TVP Kultura Wtorek, 10.01.2023 08:00 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - ADRESY JAKICH MAŁO Magazyn, 30 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Świątkowska (prowadząca), Jarosław Trybuś (prowadzący) W odcinku przegląd inwestycji mieszkaniowych, których architektura, dzięki oryginalności formy, niezwykłej lokalizacji lub szczególnemu kontekstowi urbanistycznemu, a często dzięki wszystkim tym czynnikom, jest architekturą niepowtarzalną. Pokażemy tu inwestycje adresowane do wąskiej grupy obywateli, jednak mogące stanowić wzory dla architektury bardziej masowej. W odcinku: - Apartamentowiec Cosmopolitan w Warszawie (Helmut Jahn) - Browar Lubicz w Krakowie (Mofo Architekci) - Wille Parkowa w Katowicach (Konior Studio) - Apartamenty Warzelnia w Poznaniu (APP Sławomir Rosolski Architekt) - Apartamenty Dune 1 w Mielnie (mellon architekci) - Zespół mieszkaniowy "Nowe Orłowo" w Gdyni (ARCH - DECO) 08:55 MCIMPERIUM (THE FOUNDER) Film biograficzny, 110 min, USA 2016 Reżyseria: John Lee Hancock Scenariusz: Robert Siegel Aktprzy: Michael Keaton, Nick Offerman, John Carroll Lynch, Linda Cardellini, B. J. Novak, Laura Dern, Justin Randell Brooke, Kate Kneeland Jest rok 1954. Większą część swego dorosłego życia Ray Kroc (Michael Keaton) poświęcił karierze handlowca, podróżując po całym kraju. Interesy idą marnie, choć ucieka się do przeróżnych sztuczek. Wszystkie jego pomysły zazwyczaj od razu biorą w łeb. Szanse na realizację marzeń maleją z każdym dniem, a i żona Ethel coraz bardziej sceptycznie przygląda się poczynaniom męża, który nie odnosi żadnych sukcesów handlowych i w dodatku bywa gościem w domu. Jego urządzenia do robienia koktajli w ogóle nie wzbudzją zainteresowania właścicieli lokali gastronomicznych. Pewnego razu zdarza się jednak cud. Przez telefon Ray dowiaduje się od pracownicy z centrali w Chicago, że właśnie nieznana mu wcześniej restauracja z San Bernardino w Kalifornii zamówiła sześć maszyn. Ray jest pewny, że zaszła pomyłka i natychmiast dzwoni do nich. W odpowiedzi słyszy, że rzeczywiście wkradł się błąd, bo zamówili nie sześć a osiem maszyn. W tej sytuacji Ray postanawia sprawdzić na miejscu, o co chodzi i udaje się do San Bernardino, do restauracji McDonalds. I tak poznaje braci Richarda (Dick) i Maurice'a (Mac) McDonaldów, których restauracja słynie w okolicy z szybkiej obsługi. Na realizację zamówienia czeka się najwyżej kilkadziesiąt sekund, co w zwykłych lokalach przeciąga się do 20 minut. Zachwycony ich pomysłem namawia braci do stworzenia całej sieci tego typu restauracji. Po długich rozmowach Dick i Mac zgadzają się na współpracę. W miarę rozwoju fastfoodowego imperium, Ray chce mieć coraz więcej władzy. Jak wiele poświęci, by w końcu stworzyć najbardziej rozpoznawalną markę na świecie, z szybka obsługą, dobrym jedzeniem, wygodnymi w użytkowaniu opakowaniami i familijną atmosferą? Amerykański biznesmen czeskiego pochodzenia, Ray Kroc, stał się jedną z największych osobowości XX wieku. 11:00 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 7/7 Serial obyczajowy, 62 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Grażyna Barszczewska, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Liliana Głąbczyńska i inni Pan Nikodem doprowadza do formalnego unieważnienia małżeństwa Kunickich. Już może poprowadzić do ołtarza piękną i teraz bogatą Ninę. Rozpoczynają się przygotowania do ślubu. Na horyzoncie pojawiają się jednak ciemne chmury. Terkowski, zaciekły wróg Dyzmy od czasu pamiętnego rautu rządowego, wpada na ślad jego mało chwalebnej przeszłości. Z kłopotu wybawiają swego Wielkiego Trzynastego "pątniczki" z loży dwunastu. Wskutek ich starań Terkowski z dnia na dzień zostaje wysłany na zamorską placówkę dyplomatyczną. W kraju coraz wyraźniej rysuje się kryzys gospodarczy i - w efekcie - także rządowy. Władze podejmują decyzję o sprzedaży zmagazynowanego zboża; na znak protestu Dyzma składa dymisję z prezesury Banku Zbożowego i wyjeżdża po ślubie z Niną do Koborowa. W trakcie przyjęcia w majątku zjawia się dyrektor gabinetu prezydenta, prosząc w imieniu głowy państwa, by pan Nikodem podjął się misji utworzenia nowego rządu. Dyzma rozważa propozycję, która wszystkich obecnych wprowadza w stan euforii. Powszechnego uwielbienia dla "męża opatrznościowego" narodu i państwa nie podziela tylko Żorż Ponimirski. "Dyzma to zwykły łajdak i oszust" - woła, wybuchając szalonym śmiechem. Hrabina Przełęska gorąco przeprasza towarzystwo za wybryk siostrzeńca, który jest niespełna rozumu. 12:15 WIELKI BUSTER (THE GREAT BUSTER) Film dokumentalny, 96 min, USA, 2018 Reżyseria: Peter Bogdanovich Scenariusz: Peter Bogdanovich Dokument poświęcony Busterowi Keatonowi, jednemu z najbardziej wpływowych i sławnych amerykańskich filmowców i komików. Jego charakterystyczny styl i liczne dzieła filmowe z ery kina niemego już na początku XX wiek ugruntowały jego pozycję jako prawdziwego wizjonera. Film przedstawia kolejne kamienie milowe w karierze Keatona - od jego wodewilowych początków, przez wypracowanie specyficznego stylu pantomimy, aż po jego najbardziej tryumfalne lata, które poświęcił pracy jako reżyser, scenarzysta, aktor i producent. Ogromny wpływ artysty na kinematografię potwierdzają w wywiadach jego współpracownicy, przyjaciele i wielbiciele, m.in. Mel Brooks, Quentin Tarantino, Werner Herzog, Dick van Dyke i Johnny Knoxville. W dokumencie wykorzystano fragmenty filmów Keatona przechowywane przez bibliotekę Cohen Film Classics - na potrzeby produkcji zrekonstruowano je, co przyniosło niezwykłe efekty. Dokument wyreżyserował Peter Bogdanovich, filmowiec i filmoznawca, którego opracowania twórczości legendarnych reżyserów, Johna Forda i Orsona Wellesa, służą obecnie jako punkt odniesienia dla innych badaczy. 14:05 OSIEM I PÓŁ (OTTO E MEZZO) Studium psychologiczne, 133 min, Włochy 1963 Reżyseria: Federico Fellini Scenariusz: Federico Fellini, Tullio Pinelli, Ennio Flaiano i Brunello Rondi Zdjęcia: Gianni di Venanzo Muzyka: Nino Rota Wykonawcy: Marcello Mastroianni, Anouk Aimee, Claudia Cardinale, Sandra Milo, Guido Alberti, Mario Conocchia, Cesarino Mi Nagrodzone Oscarem dla najlepszego filmu obcojęzycznego i Grand Prix na MFF w Moskwie w 1963 r. arcydzieło Felliniego, uważane za jedno z najważniejszych w historii kina. "Osiem i pół" wymyka się tradycyjnym kryteriom oceny. Jego niesłychanie bogata i skomplikowana forma dopuszcza dziesiątki różnych interpretacji. Rozgrywając akcję na kilku planach, przenikających się nieustannie i warunkujących się wzajemnie (akcja "realna", projekty scenariuszowe głównego bohatera - reżysera Guida, jego sny, wspomnienia i marzenia), Fellini snuje rozważania na temat psychologii tworzenia, bada psychikę artysty. Reżyser, proszony o interpretację swego dzieła, mówił: "Osiem i pół" jest czymś, co waha się między seansem u psychoanalityka i badaniem nieuporządkowanej samowiedzy. To film melancholijny, prawie żałobny, choć także komiczny. Pisano, że "Osiem i pół" to film autobiograficzny. Zawsze robię filmy autobiograficzne, a jednocześnie mogę zapewnić, że jest to dzieło całkowicie zmyślone, że ze wszystkich, które zrobiłem, ten film ma najmniejszy związek z faktami realnymi, z moim życiem osobistym, zawarłem w nim bowiem wiele spraw zasłyszanych, wyimaginowanych. Może jest to po prostu opowiadanie o filmie, którego nie zrealizowałem". Skąd wziął się dziwny tytuł"Osiem i pół"? Jest to po prostu numer kolejny dzieła. Wcześniej Fellini zrealizował sześć samodzielnych filmów fabularnych ("Wałkonie","Biały szejk","La strada","Niebieski ptak", "Noce Cabirii","Słodkie życie"), jeden film wspólnie z Alberto Lattuadą ("Światła variete") i dwie nowele w składankach"Miłość w mieście"oraz"Boccaccio 70"- trzy ostatnie liczone za pół filmu. Bohater"Osiem i pół"- Guido, 45 - letni reżyser filmowy, przebywa w modnym uzdrowisku usiłując napisać tam scenariusz swego kolejnego filmu. Przygotowania do realizacji trwają już w najlepsze, buduje się dekoracje, producent przedstawia kandydatów do głównych ról, a scenariusza nadal nie ma. Guido zupełnie nie ma pomysłów. Próbuje przeanalizować dotychczasowe życie, szuka źródeł swego zagubienia we wspomnieniach z dzieciństwa, w dawnych przeżyciach. Przywodzi na myśl kobiety, które kochał. Do uzdrowiska zjeżdża kolejna ekipa produkcyjna, Carla - kochanka Guida, jego żona Luisa. Dni mijają na nudnych rozrywkach, na snuciu planów z góry skazanych na zapomnienie. W pewnej chwili Guido dostrzega nową szansę dla siebie w pojawieniu się w jego życiu młodziutkiej aktorki Claudii, która wydaje mu się"dziewczyną ze snów". Tłumi jednak rodzące się uczucie przerażony dzielącą ich różnicą lat. Tymczasem nieuchronnie nadchodzi dzień rozpoczęcia zdjęć. Po premierze filmu krytycy pisali:"Po raz pierwszy udało się filmowcowi zanalizować w sposób subiektywny istotę procesu twórczego, wspólnego dla wszystkich tworców: to odstraszające poczucie niebezpieczeństwa i uczuciowej samotności artysty w świecie stale usiłującym narzucić mu własny obraz rzeczywistości. Sukcesem Felliniego jest niezrównana zręczność, z jaką wcielił się w swego bohatera i ukazał wpływy Kościoła, polityki, kobiet, lektur na swoją twórczość. A także wpływ poprzednich siedmiu i pół filmów". Światowy triumf"Ośmiu i pół"ostatecznie przypieczętował zwycięstwo filmu autorskiego, które przez następne lata respektowali nawet potężni producenci. Arcydzieło Felliniego, w nie mniejszym stopniu niż"Obywatel Kane", stało się wzorem dla filmowców 18:15 ZŁOTE KOŁO Film kryminalny, 99 min, Polska 1971 Reżyseria: Stanisław Wohl Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Teresa Lipowska, Ryszard Pietruski, Katarzyna Łaniewska, Krzysztof Janczar, Zofia Czerwińska, Zdzisław Maklakiewicz, Janusz Bukowski, Tadeusz Janczar, Jerzy Trela Znakomicie utrzymany klimat początku lat 70. i zawikłana intryga w kryminale, do którego scenariusz napisał sam Aleksander Ścibor - Rylski. Uwagę zwraca świetna obsada z Tadeuszem Janczarem i Zdzisławem Maklakiewiczem na czele. W filmie zagrał syn Janczara, Krzysztof, którego widzowie pamiętali jeszcze z roli w niezwykle popularnym serialu telewizyjnym "Wojna domowa" (1965). "Złote Koło" gloryfikuje profesjonalizm i humanitaryzm oficerów milicji, równocześnie jest kryminałem spełniającym wszelkie wymagania gatunku. Na ulicy Złote Koło znaleziono nieprzytomnego nastolatka z raną zadaną w głowę. Nieznany mężczyzna przywiózł chłopca do szpitala i natychmiast się oddalił, nie pozostawiając żadnych danych o sobie. Wkrótce nastolatek umiera, a lekarze podejrzewają, że nie był to zwykły wypadek. Policja prowadzi śledztwo w tej tajemniczej sprawie. Szczególnie jest nią zainteresowany kapitan milicji Budny. Denat był w wieku jego syna, miał przecież całe życie przed sobą. Biorący udział w dochodzeniu funkcjonariusze próbują ustalić presonalia chłopca, który nie miał przy sobie żadnych dokumentów. Sprawa przyjmuje kryptonim "Złote Koło". Okazuje się, że ofiarą był siedemnastoletni Janusz Kruk, sierota, do niedwana uczeń technikum. Głównym podejrzanym o dokonanie zabójstwa staje się lokalny pijaczek. Śledztwo wykazuje, że chłopiec mógł mieć powiązania z członkami bandy wyrostków, mających sporo na sumieniu. Ten fakt i inne ujawnione okoliczności kierują dochodzenie na zupełnie inne tory. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - PROJEKT FLORYDA (FLORIDA PROJECT, THE) Film obyczajowy, 106 min, USA 2017 Reżyseria: Sean Baker Scenariusz: Sean Baker, Chris Bergoch Aktorzy: Willem Dafoe, Brooklynn Prince, Valeria Cotto, Bria Vinaite, Mela Murder, Aiden Malik, Caleb Landry Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego lata. Główny wątek dotyka ważnego problemu biedy i bezdomności poprzez pokazanie bardzo realistycznej historii. Zresztą reżyser Sean Baker jest znany z przedstawiania rzeczy z niemal dokumentalną wiarygodnością. Bohaterowie to dzieci, które mimo niedostatków, życia w biednych rodzinach potrafią jednak się bawić, śmiać, w pełni korzystać z beztroskich dziecięcych lat. "Projekt Floryda" opowiada o kilku letnich miesiącach z życia 6 - letniej Moonee, mieszkającej wraz ze swoją samotną matką Halley w tanim motelowym pokoju, który służy im za dom. Motel jest położony nieopodal Disney World w Orlando, największego parku rozrywki na Florydzie. Urocza sześciolatka może więc codziennie przenosić się w magiczny świat bajek, który obserwuje z oddali. Nad całym ośrodkiem czuwa kierownik Bobby Hicks, człowiek o wielkim sercu, który jest bardzo pobłażliwy wobec uwielbiających go dzieciaków. Halley próbuje na różne sposoby zarobić na życie, aby utrzymać się w motelu. Prosi o pomoc znajomą, Ashley, ale ona nie chce mieć z nią nic wspólnego, obawiając się o własną reputacje. Moonee całymi dniami pozostaje praktycznie bez opieki i spędza czas z zaprzyjaźnionymi chłopakami, Scootym i Dickym. Lato upływa im na łobuzowaniu, wygłupach, drobnych występkach, zaczepianiu turystów. Tymczasem Halley jest w dramatycznej sytuacji, traci ostatnią szansę na jakikolwiek zarobek, więc oferuje swoje usługi jako prostytutka. Okrada jednego z klientów i wybucha skandal. Bobby ostrzega ją, że będzie zmuszony ją eksmitować, jeśli nie zaprzestanie tego procederu. Nie mając wyboru, Halley prosi jeszcze raz o pomoc znajomą Ashley, matkę jednego z kolegów Moonee, ale ona ją tylko wyśmiewa. W desperacji kobieta wszczyna bójkę, tym samym ściągając na siebie jeszcze większe kłopoty. W motelu zjawiają się funkcjonariusze z departamentu do spraw dzieci i rodzin, by sprawdzić jak samotna Halley radzi sobie z wychowaniem nieletniej córki. Moonee grozi oddanie do zastępczej rodziny. Tymczasem dziewczynka ucieka do Disney World. 22:25 WSTĘP DO SPEKTAKLU "FALOWIEC" Felieton, 4 min, Polska, 2021 Wstęp do spektaklu "Falowiec" według sztuki Moniki Milewskiej w reżyserii Jakuba Poączka. Sztuka Moniki Milewskiej otrzymała wyróżnienie w konkursie zamkniętym na utwór dramatyczny dla TEATROTEKI, rozpisanym przez WFDiF oraz Stowarzyszenie ZAiKS w 2016 roku. 22:30 FALOWIEC Spektakl, 42 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jakub Pączek Zdjęcia: Jacek Kędzierski Muzyka: Piotr Maciejewski Aktorzy: Janusz Chabior, Mariusz Jakus, Łukasz Simlat, Marta Malikowska, Andrzej Mastalerz, Magdalena Grąziowska, Grzegorz Mikołajczyk Tytułowy falowiec to wybudowany w Gdańsku, jeden z najdłuższych w świecie, budynek mieszkalny. Budowany jako przykład nowoczesnej architektury PRL - u, stał się koszmarnym pomnikiem tego okresu. Główny inżynier, projektant gdańskiego falowca (w sztuce postać fikcyjna) mieszka w najstarszej części budynku. Właśnie spędza samotnie letni urlop w swoim mieszkaniu. Żona go opuściła i wyjechała z dwiema córkami do Niemiec Zachodnich. Któregoś dnia inżynier, nie mając specjalnie nic do roboty, wyrusza na przechadzkę po krętych ścieżkach mieszkaniowego labiryntu, który zaprojektował. Ze zdumieniem odkrywa, że w falowcu nieregularnie zatrzymuje się czas, że przypadkowo "zakrzywiając przestrzeń, zakrzywił czas". Bohater odbywa więc podróż w przyszłość, wysłuchuje niekończących się narzekań i skarg sąsiadów na swoje dzieło, poznaje przy tym najnowszą historię ostatnich czterdziestu lat w Polsce. Staje się świadkiem najważniejszych wydarzeń tego okresu, choć sam jeszcze ich nie przeżył, bo w jego mieszkaniu jest wciąż rok 1975. Sztuka Moniki Milewskiej otrzymała wyróżnienie w konkursie zamkniętym na utwór dramatyczny dla TEATROTEKI, rozpisanym przez WFDiF oraz Stowarzyszenie ZAiKS w 2016 roku. Spektakl otrzymał Nagrodę Dziennikarzy oraz nagrodę dla najlepszego tekstu dramatycznego (Monika Milewska) podczas 3. edycji festiwalu TEATROTEKA Fest w 2019 roku, rok później został wyróżniony nagrodą Platinum Remi w kategorii Independent Shorts - Comedy - Black/Dark na międzynarodowym festiwalu World Fest Houston. 23:30 MŁODA POLSKA - KONIEC WIDZENIA Dramat, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Mołda Scenariusz: Grzegorz Mołda Zdjęcia: Maciej Miller Aktorzy: Juliusz Chrząstowski, Eryk Kulm, Zofia Domalik Marta pracuje w warsztacie samochodowym ojca. Jej chłopak zostaje aresztowany. Marta z ojcem starają się pomóc chłopakowi. Dziewczyna staje przed życiowym wyborem, pomiędzy ojcem a swoim ukochanym. Sytuację komplikuje fakt, który Marta wyjawia obu mężczyznom swojego życia. Marta znajduje się w sytuacji bez wyjścia. (filmpolski.pl) 23:55 MŁODA POLSKA - MLEKO Dramat, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Urszula Morga Scenariusz: Urszula Morga Zdjęcia: Bartosz Mikołajczyk Aktorzy: Agnieszka Warchulska, Mateusz Więcławek, Magdalena Maścianica Ewa jedzie z córką do domu nad jeziorem. Mają przygotować młodzieżową imprezę z okazji 18. urodzin córki. Julka bez zapowiedzi zabiera ze sobą chłopaka. Matka wyraźnie nie akceptuje jego obecności, chce się go pozbyć. Im bardziej próbuje to zrobić, tym tym bardziej odkrywa, że największą walkę będzie musiała stoczyć z samą sobą. (filmpolski.pl) 00:25 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - CZYSTA FORMALNOŚĆ (UNA PURA FORMALITA) Film kryminalny, 106 min, Włochy/Francja, 1994 Reżyseria: Giuseppe Tornatore Scenariusz: Pascal Quignard, Giuseppe Tornatore Zdjęcia: Blasco Giurato Muzyka: Ennio Morricone Aktorzy: Gerard Depardieu, Roman Polański, Sergio Rubini, Paolo Lombardi W burzową noc na komisariat policji zostaje doprowadzony dziwnie zachowujący się człowiek (Gerard Depardieu). Nie może on potwierdzić swojej tożsamości ani odtworzyć w pamięci kilku ostatnich godzin, ani też wytłumaczyć śladów krwi na swoim ubraniu. Przesłuchanie rozpoczyna komisarz (Roman Polański), dzięki któremu tajemniczy mężczyzna okazuje się słynnym pisarzem Onoffem. Powoli obaj mężczyźni rozwiązują zagadkę pisarza, jego utraty pamięci i śladów krwi. 02:30 SZWEDZKA TEORIA MIŁOŚCI (THE SWEDISH THEORY OF LOVE) Film dokumentalny, 75 min, Szwecja, 2015 Reżyseria: Erik Gandini Scenariusz: Johan Söderberg Zdjęcia: Vania Tegamelli, Carl Nilsson Muzyka: Johan Soderberg W 1972 roku w Szwecji partia socjalistyczna opublikowała manifest "Family of the Future", kreślący wizję świata wolnych, równych ludzi, w którym znikną wszelkie więzy zależności ekonomicznej. Kobiety miały wyzwolić się spod władzy mężczyzn, starsi nie musieli już polegać na dobrej woli dorosłych dzieci, a najmłodsi zyskiwali pełnię praw i opiekę państwa. Reżyser przygląda się dzisiejszej Szwecji i pokazuje wielowymiarowe konsekwencje wprowadzenia rozwiązań wywiedzionych z ducha rewolucji obyczajowej 1968 roku. Okazuje się, że niezależność - podstawowa wartość u naszych skandynawskich sąsiadów - ma swoją ciemną stronę. Dziś aż jeden na czterech Szwedów umiera samotnie, a zdarza się, że ciała zmarłych znajdowane są dwa lata po ich śmierci. Szwedki są największą grupą wśród klientek banku nasienia. Pragną potomstwa, ale nie są w stanie zbudować trwałej relacji z partnerem, bo wymaga ona kompromisów i wyrzeczeń. Film jest brawurowo zrealizowanym, wielowymiarowym portretem tego geograficznie nam bliskiego, a zarazem bardzo egzotycznego z polskiej perspektywy kraju. To prawdziwe laboratorium przyszłości, przypominające niekiedy dystopijne filmy science fiction. Kontakty ludzkie realizowane za pośrednictwem organizacji społecznych, brak socjalizacji, ucieczka przed wszelkimi trudnościami, zanik umiejętności interakcji, niechęć do obcych (Szwecja to kraj, gdzie imigranci integrują się zdecydowanie najwolniej w Europie). To wszystko mroczne strony państwa, często stawianego za wzór. Wystepujący w filmie Zygmunt Bauman nie szczędzi Szwedom gorzkich słów. Państwo zapewnia im wszystko oprócz umiejętności bycia z innymi ludźmi. Film pokazuje także uciekinierów z pozbawionego ludzkiego ciepła raju - lekarza, który dopiero w Etiopii odnalazł sens życia czy dziwaczną sektę lubującą się w orgiach urządzanych na leśnych polanach. Film nie daje prostych odpowiedzi - każdy sam musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy z drogi ku niezależności da się w ogóle zawrócić i czy ceną za wolność musi być samotność i rozpacz.