TVP Kultura Piątek, 20.01.2023 07:35 UKRAIŃCY - ODC. 3. OŁEH Serial dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Ołeh jest pastorem z Donbasu. Był więźniem politycznym i świadkiem w Strasburgu. Wraz z rodziną, żoną i dziećmi opuścił Ukrainę w 2016 roku. Był prześladowany przez Rosjan, bo odważył się modlić za Ukrainę. Rosyjscy żołnierze napadli na niego i dotkliwie pobili. Od tamtej pory zmaga się ze zdrowotnymi konsekwencjami bestialstwa okupanta. Ołeh, obawiając się o życie swoje i rodziny, musiał uciekać. W Polsce odnalazł spokój i schronienie. Otrzymał status uchodźcy. Każdego dnia modli się za Ukrainę i wspiera potrzebujących. 08:35 ALEKSANDER WIELKI (ALEXANDER THE GREAT) Dramat historyczny, biograficzny, 130 min, USA, 1956 Reżyseria: Robert Rossen Scenariusz: Robert Rossen Aktorzy: Richard Burton, Frederic March, Claire Bloom Zrealizowana z epickim rozmachem historia Aleksandra Wielkiego (Macedońskiego). Historia jego życia i licznych podbojów to historia rozdarcia wewnętrznego między poczuciem boskiej mocy a świadomością przepowiedzianej mu wczesnej śmierci. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 1/10 JEST DLA KOGO ŻYĆ. ROK 1863 Serial historyczny, 72 min, 10 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski, Sławomira Łozińska, Stefan Szmidt, Mariusz Dziędziel, Wincenty Grabarczyk, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Jan Frycz, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Eugeniusz Kujawski i inni Wielu krytyków porównywało "Blisko, coraz bliżej" z "Najdłuższą wojną nowoczesnej Europy". Oba seriale były skonstruowane na podobnej zasadzie, oba też opowiadały o walce Polaków z niemieckim zaborcą. O ile jednak akcja "Najdłuższej wojny..." toczyła się w Wielkopolsce, o tyle fabuła "Blisko, coraz bliżej" dotyczy Śląska. Opowieść rozciąga się na lata 1863 - 1922. Jej głównymi bohaterami są przedstawiciele rodziny Pasterników, mieszkający w fikcyjnej wsi Wielowice pod Pszczyną. Rejon ten, zwany "trójkątem trzech cesarzy" leżał na styku trzech zaborów. Protagonistą pierwszych trzech odcinków jest Franciszek Pasternik (w tej roli Franciszek Pieczka), dalsze części opowiadają o losach jego licznych dzieci i jeszcze liczniejszych wnuków. Widz śledzi ich dzieje na tle wielkich przemian i wydarzeń historycznych, wpływających na życie śląskich Polaków. Jest zatem Kulturkampf, rugi pruskie, rewolucja 1905 roku, I wojna światowa i powstania śląskie. Jednym z pragnień reżysera Zbigniewa Chmielewskiego (znany m.in. z seriali "Dyrektorzy" i "Daleko od szosy") było możliwie wierne oddanie językowych przemian na Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia. Z pieczołowitością ukazał więc, jak oryginalna śląska gwara stopniowo nasiąka germanizmami, aż do momentu, gdy niemiecki staje się obowiązujący w szkołach, kościołach, urzędach. Część dialogów prowadzona jest też po francusku, a to z tego powodu, że żołnierze z kontyngentu francuskiego wchodzili w skład Komisji Międzysojuszniczej, nadzorującej przebieg plebiscytu na Śląsku. W serialu celowo zabrakło zdjęć dokumentalnych. Całość jest inscenizowana. Specjalnie dla potrzeb cyklu zbudowano wieś z okresu powstania styczniowego. Każdy odcinek niósł za sobą konieczność wykreowania nowej epoki - innej architektury, mody, otoczenia. By sprostać temu zadaniu, poniesiono znaczne nakłady finansowe. W skompletowaniu setek kostiumów pomogła też "DEFA" - Wytwórnia Filmowa z ówczesnej NRD. Do napisania scenariusza zaangażowano Albina Siekierskiego - znanego pisarza, specjalistę od spraw Śląska. Miał on wówczas za sobą m.in. współpracę z Kazimierzem Kutzem ("Paciorki jednego różańca") oraz liczne sztuki teatralne i scenariusze, w większości związane z tematyką śląską. Pisząc scenariusz sagi o Pasternikach, obficie czerpał z własnej autobiografii, a także z barwnych opowieści swych krewnych - rodowitych Ślązaków. Akcja serialu rozpoczyna się w momencie wybuchu powstania styczniowego w zaborze rosyjskim. Jeden z synów Pasternika chce wziąć w nim udział. Jednak ojciec kategorycznie mu tego zabrania. Jego życiową dewizą jest bowiem: "Tu żyć, być i tu walczyć o Polskę". Wierny tym słowom wie jednak, że do odzyskania niepodległości nie wystarczą entuzjazm i piękne hasła. Potrzeba jeszcze ludzi światłych, wykształconych, którzy nie dadzą się ogłupić pierwszej lepszej propagandzie. Wysyła więc syna do seminarium, by uczył się na księdza. Zdaje sobie sprawę, że z ambony będzie on mógł przepajać serca słuchaczy szczerym patriotyzmem i umiłowaniem rodzimych tradycji. 12:25 GRZESIUK, CHŁOPAK Z FERAJNY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2006 Reżyseria: Mateusz Szlachtycz Scenariusz: Alex Kłoś Filmowy portret zmarłego w 1963 r. Stanisława Grzesiuka legendy Warszawy, pisarza i barda Czerniakowa, piewcy stołecznego folkloru, autora trzech autobiograficznych książek: "Pięć lat kacetu", "Boso, ale w ostrogach" i wydanej pośmiertnie "Na marginesie życia". Grzesiuk śpiewał głównie na ulicach Warszawy, grając na bandżoli, ale znany był w całej Polsce. Płyty z jego piosenkami, w nowych aranżacjach, ukazują się do dzisiaj (utwory te znalazły się m.in. w repertuarze grupy Szwagierkolaska). W filmie poświęconym Grzesiukowi dziennikarz Gazety Stołecznej Alex Kłoś pełni rolę narratora. W wędrówce śladami barda towarzyszy mu zaprzyjaźniony muzyk warszawski, Sylwester Kozera, śpiewający bandżolinista, szef Kapeli Czerniakowskiej. Przed kamerą przewijają się zespoły grające piosenki charakterystyczne dla warszawskiego folkloru, postaci ze świata kultury, członkowie rodziny Stanisława Grzesiuka i jego znajomi. W archiwalnych nagraniach pojawia się również sam bohater. Mówią o nim m.in.: Stanisław Wielanek, muzycy rockowi: Muniek Staszczyk i Andrzej Zeńczewski, reprezentanci współczesnej muzyki ulicy, raperzy: Vienio, Pele i Wujek Samo Zło. Filmowego portretu dopełniają fragmenty książek Stanisława Grzesiuka czytane przez Zdzisława Wardejna, a ilustrowane animowanymi kreskówkami. "Grzesiuk, chłopak z ferajny" to opowieść o człowieku, który całą duszą niepokorną i hardą, a przecież jakże romantyczną, kochał swe rodzinne miasto, które jest równorzędnym bohaterem tego filmu. 14:00 JESZCZE NIE WIECZÓR Dramat obyczajowy, 99 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bławut Scenariusz: Jacek Bławut, Jacek Piotr Bławut, Stanisław Józefowicz Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Tomasz Stroynowski Aktorzy: Jan Nowicki, Nina Andrycz, Sonia Bohosiewicz, Irena Kwiatkowska, Danuta Szaflarska, Teresa Szmigielówna, Beata Tyszkiewicz, Ewa Krasnodębska, Bożena Mrowińska, Zofia Perczyńska, Anna Grażyna Suchocka, Zofia Wilczyńska, Stefan Burczyk, Wieńczysław Gliński, Witold Gruca "Jeszcze nie wieczór" to pełnometrażowy debiut wybitnego dokumentalisty Jacka Bławuta. To film o miłości, przemijaniu i aktorach, ich ekscentryczności, marzeniach zagrania jeszcze jednej, może już ostatniej wielkiej roli. Do Domu Aktora w Skolimowie przyjeżdża na rekonwalescencję gwiazdor kina i teatru Jerzy (Jan Nowicki). Przybycie niepoprawnego ekscentryka zakłóca ustabilizowane życie mieszkańców, tym bardziej że Jerzy namawia ich do wspólnego wystawienia Fausta Goethego. Równocześnie flirtuje z Małgorzatą, zmysłową pracownicą ośrodka (Sonia Bohosiewicz). W 2008 roku na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni film otrzymał Srebrne Lwy i nagrodę australijskich dystrybutorów Złotego Kangura, a Jan Nowicki nagrodę za pierwszoplanową rolę męską. W 2009 roku Jacek Bławut na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni odebrał Nagrodę Główną Jańcia Wodnika. 17:00 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - GIEDRE MICKUNAITE Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterką odcinka jest historyczka sztuki Giedre Mickunaite, która opowiada o historii sanktuarium i zamku w Trokach. 17:40 MIŁOŚĆ PO POŁUDNIU (LOVE IN THE AFTERNOON) Komedia romantyczna, 124 min, USA, 1957 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz: Billy Wilder, I. A. L. Diamond Zdjęcia: William C. Mellor Muzyka: Franz Waxman Aktorzy: Audrey Hepburn, Gary Cooper, Maurice Chevalier, Claude Ariel Amerykańska komedia romantyczna z 1957 roku zrealizowana na podstawie powieści "Ariane, jeune fille russe" Claude'a Aneta. W jedenj z głównych ról Audrey Hepburn, która wcieliła się w córkę detektywa, Ariane. Detektyw Claude Chavasse prowadzi śledztwo w sprawie niewiernej kobiety. Romansuje ona m.in. ze słynnym kobieciarzem Frankiem Flannaganem. Córka detektywa, Ariane, czyta o Franku w aktach ojca i jest nim zafascynowana. Mąż niewiernej dowiaduje się o romansie i próbuje zabić kochanka. Ariane chce uratować Franka, ale ten nie potrafi być wierny kobiecie, co doprowadza ją do rozpaczy. Przygotowuje sprytny plan, dzięki któremu role się odwrócą. 20:00 KINO MISTRZÓW - SZALONY PIOTRUŚ (PIERROT LE FOU) Komedia kryminalna, 105 min, Francja, 1965 Reżyseria: Jean-Luc Godard Zdjęcia: Raoul Coutard Muzyka: Antoine Duhamel Aktorzy: Jean-Paul Belmondo, Anna Karina Tytułowy Piotruś (Jean - Paul Belmondo) porzuca dotychczasową stabilizację i wyrusza w szaloną podróż. Zauroczony nową towarzyszką - Marianne, nawet nie zauważa kiedy ich wycieczka przeradza się w ucieczkę. Okazuje się, że tajemnicza dziewczyna powiązana jest ze światem przestępców. Jednak wątki kryminalne reżyser prowadzi dość pobieżnie, tak, by widz nie traktował ich zasadniczo. Widoczny w filmie jest również kontekst polityczny lat 60. Ale największy hołd reżyser składa urodzie Anny Kariny, grającej tajemniczą Marianne. Aktorka była ówczesną towarzyszką życia Godarda. 22:20 PHILIP ROTH - SPOTKANIE Z PISARZEM (RENCONTRE AVEC PHILIP ROTH) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Francois Busnel, Adrien Soland Autor wielu znakomitych publikacji uwielbiany przez miliony czytelników na całym świecie przy okazji premiery swojego najnowszego dzieła ogłasza koniec wieloletniej kariery. W 2012 roku wybitny amerykański pisarz Philip Roth zapowiada, że wraz z premierą swojego najnowszego dzieła "Nemesis" kończy karierę i zaprzestaje rozmów z dziennikarzami. Postanowienia dotrzymuje do momentu, kiedy Franocis Busnel prosi go o udzielenie ostatniego wywiadu. Dokument ujawnia wcześniej niepublikowane zdjęcia oraz odpowiedź na pytanie: dlaczego Philip Roth przestał pisać? Całości dopełniają czytane przez Bernarda Giraudeau i Erica Elmosnino fragmenty powieści Rotha. (źródło opisu: Canal +) 23:25 TEATROTEKA - CUKIER STANIK Teatr, 51 min, Polska, 2014 Reżyseria: Agata Puszcz Zdjęcia: Arek Tomiak Psc Muzyka: Marcin Macuk Aktorzy: Krzysztof Stroiński, Maria Maj, Agnieszka Pawełkiewicz, Piotr Głowacki, Agnieszka Podsiadlik, Hai Nam Bui Ngoc, Ewa Bonecka, Filip Tłokiński Tytułowy Cukier Stanik to nazwa rodzinnej pracowni gorseciarskiej. Do Dawida Cukiera po ręcznie robione staniki przez wiele lat w PRL przychodziły zarówno żony towarzyszy, jak i gwiazdy estrady. Ale dziś w warsztacie na Lesznie brak klientek, bo wszystkie wolą tanie, choć tandetne wyroby chińskie. Starzejący się mistrz krawiecki i jego siostra, właściciele pracowni gorseciarskiej Cukier Stanik dywersyjnymi metodami podejmują walkę z konkurencją chińskich biustonoszy. Don Kiszoci młodego kapitalizmu zetrą się z supermarketem reprezentowanym przez szefową ochrony Babę Kapo. Sztuka Zyty Rudzkiej to zabawna, ciepła i nostalgiczna opowieść o ludziach, którzy rzucają wyzwanie światu tandety i tanich, bo tanio produkowanych, produktów. Pracownia staników Dawida Cukiera to, w dobie tanich produktów sprowadzanych z Azji, wydawałoby się, przeżytek. Jednak ludzie, którzy z różnych powodów postanawiają wesprzeć starego rzemieślnika, potrafią stworzyć autentyczną wspólnotę, która walczy o zachowanie starego, zapomnianego świata. Spektakl otrzymał nagrodę Gold Remi w kategorii Comedy na międzynarodowym festiwalu World Fest Houston w 2016 roku oraz Nagrodę Rektora Akademii Teatralnej w Warszawie dla studenta lub absolwenta tej uczelni za reżyserię (Agata Puszcz) podczas 1. edycji festiwalu TEATROTEKA Fest w 2017 roku. 00:30 TERAZ ANIMACJE! - MOJA SZAFA GRAJĄCA (MY JUKE - BOX / MON JUKE - BOX) Film animowany, 14 min, Francja, 2019 Reżyseria: Florentine Grelier Scenariusz: Florentine Grelier Wykonawcy: Florentine Grelier, Roland Grelier, Marcel Villoing Krótki film animowany. Bohaterka wspomina barwną młodość swojego ojca - specjalisty od odchodzących w zapomnienie szaf grających.