TVP Dokument Wtorek, 17.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. DYSKOTEKA NA MOKRYM LIŚCIU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Skoczogonki jedna z najliczniejszych, a zarazem najdziwniejszych grup stawonogów. Stanowią przykład, jak być istotą wodną, a jednocześnie lądową. Trzymają się bowiem wilgotnych miejsc, znajdując wodę tam, gdzie my byśmy jej nie znaleźli. Są jednak doskonale, dzięki swej długotrwałej ewolucji, wyposażone w naturalne rozwiązania techniczne, pozwalające czerpać wodę z nader skromnych źródeł. To różnego rodzaju wymyślne nawet dla współczesnego, obdarzonego nowoczesną technologią człowieka, rury i syfony. Zresztą ta swoista naturalna technika rozwinęła się u nich także w innych sferach życia, niż tylko pobieranie wody, zwłaszcza w sferze ruchu. Potrafią nieprawdopodobnymi, jak na tak drobne istoty skokami katapultować się w razie niebezpieczeństwa. Tego typu możliwości techniczne ujawniają się też w czasie godów. Owady te odbywają jedyne w swoim rodzaju tańce, służące łączeniu się partnerów na czas rozrodu. U każdego gatunku choreografia takiego tańca bywa nieco inna. Demonstruje to także samemu taki taniec naśladując, znawca owadów, czyli entomolog prof. Marek Kozłowski. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 7 WINNE TAJEMNICE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Okazuje się, że w Polsce da się z powodzeniem uprawiać winogrona do produkcji win. Wbrew obiegowej opinii nasz mroźny klimat wcale nie przeszkadza w wytwarzaniu dobrych win, które mają już kilkusetletnią historię. Radosław Kotarski tym razem wyrusza do Zielonej Góry, gdzie sprawdza co pozostało z dawnych tradycji winiarskich. Odkrywa podziemia niemieckiej wytwórni win musujących Gremplera, wyciska sok z winogron stosując dawne techniki, a także postanawia skosztować współczesnych wyrobów polskich winiarzy. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 219 KOŚCIERZYNA Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W tym odcinku odwiedzamy Kościerzynę - miasto malowniczo położone w południowej części Pojezierza Kaszubskiego. Jest otoczone pięknymi jeziorami, a jego nazwa pochodzi od łacińskiej Costerina - taka wersja pojawia się w odnalezionych dokumentach z 1284 roku, wystawionych przez Księcia Mściwoja II. Lokalna legenda opowiada o złowrogim niedźwiedziu, który dawno temu terroryzował okolicę i wzbudzał strach wśród mieszkańców. Aż do momentu, gdy pojawił się śmiałek, który odwagą i sprytem, pokonał gagatka. Stąd wziął się herb miasta - czarny niedźwiedź, kroczący pod dębowym konarem. 07:40 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 3 GÓRA ŚMIERCI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:10 TAJEMNICE MÓZGU EINSTEINA (EINSTEIN’S BRAIN UNLOCKED) Film dokumentalny, 51 min, Japonia, 2018 Reżyseria: Riwa Komatsubara, Takuya Ogasawara Niezwykła opowieść dokumentalna o mózgu Alberta Einsteina, który był uważany za najwybitniejszego fizyka teoretyka XX wieku. Jego teoria względności zrewolucjonizowała postrzeganie wszechświata. Autopsję po jego śmierci w 1955 r. przeprowadził Thomas Harvey. Patolog wydobył mózg Einsteina w tajemnicy. Następnie zniknął razem z nim. Gdzie teraz znajdują się te kawałki? Dziennikarskie śledztwo prowadzi do ponownego odkrycia setek zdjęć wykonanych podczas sekcji, a także do osoby będącej w posiadaniu ponad 100 fragmentów mózgu Einsteina. Dane pozbierano w celu przygotowania wizualizacji mózgu dwudziestoletniego geniusza w 3D. Jak wyglądał mózg człowieka, który zaproponował światu teorię względności? Niezwykła podróż i najnowsze odkrycia neuronauki otwierają nową stronę w tej historii. Czy odpowiedź na pytanie, jak wygląda mózg ludzkiego geniusza, można będzie znaleźć poprzez ponowne zbadanie i złożenie mózgu Einsteina? Udało się ustalić lokalizację 134 bloków. Pozyskaliśmy ważne informacje na temat ludzi posiadających kolejne 14. Niestety, lokalizacja pozostałych 92 bloków pozostaje tajemnicą. Czy kiedyś uda się złożyć mózg Einsteina w całość? Trudno powiedzieć. Pewne jest jedno: dzięki postępom w nauce oraz dzięki największemu umysłowi XX wieku jesteśmy coraz bliżej poznania tajemnicy ludzkiej inteligencji. 09:10 HUNAN, KRAINA NIE Z TEJ ZIEMI (HUNAN, THE OTHER WORLD OF AVATAR / HUNAN, L’AUTRE MONDE D’AVATAR) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Laurence Thiriat Film dokumentalny, który przeniesie nas do w rejon najbardziej fantastycznej góry pod niebem. To znana sceneria w Zhangjiajie National Park w Chinach, to również jeden z najpiękniejszych parków narodowych na świecie. Wygląda na to, że góra została wyrzeźbiona przez naturę, tworząc ponad 3000 krasowych szczytów rozciągających się ku niebu jak ostre miecze, tworząc miniświaty zawieszone i lewitujące wśród wirujących chmur. Ta wyjątkowa sceneria zainspirowała amerykańskiego reżysera Jamesa Camerona do nakręcenia filmu "Avatar". Jego planeta, Pandora, niewątpliwie przypomina świat, który widzimy przed nami. Wśród najbardziej symbolicznych zakątków tego wyjątkowego, ale nieznanego stanowiska geologicznego, będziemy podążać za wybitnymi ludźmi na ziemi i odkrywać Latające Chmury oraz opowiadać o otaczających ich mitach i przekonaniach. Będziemy również eksplorować Złoty Bicz, rzekę przepływającą przez rozległy kanion, z którego możemy podziwiać pełny zakres skalistych, prawie groteskowych szczytów. Wraz z cudami i pięknem parku weźmiemy udział w corocznym festiwalu ludzi Miao i uchwycimy poprzez mozaikę szczegółów sens i znaczenie stylu życia, tradycji i zwyczajów, które przenoszą nas w zupełnie nowy wymiar, odkrycie człowieka. 10:10 LEGENDY EUROPY ODC. 6 PARYŻ (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 6. PARIS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po Paryżu. Od ponad dwóch tysiącleci Lutecja unosi się na rozkosznych krągłościach bogini Ekwany czczonej przez Gallów. Nie raz, nie dwa mogła się zakołysać, ale nigdy nie utonęła. Na jej brzegach narodziło się miasto stu wiosek i stu twarzy: Paryż, wyspa swobód i wolności. W Paryżu każdy chce być aktorem, nikogo nie zadowala rola widza, mawiał Jean Cocteau. Dotyczy to także jego budowli, stanowiących nieodłączną część legendy miasta, gdzie każda dzielnica nieustannie tworzy swoją legendę. Dziś miasto światła odsłoni przed nami nieznane karty swojej historii. Zacznijmy od początku, czyli od narodzin Paryża, ponad 22 wieki temu. O ile tylko na słowo możemy wierzyć, że Paryż istniał już dwa wieki p.n.e. , o tyle trzeba oddać cesarzowi, co cesarskie: Juliusz Cezar w swoich pamiętnikach o wojnie galijskiej z połowy pierwszego wieku p.n.e. wspomina o galijskiej osadzie Lutecji. Nazwa pochodziła od celtyckiego słowa luko oznaczającego błoto. To zgadza się z opisem zostawionym przez Cezara: osady, położonej na grzęzawiskach, wśród jezior, które zasilały wody Sekwany. Wioska istniała jeszcze przed pojawieniem się Rzymian, a założyło ją galijskie plemię Paryzjów. Skąd ta nazwa? Jej historia zaginęła w meandrach dziejów. 11:10 DWORZEC Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1980 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Witold Stok Rozziew pomiędzy propagandowym a rzeczywistym obrazem warszawskiego Dworca Centralnego, sztandarowej inwestycji gierkowskiej dekady. 11:25 SIEDEM KOBIET W RÓŻNYM WIEKU Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1978 Scenariusz i rżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Witold Stok Subtelne szkice do portretu siedmiu kobiet, tancerek w wieku od kilku do kilkudziesięciu. 11:45 ŚPIEWAŁA EWA DEMARCZYK Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Maria Guzy Filmowa opowieść o Ewie Demarczyk przez jej piosenki - one poprowadzą nas przez jej biografię. Jak powiedział Zygmunt Konieczny, dziś młodzi ludzie nie wiedzą, kim była Ewa, nazwisko Demarczyk nic im nie mówi. Chyba najlepszym sposobem, żeby ją poznali, będzie poznanie jej poprzez jej piosenki i ich wykonania. Na film złożą się wyciągnięte z archiwów TVP wykonania piosenek na festiwalu w Opolu, w Sopocie, nagrania z dwóch koncertów telewizyjnych, sporadyczne, pojedyncze piosenki. Pokażemy Ewę Demarczyk do roku 1980, kiedy była wielka, kiedy śpiewała dla nas, kiedy nie kładł się na nią żaden cień. Konstrukcja filmu opiera się na wspomnieniach ludzi, którzy z nią pracowali, którzy jej towarzyszyli w drodze artystycznej, ale też ją tworzyli. 12:50 ARGENTYŃSKA LEKCJA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2010 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Wojciech Staroń W filmie zobaczymy, jak mały człowiek radzi sobie w sytuacji kompletnej zmiany otoczenia. To historia 8 - letniego syna reżysera dokumentu. Chłopiec wraz z rodzicami wyjeżdża na dwa lata do Argentyny. Przez kilkanaście miesięcy ma chodzić do szkoły podstawowej w małym miasteczku na północy kraju. W obcym miejscu i obcej kulturze, wśród ludzi mówiących innym językiem, Janek odkrywa nowy, nieznany mu dotąd świat. Dzięki przyjaźni z 11 - letnią Marcią łatwiej odnajduje się w innej kulturze. Obsypany nagrodami dokument otrzymał m.in.: Grand Prix na festiwalu w Krakowie - 2011 r. , Nagrodę Srebrnego Gołębia na 54. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych DOK Leipzig w Lipsku, Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Kantonie w Chinach, Nagrodę dla Najlepszego Dokumentu Średniometrażowego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Montrealu. 13:55 KOZIOROŻEC, WŁADCA ALP (IBEX, ICON OF THE ALPS / BOUQUETIN) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Claude Andrieux Dokument o koziorożcach, które są zwierzęcym symbolem Alp. Ten film pozwoli nam przenieść się w Alpy i odkryć najpiękniejsze ich łańcuchy i szczyty. Zdjęcia kręcono w czasie wszystkich pór roku. Dowiemy się wielu ciekawych rzeczy na temat koziorożców. Niewiele brakowało, by koziorożec alpejski przestał istnieć. Pod koniec dziewiętnastego wieku w Dolinie Aosty żyło ich tylko trzydzieści. 40 tysięcy żyjących obecnie w Alpach koziorożców to ich potomkowie. Świat koziorożców to skały i przepaście. Najlepiej czują się na stromych stokach. Mimo dużych rozmiarów, koziorożce z niezwykłą zwinnością przemieszczają się po trudnym terenie. Wyposażone są w racice, które w niczym nie są gorsze od najlepszych butów do wspinaczki. Brak membrany między racicami pozwala używać ich jak szczypiec, zdolnych czepiać się wszelkich nierówności. Podeszwa racic ma niezwykłe właściwości antypoślizgowe. Umożliwia wspinaczkę na stromizny o nachyleniu powyżej osiemdziesięciu stopni. Kozicom łatwiej poruszać się po śniegu, ale koziorożce nie mają sobie równych na pionowych ścianach. Dostosowują się do zmieniających się pór roku. Mimo królewskiej postawy to wrażliwy gatunek. Jako symbol Alp fascynuje tych, którzy go spotykają, stając się rzecznikiem ochrony życia na ziemi. 14:55 MAŁPI GANG - SERIA 3 CZ. 4. UTRACONY RAJ (MONKEY THIEVES - III SERIA) Cykl dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Wschód słońca w świątyni Galta. Od pół wieku to prastare miejsce pielgrzymek służy za dom wielu makakom rezusom. Baseny zapewniają wodę, a odwiedzający świątynię wierni obdarowują małpy pożywieniem, oddając w ten sposób hołd małpiemu bogu Hanumanowi. Jednak obecnie wśród miejscowych makaków narasta konflikt. Zwykle to przywódcy pilnują porządku w grupie, ale dziś, kiedy młode samce walczą o najwyższą pozycję, nikt nie dowodzi gangiem. Nieobecna od wielu dni królowa Rani nigdy już nie wróci do świątyni. Pozbawiony jej wsparcia Zamir po dwóch latach panowania stracił władzę. Przepędziły go ambitne samce, rywalizujące o status przywódcy. Tymczasem Bipin, Yash i Tito szukają partnerek poza miastem. Wczoraj łapacz małp ścigał trójkę samców aż do obrzeży miasta. Dziś makaki wędrują już przez tereny wiejskie. Ludzie częstują je obfitymi posiłkami, a pobliska pompa wodna pozwala ugasić pragnienie. Małpy znalazły schronienie wśród gałęzi okazałego drzewa banyan. To narodowe drzewo Indii rozrasta się jakby bez końca. Wyznawcy hinduizmu uważają je za święty symbol wiecznego życia. W tym magicznym miejscu, w którym nie brak wody i samic, a hierarchia nie do końca obowiązuje, Bipin, Yash i Tito mogłyby chyba założyć nowe rodziny. Tylko jak długo tu wytrzymają. 15:20 MAŁPI GANG - SERIA 3 CZ. 5. SŁODKA ZEMSTA. (MONKEY THIEVES - III SERIA) Cykl dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Wczesny ranek na obrzeżach Dżajpuru. Wędrujące samce Bipin, Yash i Tito szukają partnerek. Chcą jak najszybciej dotrzeć do centrum miasta. Liczą, że znajdą tam nowy dom, w którym nie zabraknie samic i jedzenia. Do tej pory ich podboje miłosne kończyły się niepowodzeniem. Tymczasem miasto przemierza przebiegły tajny agent. To łapacz małp. Chce dopaść wrogów, wykorzystując do tego specjalną przynętę, jaką są lody. Po tym, jak nie udało mu się pozbyć z miasta gangu agresywnych makaków, jego popularność wśród mieszkańców wyraźnie zmalała. A w świątyni Galta trwa zamieszanie. Księżniczka Esha, przyszła królowa, przeżywa sądny dzień. Dzieje się tak dlatego, że jej matka, królowa Rani, już nigdy tu nie powróci. Esha przez całe tygodnie nie chciała przyjąć tego do wiadomości. 15:55 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 MUTACJA (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 1: MUTATION) Cykl dokumentalny, 54 min, Portugalia, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Składający się z czterech części cykl dokumentalny, opowiadający o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę za kilkadziesiąt lat. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym o długości życia znacznie większej niż dziśt? Czy komputery zastąpią ludzi? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, pragnieniu wiedzy i postępowi nauki, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Odc. 1 Mutacja. Największe tajemnice przyrody to ludzki umysł i wszechświat. Mózg człowieka składa się z około stu miliardów neuronów jest ich tyle, ile gwiazd w Drodze Mlecznej. Potrafi wykonywać 10 biliardów obliczeń na sekundę, tyle ile komputer wielkości Nowego Jorku. Wszystko dzieje się powyżej naszych barków. Ten niewielki obszar jest domeną czasoprzestrzeni. Mózg człowieka potrafi coś, co odróżnia nas od zwierząt - przewidywać przyszłość. Gdzie i jacy będziemy za 60 lat? W najbliższych dekadach nastąpi najgwałtowniejsza w historii transformacja technologii, nauki, środowiska i relacji międzyludzkich. Żyjemy w ogromnym, nieprzewidywalnym akceleratorze. W ostatnich dekadach zgromadziliśmy więcej wiedzy niż w całej, wcześniejszej historii ludzkości. Do roku 2077 ta wiedza kilkukrotnie się pomnoży. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. 17:05 LEGENDY EUROPY ODC. 7 WENECJA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 7. VENICE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po Wenecji. Cofnijmy się w czasie do IV wieku n.e. Na północy Italii całe rodziny uciekają przed barbarzyńskimi hordami. Schronienie znajdują na archipelagu grząskich wysepek, w najgłębszej zatoce Morza Śródziemnego. Do tej pory można było tam spotkać tylko rybaków i producentów soli. Uciekinierzy zakładają niewielki port, który w ciągu tysiąca lat wyrośnie na chlubę Zachodu, najpotężniejsze i najbogatsze miasto Europy; miejsce swobód i wolności, enklawę pokoju zbudowaną na milionach dębowych bali wbitych w niezdobytą lagunę. Jej imię do dziś jaśnieje i zachwyca: Wenecja. Każdy marmurowy pałac, każdy kanał, każdy mostek i każdy kamień ma tu swoją legendę, a wspólnie tworzą one niezrównanie barwną i piękną tkaninę, na której pojawiają się nazwiska takie jak Marco Polo, Tintoretto, Vivaldi czy Casanova. Lista ciągnie się w nieskończoność. Te legendy, wciąż żywe, stanowią tkankę miasta tysiąca kościołów. Dziś poznamy historię początków Wenecji, jej opuszczonych wysp, przeklętych pałaców, rozpustnych mnichów, gorących miłości - słowem: jej wielkości i upadku. 18:05 NIEBEZPIECZNY DRON (DRONE) Film dokumentalny, 58 min, Norwegia, 2014 Reżyseria: Tonje Hessen Schei Film dokumetalny o dronach. Michael Haas grał w wojenne gry wideo odkąd skończył 5 lat. W wieku 19 lat jest zatrudniony przez US AirForce jako pilot drona. Oto nowa wojna: młodzi gracze rekrutowani do obsługi dronów za pośrednictwem swoich komputerów w celu zabijania prawdziwych ludzi w odległości ponad 11 tysięcy km. To nie jest science fiction, ale dzisiejsza rzeczywistość i wielka inwestycja przyszłości: taka wojna robotów. Ponieważ technologia rozwija się w bezprecedensowym tempie, jesteśmy częścią eksperymentu, który zmieni przyszłe wojny i być może nasz świat. Użycie dronów to nowe perspektywy i kluczowe sekrety wojny CIA, zarówno z użyciem dronów jak i w celu obrony przed nimi. W roku 2010 Fundacja Praw Podstawowych składa pozew przeciwko CIA w związku z użyciem dronów w Waziristanie. Uzbrojony dron to główna broń stosowana w walce z terroryzmem. To zdalnie sterowany system bojowy, działający często w odległych zakątkach świata, kontrolowany za pomocą łączności satelitarnej przez operatorów znajdujących się na przykład w Newadzie. Dzięki tej technologii politycy oraz osoby kształtujące opinię publiczną pierwszy raz w historii mogą na żywo obserwować to, co się dzieje na polu walki. Drony zmieniły wszystko. To jest jak kiepska powieść science - fiction. Ludzie chcą odhumanizować wojnę, stworzyć automaty, które zrobią za nich "brudną robotę". Jeśli pozbawimy wojnę aspektu ludzkiego, nic nas nie powtrzyma przed wysłaniem armii automatów do innego kraju, by wymordowały całą ludność. Pisano o tym już na początku dwudziestego wieku. I właśnie to teraz obserwujemy. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BOTSWANA - KLEJNOT AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 ALBANIA. POSZUKUJĄC SPRAWIEDLIWOŚCI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Witold Szabłowski Historia Jovana Plaku, którego ojciec, Koco Plaku, był wykształconym w Związku Radzieckim geologiem. To jemu Albania zawdzięcza znalezienie największych w kraju pokładów ropy naftowej. W latach 60. Albania zerwała związki z ZSRR, wszyscy wykształceni w Moskwie znaleźli się na czarnej liście. Jovan miał pół roku, kiedy jego ojca zabrali agenci Sigurimi. Los ojca i jego zniknięcie zdeterminowało całe jego życie. Jovan od niemal trzydziestu lat szuka bezskutecznie grobu ojca. Film jest jednocześnie opowieścią o latach albańskiego reżimu podczas rządów Envera Hodży, któremu podległe służby specjalne, zwane Sigurimi, miały nieograniczoną władzę nad życiem i śmiercią obywateli kraju. W egzekucjach zabito ponad 5 tysięcy ludzi; kolejnych kilkadziesiąt tysięcy to ofiary łagrów i prześladowań. Komunistyczny reżim, który rządził Albanią od zakończenia II wojny światowej do roku 1992, wzorem Stalina budował łagry i mordował swoich własnych obywateli. 21:15 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - LITWA W CIENIU WIEŻY Program kameralno-studyjny, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz i prowadzenie: Barbara Włodarczyk Rozmowy z twórcami filmów dokumentalnych. W tym odcinku: wszystko wydarzyło się w styczniową noc, w 1991 r. , w Wilnie. Moskwa wysłała tam czołgi, po tym jak Litwa, jako pierwsza republika Związku Radzieckiego, ogłosiła niepodległość. Zginęło 14 osób, a blisko 700 odniosło rany. Jak ta masakra zmieniła Litwinów i co ze śledztwem w tej sprawie? Między innymi o tym Barbara Włodarczyk porozmawia z Tomaszem Grzywaczewskim, reżyserem filmu "Litwa. W cieniu wieży". 21:25 LITWA. W CIENIU WIEŻY. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Głównym założeniem filmu jest pokazanie wydarzeń sprzed 30 lat w kontekście całego regionu i znaczenia, jakie miały one nie tylko dla samej Litwy, ale też dla jej sąsiadów oraz państw byłego Związku Radzieckiego. Pokazuje ponadto międzynarodowy proces polityczny, jaki się odbył. Stąd włączenie do zdjęć wyjazdów na Łotwę, Estonię, Białoruś i Ukrainę. 22:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NAJBOGATSZEGO GRUZINA NA ŚWIECIE Reportaż, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o nowym obliczu Moskwy i nowym stylu życia jej elit. Bohaterem jest Zurab Cereteli - główny rzeźbiarz rosyjski, autor kilku dyskusyjnych monumentów i jeden z najbogatszych ludzi w metropolii. 23:05 ŻONY OLIGARCHÓW. ROSJA, RUBLE I MIŁOŚĆ. (OLIGARCH’S WIVES / THE OLIGARCHS’ WIVES RUSSIA, RUBLES, AND LOVE) Film dokumentalny, 57 min, Izrael/Niemcy, 2015 Reżyseria: Aleksander Genteler, Viktoria Kurakova Muzyka: Avi Benjamin Alexander Gentelejew (autor filmów dokumentalnych "Grabież", "Złodziejski kodeks") obserwuje żony największych rosyjskich oligarchów. Indywidualne życie poszczególnych kobiet składa się tutaj nie tylko na obraz pewnej klasy społecznej, ale przede wszystkim ukazuje bezpośrednie i potężne powiązania władzy i elity. Aktualny, specyficzny system polityczny Rosji, ukształtowany w wyniku przemian lat 90. , odbija się zarówno w pełnym przepychu życiu niewielkiej grupy ludzi, jak i w całkowitej niepewności i niestabilności ich pozycji. 00:15 LUD DA SIŁĘ SWOJEMU POECIE Reportaż, 20 min, Polska, 1981 Scenariusz: Adam Kinaszewski, Marian Terlecki Zdjęcia: Włodzimierz Resiak Reportaż o budowie Pomnika Poległych Stoczniowców, upamiętniającego ofiary wydarzeń Grudnia 1970 oraz spotkanie z Czesławem Miłoszem w czerwcu 1981 r. w Gdańsku. Poeta jest autorem wiersza, którego fragment umieszczono na pomniku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami znajduje się na Palcu Solidarności w Gdańsku, w pobliżu Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie zabito pierwszych stoczniowców. Odsłonięto go 16 grudnia 1980 roku. 00:40 NOTACJE - WOJCIECH NARĘBSKI. WOJTEK, KOLEGA NIEDŹWIEDZIA Cykl dokumentalnty, 10 min, Polska, 2017 Wojciech Narębski (rocznik 1925), geolog, profesor zwyczajny nauk o Ziemi. W 1941 roku w Wilnie aresztowany przez NKWD pod zarzutem działalności konspiracyjnej. Przesiedział na Łukiszkach i w mieście Gorki, potem został zesłany do sowchozu Darowskoje. Po utworzeniu Polskich Sił Zbrojnych żołnierz 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii 2 Korpusu w kampanii włoskiej. Po zakończeniu II wojny światowej wraca do kraju. 01:00 BEZSENNOŚĆ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp, Marcin Przylecki, Kacper Fertacz Leonard Borkowicz urodził się 4 stycznia 1912 roku w Wiedniu, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził we Lwowie. Bardzo wcześnie zafascynował go ruch komunistyczny i już w wieku piętnastu lat wstąpił do KZMP (Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej), za co został relegowany ze szkół okręgu lwowskiego. To go jednak nie zniechęciło i działał nadal. Trafił do więzienia, w którym spędził ponad pięć lat. Po odbyciu wyroku, trafił do obozu w Berezie Kartuskiej, gdzie przebywał kolejne 14 miesięcy. Podczas wojny Leonard Borkowicz walczy jako żołnierz, a potem oficer w szeregach Armii Czerwonej, a następnie w I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Po wojnie pełni wiele odpowiedzialnych funkcji. Jest m. in. pełnomocnikiem Tymczasowego Rządu, wojewodą szczecińskim, ambasadorem PRL w Pradze i prezesem Centralnego Urzędu Kinematografii. W roku 1968 Leonard Borkowicz ma 56 lat i pracuje jako redaktor w wydawnictwie Książka i Wiedza. Na fali partyjnej antysemickiej nagonki zostaje brutalnie wyrzucony z pracy. Te wydarzenia przyspieszają, dokonujący się w nim od lat, proces erozji ideologii, która uwiodła go we wczesnej młodości. Jego biografia jest na tyle bogata i skomplikowana, że można by nią obdzielić wiele osób. W swoim trudnym życiu bywał pod wozem i na wozie. Był żołnierzem i więźniem, partyjnym aparatczykiem i opozycjonistą, wytyczał granice państwowe i zmagał się z własną biedą i chorobami. Znana dziennikarka radiowa, Alicja Maciejowska, przeprowadzając z nim w roku 1986 radiowy wywiad, zapytała: Czy jest pan jeszcze komunistą? - Nie, komunistą nie jestem i nie tylko nie jestem komunistą, ale jestem antykomunistą - odpowiedział Leonard Borkowicz - Może się to wydać dziwne u człowieka, który z ruchem komunistycznym był związany od roku 1927, od piętnastego roku życia. Trzy lata później, 26 października 1989 roku, w wieku 77 lat, rozczarowany, zgorzkniały, schorowany, niepogodzony ze sobą i światem, w swym małym mieszkaniu na Saskiej Kępie, popełnia samobójstwo. 02:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WSZYSTKO DLA OJCZYZNY, NIC DLA MNIE Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski "Wszystko dla Ojczyzny, nic dla mnie". Program poświęcimy postaci Piotra Wysockiego. To on poprowadził w Warszawie do walki podchorążych. To on stal się symbolem powstania listopadowego. Ta część jego życiorysu jest powszechnie znana, my zajmiemy się jego dalszymi losami. 6 września 1831 r. został ranny podczas obrony warszawskiej Woli. Podzielił los wielu walczących Polaków i dostał się do niewoli rosyjskiej. W trzecią rocznicę wybuchu powstania sąd skazał Piotra Wysockiego na karę śmierci przez powieszenie. Car zamienił jednak karę śmierci na 20 lat ciężkich robót na Syberii. W 1857 r. gubernator zezwolił Wysockiemu na powrót z zesłania. Osiadł wówczas w Warce. Śladów bytności Wysockiego w Warce spróbujemy poszukać. "Niedokończona historia" Kolejna nasza opowieść wprawdzie dotyczy zdarzeń z września 1939 roku rozgrywających się na terenie walk grupy operacyjnej Narew, ale w generalnej wymowie też toczyć się będzie wokół niedomkniętych rachunków człowieka współczesnego z wojną. 02:30 ANATOMIA STARTUPU Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Aleksander Dembski To film o wschodzących gwiazdach polskiego biznesu, ludziach, którzy mając po dwadzieścia kilka lat często w bardzo niekonwencjonalny sposób zarobili swój pierwszy milion. Podjęli ryzyko, by spełnić marzenia, za które przeważnie płacą cenę samotności, nieudanych związków, czy też skomplikowanych relacji rodzinnych. Ci młodzi ludzie zaczynają pracować już w szkole średniej, a studiowanie jest dodatkiem do ich karier. Nie szukają pracy na etacie. Inaczej myślą, łatwiej ryzykują, szybciej adaptują się do błyskawicznie zmieniających się warunków, są kreatywni, błyskotliwi, odważni. Dostrzegają potrzeby, które chcą zaspokajać swoimi działaniami i tym samym ulepszać świat. W filmie zostaną pokazani wybrani bohaterowie, którzy pierwsze kroki w świecie biznesu stawiali, prowadząc tzw. start - upy, czyli pewnego rodzaju prototypy firm. Z jednej strony przyjrzymy się ich nieprzeciętnym sukcesom zawodowym, a z drugiej poobserwujemy codzienne życie i wynikające z tego skomplikowane sytuacje. Jednym z istotniejszych elementów filmu będzie stworzenie portretów psychologicznych bohaterów, czyli próba odpowiedzenia na pytanie, w jaki sposób należy myśleć, aby odnieść globalny sukces i jaką cenę osobistą trzeba ponieść, by znaleźć się na szczycie. Gorączka start - upowa rozpala młodych coraz mocniej. Perspektywa zdobycia dużych pieniędzy na starcie w dorosłość jest bardzo kusząca, ale równocześnie niesie zagrożenia. Czy warto aż tak się poświęcać? Czy sukces nie jest okupiony zbyt wysoką ceną? Może w pewnym momencie poczucie satysfakcji i okrągła suma na koncie dają poczucie wolności rekompensującej nieprzespane noce, stresy i odkładane na później plany osobiste? W filmie znajdą się odpowiedzi na te i inne pytania. Poruszane tu wątki mają wprowadzić, zwłaszcza młodszych widzów, w świat nieograniczonych możliwości i zdradliwych zagrożeń czyhających na bohaterów filmu. 03:30 LATAWCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Beata Dzianowicz Zdjęcia: Jacek Petrycki Tematem filmu jest prawdziwy obraz współczesnego Afganistanu, egzotycznej rzeczywistości nieznanej Europejczykom. Na film złożą się krótkie, samodzielne filmy zrealizowane przez uczestników kursu filmowego, który zorganizowano w elitarnej szkole średniej o profilu plastyczno-muzycznym w Kabulu. Uczestnicy kursu to dziś młodzi afgańscy adepci sztuki filmowej. Wszystkie epizody łączy wspólny temat - coś, co przykuło uwagę młodego realizatora, niezwykły temat, osoba, wydarzenie.