TVP Kultura Piątek, 06.01.2023 08:10 UKRAIŃCY - ODC. 1. ANDRIJ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska W serialu dokumentalnym "Ukraińcy" spojrzymy w głąb życia Ukraińców w Polsce. Format przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Andrij pochodzi ze wschodniej Ukrainy. Jest zawodowym żołnierzem. Był na misjach w Iraku, Afganistanie, ale także w Afryce, np. w Sierra Leone, Kongo. Jest sierotą. Jego rodzice (oboje także żołnierze zawodowi) zginęli w Afganistanie w 1986 roku. Wychowali go dziadkowie, ale żyje jeszcze tylko dziadek, który w dalszym ciągu mieszka na Ukrainie. Był kilkukrotnie ranny, ale to postrzał w 2014 roku na Majdanie, przekreślił jego zawodową karierę oraz spowodował niepełnosprawność. We wszystkim wspiera go żona, która przychodziła jako wolontariuszka do szpitala, potem spotkali się przypadkowo i wtedy powiedział jej, że będzie jego żoną. Ta romantyczna historia zakończyła się oświadczynami, które zostały przyjęte. Dziś mieszkają razem pod Krakowem, w wynajętym domu z ogrodem. Andrij jeździ Uberem, Aleksandra, jego żona, z wykształcenia jest historykiem sztuki, pracuje jako księgowa w korporacji. To historia pełna ciepła i życzliwości, o wzajemnym wspieraniu się, o ich codziennej walce z niepełnosprawnością i bólem, ale i o marzeniach (o własnym domku z ogródkiem i dzieciach), które chcą spełnić, pozostając w Polsce już na zawsze. Niestety, wojna, która nadeszła, zmieniła ich plany. Oboje skupiają się na pomocy swoim rodakom. 09:10 NIEDŹWIADEK (L'OURS) Familijny film przygodowy, 92 min, Francja/USA, 1988 Reżyseria: Jean Jacques Annaud Scenariusz: Gerard Brach Aktorzy: Jack Wallace, Tcheky Karyo Ekranizacja prozy Jamesa Oliviera Curwooda. Jest rok 1885. Wysoko w górach niedźwiedzica wybierająca miód z gniazda dzikich pszczół ginie pod oberwanym głazem. Mały niedźwiadek zostaje sierotą. Błąkając się po lesie, napotyka innego niedźwiedzia - rannego samotnika. Naśladuje go z bezpiecznej odległości i stara się do niego zbliżyć. Mimo początkowej nieufności, wielki, kulawy niedźwiedź akceptuje go. Tymczasem myśliwi rozpoczynają nagonkę na niedźwiedzie. Dużemu udaje się uciec, ale malec zostaje schwytany. Z ciekawością obserwuje ludzi i ich konie. Gdy podczas polowania duży niedźwiedź daruje życie jednemu z myśliwych, osaczywszy go przedtem na skalnej półce, myśliwi rezygnują z dalszego polowania i postanawiają uwolnić niedźwiadka. Ale malec wcale nie ma ochoty rozstać się z nimi... Film nagrodzony wieloma prestiżowymi nagrodami i nominowany do Oscara. (tekst: Beata Rodewald Mazurkiewicz) 11:00 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 5/7 Serial obyczajowy, 47 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski, Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Zofia Merle, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Izabella Trojanowska, Wojciech Pokora i inni Nikodem Dyzma obejmuje prezesurę Banku Zbożowego. Sprytnie dobiera współpracowników, aby nadrabiali niedostatki wiedzy i umiejętności pana prezesa. Jego "prawą ręką" zostaje Krzepicki, zręczny karierowicz, który w sukcesach szefa upatruje swoją życiową szansę. Dyzma czuje się coraz pewniej, w banku rządzi żelazną ręką. W kręgach elit politycznych jest nazywany "ekonomicznym Napoleonem", wszyscy go podziwiają i fetują, a panie wręcz uwielbiają. Hrabina Koniecpolska zaprasza pana Nikodema na tajne "posiedzenie loży". Bierze w nim udział dwanaście dam z towarzystwa, natchnionych i roznegliżowanych oraz on, jedyny mężczyzna - Wielki Trzynasty. Zmęczony szaleństwami upojnej nocy Dyzma dowiaduje się, że zagraża mu poważne niebezpieczeństwo. W Warszawie pojawia się Boczek, były zwierzchnik pana Nikodema z prowincjonalnej poczty. Nachodzi prezesa, grozi ujawnieniem prawdy. Nie mogąc zaspokoić rosnącego apetytu Boczka, Dyzma wynajmuje bandziorów, którzy mają unieszkodliwić szantażystę. 12:00 OCALENI PRZEZ CHOPINA (CHOPIN SAVED MY LIFE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: James Kent "Ocaleni przez Chopina" (Chopin Saved My Life) to film dokumentalny o Balladzie nr 1 g - moll Fryderyka Chopina. Utwór ten jest niezwykle skomplikowany i niełatwy do zagrania. W tym emocjonującym dokumencie poznajemy historie dwóch różnych osób. Dla nastoletniej Japonki Momoki i ucznia szkockiej szkoły muzycznej Paula ta kompozycja była czymś, co odmieniło ich życie. Dzieło Chopina komentują także światowej sławy pianiści: Lang Lang, Władimir Aszkenazi, Imogen Cooper i Stephen Cough. 13:50 PAN TADEUSZ (PAN TADEUSZ) Film kostiumowy, dramat, 147 min, Polska/Francja 1999 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda, Jan Nowina - Zarzycki, Piotr Wereśniak Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Michał Żebrowski, Grażyna Szapołowska, Andrzej Seweryn, Daniel Olbrychski, Alicja Bachleda - Curuś, Bogusław Linda, Krzysztof Kolberger, Marek Kondrat, Krzysztof Globisz, Jerzy Trela, Andrzej Hudziak, Piotr Gąsowski, Marek Perepeczko i inni Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza" w 1834 roku, po dziesięciu latach pobytu na obczyźnie. W przepojonym liryzmem i tęsknotą za krajem lat dziecięcych poemacie przedstawił wizję ginącego świata szlacheckiego, ukazał obraz ówczesnej Polski i Polaków. Próba przeniesienia na ekran narodowej epopei od samego początku wzbudzała liczne spory i kontrowersje, dotyczące zarówno obsady, jak i kształtu scenariusza. Choć większość nie wierzyła w powodzenie przedsięwzięcia, Andrzej Wajda nie wycofał się z planów. Biorąc pod uwagę upodobania współczesnej widowni, reżyser położył nacisk na akcję, wątek sensacyjny, romans, akcenty humorystyczne, piękno pejzaży, nie rezygnując z oryginalnych poetyckich strof, za pomocą których porozumiewają się aktorzy. "... dialog miał pozostać Mickiewiczowski, a jednocześnie szybki i filmowy" - wspomina pracę nad "Panem Tadeuszem" współautor scenariusza, Piotr Wereśniak. Siłą filmu, jak zgodnie podkreślali wszyscy krytycy, a także sam Andrzej Wajda, jest doborowa obsada. Zdjęcia rozpoczęto 3 lipca 1998 roku, ostatni klaps rozległ się 24 września. Premiera "Pana Tadeusza", którą przekładano ze względu na wejście na ekrany "Ogniem i mieczem", ostatecznie odbyła się 22 października 1999 roku. Film święcił triumfy, pobił rekordy oglądalności, wyprzedzając wielkie przeboje kinowe, jak "Ogniem i mieczem", "Dzień Niepodległości", "Flinstonowie", "Titanic". W mrocznym paryskim wnętrzu zebrali się emigranci z Polski. Wspominają ojczyznę. Narrator (Krzysztof Kolberger) snuje opowieść o Ostatnim Zajeździe na Litwie. Jest rok 1811. Do rodzinnego litewskiego dworku w Soplicowie powraca po ukończeniu nauk Tadeusz Soplica (Michał Żebrowski). Gospodarzem posiadłości jest stryj i opiekun młodzieńca, Sędzia (Andrzej Seweryn). Wydaje się, że dom jest zupełnie pusty, jego mieszkańcy wybrali się do pobliskiego lasu. Zwiedzając stare zakamarki, Tadeusz trafia do swego pokoju dziecięcego, w którym zastaje Telimenę (Grażyna Szapołowska). Piękna kobieta porusza wyobraźnię młodzieńca, budzi w nim pożądanie i namiętność. Wieczorem, podczas kolacji wydanej na zamku, o który toczy się spór pomiędzy ziemiańską rodziną Sopliców a Hrabią (Marek Kondrat), ostatnim potomkiem rodu Horeszków, Tadeusz ponownie spotyka uwodzicielską Telimenę. Nawiązuje z nią romans. Wkrótce okazuje się, że faktyczną mieszkanką jego pokoju jest śliczna i młodziutka Zosia (Alicja Bachleda - Curuś), której opiekunką jest właśnie Telimena. Tadeusz nawet nie podejrzewa, że powszechnie szanowany i znany ze swych patriotycznych czynów ksiądz Robak jest jego ojcem. Porywczy szlachcic Jacek Soplica, którego pycha i urażona młodzieńcza duma doprowadziły do zbrodni, ukrył się pod mnisim habitem. Przed laty zastrzelił Stolnika Horeszkę, a następnie wstąpił do klasztoru, aby odkupić winy. Do tej pory za tę zbrodnię mści się na całym rodzie Sopliców wierny sługa Stolnika, klucznik Gerwazy (Daniel Olbrychski). Tymczasem ksiądz Robak, widząc szansę na odzyskanie niepodległości, przygotowuje powstanie na Litwie, które ma ułatwić Francji atak na Rosję. Prowadzi działalność konspiracyjną, ukrywając swą tożsamość przed rodziną, przyjaciółmi i wrogami. Dopiero na łożu śmierci wyjawi prawdę. 16:35 WSZYSTKIE STWORZENIA DUŻE I MAŁE S.I - ODC. 2 (ALL CREATURES GREAT&SMALL) Film fabularny telewizyjny, 44 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Andy Hay, Metin Huseyin, Brian Perceval Scenariusz: James Herriot Muzyka: Alexandra Harwood Aktorzy: Nicholas Ralph, Anna Madelay, Samuel West, Callum Woodhouse, Diane Rigg 17:35 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ROKAS ZUBOVAS Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. W odcinku Jolanta Rzegocka rozmawia z Rokasem Zobovasem, pianistą, prawnukiem Mikolajusa Konstantinasa Ciurlionisa, kompozytora i malarza, najwybitniejszego artysty litewskiego przełomu XiX i XX wieku. Rokas Zubovas pracuje nad polską częścią szlaku kulturowego poświęconego Ciurlionisowi. 18:10 GALIMATIAS, CZYLI KOGEL - MOGEL II Film komediowy, 92 min, Polska 1989 Reżyseria: Roman Załuski Scenariusz: Ilona Łepkowska, Roman Załuski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Muzyka: Seweryn Krajewski Występują: Grażyna Błęcka - Kolska, Dariusz Siatkowski, Jerzy Turek, Katarzyna Łaniewska, Ewa Kasprzyk, Zdzisław Wardejn, Małgorzata Lorentowicz, Anna Milewska, Stanisława Celińska i inni Kontynuacja losów bohaterów znanych z wcześniejszej komedii Romana Załuskiego "Kogel - mogel". Kasia, zrażona miejskim życiem, wraca na wieś już jako żona Pawła, absolwenta SGGW, który po rocznym pobycie w Holandii zamierza krzewić nowoczesność w swojej rodzinnej wiosce. Przed młodymi małżonkami rysuje się świetlana przyszłość. Kłopot w tym, że dziewczyna nie chce zrezygnować z marzeń o studiowaniu. Nie zamierza utknąć na dobre w charakterze żony przy mężu, nie planuje powiększania rodziny. Tymczasem Paweł wciąż myśli o potomku. Jeszcze bardziej o wnuku marzy dziadek, dla którego wnuk byłby uświęceniem całego życia i naturalnym potwierdzeniem właściwego porządku świata. Taki jest punkt wyjścia serii perypetii - małżeńskich, rodzinnych, sąsiedzkich, towarzyskich. Znów pojawia się doc. Wolański z małżonką i ich nieznośny syn Piotruś. Ludzie "z miasta" i "ze wsi" patrzą na siebie z dystansem, a to jest podatny grunt dla kolejnej komedii pomyłek. 20:00 LA LA LAND (LA LA LAND) Film muzyczny, 122 min, USA 2016 Scenariusz i reżyseria: Damien Chazelle Aktorzy: Ryan Gosling, Emma Stone, Amiee Conn, Terry Walters, Thom Shelton, Cinda Adams, Rosemarie DeWitt Potwierdzeniem świetnych ocen widzów i krytyków były liczne nagrody, jakie zdobył film, a wśród nich: 6 Oscarów (m.in. dla najlepszej aktorki Emmy Stone, za reżyserię, zdjęcia i piosenkę City of Stars) oraz 7 Złotych Globów, 5 BAFTA. Do Los Angeles w poszukiwaniu szczęścia trafia para bohaterów musicalu La La Land, marzyciele z wielką pasją, którzy poznają się tu i zakochują w sobie. Czy uda im się pielęgnować to kruche uczucie i jednocześnie walczyć o swoją przyszłość i spełnienie marzeń? Ona - Mia Dolan - jest dobrze zapowiadającą się aktorką, ale zanim podbije ten trudny rynek, musi zarabiać na życie jako kelnerka w barze. Przed pięcioma laty porzuciła rodzinne miasteczko w Nevadzie, by zacząć lepsze życie w Hollywood.. On - Sebastian Wilder - to zdolny pianista, który marzy o własnym klubie jazzowym. Aby przeżyć tymczasem chałturzy w podrzędnej knajpie, grając narzucane mu kawałki i ledwie wiąże koniec z końcem. Ich drogi krzyżują się w dniu, gdy jej kolejny casting kończy się fiaskiem, a on zostaje wyrzucony z pracy przez właściciela lokalu za to, że do repertuaru wprowadził jazzowe improwizacje, zamiast zgodnie z umową grać klasyczne bożonarodzeniowe kawałki. Przypadkowa znajomość za czasem przeradza się w większą zażyłość. Zbliżają ich do siebie marzenia o karierze i wielka pasja. Wydaje się, że rodząca się między nimi miłość doda im sił, pozwoli przetrwać najcięższe próby i kryzysy. Show - biznes pochłania ich coraz bardziej, a tym samym mają coraz mniej czasu dla siebie. Myślą tylko o karierze i powoli oddalają się od siebie. Czy ich drogi rozejdą się na zawsze? 22:20 T. S. ELIOT - W POSZUKIWANIU SZCZĘŚCIA (T. S. ELIOT: THE SEARCH FOR HAPPINESS) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Adrian Munsey, Vance Goodwin Muzyka: Adrian Munsey Thomas Stearns Eliot to amerykańsko - brytyjski poeta, przedstawiciel modernizmu. W 1948 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Jego niełatwe małżeństwo z pierwszą żoną Vivienne Haigh - Wood i udane drugie z Esme Valerie Fletcher miały olbrzymi wpływ na jego twórczość. Swoim osobistym trudnym doświadczeniom potrafił nadać uniwersalny wymiar, czerpiąc jednocześnie z awangardowych i tradycyjnych kierunków w sztuce europejskiej. Za jeden z najważniejszych poematów XX wieku uważana jest "Ziemia jałowa" jego autorstwa. Na podstawie wierszy Eliota powstał musical "Koty", który odniósł olbrzymi sukces komercyjny w Londynie i na Broadwayu. 23:25 TEATROTEKA - KRZYWY DOMEK Spektakl, 76 min, Polska, 2016 Autor: Anna Wakulik Reżyseria: Anna Wieczur - Bluszcz Zdjęcia: Witold Płóciennik P. S. C. Muzyka: Max Kucharski Aktorzy: Joanna Jeżewska, Katarzyna Zawadzka, Barbara Wypych, Mariusz Bonaszewski, Tomasz Ziętek, Maria Maj, Krystyna Tkacz Głównym tematem sztuki jest macierzyństwo rozpatrywane w różnych aspektach: chciane, niechciane, toksyczne, niemożliwe. Dwie siostry spotykają się w domu rodzinnym po wielu latach rozłąki w związku ze śmiercią ich matki. Żyjąca za granicą Klara, sama nie może (nie chce?) mieć dziecka. Doznała ze strony surowej i dominującej matki wiele złego. Młodsza siostra jest w ciąży i pragnie poświęcić życie wychowaniu dziecka. Kobietom towarzyszą ich partnerzy życiowi, jednak postać matki, jej wspomnienie, jest wszechobecna i rzutuje także na ich relacje z mężczyznami. Spektakl bardzo ciekawy od strony formalnej: zrealizowany został w jednym, ponad siedemdziesięciominutowym ujęciu. Spektakl otrzymał nagrodę za reżyserię (Anna Wieczur - Bluszcz), I nagrodę za scenografię (Ewa Gdowiok), I nagrodę za zdjęcia (Witold Półciennik) oraz nagrodę za pierwszoplanową rolę kobiecą (Barbara Wypych) podczas 1. edycji festiwalu TEATROTEKA Fest w 2017 roku, a także nagrodę Gold Remi na międzynarodowym festiwalu World Fest Houston w 2018 roku. 00:55 TERAZ ANIMACJE! - SKRZYPCE (THE FIDDLE / DER FIDDLE) Film animowany, 8 min, Izrael, 2018 Autor: Szolej Alejchem Reżyseria: Asher Schwartz Scenariusz: Asher Schwartz Muzyka: Nikki Semenov Wykonawcy: Mike Burstyn Krótki film animowany oparty na opowiadaniu Szolema Alejchema. Historia chłopca, którego przeznaczeniem było zostać skrzypkiem na dachu. (opis festiwalowy) 01:10 TERAZ ANIMACJE! - DOBRE CHĘCI (GOOD INTENTIONS) Film animowany, 8 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anna Mantzaris Scenariusz: Anna Mantzaris Krótki film animowany. Po tym jak kobieta potrąca człowieka i ucieka z miejsca wypadku, zaczynają dziać się dziwne i niepokojące rzeczy. Krótki thriller o ludziach, którzy nie zawsze podejmują właściwe decyzje. (opis festiwalowy) 01:25 CÓRKA D'ARTAGNANA (LA FILLE D'ARTAGNAN) Film kostiumowy, 124 min, Francja 1994 Reżyseria: Bertrand Tavernier Scenariusz: Michel Leviant, Riccardo Freda, Eric Poindron Zdjęcia: Patrick Blossier Muzyka: Philippe Sarde Aktorzy: Sophie Marceau, Philippe Noiret, Claude Rich, Jean - Luc Bideau, Raoul Billerey, Sami Frey, Charlotte Kady, Nils Tavernier, Luigi Proietti i inni Gdy w 1950 r. włoski reżyser i scenarzysta Riccardo Freda zrealizował film "Syn d'Artagnana", wydawało się, że jest tylko kwestią miesięcy, by na ekranie pojawiła się także opowieść o losach córki słynnego muszkietera, zwłaszcza że Freda przygotował już szkic scenariusza. Możliwość uczynienia kobiety spadkobierczynią idei dzielnych gwardzistów królewskich wydawała się bardzo frapująca. A jednak minęło ponad 40 lat, zanim d'Artagnan doczekał się kolejnego, ekranowego potomka. Piękna panna okazała się godna swego ojca, dorównując mu odwagą, determinacją i prawością. Eloise w interpretacji Sophie Marceau, jednej z najciekawszych aktorek młodego pokolenia we Francji ("Prywatka", "Narwana miłość", "Studentka", "Policja", "Szuani", "Waleczne serce"), w niczym nie przypomina XVII - wiecznej łagodnej mniszki: jest energiczna, pewna siebie, znakomicie jeździ konno i po mistrzowsku włada szpadą. Co istotne, reżyserowi "Córki d'Artagnana", Bertrandowi Tavernerowi, udało się nawiązać do realiów powieści Dumasa, zachować ich klimat, a jednocześnie nadać filmowi współczesny rys. Przygody bohaterów, dworskie intrygi, brawurowe pojedynki i miłosne podchody doprawił ponadto sporą dawką humoru. Jesień 1654 r. W jednym z klasztorów na południu Francji przebywa Eloise, córka sławnego niegdyś muszkietera d'Artagnana. Ojciec powierzył wychowanie swej jedynaczki zakonnicom, sam odsuwając się na starość od świata. Pewnego dnia do klasztoru trafiazbiegły niewolnik ścigany przez ludzi bezwzględnego księcia de Crassac i jego przyjaciółki - Kobiety w Czerwieni. W ślad za uciekinierem w murach klasztornych zjawiają się też jego prześladowcy. Na oczach Eloise zabijają matkę przełożoną. Chęć odwetu i wściekłość biorą w dziewczynie górę nad pokorą wpajaną jej przez mniszki. Przypuszczając, że zabójstwo może być częścią spisku przeciwko czekającemu na koronację królowi Ludwikowi XIV, Eloise wyrusza do Paryża, aby przekonać się o słuszności swych podejrzeń. Odnajduje tam ojca i stara się go nakłonić, by jej pomógł. Ale postarzały, odsunięty od dworu i zgorzkniały d'Artagnan nie ma sił ani ochoty, by wziąć udział w takiej przygodzie. Eloise podejmuje więc sama wyzwanie i zakrada się do Luwru.