TVP Dokument Sobota, 14.01.2023 Zmiany z dnia 02.01.2023 w stosunku do raportu z dnia 12.12.2022 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 07:00 NOTACJE - JAN NOWICKI. Z CHĘCI WOLNOŚCI Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2013 Autor: Katarzyna Kawecka Urodził się w 1939 r. w Kowalu. Zmarł 7 grudnia 2022 roku w Krzewencie. Był aktorem teatralnym i filmowym, pedagogiem, felietonistą. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, a następnie w Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. Swoje wspomnienia poświęca dążeniu do wolności, które kieruje jego życiem. Dzieciństwo wspomina jako biedne i ponure. Pierwszy kontakt z teatrem miał w rodzinnym Kowalu, w remizie strażackiej. Opowiada także o teatrze pożarów czy pogrzebów. Bardzo wcześnie wyjechał z rodzinnego domu w poszukiwaniu chleba. Wspomina czasy szkolne, lata studenckie i pracę w Kopalni Bytom 8, profesora Meronowicza, który napisał mu list polecający do szkoły Teatralnej w Krakowie. Wyznaje również, ze nigdy nie chciał być aktorem, a rozstanie z intensywnym uprawianiem aktorstwa nie niesie w nim żadnych emocji. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 07:15 CIETRZEW - W NADZIEI NA LEPSZE JUTRO Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Tabor, Mateusz Grzębkowski W tym filmie dokumentalnym poznamy działania ludzi, którzy starają się uratować cietrzewie, gatunek silnie zagrożony wyginięciem w wyniku zmian siedliskowych w lasach. Z uwagi na znaczny spadek liczebności cietrzewia w latach 70. w Polsce, kurak ten został objęty ścisłą ochroną gatunkową a tokowiska ochroną strefową. Cietrzew jest wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi zwierząt jako gatunek zagrożony (EN) oraz wymieniony jest w I, II i III załączniku Dyrektywy Ptasiej. Obecnie lokalnie zatrzymano szybkie wymieranie tego gatunku, ale konieczne jest podjęcie działań mających na celu określenie aktualnej liczebności cietrzewia w Polsce, zidentyfikowanie jego największych zagrożeń, poprawę warunków siedliskowych, a co najważniejsze zwiększenie liczebności (m.in. przez wysiedlanie osobników pochodzących z mającego powstać ośrodka hodowli cietrzewia). Konieczne jest również zwiększenie w społeczeństwie wiedzy na temat potrzeb i metod ochrony cietrzewia. Środki finansowe na realizację zadań w projekcie będą pochodziły z funduszu leśnego i środków własnych jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych. (dodano pozycję programową) 07:25 CIETRZEW - PTAK NA GRANICY PRZETRWANIA Film dokumentalny, 8 min, Polska, 2019 Reżyseria: Mateusz Grzębkowski Film dokumentalny opowiadający o kondycji cietrzewia w Polsce. Cietrzew jest prawie takiej wielkości jak kura domowa. Podobnie jak te udomowione ptaki lubi kąpać się w piasku. Wczesną jesienią cietrzewie gromadzą się w stadach, by zimą rozbić się na jednopłciowe grupy. W czasie dużych mrozów i wysokiej pokrywy śnieżnej potrafią zakopywać się w śniegu. Dożywają 15 lat. Cietrzew jest uznany za gatunek silnie zagrożony wyginięciem w wyniku zmian siedliskowych w lasach, gdzie dokonuje się zalesianie obszarów śródleśnych lub osusza się torfowiska. To równiez ptak płochliwy, wrażliwy na zmiany klimatyczne i konkurencję ze strony bażantów. Dużym zagrożeniem dla cietrzewi są drapieżne ssaki, zwłaszcza lisy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 12:30 FRANK SINATRA GŁOS AMERYKI (FRANK SINATRA: THE VOICE OF AMERICA) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Annette Baumeister Film dokumentalny o Franku Sinatrze, amerykańskim piosenkarzu i aktorze pochodzenia włoskiego. Tańczył, śpiewał, grał w filmach zawsze z nieodłącznym, zwycięskim uśmiechem. Ten dokument odsłania kulisy sławy, przedstawia historię człowieka nazywanego "The Voice". Jego muzyka jest uznawana za ponadczasową, zaś on sam za najwybitniejszego amerykańskiego piosenkarza XX wieku. Szacowany nakład ze sprzedaży wszystkich jego wydawnictw na całym świecie wynosi ponad 150 milionów egzemplarzy, co czyni go jednym z artystów z największą liczbą sprzedanych albumów muzycznych w dziejach. Kim był Francis Albert Sinatra i jaki był klucz do jego sukcesu? Dlaczego stał się ikoną i bohaterem, mimo że cierpiał na wiele traum, które wpłynęły na całą epokę. Sinatra kontynuował swoją karierę muzyczną aż do lat 90. Według legendy Sinatra został pochowany z piersiówką whisky Jack Daniel’s oraz garścią dziesięciocentówek. Sinatra zmienił oblicze muzyki popularnej, sprawił że dawne, zapomniane piosenki stały się na nowo przebojami (Night and Day czy I've Got You Under My Skin). Wizerunek sceniczny, sposób bycia i skomplikowane życie prywatne uczyniły z Sinatry prekursora gwiazd muzyki, idola tłumów. (dodano pozycję programową) 17:45 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 2 WYSPY POŁUDNIOWE (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LES RVOLTS DES AUSTRALES) Serial dokumentalny, 11 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Serial dokumentalny opowiadający o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. W odcinku drugim poznamy Wyspy Południowe. Dwa wieki temu ludzie zaopatrzeni w kiepskie mapy wypływali w morze w nadziei odkrycia nowych ziem. Płynęli miesiącami i latami, nie dając za wygraną. Na południe od Tahiti wciąż czuje się ów zew wielkiej przygody. Raivavae, 996 mieszkańców, Polinezja Francuska, Archipelag Wysp Południowych. Witamy we Francji. W leżącej na końcu świata Polinezji są takie same budki telefoniczne jak w Paryżu. Wyspa Tubuai kojarzona jest ze słynnym buntem na Bounty. Pierwszy kontakt zbuntowanych marynarzy z wyspiarzami zamienia się w masakrę. Dwunastu miejscowych ginie na plaży w Krwawej Zatoce, zwanej tak do dziś. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 18:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 13 PIĘKNO WYKUTE W STALI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak trudne było wykuwanie dawnych przedmiotów w stali? Radosław Kotarski wciela się w rolę kowala (miecznika), który używa tradycyjnych metod rzemieślniczych, aby stworzyć własny miecz. Poznaje również trud pracy dawnych rzemieślników i sprawdza, co z ich fachu pozostało do dzisiaj. Poza tym wyjaśnia, jakie słowa i stwierdzenia zawdzięczamy kowalom. Czy uda mu się wykuć miecz? Odpowiedź na to pytanie w programie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 01:15 PONARY. ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Dokument "Ponary. Odmiana przez przypadki" to próba chronologicznego przedstawienia wydarzeń w Ponarach w latach 1941 - 1944. Punktem wyjścia do opowieści jest zestawienie kilku podobnych miejsc zbrodni, w których Niemcy przy pomocy lokalnej ludności przeprowadzali czystki narodowościowe. Sposób działania niemieckiego okupanta w wielu miejscach II RP był podobny, a procesy zachodzące podczas wydarzeń były niemal identyczne. Sposób selekcji ofiar, logistyka, wreszcie egzekucje i zacieranie śladów. Tak było w bydgoskim Fordonie, Mniszku niedaleko Grudziądza i Piaśnicy na Kaszubach. Takie podejście do tematu, krótkie skatalogowanie podobnych miejsc i podobnych działań zbrodniarzy niemieckich, pozwoli w sposób uczciwy ocenić skalę zbrodni i niejako stłumić litewską winę. Nie zapominajmy, że wykonawcami egzekucji w Ponarach byli przede wszystkim członkowie litewskiej formacji kolaboracyjnej Ypatingasis burys, ale w wielu podobnych miejscach zbrodni egzekucji dokonywali miejscowi, którym obiecywano rozmaite korzyści, np.: możliwość przejmowania majątków, ziemi, uczestniczenia w sprawowaniu władzy na zajętych terenach. Jak dowodzą badania historyczne, niemieccy zbrodniarze traktowali takie miejsca jak Ponary w sposób projektowy, testując metody gromadzenia ludzi, metody zabijania, zarządzania lokalnymi animozjami pomiędzy narodami. Te doświadczenia okupanci wykorzystali na wielką skalę przy tworzeniu obozów koncentracyjnych.