TVP Dokument Piątek, 13.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. POKUMAĆ RZEKOTKĘ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Godowe skrzeczenie rzekotek, rechotanie żab czy kumkanie kumaków to głosy natury, których nie sposób nie usłyszeć. Przynajmniej tam, gdzie jeszcze w miarę licznie występują, bo jest ich w naszej przyrodzie coraz mniej. Ale trudniej pokumać, czyli zrozumieć życie rzekotek, żab, kumaków czy innych płazów, bo kryje ono przed nami jeszcze wiele tajemnic. Jak to na przykład jest, że aby otrzymać jedną pospolitą, zieloną żabę wodną, potrzeba żab dwóch innych gatunków. A z dwóch prawidłowych żab wodnych nie powstanie jedna prawidłowa. Wspólnie z przedstawicielami nielicznej u nas garstki badaczy płazów próbujemy zjeść tę poznawczą żabę. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 3 NA STRAŻY GDAŃSKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Posiadanie Gdańska jest ważniejsze od wszystkich pieniędzy - tak mawiał dawniej pruski książę Karl August von Hardenberg. Historia pokazała, że nie pomylił się w tej ocenie ani trochę. Co jeszcze ciekawsze, aby bronić tego niezwykle ważnego miasta, wybudowano jeden z najbardziej tajemniczych i najpiękniejszych obiektów obronnych w Europie - Twierdzę Wisłoujście. Jak wyglądało życie dawnego obrońcy Gdańska? Co jadł? Jak spędzał czas wolny? Radosław Kotarski jedzie na miejsce, aby odpowiedzieć na te pytania i zrekonstruować dawne życie, jedzenie oraz sposoby obrony Gdańska. W tym celu uruchamia czynną armatę! 07:05 NOTACJE - JAN SPERSKI. 10 LAT ZA KSIĄŻKI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2017 Autor: Krzysztof Tadej Dramatyczne opowieści Jana Sperskiego (urodzonego w Wilnie w 1933 r.), który po zakończeniu II wojny światowej został aresztowany i wywieziony z Wilna na Syberię. Jan Sperski opowiada o działaniach wojennych w latach 1939 - 1945 w Wilnie i rzeczywistości powojennej, gdy Polska utraciła to miasto. Po wojnie rozpoczęła się akcja likwidacji i zamykania kościołów, niszczenia sprzętów liturgicznych i książek religijnych. Jan Sperski ze swoimi kolegami próbował ratować m. in. zbiory bibliotek przykościelnych, ukrywając zgromadzone tam bezcenne woluminy. W 1952 roku został za to aresztowany i skazany na 10 lat obozu pracy na Syberii. Jan Sperski opowiada o najtrudniejszym dla niego okresie, gdy każdy dzień był walką o przetrwanie. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 215 LANCKORONA Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W trakcie kolejnej wyprawy odwiedzimy Lanckoronę. To miejsce, w którym czas jakby się zatrzymał. Ta sielska wieś ma Rynek, który okalają drewniane chaty. Główny plac jest nie tylko pochyły, ale i dostarcza krajobrazowych widoków. W dobrą pogodę widać stąd Babią Górę, a nawet Tatry. Lanckorona to obecnie duża wieś. Centralnie położony Rynek to jednak pamiątka z czasów, kiedy miejscowość była miastem, w którym bywali polscy monarchowie. Plac ma nachylenie wynoszące około 9, 5%, co stawia go wśród najbardziej stromych na całym Bursztynowym Szlaku. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ZAKĄTEK BARAKUDY Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:20 EKSTREMALNE MIASTA - ODC. 3. HAMMERFEST (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME. 3. HAMMERFEST) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W tym odcinku poznamy Hammerfest: miasto w ciemności. W najbardziej wysuniętym na północ mieście na świecie słońce znika na 2 miesiące każdej zimy. Ta wieczna noc wywołuje u ludzi ekstremalne skutki, znane jako zespół stresu polarnego. 09:20 DZIKA PORTUGALIA (2/3) OD GÓR PO WYBRZEŻE (WILD PORTUGAL (2/3) FROM THE MOUNTAINS TO THE COAST) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Przed widzami wędrówka przez dzikie obszary Portugalii. Z gór wypływa jedna z największych rzek w kraju. Zasilana przez niemal niewyczerpane źródło wody, rzeka Zezere ma swój początek na wysokości 1900 metrów n.p.m. Swój bieg zaczyna niespiesznie, jako niewielki potok. Siła ciążenia daje jednak o sobie znać, kierując jej wody w dół. W górnym biegu wody górskich strumieni mają wielką siłę. Potem łączą się i tworzą rzeki, które nabierając mocy formują bystrza. Bogate w tlen wody to dla wielu gatunków owadów idealne środowisko do rozmnażania się. Po dotarciu do terytorium Portugalii rzeka Douro wyznacza naturalną granicę między Portugalią a Hiszpanią na odcinku ponad 100 kilometrów. W ciągu tysięcy lat rzeka wydrążyła swój szlak pośród wspaniałych urwisk. Jednym z najpowszechniej występujących tu mieszkańców jest sęp płowy. Ryś iberyjski powrócił ostatnio nad Gwadianę w ramach międzynarodowego programu ochrony przyrody, który okazał się dużym sukcesem. Niemal zupełne wyginięcie rysi w Portugalii było powiązane ze zmniejszeniem się populacji dzikich królików, zdziesiątkowanej rozprzestrzeniającymi się chorobami. Co roku do Portugalii przylatują tysiące ptaków. Niektóre przybywają tu w poszukiwaniu schronienia, inne chcą wykorzystać obfitość pożywienia i łagodny klimat, by wychować młode. 10:20 LEGENDY EUROPY - LEGENDY EUROPY ODC. 4 ALPY (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 4. THE ALPS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w Alpy. Wiatr, który porwał włosy Królowej Śniegu, oprószył szczyty białymi płatkami. Nieskalana biel francuskich Alp zasłania całą brzydotę świata i brudne uczynki jego mieszkańców. Góry budzą zachwyt i napawają przerażeniem. Mieszkają tu zjawiskowe wróżki i okrutne bestie... Wiatr hula po lodowych połaciach, wzbijając lśniące gwiazdki śniegu. Urocza szarotka zaś zawsze ma dla nas jakąś opowieść. Alpy są wyjątkowe. Stanowią naturalną granicę nie tylko między Europą wschodnią i zachodnią, ale także między północną i południową. My zaś znajdujemy się w ich sercu, w miejscu, gdzie wyznaczyły sobie spotkanie wiatry z czterech krańców świata. To właśnie tworzy fantastyczny krajobraz i bajeczną atmosferę tego miejsca. 11:20 MUR Reportaż, 9 min, Polska, 1980 Autor: Olgierd Wieczorek Zdjęcia: Henryk Krzemiński, Andrzej Lipowski Wizyta na planie zdjęciowym amerykańsko - polskiego filmu fabularnego "Mur" (The Wall), który jest obrazem bohaterskiej walki Żydów polskich w warszawskim getcie. To epopeja obejmująca trzy lata życia bojowników żydowskich w okupowanej stolicy. Autorem scenariusza jest Millard Lampell, współautor serialu "Pogoda dla bogaczy". Film reżyseruje Amerykanin, Robert Markovitz. Powstaje on we współpracy Time - Life Television Productions z Telewizyjną Wytwórnią Filmową Poltel dla stacji CBS. Kierownictwo filmu spoczywa w ręku Wilhelma Hollendra. Sceny realizowano w Sosnowcu, w dzielnicy Środula. Praca ekipy filmowej, aktorów i polskich statystów. Wypowiedzi polskich współpracowników ekipy z USA - reżysera Jerzego Antczaka i kierownika produkcji Wilhelma Hollendra. 11:35 PORTRETY DOKUMENTALNE S.I - ELIZA KUBARSKA. CO SIĘ WYDARZYŁO NA WYSPIE PAM. Cykl dokumentalny, 4 min, Polska, 2021 Cykl dokumentalny opowiadający o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców zajmujących się sztuką dokumentu. 11:45 WIELKIE RODZINY - ODC. 7 Serial dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński Lewoccy odpoczywają. Tata Andrzej zabiera najstarszego syna na przebieżkę, a potem czas na morsowanie, a przy okazji na rozmowę ojca z synem, podczas której Andrzej podejmuje próbę scedowania na syna niektórych rodzicielskich obowiązków, co się ostatecznie nie udaje. Wreszcie gotowe są cajony, które zamówiło przedszkole. Dziś własnoręcznie wykonane instrumenty trafiają do dzieci. W małżeństwie Kacprzyków wielki dzień - świętują 25 - lecie małżeństwa. Jak zwykle u nich, blisko natury. Są sami, przed nimi jeszcze nocleg w samochodzie, spacery. Janeczka przygotowuje specjalną ucztę, oczywiście na łonie natury. Ten czas to moment na wspomnienia. Snują plany o powrocie w to miejsce z dziećmi za 25 lat. Kolejny dzień bez dzieci mija im na czułości. Zachowują się jak para zakochanych nastolatków. Po powrocie Michał przegląda z córką zdjęcia zrobione w ostatnim czasie. W kuchni Twarowskich Zosia z mamą Bernadetą przygotowują uroczystą kolację z okazji 44. urodzin Andrzeja. Głównym daniem jest sushi, a na deser będzie ulubiony tort taty. Zosia próbuje obliczyć, ile kawałków sushi potrzebuje ich rodzina, aby się najeść do syta. Gdy na podstawie obliczeń dochodzi do wniosku, że potrzebują przygotować aż 60 porcji, jest mocno zniechęcona. Tymek ze Stefanem zajmują się dmuchaniem balonów, dobrze się przy tym bawiąc, a reszta dzieci dekoruje tort. Tymczasem tata, niczego nieświadomy, pracuje. Po raz pierwszy zobaczymy na czym ta praca polega. Wieczorem Andrzej wraca do domu, cała rodzina spotyka się przy urodzinowym stole. Niespodzianka się udała. Da Cruzowie uczą się życia z noworodkiem. Dziś Janu uczy się chustowania dziecka, czego do tej pory nigdy nie robił, uważając chusty za niemęskie, w czym utwierdza go teściowa. Rodzinę odwiedza babcia z okazji Dnia Babci. Wszystkie dzieci śpiewają jej "Sto lat", nawet Janu udziela się nastrój i próbuje śpiewać z resztą rodziny. Dziadek także dostaje życzenia i piękną laurkę. Z nim rodzina rozmawia przez telefon. 12:35 JAZDA OBOWIĄZKOWA Film dokumentalny, 72 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Ewa Kochańska Po zaostrzeniu sytuacji politycznej na Ukrainie Marina (37 l.) i Sergiey Polniuk (39 l.) w dwa tygodnie podejmują decyzję o całkowitej zmianie swojego życia. Wypisują dzieci ze szkoły, pakują rzeczy, nowo wyremontowany dom wystawiają na sprzedaż, wsiadają w samochód i już 15 godzin później rozpoczynają całkiem nowe życie... w Warszawie. Bez pracy, bez znajomości języka, bez bliskich. Walczą z urzędowymi formalnościami, walczą z systemem szkolnym, walczą z nauką języka, walczą o pieniądze. Podejmują ryzyko, bo stawką jest lepsza przyszłość ich dzieci: 13 - letniej Ireny, 10 - letniej Julii i 4 - letniego Zacharego. Marina, niespełniona artystka, zrobi wszystko, żeby jej dzieci miały lepszy los niż ona. Żeby zrobiły karierę i były KIMŚ. Teraz oczy wszystkich w rodzinie skierowane są na Julię. Młodsza córka ma szansę wystartować w Mistrzostwach Polski w Łyżwiarstwie Figurowym. A za tym idzie sukces, splendor, zachwyty. I szansa na obywatelstwo polskie dla całej rodziny... Czy Julia sprosta wyśrubowanym wymaganiom mamy? Czy będzie w stanie unieść ciężar jej oczekiwań? A co jeśli się nie uda? Co dalej z Julią, co z Mariną? I gdzie leży granica między miłością do dziecka a zaspakajaniem własnych, niespełnionych ambicji?... 13:55 DZIKA PORTUGALIA (3/3) OD WYBRZEŻY PO WYSPY (WILD PORTUGAL (3/3) FROM THE COAST TO THE ISLANDS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Wyprawa na Wybrzeże Portugalii. Jedno z najbardziej zadziwiających środowisk wybrzeży oceanicznych w Europie. Ukształtowane z biegiem wieków przez żywioły, tworzy płynną granicę między lądem a morzem. Prawdziwym wyzwaniem jest przetrwać miejscowe ekstremalne zmiany. Wędrowcy przemierzający tę wspaniałą krainę zdołali się jednak przystosować do trudnego środowiska. Bogate wody przybrzeżne zapewniają przetrwanie wielu organizmom. Każdy z nich ma własną historię. Pośrodku Atlantyku znajduje się imponujący świat. Azory. Piękno tego podwodnego królestwa tkwi w niezwykłej równowadze pomiędzy malowniczym a dziwacznym światem. Portugalia to położony najdalej na zachód kraj Europy i zarazem ostatni fragment lądu przed wielkim Oceanem Atlantyckim. Silna więź łącząca Portugalczyków z morzem jest równie stara jak sam kraj. Przed wiekami ludzie, którzy osiedlili się na wybrzeżu, musieli nauczyć się ujarzmiać hojny, ale i srogi ocean. To dało początek epoce wielkich odkryć geograficznych i wybitnych żeglarzy. Dziś stoją przed nami inne wyzwania. 14:50 MAŁPI GANG - SERIA 2. CZ. 13. WYBAWIENIE (MONKEY THIEVES - II SERIA) Cykl dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2008 Księżniczka Dimple i jej bliscy wciąż cieszą się dostatnim życiem. Sieroty ze schroniska mają cierpki przedsmak wolności. Królowa Rani odkrywa, że jej dawny wróg Zamir mógłby na zawsze odmienić jej życie. 15:20 MAŁPI GANG - SERIA 3 CZ. 1. CZAS DORASTANIA. (MONKEY THIEVES - III SERIA) Cykl dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 W ciągu ostatniego półtora roku liczba makaków rezusów żyjących na ulicach Dżajpuru rekordowo wzrosła. Przedsiębiorcy pilnują swoich towarów, a mieszkańcy miasta stają przed dylematem: chronić dobytek, czy wciąż czcić najsłynniejszych złodziejaszków spośród indyjskich naczelnych. W tym czasie gang z Galty rozpadł się na dwie grupy. Niegdysiejszy buntownik, a następnie wybawca, Zamir, okazał się jednym z najpotężniejszych przywódców gangu ze świątyni. Jego poprzednicy często mieli kłopoty z obroną terytorium przed groźnymi sąsiadami. Jednak ostatnich miesięcy Zamirowi nie wypełniała wyłącznie troska o zachowanie pokoju. Został ojcem. Jego partnerka, królowa Rani, dla której dzielny samiec ryzykował życie, urodziła syna, który właśnie dorasta. Ma 10 miesięcy i jak większość młodych makaków, interesuje się głównie zabawą. Tymczasem czteroletni byli członkowie gangu z Galty: Bipin, Yash i Tito, to już dorosłe młode samce. Dla nich czas dorastania już się zakończył. Muszą teraz zmierzyć się z największym wyzwaniem w swoim życiu. Czas założyć własną rodzinę. Jednak Bipin wciąż nie chce pogodzić się z tym, że czasy dziecięcych uciech ma już za sobą. Cała ta trójka należy do grupy, która półtora roku temu odłączyła się od gangu z Galty, by wieść dostatnie życie w pobliżu targu warzywnego, gdzie pielgrzymi tak jak w świątyni składają tu smakowite dary, oddając cześć Hanumanowi, małpiemu bogu. Oczywiście wszystkie makaki, i te ze świątyni i te z targu warzywnego muszą uważać na łapacza małp. 15:55 EKSTREMALNE MIASTA - ODC. 4. BANGKOK (EXTREME CITIES / LES VILLES DE L'EXTREME. 4. BANGKOK) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2009 Reżyseria: David Rosanis Cztery ekstremalnie położone miasta - Jakuck, La Paz, Hammerfest i Bangkok - są jednymi z najtrudniejszych miejsc zamieszkania na świecie. Dowiemy się, jak te miasta walczą z najtrudniejszymi warunkami środowiskowymi na naszej planecie, aby zapewnić swoim mieszkańcom akceptowalny poziom egzystencji. W tym odcinku poznamy Bangkok: tonące miasto. Wraz ze śmiertelnymi tajfunami, wzmagającymi się opadami deszczu, podnoszeniem się poziomu morza i osiadaniem ziemi na poziomie 4 cm rocznie, woda stała się największym zagrożeniem dla przetrwania miasta. 17:00 LEGENDY EUROPY ODC. 5 GRECJA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 5. GREECE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po... Grecji. Tutaj ważniejsze od powietrza jest światło. Dla starożytnych Greków umrzeć nie znaczyło przestać oddychać, tylko nie widzieć światła. Zaczynamy od południowych krańców półwyspu, gdzie wartkie rzeki wpadają do głębokich zatok. To Peloponez, kolebka trzech wielkich idei: igrzysk olimpijskich, niepodległości oraz mitu arkadyjskiego, czyli wiary w to, że prostota i łagodność pozwalają osiągnąć szczęście. Mimo to... Człowiekowi daleko do prostoty, łagodności i szczęścia. Tu, na tej skale kiedyś stała cytadela. Ile konfliktów, które rozdarły Europę, wybuchło na greckiej ziemi? A równocześnie jest to kraj, gdzie nawet gdy posiejesz kamień, zbierzesz opowieść. Usiądźmy więc pod tym drzewem oliwnym. Posłuchajmy legend, które będzie nam szeptał do ucha wiatr: o ludziach i o bogach, którzy w swej naiwności sądzili, że posiedli wszystko. Zanim powstali bogowie, zanim Adriatyk i Morze Egejskie wzięły w objęcia Peloponez, nie było nic. Ani wojen, ani ludzi, ani bogów. 18:00 KLUCZ DO SALVADORA DALEGO (LA LLAVE DALI / THE KEY TO DALI) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2016 Reżyseria: David Fernandez Scenariusz: Pau Cavaller, David Fernandez, Simo Mateu Zdjęcia: Bosco Llona Girona to popularne wśród turystów hiszpańskie miasteczko. W 1989 roku w jednym z lokalnych sklepów z antykami niejaki Tomeu I’ Amo trafia na obraz, który wydaje mu się być oryginalnym dziełem Salvadora Dalego. Niestety, jedyna osoba mogąca potwierdzić autorstwo, czyli sam autor dzieła, umiera w tym samym roku. I’ Amo nie zniechęca się jednak i postanawia za wszelką cenę udowodnić wagę swojego znaleziska. Tak rozpoczyna się 25 - letnia przygoda, podczas której ten ekscentryczny naukowiec z Majorki pozna ekspertów z całego świata, a także odkryje specjalny kod jego zdaniem stosowany przez Salvadora Dalego, co rzuci nowe światło na twórczość hiszpańskiego mistrza. W przeciwieństwie do bajek, odnalezienie skarbu to dopiero początek historii, a w rzeczywistości trzeba jeszcze jego wartość udowodnić. Tomeus i'Amo przypomina swoją pewnością i naiwnością Don Kichota, który współcześnie walczy z wiatrakami świata sztuki. Niezależnie od wyniku tego pojedynku, l’ Amo i jego dzieje łączą w sobie narodowe cechy Hiszpanów: fantazję, aktywność, śmiałość. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PANAMA. KRAJ MIĘDZY OCEANAMI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 WCIELENIA ZŁA - ODC. 2/10 STALIN. TYRAN ZE STALI (EVOLUTION OF EVIL) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? Bohaterem drugiego odcinka jest Stalin. 21:10 SCANDINAVIAN STAR - SKANDYNAWSKA GWIAZDA CZ. 1. POŻAR (SCANDINAVIAN STAR EP. 1 THE FIRE) Serial dokumentalny, 58 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mikala Krogh Serial dokumentalny opowiadający o statku wycieczkowym Scandinavian Star, płynącym między Oslo a Frederikshavn, na pokładzie którego w nocy 7 kwietnia 1990 roku wybucha pożar i 159 osób ginie. Katastrofa nadal pozostaje dotkliwym wspomnieniem dla ocalałych członków załogi i pasażerów, a także dla bliskich ofiar tragedii. Ale co naprawdę wydarzyło się tamtej nocy i dlaczego nigdy nie podano przyczyny i okoliczności podpalenia w Skandynawii? Pożar był podpaleniem i nadal jest największą nierozwiązaną sprawą morderstwa w Skandynawii. Dziś, 30 lat później, władze zrezygnowały z próby rozwiązania sprawy. Ale pomimo wielu lat śledztwa wciąż istnieją ślady i świadkowie, którzy nigdy nie byli badani ani przesłuchiwani przez duńską czy norweską policję. To rozgniewało i sfrustrowało pokrzywdzonych krewnych, którym trudno jest zaakceptować fakt, że nigdy nie otrzymali odpowiedzi. Serial dokumentalny poszukuje dowodów w tej sprawie i nowych świadków, aby zrozumieć, dlaczego doszło do tego tragicznego wydarzenia i dlaczego władze nigdy nie udzieliły odpowiedzi. Oto historia największej nierozwiązanej tajemnicy morderstwa w Skandynawii w ostatnim czasie. W pierwszym odcinku historia o tym, jak kilka godzin przed północą, 6 kwietnia 1990 roku, statek Scandinavian Star wyruszył z Oslo do Frederikshavn. To, co powinno być zwykłym rejsem, szybko przekształciło się w tragedię. Jak do tego doszło? Co się stało na początku? 22:25 POLSCY. SERYJNI - ODC. 1 KAROL KOT Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Sebastian Lewiński, Andrzej Misaczek, Maciej Mroziewski Młody uśmiechnięty maturzysta. Mieszkaniec krakowskiego Kazimierza. Oskarżony o dwa zabójstwa i usiłowanie popełnienia co najmniej dziesięciu kolejnych. W latach 60. XX wieku wywołał w Krakowie swoimi działaniami psychozę strachu. Ofiarami Kota były osoby słabsze od niego: dzieci i kobiety. Nie atakował mężczyzn. Bezskutecznie próbował też podpaleń oraz użycia trucizny w jednym z krakowskich barów. Atakował w kościołach, sieniach i korytarzach kamienic. Jedną ze zbrodni popełnił w miejscu publicznym. Były to okolice słynnego krakowskiego kopca Kościuszki. Już po schwytaniu i złożeniu wyjaśnień okazało się, że niepokojące sygnały w zachowaniu mordercy bezbłędnie wychwytywały osoby mu bliskie. Jednak wobec nich Kot nigdy nie posunął się tak daleko jak wobec swoich ofiar. Przez dłuższy czas był więc nieuchwytny. Ówczesna milicja nie była przygotowana na starcie z tak nieszablonowo postępującym sprawcą. Myliła więc tropy, nie sprawdzała poszlak i przez dłuższy czas była bezradna. Pomógł przypadek i pomoc organom ścigania ze strony jednej z bliskich sprawcy osób. To jej zeznania doprowadziły śledczych na trop niebezpiecznego psychopaty. Proces Kota śledzono w ówczesnej prasie. Dziennikarze włączyli się w pomoc śledczym jeszcze na etapie poszukiwań mordercy. Wyrok śmierci przez powieszenie wykonano w więzieniu w Katowicach. 23:15 MORDERCA W RODZINIE - ODC. 5 ZABÓJSTWO I USIŁOWANIE ZABÓJSTWA (KILLER IN THE FAMILY / ARBOGAFALLET / EP. 5 MURDER AND ATTEMPTED MURDER) Cykl dokumentalny, 29 min, Szwecja, 2018 Reżyseria: Martin Mork, Nils Bergman Sześcioczęściowy cykl dokumentalny o prawdziwych zbrodniach, śledztwie i procesie przeciwko Johannie Möller. To zawiła historia. Dziennikarz Nils Bergman rozmawia z ludźmi i osobami zaangażowanymi w tę sprawę. W 2016 roku, w domku letniskowym w Arboga doszło do morderstwa i próby morderstwa starszej pary. Mężczyznę - Görana zabito, ale kobieta, Anki Möller, przeżyła atak. Podejrzenie padło na córkę i jej chłopaka. Dziennikarz zainteresował się tym tematem, gdy zobaczył wywiad z nimi. W trakcie śledztwa policja dowiaduje się, że były mąż córki tej pary zmarł w dziwnych okolicznościach w tym samym letnim domku, zaledwie rok wcześniej. Śledztwo na wczesnym etapie skierowało podejrzenia na Johannę Möller i młodego uchodźcę imieniem Mohammad Rajabi. Kiedy zostali kochankami, kobieta manipulowała nim i doprowadziła do okrutnej zbrodni. 24:00 DOBRZE JEST JAK NIE PADA DESZCZ Reportaż, 17 min, Polska, 1987 Scenariusz: Jadwiga Wileńska Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Reportaż z podłódzkiej wsi. Dzieci ze szkoły podstawowej opowiadają o swoim dniu codziennym, trudach w dotarciu do szkoły, roli pogody i przedmiotach szkolnych, które lubią. Mówią o swoich zainteresowaniach i spędzaniu czasu wolnego, ale również o obowiązkach domowych i konieczności pomocy przy gospodarstwie i w polu. Zdradzają swoje największe marzenia: dziewczynka chciałaby zostać ekspedientką lub pielęgniarką, a jej kolega marzy o tym, żeby mieć telewizor, kupić traktor i pobudować stodołę. 00:25 NOTACJE - HENRYK SŁOWIŃSKI - NIC NIE ZOSTAŁO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 Henryk Słowiński, były żołnierz oddziału AK kpt. Władysława Kochańskiego. W lecie 1942 roku przeprowadził się do Wołynia, gdzie rok później zaczęły się masowe mordy. Brał udział w akcji Burza, która zakładała, że jak będzie się zbliżał front sowiecki, oddziały Armii Krajowej przystąpią do walki z cofającymi się Niemcami. 00:40 APTEKA POD ORŁEM Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Miklaszewski Zdjęcia: Henryk Janas Muzyka: Tadeusz Woźniak Dokumentalna opowieść o okupacyjnej historii krakowskiej apteki, włączonej przez Niemców w obszar utworzonego w marcu 1941 roku getta żydowskiego, stała się dla Krzysztofa Miklaszewskiego wstrząsającym tłem dla upomnienia się o pamięć o Tadeuszu Pankiewiczu, który i zawód farmaceuty, i aptekę "Pod Orłem" odziedziczył po przodkach, znakomitych galicyjskich aptekarzach. Pankiewicz, jedyny Polak mieszkający na co dzień pośród żydowskiej społeczności, okazał się jej prawdziwym opiekunem i wybawcą, a jego apteka oazą przeżycia dziesiątków ludzi i przedsionkiem do wolności. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - REKONESANS HOSTORYCZNY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 BARBARA BITTNERÓWNA - LEGENDA BALETU Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1994 Scenariusz: Zbigniew Dzięgiel Zdjęcia: Henryk Janas Kameralna impresja przypominająca postać wspaniałej tancerki Barbary Bittnerównej, urodzonej w 1924 r. , niegdyś primabaleriny oper w Poznaniu, Bytomiu, a zwłaszcza Warszawie. Była doskonałą wykonawczynią partii Panny Młodej w "Harnasiach" Szymanowskiego i Julii w balecie "Romeo i Julia" Prokofiewa, znaną nie tylko w kraju, lecz i za granicą, gdzie często występowała w duecie z Witoldem Grucą. Barbara Bittnerówna mieszkała w Skolimowie w Domu Artystów Weteranów. W programie nagranym w 1994 r. wspomina swe dzieciństwo, Lwów, marzenia, pracę i ludzi, których znała. Dzieli się refleksjami o życiu, tańcu i karierze. Jej pełną osobistych zwierzeń opowieść, snutą zza kadru, ilustrują fotografie z prywatnego archiwum artystki, materiały filmowe TVP i WFDiF dokumentujące jej karierę, a także widoki Skolimowa i ulubionych miejsc w stolicy. 03:10 NIEPOGODZENI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są: niewidoma od urodzenia Monika i jej mąż Wojtek z porażeniem mózgowym. Wspierają się i uzupełniają, nie godzą się ze swoją niepełnosprawnością, mają takie same marzenia jak ludzie zdrowi. Towarzyszymy im w czasie drogi do szpitala w Bydgoszczy, gdzie Wojtek ma mieć przeprowadzoną operację wszczepienia stymulatorów do półkul mózgowych. Ma ona zredukować jego ruchy mimowolne, poprawić mowę. Czy operacja się uda? Jak Monika i Wojtek poradzą sobie ze swoimi oczekiwaniami i emocjami?