 70. XX wieku w Nowym Jorku fotografka Martha Cooper uchwyciła jedne z pierwszych zdjęć graffiti, w czasie gdy miasto wypowiedziało mu wojnę. Kilkadziesiąt lat później Cooper wywarła wpływ na globalny ruch artystów ulicznych. 13:45 SŁOŃCE I CIEŃ. GUSTAW HOLOUBEK Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Holoubek Scenariusz: Jan Holoubek Zdjęcia: Jan Holoubek Impresja filmowa o Gustawie Holoubku, z udziałem jego największego przyjaciela - Tadeusza Konwickiego. Przyjaciele rozmawiają o życiu artystycznym i własnej filozofii. Film został wyróżniony na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film" 2007. (Mały Jantar dla najlepszego dokumentu). "Słońce i cień..." składa się z kilku epizodów, właściwie opowieści Gustawa Holoubka, dotyczących tego, co dla niego najważniejsze. 14:35 PRYMAS. TRZY LATA Z TYSIĄCA Film polityczny, 101 min, Polska 2000 Reżyseria: Teresa Kotlarczyk Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Andrzej Seweryn, Maja Ostaszewska, Zbigniew Zamachowski, Krzysztof Wakuliński, Grzegorz Sikora, Mariusz Benoit, Jerzy Trela, Henryk Talar, Mariusz Jakus, Joanna Orzeszkowa, Maciej Wojdyłła, Piotr Adamczyk, Andrzej Bogusz Kierowanie Kościołem w Polsce przypadło kardynałowi Wyszyńskiemu w szczególnym momencie. Nominacja na arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego, a tym samym prymasa Polski, nastąpiła niemal w przeddzień zjednoczeniowego zjazdu PZPR, po którym rozpoczął się represyjny etap polityki władz wobec Kościoła. Pod pretekstem działalności antypaństwowej na początku lat 50. komunistyczne władze PRL aresztują wielu biskupów i księży i dokonują konfiskaty znacznej części majątku Kościoła. Kardynał Stefan Wyszyński w publicznych wystąpieniach zdecydowanie przeciwstawia się bezprawnemu działaniu władz. Ówczesny premier, Bolesław Bierut, postanawia wyeliminować politycznego przeciwnika i podejmuje decyzję o odizolowaniu duchowego przywódcy od społeczeństwa. Po uzyskaniu akceptacji radzieckich zwierzchników 25 września 1953 r. aresztuje księdza prymasa. Stefan Wyszyński zostaje w tajemnicy wywieziony z Warszawy i osadzony w opuszczonym, zrujnowanym klasztorze w Stoczku Warmińskim. Z więzienia w Rawiczu zostaje jednocześnie sprowadzony ksiądz Stanisław Skorodecki skazany za nauczanie religii w szkole. Do Stoczka trafia również wyznaczona do posług siostra Leonia, przetrzymywana wcześniej z innnymi zakonnicami w więzieniu w Grudziądzu. Zadaniem obojga jest składanie relacji ze wszystkiego, co się dzieje wokół kardynała, a czego UB nie jest w stanie podejrzeć lub podsłuchać, informowanie o niemal każdym jego słowie. Komendant liczy, że za ich namową prymas dobrowolnie zrzeknie się wszelkich funkcji kościelnych. Wielomiesięczna presja psychiczna (izolacja, ciągły nadzór, zakaz korespondencji, obejmujący nawet listy do i od ojca) oraz fizyczna (surowe warunki, zimno, niedożywienie, brak dostępu do lekarza pomimo choroby) nie załamują duchownego. Siły i wytrwałości dodaje mu niezłomna wiara, żarliwa modlitwa, serce wolne od nienawiści. Komendanta zastępuje jego zwierzchnik, diaboliczny pułkownik, który sprowadza do klasztoru sobowtóra księdza prymasa, niejakiego Molendę. Całymi tygodniami Molenda uczy się naśladować sposób mówienia i poruszania się Wyszyńskiego, jego gesty, ruchy, ton głosu. Gdy już będzie gotowy, ma - zgodnie z planem - na zorganizowanym przez UB zebraniu biskupów zrzec się, jako rzekomy prymas, zwierzchnictwa nad Kościołem polskim. Tymczasem ksiądz Stanisław, który miał składać raporty na temat kardynała, okazuje się jego wiernym i lojalnym sługą i przyjacielem. O zdradę podejrzewa natomiast siostrę Leonię. Niebawem przekonuje się, że miał rację. Zwerbowana przez UB młoda zakonnica prowadzi, na żądanie pułkownika, szczegółowe zapiski rozmów prowadzonych przez obu duchownych. Ksiądz Stanisław zdobywa jeden z jej zeszytów. Udaje się przemycić go na zewnątrz. Wieść o "przecieku" dociera do strażników prymasa w przeddzień spotkania z biskupami. Akcję z niepotrzebnym już teraz sobowtórem trzeba odwołać. Ale dłuższy pobyt prymasa w dotychczasowym miejscu też jest bardzo ryzykowny. Dzieło Teresy Kotlarczyk podzieliło krytykę, choć przeważały opinie przychylne, niekiedy wręcz entuzjastyczne. Podkreślano spójność stylistyczną, równowagę i umiar filmu, jego powściągliwość i skromność przy jednoczesnej sile dramatycznej. Duża w tym zasługa również scenarzysty, Jana Purzyckiego, który oparł scenariusz na "Zapiskach więziennych" samego kardynała Wyszyńskiego i bogatej dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że "Prymas" jest wierną rekonstrukcją faktów historycznych. Nie ma np. dowodów, że komunistyczne władze rzeczywiście zamierzały wykorzystać sobowtóra do rozwiązania konfliktu z prymasem i Kościołem. Był to zabieg artystyczny, przydający filmowi emocjonalnej grozy, obrazujący metody, jakimi posługiwano się w walce ideologicznej. To także prawdziwy popis gry aktorskiej Andrzeja Seweryna, odtwórcy zarówno roli kardynała Wyszyńskiego, jak i jego sobowtóra Molendy. Udało mu się najtrudniejsze: z jednej strony odtworzył wizerunek charakteru i duchowości prymasa, z drugiej ukazał człowieka, który z małpią zręcznością naśladuje każdy jego gest i ton, ale nie dociera do prawdy duchowej i dlatego pozostaje tylko fałszywie brzmiącą marionetką. 18:10 NIEDŹWIADEK (L'OURS) Familijny film przygodowy, 92 min, Francja/USA, 1988 Reżyseria: Jean Jacques Annaud Scenariusz: Gerard Brach Aktorzy: Jack Wallace, Tcheky Karyo Ekranizacja prozy Jamesa Oliviera Curwooda. Jest rok 1885. Wysoko w górach niedźwiedzica wybierająca miód z gniazda dzikich pszczół ginie pod oberwanym głazem. Mały niedźwiadek zostaje sierotą. Błąkając się po lesie, napotyka innego niedźwiedzia - rannego samotnika. Naśladuje go z bezpiecznej odległości i stara się do niego zbliżyć. Mimo początkowej nieufności, wielki, kulawy niedźwiedź akceptuje go. Tymczasem myśliwi rozpoczynają nagonkę na niedźwiedzie. Dużemu udaje się uciec, ale malec zostaje schwytany. Z ciekawością obserwuje ludzi i ich konie. Gdy podczas polowania duży niedźwiedź daruje życie jednemu z myśliwych, osaczywszy go przedtem na skalnej półce, myśliwi rezygnują z dalszego polowania i postanawiają uwolnić niedźwiadka. Ale malec wcale nie ma ochoty rozstać się z nimi... Film nagrodzony wieloma prestiżowymi nagrodami i nominowany do Oscara. (tekst: Beata Rodewald - Mazurkiewicz) 20:00 CÓRKA D'ARTAGNANA (LA FILLE D'ARTAGNAN) Film kostiumowy, 124 min, Francja 1994 Reżyseria: Bertrand Tavernier Scenariusz: Michel Leviant, Riccardo Freda, Eric Poindron Zdjęcia: Patrick Blossier Muzyka: Philippe Sarde Aktorzy: Sophie Marceau, Philippe Noiret, Claude Rich, Jean - Luc Bideau, Raoul Billerey, Sami Frey, Charlotte Kady, Nils Tavernier, Luigi Proietti i inni Gdy w 1950 r. włoski reżyser i scenarzysta Riccardo Freda zrealizował film "Syn d'Artagnana", wydawało się, że jest tylko kwestią miesięcy, by na ekranie pojawiła się także opowieść o losach córki słynnego muszkietera, zwłaszcza że Freda przygotował już szkic scenariusza. Możliwość uczynienia kobiety spadkobierczynią idei dzielnych gwardzistów królewskich wydawała się bardzo frapująca. A jednak minęło ponad 40 lat, zanim d'Artagnan doczekał się kolejnego, ekranowego potomka. Piękna panna okazała się godna swego ojca, dorównując mu odwagą, determinacją i prawością. Eloise w interpretacji Sophie Marceau, jednej z najciekawszych aktorek młodego pokolenia we Francji ("Prywatka", "Narwana miłość", "Studentka", "Policja", "Szuani", "Waleczne serce"), w niczym nie przypomina XVII - wiecznej łagodnej mniszki: jest energiczna, pewna siebie, znakomicie jeździ konno i po mistrzowsku włada szpadą. Co istotne, reżyserowi "Córki d'Artagnana", Bertrandowi Tavernerowi, udało się nawiązać do realiów powieści Dumasa, zachować ich klimat, a jednocześnie nadać filmowi współczesny rys. Przygody bohaterów, dworskie intrygi, brawurowe pojedynki i miłosne podchody doprawił ponadto sporą dawką humoru. Jesień 1654 r. W jednym z klasztorów na południu Francji przebywa Eloise, córka sławnego niegdyś muszkietera d'Artagnana. Ojciec powierzył wychowanie swej jedynaczki zakonnicom, sam odsuwając się na starość od świata. Pewnego dnia do klasztoru trafiazbiegły niewolnik ścigany przez ludzi bezwzględnego księcia de Crassac i jego przyjaciółki - Kobiety w Czerwieni. W ślad za uciekinierem w murach klasztornych zjawiają się też jego prześladowcy. Na oczach Eloise zabijają matkę przełożoną. Chęć odwetu i wściekłość biorą w dziewczynie górę nad pokorą wpajaną jej przez mniszki. Przypuszczając, że zabójstwo może być częścią spisku przeciwko czekającemu na koronację królowi Ludwikowi XIV, Eloise wyrusza do Paryża, aby przekonać się o słuszności swych podejrzeń. Odnajduje tam ojca i stara się go nakłonić, by jej pomógł. Ale postarzały, odsunięty od dworu i zgorzkniały d'Artagnan nie ma sił ani ochoty, by wziąć udział w takiej przygodzie. Eloise podejmuje więc sama wyzwanie i zakrada się do Luwru. 22:40 LEĆ, PTASZKU, LEĆ. OPOWIEŚĆ O WĘGIERSKICH DOMACH TAŃCA (FLY BIRD, FLY. THE HUNGARIAN DANCE HOUSE STORY) Film dokumentalny, 57 min, Węgry, 2020 Reżyseria: Simon Broughton Scenariusz: Simon Broughton Opowieść o historii węgierskiego ruchu Domów Tańca (Tanchaz), od jego początków we wczesnych latach 70. po współczesność. 23:55 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - MIŁOŚĆ PISANA BRAILLEM (LE COEUR EN BRAILLE) Komedia, 85 min, Francja, 2016 Autor: Pascal Ruter Reżyseria: Michel Boujenah Scenariusz: Michel Boujenah, Alfred Lot Aktorzy: Alix Vaillot, Jean - Stan Du Pac, Antoine Khorsand, Laurent Capelluto 12 - letnia Marie, dobra uczennica i utalentowana wiolonczelistka ma pewien sekret - cierpi na nieuleczalną chorobę oczu. I chociaż na razie jeszcze w miarę normalnie funkcjonuje w życiu, to wie, że wkrótce będzie zmuszona do życia w całkowitej ciemności. Rodzice zamierzają przenieść ją do szkoły dla niewidomych, lecz Marie ma inne plany - zamierza zdać egzamin do prestiżowej szkoły muzycznej. Aby zrealizować ten plan, prosi o pomoc nieśmiałego Victora - kolegę z klasy. Krok po kroku Victor stanie się oczami Marie, a oboje przekonają się, że uczuć nic i nikt nie może zatrzymać. 01:35 OPERA NATIONAL DE PARIS - JEZIORO ŁABĘDZIE (OPERA NATIONAL DE PARIS - LE LAC DES CYGNES) Film fabularny telewizyjny, 141 min, Francja, 2019 Wykonawcy: Leonore Baulac, Germain Louvet, Francois Alu, Premier Danseur Les Premiers Danseurs et Le Corps de Ballet de L’Opera National de Paris Spektakl do muzyki Piotra Czajkowskiego, zarejestrowany w lutym 2019 roku. Choreografię do baletu stworzył Rudolf Nuriejew. W rolach głównych zobaczymy tancerzy: Leonore Baulac, Germaina Louveta i Francois Alu. Solistom towarzyszą tancerze Paryskiej Opery Narodowej.