TVP Dokument Środa, 25.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - JAK BÓBR PRZYKAZAŁ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Krystian Matysek Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Uratowane pół wieku temu bobry pokazują dziś ząb, a ściślej swe niezwykle ostre siekacze. Nade wszystko zaś swą ekspansywność, zmyślność i witalność, które sprawiły, że podbiły znaczną część Polski. Tu i ówdzie jest ich zbyt wiele. Stąd akcje przesiedlania tych zwierząt do innych ostoi. Te akcje to okazja, by przekonać się, jak silnym zwierzęciem jest ten wodny gryzoń, a także odkryć, jak wielki wpływ na otaczającą przyrodę mają ci naturalni inżynierowie znad nizinnych rzek. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 07:05 NOTACJE - JANUSZ SZUBER. CIEŃ UTRACONEGO RAJU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 W 1967 r. zdał maturę w Liceum Męskim w Sanoku i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Przez 27 lat pisał wyłącznie do szuflady. Debiutuje w 1994 roku. Cykl pierwszych pięciu tomików (Paradne ubranko i inne wiersze, Apokryfy i epitafia sanockie, Pan Dymiącego Zwierciadła, Gorzkie prowincje, Srebrnopióre ogrody), zwany "pięcioksięgiem", określił wyraźną pozycję Szubera na mapie współczesnej poezji polskiej. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu. Autor kilkunastu tomów poetyckich. Wiersze Janusza Szubera przetłumaczone zostały na dwanaście języków. Poeta jest współzałożycielem Stowarzyszenia "Korporacja Literacka" w Sanoku i redaktorem zeszytów "Acta Pancoviana". Otrzymał wiele nagród, m.in. im. Kazimiery Iłłakowiczówny, Fundacji Kultury, Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (Toronto). 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 227 BRAŃSK Magazyn, 21 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Brańsk - małe, lecz niezwykle ważne na mapie Podlasia miasteczko. W przeszłości było miejscem współistnienia wielu wyznań oraz kwitnących kultur mieszczańskich i magnackich. W czasach I Rzeczpospolitej to jedno z trzech centrów Podlasia z sądami i sejmikami szlacheckimi. Wizyta w Brańsku i jego okolicach jest lekcją historii prowadzącą nas przez starożytne kurhany, średniowieczne szlaki komunikacyjne między Polską a Litwą, aż do burzliwych losów drugiej wojny światowej, która nie oszczędziła ani miasta, ani jego okolic. 07:50 CZYTANIE PUSZCZY - ODC. 4 SZACUNEK DO DRZEWA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2014 Autor: Beata Hyży Czołpińska Zdjęcia: Krzysztof Więckowski Bohaterem kolejnego odcinka jest Wiktor Kabac - artysta malarz, tworzący także w kamieniu i w drewnie, członek Związku Polskich Artystów Plastyków, współzałożyciel Towarzystwa Ochrony Krajobrazu i Towarzystwa Ochrony Puszczy Białowieskiej, autor licznych realizacji pomnikowych, ikonograficznych, obelisków, krzyży powstańczych oraz współtwórca największego w Polsce drewnianego pomnika ku czci pomordowanych w 1943 r. mieszkańców Hajnówki, strażnik tożsamości i dzikiej przyrody 08:20 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 2 NADMIAR TABLETEK (CONSUMERS TRAPS 2. MEDICATION OVERLOAD / VERBRAUCHERCHECK 2. TABLETTENFLUT) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku drugim dowiemy się, jak się bronić przed nadmiernym spożyciem różnego rodzaju tabletek. Jesteśmy bombardowani reklamami różnych wspaniałych produktów medycznych i suplementów diety, które mają poprawić nasze zdrowie, samopoczucie, komfort życia. Ale jak wybrać te właściwe dla siebie, w jakich ilościach je zażywać - to wiele pytań i odpowiedzi. 09:15 WYDRA - POWRÓT LEGENDY (THE OTTER - A LEGEND RETURNS) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Reżyseria: Hilco Jansma Historia pewnej wydry. Niderlandy - kraj nierozerwalnie związany z zasobami wód, a kiedyś dom legendarnego ssaka. Płochliwe stworzenie znikło pod koniec ubiegłego wieku - teraz wraca do swojego dawnego domu. Wydra znów penetruje holenderskie wody. To symbol odrodzenia ekosystemu. Dlaczego wydry zniknęły i z jakiego powodu powróciły? W ostatnim stuleciu populacja wydr zmniejszyła się w całej Europie wskutek intensywnych polowań i zatrucia środowiska przez przemysł i rolnictwo. Holandia jest jednym z najgęściej zaludnionych krajów na świecie i pozostawiła niewiele miejsca na swoje naturalne ekosystemy. Jednak w sercu północnego miasta pojawia się wielki samiec wydry. Rozpoczyna swoje nocne polowanie na ryby w mętnej wodzie kanału. Jak to rzadkie i nieuchwytne stworzenie znalazło się tutaj, po tym, jak wyginęło w 1988 roku z powodu polowań, zanieczyszczenia oraz ruchu ulicznego i utraty siedlisk? Przez dziesięciolecia ludzie pracowali nad ochroną tego gatunku, aż w końcu udało się przywrócić wydrę. Chociaż wydry holenderskie stopniowo rosną w liczebność, nadal napotykają wielkie niebezpieczeństwa podczas migracji na nowe terytoria. Każdego roku co najmniej jedna trzecia populacji wydr ginie w ruchu drogowym, ponieważ gęsta sieć dróg nadal przecina ich siedliska. Niewielu osobom udaje się rzucić okiem na to eleganckie, ale tajemnicze zwierzę. Nigdy wcześniej naturalne zachowanie wydr w Holandii nie zostało tak obszernie udokumentowane. 10:15 LEGENDY EUROPY ODC. 12 PROWANSJA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 12. PROVENCE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Prowansji. 11:15 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 8 GWADELUPA - MOTYL ZIMĄ (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. UN PAPILLON EN HIVER) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych, opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Fascynujące krajobrazy z lotu ptaka. Udamy się w rejon południowego Pacyfiku, aby odkryć Polinezję Francuską, która rozciąga się na 118 wysp. Będziemy podziwiać niesamowitą różnorodność kształtów, wzorów i odcieni lagun, atoli, lasów i gór. Ta seria opowiada nie tylko historię mórz i lądów, ale także ludzi w ich środowisku. Odcinek ósmy to podróż na Gwadelupę. La Desirade, najdziksza, najbardziej zaskakująca z wysp archipelagu Gwadelupy. Z jednej strony klify chronią wyspę przez morskim żywiołem, z drugiej rozpościera się port i część zamieszkana. Brzegiem biegnie nowa droga. Choć na to nie wygląda, La Desirade naprawdę znajduje się na Morzu Karaibskim i cieszy się tropikalnym klimatem. Liczy 11 km długości na 2 km szerokości. Wygląda jak ogromny punkt widokowy na wprost bezkresnego oceanu. La Desirade znaczy pożądanie. Kolumb na pewno odczuł na jej widok wielką ulgę. Jest zapowiedzią sąsiedniej, znacznie większej wyspy z przylądkiem Des Chateaux i wzniesionym na nim krzyżem, który zdaje się obwieszczać: żeglarze, brawo, pokonaliście Atlantyk, dotarliście do Gwadelupy. 11:35 GDZIE DIABEŁ MÓWI DOBRANOC - STACJA OSTATNIEJ NADZIEI Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 1985 Autor: Ewa Kozik Zdjęcia: Andrzej Sobański Opowieść o ludziach pracujących na lądzie, kórzy znają i rozumieją sprawy tych, co na morzu. Uczestnicy reportażu opowiadają o pracy w stacji, o łączności radiowej ze statkami. W reportażu wypowiadają się pracownicy stacji Witowo, są ze sobą bardzo zżyci, niektórzy z nich poprzez pracę poznali swych współmałżonków. Opowiadają także o szczególnych momentach w swojej pracy, kiedy nadchodzi sygnał Mayday i są świadkami katastrofy statku. W reportażu pokazane są urządzenia nadawczo - odbiorcze, radiowe Stacji Witowo. Są i miłe chwile w pracy, kiedy pracownicy otrzymują od załóg statków pocztówki z podziękowaniami. 12:00 ROLA ŻYCIA - HALINA ŁABONARSKA Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Gościem Laury Łącz jest Halina Łabonarska. Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:30 ROLA ŻYCIA - KRZYSZTOF ZANUSSI Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:55 LITWA. W CIENIU WIEŻY. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Głównym założeniem filmu jest pokazanie wydarzeń sprzed 30 lat w kontekście całego regionu i znaczenia, jakie miały one nie tylko dla samej Litwy, ale też dla jej sąsiadów oraz państw byłego Związku Radzieckiego. Pokazuje ponadto międzynarodowy proces polityczny, jaki się odbył. Stąd włączenie do zdjęć wyjazdów na Łotwę, Estonię, Białoruś i Ukrainę. 13:55 PIRENEJE - PIĘKNE I DZIKIE (THE WILD BEAUTY OF THE PYRENEES / DIE WILDE SCHÖNHEIT DER PYRENAEN) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Film dokumentalny o Pirenejach i tamtejszej dzikiej przyrodzie. To pasmo górskie między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem, z ciężko pracującymi mieszkańcami i zachwycającą przyrodą. Od ponad stu lat góry są wyzwaniem dla kolarzy Tour de France, a wąskimi dolinami wije się mały, żółty pociąg. To też raj dla sportów ekstremalnych, niektórzy sięgają tu gwiazd. Pireneje są naturalną granicą między Francją a Hiszpanią, a Andora, jedno z najmniejszych państw w Europie, znajduje się w jej sercu. Eksplorujemy francuskie Pireneje i zapraszamy publiczność na spotkanie z jej mieszkańcami, prowadząc wiejskie życie w kraju o czystej urodzie. Od wybrzeża Morza Śródziemnego po Ocean Atlantycki mijamy wysokie na 3000 metrów góry z nietkniętymi jeziorami, gigantycznymi wodospadami i średniowiecznymi wioskami, w których ludzie prowadzą życie w ścisłym związku z dziką przyrodą. Towarzyszymy kilku bohaterom w ciągu jednego roku. Różne pory roku charakteryzują nietknięty górski krajobraz Pirenejów, a także florę i faunę. Wiosną, latem, jesienią i zimą doświadczamy transformacji tego zadziwiającego krajobrazu i wyzwań, z którymi mierzą się mieszkańcy o każdej porze roku. 14:50 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 2 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Kolejna część niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 15:50 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 3 MIESZKANIE ZABÓJCZE DLA KLIMATU (CONSUMERS TRAPS 3. WHAT CLIMATE KILLS / VERBRAUCHERCHECK 3. KLIMAKILLER) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku trzecim dowiemy się, jakie rzeczy w naszych domach i mieszkaniach są zabójcze dla klimatu. Co powoduje globalne ocieplenie, a co za tym idzie narastające zagrożenie dla nas. Nie oszczędzamy energii elektrycznej, wody, korzystamy bez opamiętania z dóbr konsumpcyjnych. Na szczęście coraz więcej mówi się o sposobach ochrony i ratowania naszej planety przed zagładą. 16:40 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 9. OBLICZA ABU ZABI (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. VISAGES D’ABU DHABI) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Oblicza Abu Zabi. Głos muezina rozbrzmiewa wśród drapaczy chmur. Minęła dziewiętnasta. To Abu Zabi 50 lat temu. Pod koniec lat sześćdziesiątych. Ojciec narodu. Połączył emiraty i stworzył dzisiejsze Abu Zabi. Szejk Zajid nie żyje, ale wciąż jest wśród nas. Trudno go nie zobaczyć. Jest wszędzie. Bez niego miasto by nie istniało. Deweloperzy są mu wdzięczni. Mieszkańcy Abu Zabi zawdzięczają mu wszystko. Zbudował kraj z niczego. Nie do wiary. Khawla to w Emiratach wyjątkowa kobieta. Choćby dlatego, że kieruje mężczyznami na budowie. I to nie byle jakiej. Khawla. To wejście północne. I parking na 1000 samochodów. 17:00 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 1 PARYŻ, MIASTO ŚWIATŁA (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 1. PARIS, THE CITY OF LIGHTS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Podążamy za nim do Paryża, Londynu, Wiednia, Konstantynopola, Amsterdamu, Petersburga, Neapolu, Lizbony, Barcelony, Wenecji i na Francuską Riwierę. Pierwszy odcinek to wizyta w pełnym świateł Paryżu. Paryskie noce i dnie, muzea, zabytki, uciechy... Dziewiętnasty wiek to stulecie przemian, cudów technologicznych i demokratyzacji turystyki. Paryż to stolica wszystkiego: sztuki, literatury, elegancji i dobrego smaku. O świcie pociąg naszego bohatera wjeżdża na stację Saint Lazare - to pierwsza paryska stacja kolejowa, otwarta w 1837 roku i największa stacja dla podróżnych we Francji. Paryż - co za cudowne słowo! Nie sposób się tu nudzić. Nie zapomnijcie dewizy przewodnika Putifara: Podróżnik troski śle precz, o brzasku bieży krokiem lekkim. Bądź ciekaw, patrz i ceń. 18:00 PUSTYNNI BIEGACZE (DESERT RUNNERS) Film dokumentalny, 56 min, USA, 2013 Reżyseria: Jennifer Steinman Muzyka: Eric Holland Trzymający w napięciu film dokumentalny o biegaczach, którzy biorą udział w słynnym ultramaratonie czterech pustyń. Obserwujemy pełne dramatycznych zwrotów akcji historie zmagań z własnymi słabościami, zmęczeniem, ekstremalnymi warunkami podczas biegu. Bardzo atrakcyjny, nagrodzony na festiwalach dokument o rywalizacji w skrajnie wymagającym wyzwaniu sportowym. Dodatkowo mamy okazję obserwować wspaniałe krajobrazy najpiękniejszych pustyń świata. W tym filmie bohaterów jest czworo: Samantha Gash, Tremaine Kent, David O'Brien, Ricky Paugh oraz 4 pustynie. Seria 4 Deserts Ultramarathon jest powszechnie uznawana za najbardziej prestiżową na świecie serię biegową. Składa się z wyścigu Sahara (Egipt / Jordania / Namibia), Gobi (Chiny / Mongolia), Atakama (Chile) i ostatniej, najzimniejszej pustyni - Antarktydy. Zawodnicy w wyścigach przemierzają 250 kilometrów w ciągu siedmiu dni w niezwykle trudnym terenie, śpiąc w namiocie i mając jedynie dostarczoną przez organizatora wodę. Oczywiście uczestnicy otrzymują wsparcie wysoko wykwalifikowanej kadry oraz zespołu medycznego. Startujący mają chwile kryzysu i zwątpienia we własne siły. Roosevelt powiedział - "Brawa należą się tym na arenie". Tak brzmi dewiza ludzi, którzy nawet jeśli przegrywają to po twardej walce. To jest arena naszych zmagań. Możesz przegrać albo w ogóle nie dobiec, ale zawsze dajesz z siebie wszystko. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CAPRI I JEJ SIOSTRY. WYSPY ROMANTYCZNE (FLAVORS. CAPRI ET LES ILES ROMANTIQUES) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 WYBUDZENI - JASIEK SZTOKFISZ Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadząca: Ewa Błaszczyk Po kilku latach emigracji Jasiek wrócił do Bukowiny Tatrzańskiej, chciał założyć rodzinę, wybudować dom. Plany i marzenia brutalnie przerwał tragiczny wypadek motocyklowy, do którego doszło na polnej drodze. Po wybudzeniu ze śpiączki Jasiek ważył 35 kilo, nie mówił, nie chodził mając zachowaną pełną świadomość. Dzięki wieloletniej walce całej rodziny wrócił do pełnego zdrowia. Dziś odwiedza chorych na oddziałach rehabilitacyjnych, żeby dać im nadzieję, zmotywować do pracy. 20:50 Z GWIAZDAMI PODRÓŻ BEZ KOŃCA Film dokumentalny, 72 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Remigiusz Okraska, Maria Dłużewska Opowieść o Andrzeju Gwieździe i jego żonie Joannie, działaczach opozycyjnych w czasach PRL, członkach Solidarności. 22 listopada 1981 roku, w proteście przeciw metodom kierowania związkiem przez Lecha Wałęsę, Andrzej Gwiazda odszedł z Zarządu Regionu Gdańsk. 22:15 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY ODC. 4 SZPIEDZY ERY ATOMOWEJ (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 4 THE ATOMIC SPIES) Serial dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 23:20 NIEPARZYŚCI - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, 12 odc. , TVP 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński, Adam Nowak Samotność to dla wielu ludzi najstraszniejsze, często wstydliwie skrywane uczucie. Niektórzy nie mogą jej znieść, lecz nie udaje im się znaleźć wymarzonego partnera. Zdarza się więc, że szukają pomocy w biurach matrymonialnych. Ewa Straburzyńska przez dwa miesiące, za zgodą zainteresowanych, obserwowała poczynania klientów trzech biur matryrmonialnych - we Wrocławiu, Opolu i Lubaniu. Towarzyszyła im wszędzie tam, gdzie spodziewali się znaleźć swój wymarzony ideał: na dancingach dla samotnych, imprezach organizowanych przez biura, w kawiarniach, miejscach spotkań towarzyskich, na randkach. Bohaterowie reprezentują różne grupy wiekowe i niemal wszystkie kręgi społeczne. Jest wśród nich przystojny i bogaty biznesmen, ponad osiemdziesięcioletnia dama, piękne dziewczyny, wdowiec, rozwódka, atrakcyjny Polak z Chicago, przebojowa czterdziestolatka... To oczywiście nie wszyscy. Wszyscy jednak zgodzili się, by kamera przypatrywała się ich próbom znalezienia partnera lub partnerki. Niektórzy liczą nawet na to, że jeśli nie pomoże im biuro matrymonialne, być może pomoże im oglądany w całej Polsce serial. Wieczorek taneczny dla samotnych zorganizowany przez Biuro Matrymonialne w Opolu. Wśród bawiących się jest Jola, trzydziestodwuletnia mieszkanka wsi, matka czworga dzieci. Przyszła na zabawę po raz pierwszy od pięciu lat. Poznaje Krzysztofa i jest nim oczarowana. Na wieczorku jest też starsza od Joli o kilkanaście lat Grażyna. Po trzech nieudanych małżeństwach już od roku bezskutecznie poszukuje nowego partnera. Prowadzi wprawdzie stoisko monopolowe w dużym sklepie samoobsługowych, lecz mężczyźni, którzy tam przychodzą, nie zasługują, jej zdaniem, na uwagę. W Biurze Matrymonialnym w Lubaniu pojawia się Leszek. Ma 50 lat, jest po rozwodzie i szuka lekarstwa na tragiczną miłość. W podobnym biurze we Wrocławiu Mateusz, wdowiec z dwojgiem małych dzieci, ma nadzieję znaleźć kobietę, która zaopiekowałaby się nim i jego potomstwem. Anna natomiast, 83 - letnia dama z dzielnicy zwanej we Wrocławiu "trójkątem bermudzkim", marzy o spotkaniu pana, którego obdarzyłaby gorącą, namiętną miłością. Podobnej miłości pragną Danuta i Beata - matka i córka. Tymczasem Jola i Krzysztof, którzy poznali się na wieczorku tanecznym w Opolu, spotykają się na pierwszej randce. 23:55 KRAKÓW MAŁO ZNANY - KRAKOWSCY ZŁOTNICY Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1971 Scenariusz i prowadzenie: Czesław Kruszelnicki Zdjęcia: Jan Popczyk Program poświęcony pracy i twórczości krakowskich złotników, którzy zrzeszyli się w cechu w roku 1370. Ich patronem jest biskup Noyon, św. Eligiusz, który żył w VII w. i był nadwornym złotnikiem króla francuskiego, Dagoberta. Jego portret znajduje się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa i właśnie stąd wyruszy Czesław Kruszelnicki wraz z historykiem sztuki, Michałem Rożkiem, na poszukiwania pamiątek byłego cechu złotników krakowskich. Odwiedzą skarbce kościoła Mariackiego i św. Anny, a następnie katedralny skarbiec na Wawelu. Widzowie zobaczą kielichy, krzyże, monstrancje, relikwiarze, a także berło, koronę i jabłko, należące do ostatniego Piasta. Każdy z tych eksponatów to przykład wielkiego dzieła sztuki, a wymieniani kolejno złotnicy krakowscy to artyści, którzy poza talentem obdarzeni byli cechami niezwykłej cierpliwości i pracowitości. Grzegorz Przybyło, Samuel Piaskowski, Michał Brenner, Jan Cajtner, Jan z Olkusza to zaledwie kilka nazwisk złotników krakowskich wymienionych w programie. Na koniec wizyta w pracowni współczesnego złotnika, Tadeusza Rybskiego, ucznia Edmunda Korosadowicza, który przedstawi podstawowe techniki w złotnictwie. 00:30 NOTACJE - ZOFIA POSMYSZ. PIEKŁO W AUSCHWITZ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2017 Wstrząsające losy znanej pisarki Zofii Posmysz (ur. w 1923 r. w Krakowie), która w czasie II wojny światowej była więziona w trzech obozach koncentracyjnych. 30 maja 1942 r. trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz Birkenau. Przeżyła tam 964 dni. Każdy dzień związany był z głodem, cierpieniem i zagrożeniem utraty życia. 18 stycznia 1945 roku została przewieziona do obozu w Ravensbrück, później do obozu Neustadt Glewe. Po wojnie ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała m. in. w Polskim Radiu współtworząc słynne słuchowisko radiowe "W Jezioranach". Autorka książek m. in. "Wakacje nad Adriatykiem", "Do wolności, do śmierci, do życia", "Chrystus oświęcimski", "Pasażerka" (na podstawie tej książki został zrealizowany film o tym samym tytule w reż. Andrzej Munka i Witolda Lesiewicza). 00:50 HALINA WE WSPOMNIENIACH MARIANA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1993 Reżyseria: Ludwik Perski Zdjęcia: Zbigniew Skoczek Poznał ją u Broszkiewiczów w Warszawie, a właściwie - w jakiś czas potem - w Zakopanem, i to bardziej z jej niż z własnej inicjatywy. Od opisu tego spotkania Marian Brandys zaczyna opowieść o zmarłej w 1989 r. żonie - wielce utalentowanej aktorce i znanej działaczce opozycji, Halinie Mikołajskiej. Jest to zarazem opowieść o jej rodzinie, środowisku, wspólnych przyjaciołach, sąsiadach, a także o sobie: nieznającym się na teatrze pisarzu, związanym z kobietą, dla której teatr był pasją. Wspomnienia Brandysa uzupełniają fragmenty zarejestrowanych na taśmie spektakli z udziałem Haliny Mikołajskiej oraz jej występów w salach przykościelnych, kiedy w latach 80. zdecydowała się jednak teatr opuścić. Ta wartka, pełna ciepła, zadumy, humoru i ironii opowieść jest ostatnim filmem znanego dokumentalisty Ludwika Perskiego. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZBRODNIA BEZ KARY ODC. 241 Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski "Zbrodnia bez kary" Każda niemal wojna, oprócz publicznie deklarowanych powodów i celów ma również swoje skryte oblicze. W czasie wielkiego zamętu, gdy oczy świata skierowane są na ścierające się fronty, załatwiane są sprawy, które w czasie pokoju musiałyby zbulwersować każdą opinię publiczną. Dla ideologii nazistowskiej, głoszącej, że wszystko co słabe musi ulec zagładzie, wojenna zawierucha oznaczała możliwość przejścia od przerażającej teorii do przerażającej praktyki. Szpital psychiatryczny Dziekanka w Gnieźnie od samego początku okupacji stał się miejscem realizacji polityki nazistowskiej, miejscem eksterminacji chorych psychicznie, zgodnie z zarządzeniem Hitlera. Niemcy w ramach akcji T4 zagazowali i pogrzebali w nieznanych miejscach blisko 10 tysięcy chorych pacjentów tego szpitala, wśród których byli Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Litwini, Anglicy, Włosi, Niemcy... 02:20 MALOWANIE I ŚPIEWANIE. JAN KANTY PAWLUŚKIEWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Marta Węgiel Film dokumentalny o Janie Kantym Pawluśkiewiczu jest opowieścią linearną: dzieciństwo w Nowym Targu, rodzinne tradycje gry na organach, wykształcenie i pierwsze ważne doświadczenia. Następnie studia na Politechnice Krakowskiej i spotkanie z Markiem Grechutą, zespół Anawa, pierwsze realizacje sceniczne w teatrze STU, Piwnica pod Baranami. Spotkania na scenach teatralnych i realizacje muzyki filmowej. Ważni ludzie, ważne przedsięwzięcia, wyzwania artystyczne. Fascynacja malarstwem, nowa dziedzina sztuki żel - art. Jan Kanty Pawluśkiewicz opowiada o sobie w różnych okresach życia, opowieści są ilustrowane bogatym materiałem archiwalnym. 03:20 ZAPAMIĘTAĆ SEN - MARIA FOŁTYN Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jacek Sarnacki Scenariusz: Barbara Gola Zdjęcia: Tomasz Lewiński Maria Fołtyn, śpiewaczka opery warszawskiej, reżyser spektakli operowych w kraju i za granicą, w roku 1994 obchodziła 70. urodziny oraz jubileusz 45 - lecia pracy artystycznej. Również w tym samym roku w maju minęła 175. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, kompozytora, którego dzieła słynna sopranistka popularyzuje od kilkudziesięciu lat. Film jest poświęcony życiu i wielkiej karierze Marii Fołtyn. Mówią o niej znajomi, przyjaciele, znane postaci ze świata muzycznego. Witold Rudziński opowiada o Festiwalach Moniuszkowskich w Kudowie i ogromnym wkładzie artystki w ich rozwój i popularyzację. O sobie i swoich planach na przyszłość mówi także bohaterka filmu (wkrótce zamierza wystawić "Halkę" w Mińsku i Samarze). Jej opowieści o życiowych niepowodzeniach i sukcesach przeplatają pieśni ze "Śpiewników domowych" Stanisława Moniuszki. W filmie wykorzystano bogatą ikonografię oraz materiały archiwalne z występów Marii Fołtyn w Kudowie, Hawanie, Ankarze, Budapeszcie, Nowosybirsku i wielu miastach Ameryki.