TVP Dokument Piątek, 27.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGETYCZNE BŁOTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Wielkie bagna nad Biebrzą okazały się niespodziewanym źródłem energii. Nie chodzi tu o metan wydobywający się czasem z bagien i łatwo ulegający zapłonowi, ani o spalanie torfu (dziś już uważane za barbarzyństwo energetyczne i ekologiczne, choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu snuto plany budowy elektrowni opalanej torfem). Źródłem energii, którą można stąd pozyskiwać z korzyścią dla przyrody, jest biomasa roślinna. Niegdyś powierzchnię torfowisk wykaszano, zbierając stąd liche siano, głównie na ściółkę. Nad Biebrzą stały setki stogów, czekających na mróz, gdy będzie można do nich dojechać po lodzie skuwającym błota. Wykaszane ręcznie torfowiska były siedliskiem lęgowym unikalnej fauny, zwłaszcza ptasiej, podobnej do tej, jaka zamieszkuje tundrę. Wraz ze zmianą charakteru gospodarki rolnej zaniechano wykaszania, a błota zaczęły szybko zarastać krzewami i lasem, skazując unikalną faunę na zagładę. Dla jej ochrony zaczęto te obszary wykaszać na nowo za pomocą nowocześniejszych technik niż kosa, ale pozostaje mnóstwo bezużytecznej biomasy. Powstają jednak programy jej wykorzystania do ogrzewania budynków. W odcinku ukazujemy entuzjastów i propagatorów tego rozwiązania. Pozwala to nam zarazem uchwycić jedyny w swoim rodzaju, historyczny zwrot w traktowaniu przyrody bagien, do niedawna uważanych za wstydliwe nieużytki. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 17 SEKRETY BROWARNEGO KOTŁA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski wyrusza do czeskich Detenic, aby przekonać się, jak w zamierzchłych czasach warzono piwo na dawnych słowiańskich ziemiach. Nie poprzestaje jednak tylko na teorii. Sam chwyta za piwowarskie wiosło i zabiera się do stworzenia tradycyjnego czeskiego piwa miłości. Używa do tego tradycyjnych receptur i aparatury, która ma prawie 200 lat. Przy tym obala wiele współczesnych i historycznych mitów związanych z piwnym napitkiem. Czy stworzone przez Radka piwo będzie smakowało gościom średniowiecznej karczmy? 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 229 CHEŁMŻA Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Chełmża przyciąga turystów mrocznymi historiami z czasów średniowiecza, nietuzinkowymi kamienicami z początku XX wieku oraz wielkim jeziorem będącym częścią miasta. Jej symbolem jest średniowieczna katedra będąca jednym z najokazalszych i najciekawszych zabytków Pomorza. Cennym zabytkiem sakralnym, pamiętającym XIII wiek, jest kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Zbudowany z cegły i polnych kamieni miał burzliwe losy. W 1422 roku w wyniku najazdu polsko - litewskiego kościół zastał zniszczony. Chełmża leżała wówczas w granicach państwa krzyżackiego W XIX wieku świątynia przeszła w ręce ewangelików i dopiero po II wojnie światowej odzyskali ją katolicy. W Chełmży można też zobaczyć ewenement na skalę europejską - wieżę ciśnień funkcjonującą w stanie niezmiennym od początku XX wieku. W mieście można się zrelaksować nad Jeziorem Chełmżyńskim, które należy do typowych jezior rynnowych i ciągnie się na długości 7 kilometrów. 1/3 jego powierzchni rozpościera się w granicach miasta, a wędkarze mogą złowić tu sandacza, szczupaka, okonia, leszcza, płoć i karpia. Do szczególnej atrakcji należą tołpyga i troć jeziorowa. Chełmża to idealne połączenie atmosfery miejskiej z naturą. Piękne, zadbane budynki przypominające o historii sięgającej średniowiecza, a dookoła jezioro, plaże i natura miejsce idealne choćby na weekendową wizytę. 07:35 CZYTANIE PUSZCZY - ODC. 6 PIKUTEK CHCE... Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2014 Autor: Beata Hyży Czołpińska Zdjęcia: Krzysztof Więckowski Bohaterem kolejnego odcinka jest dr Tomasz Samojlik - historyk przyrodniczy w Instytucie Biologii Ssaków PAN w Białowieży, popularyzator nauki, autor książek i komiksów edukacyjnych o Puszczy Białowieskiej (takich jak m.in. "Żubr Pompik", "Ryjówka przeznaczenia", "Bartnik Ignat i skarb puszczy"). 08:10 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 4 MANIA HIGIENY (CONSUMERS TRAPS 4. THE HYGIENE MANIA / VERBRAUCHERCHECK 4. HYGIENEWAHN) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku czwartym o tym, jak ustrzec się przed manią higieny i co to w ogóle jest. Jak często i czym myć ręce oraz całe ciało, jak sprzątać, czyścić różne sprzęty dookoła siebie. Czy bakterie, które nas otaczają, są do usunięcia, czy jednak niektóre są po prostu niegroźne dla nas? A co z naszą odpornością? Jak ją wzmacniać? Jak wiadomo, mamy zbyt dużo chemii wokół siebie, co wpływa źle na nasze zdrowie. Jak to zmieniać? 09:05 DZIKA LOARA (THE UNTAMED LOIRE / LA LOIRE SAUVAGE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Sylvain Garassus Scenariusz: Laurent Flahault Film dokumentalny o najdłuższej rzece we Francji. Żródło Loary to maleńki górski potok na stokach Gerbier - de - Jonc we wschodniej części Masywu Centralnego. Rzeka uchodzi do Zatoki Biskajskiej. To różnorodne ekosystemy i skupiska dzikiej przyrody na długości 1000 km. Brzegi, teraz lepiej chronione niż kiedykolwiek, pozwalają na powrót wielu gatunków, które już dawno zniknęły, takich jak bóbr czy bocian, ale także przybyszów, takich jak sum czy bobroszczur. Wiosną powodzie stają się niezbędne do życia, ale niezwykle niszczycielskie dla ludzi i ich dobytku. Czy zimorodki będą mogły składać jaja bez ryzyka zalewania ich nor? Czy bobry znajdą nowe terytoria, gdy poziom wody w końcu spadnie? Film przedstawia życie mieszkańców brzegów i wód jednej z ostatnich dzikich rzek Europy. 10:05 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 2 WIEDEŃ, DUMA AUSTRII (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 2. VIENNA, SPLENDOR OF AUSTRIA) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. W drugim odcinku wybieramy się do Wiednia, stolicy i dumy Austrii. Wiedeńskie noce i dnie, muzea, zabytki, uciechy... Austria to zlepek niezupełnie dopasowanych piętnastu narodów. Rozległe imperium ma tylko jedną stolicę i jest nią Wiedeń. Dzięki cesarzowi Franciszkowi Józefowi miasto śmiało wkroczyło w nowoczesność. Zburzono mury obronne, które je krępowały i zastąpiono majestatycznym bulwarem. W kilka lat Wiedeń stał się jedną z najpiękniejszych stolic. To miasto tańca, muzyki i smyczka wielkiego Johana Straussa. Wiedeń stał się wielkim miastem w drugiej połowie XIX wieku. Liczba mieszkańców się podwoiła. Nie mieścili się w dawnych jego granicach. Chciano je powiększyć, ale na przeszkodzie stały okalające stare miasto fortyfikacje. 11:05 KRAKÓW MAŁO ZNANY - ŚWIADKAMI BYŁY KSIĄŻKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1971 Scenariusz: Barbara Mazan Zdjęcia: Wiesław Kielar Prowadzenie: Czesław Kruszelnicki Film poświęcony Bibliotece Jagiellońskiej w trudnych czasach okupacji hitlerowskiej. II wojna światowa zastała pracowników Jagiellonki w pełni przygotowanymi do przeprowadzki do nowego, zbudowanego dzięki ofiarności polskiego społeczeństwa, gmachu przy Alejach Trzech Wieszczów. Stara Biblioteka Jagiellońska, która około 400 lat mieściła się w uniwersyteckim budynku przy ul. św. Anny, przeprowadziła się w 1940 r. w nowe miejsce, jednocześnie zmieniając się w niemiecką Staatsbibliothek Krakau. W filmie opublikowano po raz pierwszy dokumentalne zdjęcia autorstwa Eugeniusza Latacza, który 2 lata później zginął w Oświęcimiu. Współautorem nagrań jest Gustaw Szmager, wypowiadający się w filmie pracownik Biblioteki Jagiellońskiej. Wykonywali te zdjęcia pewni, że uwiecznią ostatnie chwile jagiellońskiego księgozbioru, a zarazem ostatnie chwile najstarszej siedziby uniwersytetu, Collegium Maius. Na zdjęciach widzimy przedwojennego dyrektora Jagiellonki, dra Edwarda Kuntze i pracowników biblioteki, pieczołowicie składających 650 tys. woluminów w drewniane skrzynie. Uwieczniona została ostatnia droga gromadzonych przez wieki ksiąg, przez krużganki Collegium Maius. W filmie polscy pracownicy Jagiellonki wypowiadają się o inicjatywie Adama Bara, dotyczącej gromadzenia prasy konspiracyjnej, o potajemnym dostarczaniu polskim profesorom książek przez magazyniera Jana Pietrasa i o swojej pracy, jaką wykonywali jako pracownicy niemieckiej biblioteki, ale z wewnętrznym przekonaniem, że pilnują interesów polskiej Biblioteki Jagiellońskiej. 11:40 WIELKIE RODZINY - ODC. 9 Serial dokumentalny, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Marek Kozakiewicz Twarowscy kupili nową lodówkę, a przy okazji porządków w kuchni tata próbuje wyjaśnić dzieciom czym był komunizm. Czas na wstawienie nowej lodówki. Ale okazuje się, że zdania są podzielone. Andrzej z Bernadetą nie mogą dojść do porozumienia. Dzieci próbują pomóc. Zamieszanie z lodówką spowodowało, że nie było czasu na przygotowanie obiadu, dlatego rodzice zamawiają pizzę. Dwanaście pudełek z pizzą ląduje na stole. Jest chwila wytchnienia. Ostatecznie lodówka staje w miejscu wybranym przez Bernadetę. Po południu zebranie przy stole Twarowskich, gdzie trwa ożywiona dyskusja na temat podziału obowiązków w rodzinie. Tata cierpliwie wysłuchuje postulatów dzieci na temat zmian w dotychczasowym planie. Lewoccy wypoczywają w górach, rano sanki, po południu grają wspólnie w gry planszowe. Wieczorem cała rodzina zajmuje się kominkiem. Monika z Andrzejem miło się przy tym przekomarzają. Zabawom nie ma końca. Kacprzykowie szczęśliwi, od dawna nikt nie odwiedzał ich gospodarstwa agroturystycznego z powodu pandemii. Teraz zjechali do nich wyjątkowi goście - grupa niewidomych. Janeczka proponuje wspólne pieczenie chleba. Jest przy tym dużo śmiechu i zabawy. To nie koniec atrakcji, bo Kacprzykowie starają się urozmaicić czas swoim gościom. Zabierają grupę na zimowy spacer po okolicy. Po powrocie czas na warsztaty w pracowni ceramicznej Michała i w końcu smakowanie upieczonego chleba. Janeczka jedzie do weterynarza po inkubator. Rodzina ma pomysł rozmnażania gęsi. Pierwsze jajka jeszcze tego samego wieczoru lądują w inkubatorze. Da Cruzowie wybrali się z dziećmi na siłownię, przed Janu kolejna walka, której nie chce przegrać. Podczas podróży samochodem Gabryś zwierza się mamie, że ma nową dziewczynę. Kiedy Weronika zaczyna dopytywać syna o szczegóły, okazuje się, że to już nieaktualne. Na siłowni Janu próbuje trenować, ale to praktycznie niemożliwe z dziećmi obok. Po powrocie do domu Janu wraca do tematu porzucenia walk już na zawsze. Weronika bardzo w tym męża wspiera. 12:30 ŚNIŁA MI SIĘ POŁONINA Film dokumentalny, 83 min, Polska, 2021 Reżyseria: Robert Żurakowski Scenariusz: Małgorzata Mielcarek Film dokumentalny przedstawiający barwną historię Ludwika Pińczuka, legendarnego gospodarza Chatki Puchatka, bieszczadzkiego kowboja, ratownika GOPR. Poprzez zdarzenia z jego życia opowiedziane są losy samego schroniska, miejsca kochanego przez kolejne pokolenia górskich wędrowców, niebagatelne dziedzictwo kulturowe zbudowane w surowym, twardym, lecz pięknym świecie, tuż pod bieszczadzkim niebem. 14:00 ODYSEJA WILKA (A WOLF'S JOURNEY / L’ODYSSÉE DU LOUP) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Vincent Steiger Historia młodego wilka, który wypędzony ze stada musi samotnie stawić czoło losowi i przetrwać w świecie rządzonym przez człowieka. Oparty na niewiarygodnym prawdziwym wydarzeniu film opowiada o tym jak bohater przemieszcza się z Rumunii, przemierza ponad 3 600 km przez 11 krajów, szukając spokojnego miejsca, gdzie mógłby założyć własne stado. Wędrując przez połowę Europy, nękany przez głód, zimno i strach przed człowiekiem, poznaje wspaniałe terytoria, bogate, ale zamieszkane przez ludzi. Mierzy się z wycinkami lasu, siecią kolei, autostrad, wsi i zapór. Ale jest sprytny i zdeterminowany. Podczas swojej podróży spotyka wilczycę, swoją wybrankę. Ich życie będzie miało teraz sens tylko wtedy, gdy znajdą terytorium, na którym będą mogli osiedlić się i założyć rodzinę, żyjąc w harmonii ze swoim ekosystemem i ludzkimi sąsiadami. 15:00 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - WYSPA DIABŁA (AUSTRALIA’S WILD PLACES.) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Pięcioczęściowa dokumentalna opowieść o dzikich krainach Australii - prastarego kontynentu, pełnego skrajności. Kraju najbardziej jadowitych węży, osobliwych gatunków zwierząt i roślin. Przez dziesiątki tysięcy lat ludzie przystosowywali się tu do życia. Znosili ekstremalne warunki środowiskowe tej nieokiełznanej krainy, by z czasem ją pokochać. Od bujnych lasów deszczowych po spieczone słońcem pustynie i ośnieżone góry. Dzikie piękno tego kontynentu do dziś zachowało się w parkach narodowych. Między Australią a Antarktydą, smagana przez Ryczące Czterdziestki, leży Tasmania - największa i najdziksza wyspa przybrzeżna Australii. Nawet w środku lata silny wiatr zachodni wiejący wokół Antarktyki może przynosić sztormy, a niekiedy opady śniegu. Wyspa trwa tu jednak niewzruszenie, jakby na przekór niszczycielskim żywiołom. Urwiste góry tworzą wyjątkowe środowisko, w którym do dziś przetrwały pozostałości zaginionego świata. Tasmania powstała wskutek ruchu płyt tektonicznych, kiedy 45 milionów lat temu Australia odłączyła się od Antarktydy, co zakończyło rozpad superkontynentu Gondwany. Ponad jedną trzecią powierzchni wyspy zajmują parki narodowe, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Stare doliny porośnięte lasem deszczowym strefy umiarkowanej zostały objęte ochroną. Duża wilgotność i łagodne temperatury sprawiły, że korony drzew utworzyły niemal w pełni zamknięte sklepienie, funkcjonujące jak dach cieplarni. Wokół rozlegają się głosy dziwacznych zwierząt. W pierwotnym lesie jakby zatrzymał się zegar ewolucji. Żyją tu jedne z najbardziej osobliwych gatunków zwierząt na świecie: składający jaja ssak z dziobem kaczki, czteronogi mięsożerny torbacz o pysku psa i pręgach jak u tygrysa, i wreszcie istny diabeł. Torbacz, który żywi się mięsem, pokrzykuje jak upiór i jest nienasycony jak wampir. Wciąż panuje mit, że diabeł tasmański to dzika bestia, która zaatakuje nas w lesie. Wszyscy tak mówią, ale to nieprawda. Tymczasem na każdej fotografii czy w filmie diabeł tasmański ma otwarty pysk i złowrogo ryczy. W rzeczywistości to bardzo płochliwe zwierzę. Większość ludzi nigdy nie zobaczy go w naturalnym środowisku W 1922 roku na tym niemal dziewiczym obszarze utworzono Park Narodowy Cradle Mountain - Lake Saint Clair, który ciągnie się od bazaltowych szczytów Cradle Mountain po leżące na południu Jezioro Saint Clair. To zupełnie wyjątkowe miejsce. 16:00 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 5 SKUTKI UBOCZNE (CONSUMERS TRAPS 5. ATTENTION, SIDE EFFECTS! / VERBRAUCHERCHECK 5. NEBENWIRKUNGEN) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku piątym zajmiemy się wszelkiego rodzaju skutkami ubocznymi różnych produktów, które na pierwszy rzut oka są zupełnie niewinne. Jak je rozpoznawać, co sprawdzać przy zakupie i na co zwracać szczególną uwagę? 16:55 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 3 AMSTERDAM, DZIEDZICTWO ZŁOTEGO WIEKU (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 3. AMSTERDAM, HEIR OF THE GOLDEN CENTURY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Trzeci odcinek i Amsterdam, niezwykłe dziedzictwo złotego wieku, miasto kanałów i rowerzystów. Często chwalono uroki Holandii i Amsterdamu, kolebki złotego wieku. Holendrzy mieszkają na ziemiach, które odebrali morzu. Mawiają: Bóg stworzył świat, lecz Holendrzy stworzyli Holandię. Konstytucja Holandii jest dość nowa. Monarchia powstała dopiero w 1813 roku. Największym i najbogatszym miastem tego nowego królestwa jest bez wątpienia Amsterdam. Amsterdam długo był trzecim europejskim miastem, po Londynie i Paryżu. Potem przechodził okres stagnacji. Dopiero w XIX wieku nadeszło ożywienie. Liczba jego mieszkańców podwaja się w drugiej połowie XIX wieku. Te czasy można nazwać drugim Złotym Wiekiem tego miasta. 18:00 BRANFORD MARSALIS - CZARODZIEJ DŹWIĘKU (BRANFORD MARSALIS - THE SOUNDILLUSIONIST) Film dokumentalny, 57 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Reinhold Jaretzky Branford Marsalis to jeden z najlepszych jazzmanów na świecie. Amerykański saksofonista w trakcie swojej kariery współpracował z takimi gwiazdami jak Art Blakey, Miles Davis czy Sting. Film "Branford Marsalis - Czarodziej dźwięku" (Branford Marsalis - The Soundillusionist) opowiada historię tego genialnego muzyka. Wszystko zostało wzbogacone o materiały archiwalne i wypowiedzi samego mistrza. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BUENOS AIRES - LATYNOSKA STOLICA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Buenos Aires. 20:10 WCIELENIA ZŁA - ODC. 4/10 BIN LADEN. GENIUSZ TERRORYZMU (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W tym odcinku Bin Laden, człowiek którego szukał cały świat. 21:15 SKANDYNAWSKA GWIAZDA CZ. 3 MIEJSCE ZBRODNI (SCANDINAVIAN STAR EP. 3 THE CRIME SCENE) Serial dokumentalny, 59 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mikala Krogh Serial dokumentalny opowiadający o statku wycieczkowym Scandinavian Star, płynącym między Oslo a Frederikshavn, na pokładzie którego w nocy 7 kwietnia 1990 roku wybucha pożar i 159 osób ginie. W tym odcinku... Wszyscy myślą, że pożar jest prawie ugaszony, ale o trzeciej w nocy nagle wybucha kolejny, groźny i niespodziewany pożar i niszczy dużą część statku. W dokach rozpoczyna się szeroko zakrojone śledztwo we współpracy policji duńskiej, szwedzkiej i norweskiej. W Kopenhadze rozpoczyna się przesłuchanie obserwowane przez międzynarodową publiczność. 22:25 POLSCY. SERYJNI - ODC. 3 ZDZISŁAW MARCHWICKI Serial dokumentalny, 40 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Misaczek, Maciej Mroziewski Jedna z najsłynniejszych, najgłośniejszych i do dziś budząca spory, sprawa seryjnego mordercy w PRL. Dla jednych: ofiara systemu, który za wszelką cenę chciał mieć zabójcę i przykładnie ukarać go na oczach społeczeństwa. Dla drugich: sprawca kilku zabójstw, któremu przypisano kolejne zbrodnie, których nie popełnił. Jak było naprawdę? Okrutne zbrodnie, których ofiarami było 21 kobiet (14 z nich zmarło), miały miejsce na Śląsku w latach 1964 - 1970. Jedną z kobiet zamordowanych przez wampira z Zagłębia była bratanica ówczesnego I sekretarza KC PZPR - Edwarda Gierka. Stąd śledczym za wszelką cenę zależało na znalezieniu i ukaraniu sprawcy. Ostatnie morderstwo miało miejsce 4 marca 1970 r. To wówczas do bycia wampirem z Zagłębia przyznał się Piotr Olszowy, chory psychicznie rzemieślnik i mieszkaniec Sosnowca. Milicja wypuściła go jednak z powodu braku mocnych dowodów winy. W nocy z 14 na 15 marca Olszowy popełnił samobójstwo, zabijając wcześniej żonę i dzieci. Z kolei 11 marca na milicję przyszedł anonimowy list z informacją, że to było już ostatnie morderstwo, więcej już nie będzie i nigdy mnie nie złapiecie. Marchwickiego zatrzymano blisko dwa lata później 6 stycznia 1972 roku w Dąbrowie Górniczej. Proces rozpoczął się 18 września 1974 roku w dużej sali Klubu Fabrycznego Zakładów Cynkowych Silesia w Katowicach i miał charakter pokazowy. Marchwickiego skazano na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano. 23:20 SPRAWCA NIEZNANY - ODC. 1 POSZUKIWANIA (UNKNOWN MALE NO. 1 EP. 1/4) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Hugo Berkeley Serial dokumentalny opowiada o najgłośniejszym i najbardziej niewiarygodnym śledztwie w sprawie morderstwa. W 2010 r. , w północnych Włoszech brutalnie zamordowano, w pobliżu jej domu, 13 - letnią Yary Gambiarasio. Serial ujawnia szczegóły jednego z najbardziej skomplikowanych śledztw kryminalistycznych, jakie kiedykolwiek przeprowadzono. Historia jest opowiedziana w intymnych zeznaniach wytrwałej i zaangażowanej emocjonalnie, głównej prokurator Letizii Ruggeri. Serial śledzi również obronę aresztowanego w 2014 r. Massimo Bossettiego - oskarżonego o to morderstwo. Dzięki wrażliwemu i filmowemu podejściu do tematu serial jest zarówno porywającą relacją z niezwykłego śledztwa kryminalnego, jak i czułym portretem życia, śmierci i sprawiedliwości we współczesnych Włoszech. W tym odcinku: po dwudziestej zadzwonili karabinierzy z posterunku Ponte San Pietro. Powiedzieli, że jakaś dziewczynka, lat 13 i pół, Yara Gambirasio, poszła do ośrodka sportu. Uprawiała gimnastykę rytmiczną. Dotychczas nie wróciła do domu. Ślad zapachowy prowadził z ośrodka sportu na budowę Mapello. To był największy plac budowy w okolicy. W całym kraju było głośno o sprawie, podniosła się wrzawa, dziewczynki ciągle nie odnaleziono. Telefon. Znaleźli ciało. Wybiegłem. Nawet nie wziąłem operatora. Wszystkie telewizje pędziły na pole w Chignolo d'Isola. Późnym popołudniem ulica była nieprzejezdna. Dziennikarze, zwykli ludzie. Z początku nieliczni. W nocy zrobił się tłum... 00:20 MIZIOWA, ZGŁOŚ SIĘ Reportaż, 18 min, Polska, 1989 Scenariusz: Małgorzata Kałużyńska Jasak Zdjęcia: Stanisław Scieszko, Dariusz Gąsowski Jeden dzień z życia ratownika Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, pełniącego służbę na Hali Miziowej w Beskidzie Żywieckim. 00:45 NOTACJE - MARIA DUTKIEWICZ. DROGA NA ZESŁANIE Cykl dokuemnatlny, 10 min, Polska, 2017 Maria Dutkiewicz została 13 kwietnia 1940 r. wywieziona wraz z rodziną w głąb Związku Radzieckiego, do wsi Drogomirówka, w rejonie Kellerowskim (obecnie północna część Kazachstanu). Opowiada o dramacie Polaków podczas drogi na zesłanie, śmierci dzieci, głodzie i wstrząsającym traktowaniu zesłańców przez żołnierzy Armii Czerwonej. Po podpisaniu układu Sikorski - Majski (30.07.1941 r.) i amnestii polskich obywateli, Maria Dutkiewicz przedostała się wraz z mamą i bratem do armii gen. Andersa. Po ewakuacji polskich oddziałów znalazła się w obozie dla dzieci i młodzieży w Ugandzie w Afryce. Wróciła do Polski w lipcu 1947 roku. Była prezesem Klubu pod Baobabem we Wrocławiu, stowarzyszenia skupiającego zesłańców Sybiru, którzy w czasie II wojny światowej trafili do Afryki. 01:00 MARTWY SEZON Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Drzazga Rafał Wojaczek jest jednym z najważniejszych polskich poetów powojennych, określany często mianem "polskiego Rimbauda". Pił, okaleczał się, wywoływał liczne skandale, przechodził przez szyby. A jednocześnie bardzo dużo pisał. Jego tragiczna śmierć do dzisiaj pozostaje tajemnicą. "Martwy sezon", film dokumentalny w reżyserii Dagmary Drzazgi, to opowieść o młodym, utalentowanym człowieku, dla którego poezja stała się jedynym sensem istnienia. Zapłacił za to najwyższą cenę. W filmie swoje wspomnienia o Rafale Wojaczku przywołują jego najbliżsi: narzeczona, przyjaciele oraz w archiwalnych nagraniach dźwiękowych nieżyjący już rodzice i brat Andrzej. Realizatorzy odwiedzili z kamerą miejsca ważne dla poety: rodzinny Mikołów, gdzie zaczęło się jego "wierszowanie" oraz Wrocław, w którym spędził sześć ostatnich najbardziej twórczych, ale i najbardziej burzliwych lat swojego życia. Po raz pierwszy zaprezentowane zostały w tym filmie nieznane rękopisy, maszynopisy, notatki i rysunki Rafała Wojaczka zgromadzone we wrocławskim Ossolineum. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POKOLENIOWA SZTAFETA PAMIĘCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:20 GORALENVOLK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2004 Reżyseria: Artur Więcek Scenariusz: Artur Więcek, Witold Bereś, Paweł Smoleński Zdjęcia: Marek Gajczak "Przekazuję cały swój majątek... na rzecz oddziału partyzanckiego 'Kurniawa" z własnej nieprzymuszonej woli, jako jedyne zadośćuczynienie dla Narodu Polskiego?"- tak wyglądała ostatnia wola Wacława Krzeptowskiego, jednego z liderów społeczności góralskiej, powieszonego w styczniu 1945 roku w Kościelisku za kolaborację z Niemcami hitlerowskimi. To był ostatni rozdział przemilczanej historii Polski, który rozpoczął się 7 listopada 1939 roku, gdy w pierwszym dniu urzędowania generalnego gubernatora Hansa Franka przedstawiciele górali udali się na Wawel, by złożyć mu hołd i wręczyć złotą ciupagę. Śladami tamtej zdrady narodowej sprzed ponad 60 lat idzie w godzinnym filmie"Goralenvolk"Artura Więcka"Barona"(scenariusz Witold Bereś, Artur Więcek"Baron") w roku 2004 reporter"Gazety Wyborczej", Paweł Smoleński. Rozmawia z tymi, którzy dobrze pamiętają tamten czas, z historykami, z dzisiejszymi działaczami społecznymi na Podhalu, a nawet z duchownym. 03:30 DRAŻA - CZETNIK. LEGENDA KRESÓW. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Życie Dragana Sotirovića to historia niezwykła. Można powiedzieć, że to legenda partyzantki serbskiej i polskiej. Przez lata powojenne i czasy komunizmu była nie tyle zapomniana, co przemilczana. Nie mogło być inaczej, ze względu na jego działalność i poglądy. Pierwszy współpracownik generała Mihajlovića w antyhitlerowskim i antykomunistycznym ruchu oporu w Jugosławii. Później żołnierz i dowódca oddziału AK we Lwowie i na Rzeszowszczyźnie. Wielokrotnie aresztowany, torturowany (więzienia w Belgradzie, stalagi w Rawie Ruskiej i Stryju, więzienia we Lwowie, Jarosławiu i Moskwie tu skazany na 10 lat łagru, Rzeszowie) zawsze szczęśliwie wychodził z opresji. Zdolności dowodzenia, wymagania wobec podwładnych, brawurowe ucieczki i skuteczna walka w partyzantce budują jego autorytet i legendę wśród żołnierzy. To mieszanka niepokornej natury, bohaterstwa, przenikliwości, ale i odwagi do oddania swego życia w walce o niepodległość dwóch ojczyzn: Serbii i Polski. Jego wrogowie to hitlerowskie Niemcy i sowieci a dokładnie komuniści, którym nie zależy na niepodległości sojuszników. Szybko zrozumiał polityczne mechanizmy, które na zawsze pozbawiły go ukochanej ojczyzny i rodziny. To, co pomagało mu przetrwać, to głęboka wiara i religijność wpajana od najmłodszych lat przez rodziców i duchowych opiekunów. Pielgrzymki na świętą Górę Athos kształtują go w młodości i dają mu siłę po wojnie. Dodatkowo w czasach gdy nie mógł powrócić do ojczyzny, przebywając na emigracji, dają mu możliwość spotkania się z - pozostawionym w Serbii z mamą w czasie wojennej zawieruchy, później osieroconym - synem.