TVP Kultura Piątek, 13.01.2023 08:20 UKRAIŃCY - ODC. 2. OKSANA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Oksana pochodzi z Kijowa. Jest kobietą pracowitą i ambitną. Oddaną matką i zapracowaną bizneswoman. Żyje w ciągłym biegu. Oksana przyjechała do Polski ponad trzy lata temu z najmłodszą córką, Xenią, dołączając do dwójki starszych dzieci: Elizy (18 lat) i Aleksandra (21 lat), którzy uczyli się w technikum. Mimo że mąż Oksany nie chciał opuszczać Ukrainy, postanowiła wyjechać z nadzieją, że mąż do niej dołączy, niestety, tak się nie stało. Małżeństwo się rozpadło. W Polsce Oksana zaczynała od zera. Przez pierwsze dwa miesiące była taksówkarką, następnie otworzyła kiosk, w którym wykonywała poprawki krawieckie. Obecnie oprócz kiosku ma imponujący zakład krawiecki w prestiżowej lokalizacji, w którym zatrudnia 5 szwaczek. Oksana szyje ubrania na zamówienie. W prowadzeniu działalności pomaga jej syn. Ostatnio musiała przerwać pracę nad własnymi projektami. Skupiła się na pomocy Ukrainie, szyjąc kamizelki kuloodporne. 09:20 UMBERTO D. (UMBERTO D.) Dramat obyczajowy, 85 min, Włochy, 1952 Reżyseria: Vittorio De Sica Zdjęcia: Aldo Graziati Muzyka: Alessandro Cicognini Aktorzy: Carlo Battisti, Maria - Pia Casilio, Lina Gennari, Ileana Simova Umberto D. jest samotnym emerytem, którego jedynym przyjacielem jest pies. Nie stać go na to, by opłacać ponury sublokatorski pokój, w którym dotąd mieszkał i zostaje wyrzucony na ulicę. Próbuje żebrać, ale w ostatniej chwili cofa wyciągniętą rękę. Pozostaje mu tylko jedno wyjście, a ponieważ nie stać go na oddanie psa do schroniska, zwierzę ma podzielić los swego pana. Instynkt życia sprawia jednak, że pies ucieka z torów, do których ma być przywiązany, by zginąć ze swoim panem. Umberto podąża za nim, a odzyskanie zaufania jedynego przyjaciela zwiąże go na nowo z życiem. Film jest arcydziełem filmowego realizmu, a jego głęboki tragizm i żarliwa wymowa zrodziły się z obiektywizmu, niemal oschłości filmowania. Twórcy filmu zostali zaatakowani przez obóz konserwatywny za oczernianie kraju i wyjaskrawianie nędzy, ale to właściwie nie nędza, lecz jej przeżywanie i doznawanie było istotną treścią dzieła. [Filmoteka Narodowa] 11:00 NA KŁOPOTY... BEDNARSKI - ODC. 3/7 - ZŁOTE RUNO Serial sensacyjny, 50 min, Polska 1986 Reżyseria: Paweł Pitera Scenariusz: Wojciech Jędrkiewicz Zdjęcia: Janusz Pawłowski Występują: Stefan Friedmann, Marta Żak, Marek Barbasiewicz, Zdzisław Kuźniar, Aleksander Wołejko, Jerzy Dąbkowski, Halina Skoczyńska, Zdzisław Wardejn, Wojciech Kościelniak, Włodzimierz Bednarski, Wiktor Sadecki i inni Horst Filipiak prowadzi w porcie agencję "Złote Runo", która zajmuje się rekrutacją osób zainteresowanych pracą na plantacjach w Brazylii. W rzeczywistości chodzi jednak o handel "białymi niewolnikami". Tę podejrzaną działalność próbuje rozpracować dziennikarz Lenz, który zostaje uprowadzony przez ludzi Filipiaka. W ręce nieuczciwego właściciela agencji trafia również Jerzy Stawicki, syn polskiego konstruktora torped. Filipiak wydaje wywiadowi niemieckiemu Jurka, który zostaje uwięziony. Niemcy proponują inżynierowi Stawickiemu układ. W zamian za dostarczenie planów torpedy najnowszej konstrukcji obiecują uwolnić jego syna. Kapitan Mokrowiecki z polskiego kontrwywiadu zwraca się z prośbą o pomoc do Bednarskiego. Polacy przygotowują fałszywe plany. Tymczasem Niemcy porywają inżyniera Stawickiego i ochraniającą go agentkę. Do akcji wkracza Bednarski, który dociera do siedziby Horsta Filipiaka. Likwiduje jego i jego ludzi. 12:05 PAN NA KSIĘŻYCU Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1993 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Krzysztof Czechowicz Zdjęcia: Jacek Siwecki Film dokumentalny przybliżający sylwetkę Andrzeja Zauchy, tragicznie zmarłego wokalisty jazzowego i piosenkarza. O życiu i twórczości artysty opowiadają jego znajomi i przyjaciele, a ich wspomnienia ilustrowane są fragmentami utworów muzycznych, materiałów filmowych i spektakli teatralnych. 13:35 JAŃCIO WODNIK Dramat obyczajowy, 100 min, Polska 1993 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Franciszek Pieczka, Bogusław Linda, Grażyna Błęcka - Kolska, Olgierd Łukaszewicz, Katarzyna Aleksandrowicz, Henryk Niebudek, Lech Gwit, Joanna Jędrejek, Katarzyna Kurylońska Reżyser Jan Jakub Kolski (ur. 1956) jest wierny swojemu oryginalnemu stylowi i tematyce. W filmach dokumentalnych, które realizuje od 1982 roku, częstym tematem była kontemplacja porządku natury. W filmach fabularnych Kolski rozwija ten temat. Opowiada o wsi, ale nie czyni tego na sposób realistyczny. Są to przypowieści o życiu - często brutalnym - w bliskim kontakcie z naturą, a więc bliżej Boga. Kino Kolskiego, porównywane z latynoskim "realizmem magicznym", to refleksja na temat dobra i zła, pełna tęsknoty za duchowymi wartościami. W "Pogrzebie kartofla" (1990) Kolski odwołuje się do biblijnego mitu Hioba, kreśląc obraz gwałtownych przemian na polskiej wsi po II wojnie światowej. W "Pograbku" (1992) przedstawił historię niezwykłego uczucia ludzi z "dołów" wiejskiej hierarchii. W świecie filmów Kolskiego ciągle jest obecne pytanie o sens dobrych i złych uczynków, które zdają się determinować losy ich sprawców. W roli Jańcia wystąpił wybitny aktor teatralny i filmowy - Franciszek Pieczka (ur. 1928). Stworzył niezwykłą, barwną galerię bohaterów o ludowym rodowodzie, zagrał m.in. tytułową rolę w "Żywocie Mateusza" (1968) Witolda Leszczyńskiego, w "Perle w koronie" (1972) stworzył pełną godności postać powstańca śląskiego, był zbuntowanym przeciw komunistycznej władzy góralem Haratykiem w zatrzymanym kilka lat przez cenzurę filmie "Słońce wschodzi raz na dzień" (1972) i doskonałym Czepcem w "Weselu" (1973) Andrzeja Wajdy według dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Wielką popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies" (1968 - 70). Dużą zaletą jego aktorstwa jest naturalność i zróżnicowanie ról. Grając postaci często zbliżone charakterem, Pieczka potrafi uczynić z nich zawsze niepowtarzalne osobowości. "Jańcio Wodnik" zdobył Nagrodę Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" za najlepszą rolę męską dla Franciszka Pieczki i Nagrodę Dziennikarzy na XVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1993 roku w Gdyni. Jeden z chłopów wygnał ze stajni i skatował chorą klacz. Znajduje ją wędrowny dziad (Łukaszewicz), który, gdy klacz zdycha, rzuca klątwę na wieś. W tym samym czasie jeden z jej mieszkańców Jańcio (Pieczka) odkrywa w sobie niezwykłe zdolności. Jest mu posłuszna woda, może dokonywać i innych nadnaturalnych czynów. Jańcio opuszcza ciężarną młodą żonę Weronikę (Błęcka - Kolska). Chce nieść ludziom pociechę i pomoc. Na swej drodze spotyka sprytnego oszusta - stygmatyka (Linda). To spotkanie odmieni życie Jańcia. 16:40 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - SIGITAS NARBUTAS Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterem odcinka jest profesor Sigitas Narbutas, dyrektor Biblioteki Wróblewskich, wielki przyjaciel Polski. 17:20 WEST SIDE STORY (WEST SIDE STORY) Film muzyczny, 147 min, USA 1961 Reżyseria: Robert Wise Występują: Natalie Wood, Richard Beymer, George Chaliris, Rita Moreno, Russ Tamblin, Tucker Smith, David Winters, Tony Mordente, Simon Oakland 80 - latek Robert Wise, wieloletni prezydent Amerykańskiej Akademii Filmowej, niemal całe życie poświęcił kinu. Zaczynał jako goniec w jednej z wytwórni filmowych. Potem pracował jako szef montażu przy filmie "Obywatel Kane" Orsona Wellesa. W 1944 r. debiutował jako reżyser. W jego dorobku są filmy wszystkich gatunków: science fiction - "Dzień w którym ziemia zamarła", demaskatorskie dramaty zza kulis boksu - "Zmowa" i "Między linami ringu", adaptacje sztuk teatralnych - "Dwoje na huśtawce". Sławę jednak zawdzięcza musicalowi. "West Side Story" z muzyką Leonarda Bernsteina i choreografią Jerome'a Robbinsa powstał w 1957 r. i został wystawiony w sławnym teatrze Wintergarden na Brodwayu. Cieszył się ogromnym powodzeniem - na scenie utrzymał się 6 lat. W 1961 r. wytwórnia filmowa współpracująca z "United Artists" zakupiła prawa do sfilmowania musicalu. Współpraca reżyserska Roberta Wise'a z choreografem J. Robbinsem dała rezultat rewelacyjny. Wersja filmowa nie tylko dorównała teatralnemu oryginałowi, ale nawet zdystansowała go pod względem efektu artystycznego. Musical amerykański dusił się w kosztownych dekoracjach i odcinał od wszelkich związków z rzeczywistością. "West Side Story" ożył, co sprawiło wyprowadzenie sztuki w plener. Akurat na zachodnim wybrzeżu Manhattanu, przy 68 Ulicy, w sercu tytułowego West Side'u, wyburzono rozległy teren pod budowę Lincoln Center. Filmowcy uzyskali prawo objęcia na parę tygodni w posiadanie kilku pustych domów, które zaadaptowano dla potrzeb filmu. W tym naturalnym środowisku rozgrywał się w rytm muzyki dramat współczesnych "Romea i Julii". Skłócone klany Montecchich i Capulettich ze średniowiecznej Werony zastąpione zostały przez młodzieżowe gangi białych Jets i portorykańskich Sharks. Romeo nazywa się Tony i nie jest w bandzie postacią pierwszoplanową. Szefuje jej gwałtowny i brutalny Riff. Tony wyróżnia się opanowaniem i ogładą. Na sobotnim balu spotyka Marię. Młodzi się pokochają, zanim Tony zorientuje się, że Maria pochodzi z wrogiego portorykańskiego klanu, a jej bratem jest Bernardo, szef znienawidzonych Sharks. Dalej wszystko rozwija się zgodnie z tragicznym fatum. Jerome Robbins, wielki tancerz i choreograf amerykański, jest wraz z George ' em Balanchinem - twórcą nowoczesnego baletu amerykańskiego, a także wielkim inscenizatorem musicali. "West Side Story" uchodzi za jego największe dzieło. Na film spadł deszcz Oscarów. Było ich aż 10: za reżyserię, scenografię, kostiumy, montaż, zdjęcia, muzykę, dźwięk, role drugoplanowe i za najlepszy film 1962 roku. Najwybitniejsze role zagrali w filmie George Chaliris jako Bernardo, znakomity tancerz, przez kilka lat podpora baletu amerykańskiego i Russ Tamblyn, który wcielił się w gwałtownego i bezwzględnego Riffa. 20:00 KINO MISTRZÓW - SQUARE, THE (SQUARE. THE) Film komediowy, 145 min, Niemcy/Dania/Francja/Szwecja, 2017 Reżyseria: Ruben Östlund Scenariusz: Ruben Östlund Zdjęcia: Fredrik Wenzel Aktorzy: Claes Bang, Elisabeth Moss, Dominic West, Terry Notary, Christopher Laesso, Lise Stephenson Engstrom Film Rubena Ostlunda "The Square" został nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes. Christian (Claes Bang) ma wszystko pod kontrolą. Jest atrakcyjnym mężczyzną o wielkim uroku osobistym. Niedawno się rozwiódł i lubi wdawać się w niezobowiązujące romanse, a młoda amerykańska dziennikarka (Elisabeth Moss) może okazać się jego nowym trofeum. Na co dzień Christian jest dyrektorem prestiżowego muzeum sztuki nowoczesnej, co daje mu władzę i idealną pozycję społeczną. Jest przykładnym ojcem, ma klasę i chętnie wspomaga potrzebujących - pod warunkiem, że nie wymaga to od niego wysiłku. Choć z pozoru Christian ma wszystko pod kontrolą, przygotowanie premiery instalacji "The Square" okazuje się nie lada wyzwaniem i zmusza go do konfrontacji swojego wizerunku z rzeczywistością. (opis dystr.) 23:05 NOMADA. NA TROPIE BRUCE'A CHATWINA (NOMAD - IN THE FOOTSTEPS OF BRUCE CHATWIN) Film dokumentalny, 85 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Werner Herzog Scenariusz: Werner Herzog Zdjęcia: Louis Caulfield, Mike Paterson Gdy brytyjski pisarz i podróżnik Bruce Chatwin umierał na AIDS, oddał swojemu przyjacielowi Wernerowi Herzogowi plecak, z którym wędrował dookoła świata. 30 lat później Herzog, niosąc ten sam plecak, podróżuje śladami swojego przyjaciela, przyznając się do wielu inspiracji zaczerpniętych z wypraw i książek ojca nowoczesnej literatury podróżniczej. Chatwina interesowało życie nomadów i opisywał ich stosunek do natury, historii i świata marzeń. Razem z Herzogiem wędrujemy do śnieżnej Patagonii i na bezdroża Australii, gdzie Chatwin opisywał niezwykłą naturę pieśni Aborygenów, a także do Południowej Walii, gdzie pisarz z żoną mieszkał w ruinach klasztoru z XI wieku. Herzog ukazuje niespokojną i przenikliwą duszę Chatwina, podkreślając ich wspólne pokrewieństwo w poszukiwaniu sekretnej wiedzy o świecie. Dowiadujemy się, że Herzogowska idea ekstatycznej prawdy w filmie została zaczerpnięta z Chatwinowskiego stylu opowieści. Co więcej: plecak podróżnika znalazł praktyczne zastosowanie w filmie. Spełnił rolę ochronnego siedziska Herzoga w czasie niespodziewanej 55 - godzinnej burzy śnieżnej w masywie Cerro Torre. 00:45 TEATROTEKA - BIAŁY DMUCHAWIEC Teatr, 55 min, Polska, 2015 Autor: Mateusz Pakuła Reżyseria: Agata Dyczko Zdjęcia: Arek Tomiak Psc Muzyka: Jan Królikowski Aktorzy: Julia Wyszyńska, Andrzej Plata, Dobromir Dymecki, Paweł Tomaszewski, Wojciech Kalita, Dorota Kuduk, Marcin Januszkiewicz, Krystyna Rutkowska - Ulewicz, Zofia Bajno, Wojciech Solarz, Jakub Wieczorek, Monika Obara, Lidia Bogaczówna, Dominika Biernat, Lena Romańczyk Sztuka zaczyna się jak dramat paradokumentalny, by w finale zmienić się w czysty surrealizm. Mateusz i Karolina, dwoje studentów szkoły filmowej, prowadzi prywatne śledztwo w sprawie morderstwa w góralskiej wsi o nazwie Biały Dmuchawiec. W wyniku ich działań ma powstać film dokumentalny. Próba rozwikłania tajemniczego zabójstwa wiejskiego podrywacza dokonanego przed laty rzekomo przez młodą dziewczynę, staje się pretekstem do żartobliwej, opartej na parodystycznych stylizacjach językowych grze z konwencjami literackimi. Z czasem śledztwo pochłania dwójkę bohaterów do tego stopnia, że sami utożsamiają się z katem i ofiarą. Prawda obiektywna zdaje się nie do odkrycia, a zawikłana historia wciąga filmowców do tego stopnia, że w finale dochodzi do surrealistycznej zamiany tożsamości. 01:55 TERAZ ANIMACJE! - NIEZAPOMNIANA (MEMORABLE) Film animowany, 12 min, Francja, 2019 Reżyseria: Bruno Collet Scenariusz: Bruno Collet Wykonawcy: Andre Wilms, Dominique Reymond Krótki film animowany nominowany do Oscara. Dla Louisa i jego żony Michelle świat wydaje się być innym miejscem. W zasadzie, ostatnio ich życie jest ciągiem samych dziwnych zdarzeń. (opis festiwalowy) 02:10 TERAZ ANIMACJE! - KOMINIARCZYK (DER SCHORNSTEINSEGLER / THE CHIMNEY SWIFT) Film animowany, 4 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Frederic Schuld Scenariusz: Frederic Schuld Wykonawcy: Joshua Zuehlke, Henry Holland Krótki film animowany o ciężko pracujących dzieciach w XIX - wiecznej Anglii. Brytyjski kominiarz opisuje swoją codzienną rutynę polegającą na zmuszaniu dzieci do pracy. Podczas gdy my obserwujemy dziecko czyszczące komin, wypowiedź mistrza z każdym zdaniem staje się coraz bardziej osobista, aż rozumiemy, że mówi on o swojej własnej przeszłości. Będąc zamkniętym w błędnym kole, wydaje się, że nie ma z niego wyjścia. (opis festiwalowy, źródło: zoomfestival.pl) 02:25 GOMORRA S.III - ODC. 36 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 43 min, Włochy/Niemcy 2014 Scenariusz na podstawie książki Roberto Saviano Reżyseria: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Konfederaci wzywają do siebie Chanel i odmawiają dalszego wsparcia. Zabijają jej ochroniarza. Również Patrizia wyrzuca z siebie całą nienawiść do Chanel za upokorzenia, jakich od niej doznała. Rywalizujące ze sobą klany w końcu ogłaszają zawieszenie broni. Negocjacje prowadzi Stregone. Ostatecznie Forcella zostaje przyznana Enzowi. Resztą dóbr po Eelegancie musi się podzielić z Gennym. zamian młody boss obiecał, że cena kokainy będzie jednakowa dla wszystkich klanów. Enzo zaprasza Gennara i Cira na jacht, by uczcić zwycięstwo. Tymczasem coś poszło nie tak. Enzo nie kryje niechęci do młodego bossa i grozi mu śmiercią. Ciro staje w jego obronie. 03:25 GOMORRA IV - ODC. 37 (GOMORRA S. 4) Serial kryminalny, 43 min, Włochy/Niemcy 2019 Scenariusz na podstawie książki Roberto Saviano Reżyseria: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino, Arturo Muselli Fabuła IV sezonu "Gomorry" wciąż skupia się wokół osoby Gennaro, który tym razem będzie musiał odnaleźć się w Neapolu rządzonym przez stary układ i księcia (Arturo Muselli). W dalszym ciągu będzie również zagrożona jego rodzina.