TVP Dokument Niedziela, 29.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - NAJWYŻSZY STOPIEŃ ZASILANIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Tatrzańskie schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, położone najwyżej ze wszystkich tutejszych schronisk, cierpiało zawsze energetyczną biedę. Nic dziwnego, skoro nawet dla wytrawnego górskiego piechura jest trudno dostępne. O podłączeniu go do sieci energetycznej nie można tu - i chyba całe szczęście - nawet marzyć. Od lat działała chałupniczym sposobem skonstruowana turbina wodna, ale oparty o nią system oświetlania schroniska jest kulawy, a i z ogrzewaniem budynku kiepsko. Projekt remontu schroniska ma tę sytuację radykalnie zmienić. Oświetlenie, ogrzewanie, a także zagospodarowanie ścieków i odpadów ma być nowoczesne, czyli ekologiczne i tak powiązane z przyrodą, że aż dla postronnych niezauważalne. Nowa turbina wykorzysta spadek wody w 200 - metrowym wodospadzie, powstałym między stawami położonymi na różnych poziomach. Musi to jednak robić tak, by nie zakłócić naturalnych stosunków wodnych w dolinie. Tym bardziej że strumień, z którego czerpie energię, ostatecznie zasila też w wodę słynną tatrzańską Siklawę. Pobór wody przez turbinę ma być więc odpowiednio monitorowany, a całość projektu pozostaje pod ścisłym nadzorem Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wszystkie urządzenia mają być instalowane tak, by nie zakłócały krajobrazu, a schronisko zachowało swój tradycyjny, wysokogórski charakter. Ten wątek jest dla ekipy "Dzikiej Polski" szczególnie wartościowy i interesujący. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 231 STRZELNO Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor O Strzelnie mówi się, że to miasto nadal pozostaje nieodkryte. Niegdyś było ważnym punktem na trasie Szlaku Piastowskiego. Początki miasta nie są dokładnie znane, ale datuje się je około połowy XII wieku. Było ono wtedy własnością Klasztoru w Trzemesznie. W mieście zachowało się wiele cennych zabytków - dumą mieszkańców i inspiracją dla artystów jest wzbudzająca od wieków podziw jedna z najstarszych romańskich świątyń, a zarazem największa romańska rotunda w Polsce. Kościół pw. św. Prokopa wyróżnia się oryginalnością układu przestrzennego, pomysłową konstrukcją i niespotykanym zestawieniem brył. Jest jedyną w Europie rotundą z prezbiterium na rzucie kwadratu, a nie absydy, w dodatku z zachowanym oryginalnym sklepieniem krzyżowo - żebrowym. Wśród surowego wyposażenia świątyni można zauważyć pusty romański grobowiec, przypuszczalnie fundatora lub wysokiej rangi dygnitarza kościelnego. Są tu najstarsze w Polsce stacje drogi krzyżowej wyrzeźbione w drewnie dębowym w 1531 r. W zachodniej części znajduje się empora z autentyczną kolumną z XII wieku, gdzie przebywali królowie i dostojnicy. Prawdopodobnie zasiadali tam m.in. Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk i Zygmunt Stary. Nieopodal znajduje się również słynny Kościół Świętej Trójcy - pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Na pierwszy rzut oka trudno dostrzec te ponad 800 lat, ponieważ romańska trójnawowa bazylika była kilkakrotnie przebudowywana. Fasada kościoła jest obecnie barokowa, ale częściowo zachowały się romańskie mury. Zarówno w Strzelnie jak i jego okolicach jest wiele innych miejsc, które też koniecznie trzeba zobaczyć. 07:30 CZYTANIE PUSZCZY - ODC. 8 JEDYNE TAKIE MIEJSCE Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2014 Autor: Beata Hyży Czołpińska Zdjęcia: Krzysztof Więckowski Bohaterem 8. odcinka jest Lech Wilczek. Artysta plastyk, fotografik, przyrodnik. Absolwent Wydziału Grafiki ASP w Warszawie. Od przeszło 40 lat mieszka w Puszczy Białowieskiej. W swoim dorobku ma szereg albumów przyrodniczych o dzikich zwierzętach puszczy, wydanych w kraju i za granicą. Partner życiowy Simony Kossak, z którą mieszkał w leśniczówce Dziedzinka w środku Puszczy Białowieskiej. 08:00 PIERWSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA (FIRST ANIMALS) Film dokumentalny, 50 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Andrew Gregg Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach paleontologicznych w Kolumbii Brytyjskiej, która była kiedyś dnem starożytnego oceanu. Pięćset milionów lat później odkryto w Burgess niezwykłe skamieliny z łupków, które zmieniły nasze rozumienie ewolucji. Wraz z paleontologiem dr. Jeanem Bernardem Caronem i jego zespołem, zobaczymy jak wydobywano okazy. Te znaleziska z epoki kambryjskiej zostały następnie przeniesione do muzeum, gdzie naukowcy próbują zinterpretować, jak zwierzęta wyglądałyby i jak się zachowywały. Dzięki pomocy komputerów i grafikom w 3D, poznamy ich życie podczas eksplozji kambryjskie. 09:00 DZIKIE KONIE. OPOWIEŚĆ Z PUSZTY (WILD HORSES - A TALE FROM THE PUSZTA) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja, 2020 Reżyseria: Zoltan Torok To historia o pięknych, dzikich koniach Przewalskiego, żyjących na węgierskich równinach o nazwie Puszta. Są one domem największego stada tego rzadkiego gatunku koni. Kilkadziesiąt lat temu konie Przewalskiego prawie wyginęły w swoim pierwotnym środowisku, w rozległym mongolskim krajobrazie. Pozostałe nieliczne zwierzęta znalazły nowy dom na słynnych stepach Węgier, gdzie zaczęły się rozwijać na największych równinach Europy Środkowej. Stado liczy obecnie prawie 300 zwierząt i jest stadem różnych rodzin koni, przeplatanych bliskimi relacjami, prawdziwymi przyjaźniami i silnymi sojuszami. Realizowany przez trzy lata przez wielokrotnie nagradzany zespół film jest podróżą do ich sekretnego świata, opowiedzianą oczami rosnącego źrebaka. W filmie pojawi się również wiele innych innych zwierząt z łąk, takich jak drop, tur, gigantyczne pająki i wiele innych. 10:00 BRANFORD MARSALIS - CZARODZIEJ DŹWIĘKU (BRANFORD MARSALIS - THE SOUNDILLUSIONIST) Film dokumentalny, 57 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Reinhold Jaretzky Branford Marsalis to jeden z najlepszych jazzmanów na świecie. Amerykański saksofonista w trakcie swojej kariery współpracował z takimi gwiazdami jak Art Blakey, Miles Davis czy Sting. Film "Branford Marsalis - Czarodziej dźwięku" (Branford Marsalis - The Soundillusionist) opowiada historię tego genialnego muzyka. Wszystko zostało wzbogacone o materiały archiwalne i wypowiedzi samego mistrza. 11:10 JEST U NAS Reportaż, 20 min, Polska, 2019 Scenariusz: Ks. Kan. Dr Andrzej Dębski, Marta Smolińska Zdjęcia: Sławomir Romaniuk To miało się nie wydarzyć - o tym dniu mieliśmy zapomnieć. Po 35 latach przypominamy o początku ostatniej drogi księdza Jerzego Popiełuszki pod bramą białostockiego Zakładu Medycyny Sądowej. Przypominamy o bolesnym - z dala od tłumu - pożegnaniu matki z nieżyjącym synem, o narodzinach kultu bł. ks. Jerzego, dokładnie w miejscu narodzin współczesnego męczennika. O symbolicznym misterium męki, które rozgrywało się na oczach całej Polski. 11:40 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - LIBAN. WYBUCH GNIEWU. Magazyn kameralno-studyjny, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk To był największy nieatomowy wybuch w historii. W sierpniu 2020 r. w Bejrucie, stolicy Libanu, nad Morzem Śródziemnym - eksplodował magazyn portowy. W jednej chwili część miasta legła w gruzach. Eksplozja pogrążyła kraj nie tylko w żałobie, ale także w niebywałym kryzysie i biedzie. O filmie "Liban. Wybuch gniewu" Barbara Włodarczyk rozmawia z reżyserem Krzysztofem Dzięciołowskim. 11:50 LIBAN. WYBUCH GNIEWU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan , Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków, wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny, czuje wściekłość na władze. I żąda zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego, politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 12:50 WYBUDZENI - JASIEK SZTOKFISZ Cykldokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzenie: Ewa Błaszczyk Po kilku latach emigracji Jasiek wrócił do Bukowiny Tatrzańskiej, chciał założyć rodzinę, wybudować dom. Plany i marzenia brutalnie przerwał tragiczny wypadek motocyklowy, do którego doszło na polnej drodze. Po wybudzeniu ze śpiączki Jasiek ważył 35 kilo, nie mówił, nie chodził mając zachowaną pełną świadomość. Dzięki wieloletniej walce całej rodziny wrócił do pełnego zdrowia. Dziś odwiedza chorych na oddziałach rehabilitacyjnych, żeby dać im nadzieję, zmotywować do pracy. 13:20 JAK SMAKUJE POLSKA? - ODC. 8 - ŚWIĘTOKRZYSKIE Magazyn, 31 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzenie: Kuba Winkowski Opowieść o polskich tradycjach kulinarnych odkrywanych przez doświadczonego i uznanego kucharza - Kubę Winkowskiego. Kuba swoim foodtrackiem przemierza Polskę, zatrzymując się w pięknych zakątkach naszego kraju, gdzie od mieszkańców odwiedzanych regionów dowiaduje się, jak smakuje Polska. Podczas podróży po województwie świętokrzyskim Kuba odwiedzi niezwykłych ludzi, którzy całe swoje życie poświęcili pewnemu niepozornemu, fioletowemu owocowi... śliwce! Okazuje się, że oprócz tradycyjnych przetworów można ją uwędzić, a nawet przygotować śliwkowy keczup - Kuba oczywiście będzie musiał spróbować jej we wszystkich odsłonach. Następnie udamy się w samo serce świętokrzyskiego lasu, gdzie przygotujemy zalewajkę, do której składników dostarczy nam sama matka natura. 14:00 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 15:00 NIEZWYKŁE MIASTA - BARCELONA. ODC. 2/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Prowadzenie: Janina Ramirez, Alastair Sooke Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 16:00 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. NAUKA (SECRETS OF THE HUMAN BODY. LEARN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego organizmu, który należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. 17:00 WIELKIE RZEKI ŚWIATA. CZ. 2 NIL (EARTH’S GREAT RIVERS NILE) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Cykl dokumentalny BBC Studios o największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu, Missisipi. Będzie to niezwykła podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Przy użyciu nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widziano.. Prześledzimy te wodne arterie od ich żródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańskich mieszkańcw Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Nil, najdłuższa rzeka świata. Płynie od równika przez Afrykę Północą do Morza Śródziemnego, mijając zadziwiające ukryte krainy. Zmienia swe oblicze na każdym z licznych zakrętów w czasie wędrówki liczącej 6650 kilometrów. Dała początek wielkim cywilizacjom. Jej wody sprowadzają życie na obszary, które inaczej byłyby pustkowiem. Źródła Nilu przez tysiące lat spowijała tajemnica. Starożytni Grecy dopatrywali się początków rzeki w mitycznych Górach Księżycowych, dziś utożsamianych z potężnym masywem górskim Ruwenzori. Górujące nad Demokratyczną Republiką Konga i Ugandą to najwyżej położone i najbardziej widowiskowe źródło Nilu. Nazywano Nil matką wszystkich ludzi i wychwalano cudowne zdolności rzeki do tworzenia życia wszędzie tam, gdzie bez wody nie mogłoby ono zaistnieć. Dziś Nil jest wychwalany wszędzie wzdłuż swojego całego biegu. Od górskich źródeł po egipskie pustynie. Ci, którzy żyją nad Nilem, wykorzystują wody rzeki na najrozmaitsze, często zaskakujące sposoby. Po przepłynięciu ponad sześciu i pół tysiąca kilometrów przez Afrykę potężna rzeka kończy swój bieg w Morzu Śródziemnym. Po drodze ożywia wszystko, z czym się zetknie. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Yuliya Yukhymets Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Cykl dokumentalno - historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Cykl prezentuje najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach i omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. W trzecim odcinku Stefan Tompson zabiera nas na zachodnią Ukrainę, gdzie spotyka się Podole i Wołyń. To malownicze miejsce leży na wielkim, europejskim dziale wodnym. Przepływają tu rzeki, które dopływają zarówno do Morza Bałtyckiego, jak również do Morza Czarnego. Między dwoma pasmami wysokich wzgórz leży nieduże miasto o nazwie Krzemieniec. Na przestrzeni lat stało się ono ważnym, polskim ośrodkiem kulturowym oraz oświatowym i zyskało miano ''Aten Wołynia''. Miasto, w którym urodził się polski wieszcz, Juliusz Słowacki. 18:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 3. DUNAJ Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzenie: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Dunaj to druga najdłuższa rzeka w Europie oraz północna granica Bałkanów. Razem z Leną wybierzemy się w podróż wzdłuż tej granicy, gdzie odwiedzimy rozlewisko Dunaju w Rumunii, Nowy Sad w Serbii czy miejsce, w którym Dunaj spotyka się z Drawą w Chorwacji. W każdym miejscu poznamy lokalnych bohaterów, którzy pokażą nam trzy różne perspektywy życia przy tej niesamowitej rzece. Będzie to odcinek o silnym związku człowieka z naturą. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 177 USTKA Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem docieramy do Ustki. Ze względu na turystyczny i uzdrowiskowy charakter to miasto jest bardzo popularnym miejscem wypoczynku. Może poszczycić się wyjątkową lokalizacją - położone nad morzem, wśród wzgórz, w dolinie rzecznej. Ustka ma ponad 700 - letnią historię i już w średniowieczu obsługiwała cały handel morski Ziemi Słupskiej. Zwiedzanie warto zacząć od kościoła Najświętszego Zbawiciela, w którym można posłuchać zabytkowych organów; to jedne z nielicznych zachowanych dzieł organmistrza Christiana Friedricha Voelknera. W świątyni znajduje się też m.in. XVII - wieczny obraz upamiętniający katastrofę z 1672 roku, podczas której zatonął ustecki żaglowiec. Kolejnym przystankiem na trasie spaceru jest ratusz miejski, wybudowany w 1911, o czym przypomina data umieszczona pod zegarem. Uroki Ustki doceniają kuracjusze. Częstym gościem usteckiego uzdrowiska była Irena Kwiatkowska, która w pełni korzystała z walorów leczniczych miasta. Status uzdrowiska nadano Ustce w 1988 roku. Miejscowość okazała się idealnym miejscem na tak zwaną talasoterapię, czyli uzdrawianie morzem. Na dodatek tutejsze plaże kuszą złocistym, miękkim piaskiem, a ich szerokość pozwala na wygodne plażowanie lub swobodną jazdę konno. Dzika, niczym nieograniczona przyroda, szczególnie o wschodzie lub zachodzie słońca, jest wyjątkowo piękna, a każda chwila spędzona na łonie natury, w takich okolicznościach, bezcenna. 19:35 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - MIROSŁAW DEMBIŃSKI Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Mirosław Dembiński. 20:15 LA CHANA - KRÓLOWA FLAMENCO (LA CHANA) Film dokumentalny, 82 min, Hiszpania/USA, 2016 Reżyseria: Lucija Stojevic Zdjęcia: Samuel Navarrete Film przybliża postać Antoniny Santiago Amador zwanej La Chana, legendarnej cygańskiej tancerki, jednej z największych gwiazd flamenco. La Chana za sprawą niezwykłego poczucia rytmu, innowacyjnych rozwiązań i przede wszystkich pasji oddawanej w tańcu zyskała ogromne uznanie i popularność w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Reżyserka obrazuje intymny portret tej wielkiej artystki, przedstawiając tragiczne przyczyny jej zejścia ze sceny i wielki powrót po niemal dwóch dekadach nieobecności. "Urodziłam się, aby tańczyć mówi La Chana. Jednak realizacja tego marzenia w patriarchalnej społeczności cygańskiej od początku nie była łatwa. Najpierw tańca na scenie zabronił jej ojciec. Możliwość rozwijania talentu miało zapewnić jej małżeństwo. Jednak tradycyjny podział ról i niepisane prawo podporządkowania kobiety mężczyźnie ograniczyło wybory życiowe artystki. Ale kiedy udawało jej się już stanąć na scenie, taniec był dla niej przestrzenią wolności momentem, w którym mogła nareszcie poczuć się naprawdę sobą. Tańcem La Chany zachwycił się m.in. Peter Sellers. Królowa flamenco zagrała w jego filmie The Bobo (1967). Reżyser chciał pomóc jej w karierze w Hollywood. Jednak La Chana niespodziewanie zeszła ze sceny u szczytu swojej kariery. Przyczyny tej decyzji odkrywa Lucija Stojevic w swoim filmie, wykorzystując bogaty materiał archiwalnych nagrań tańca cygańskiej królowej. W filmie uczestniczymy w przygotowaniach La Chany do powrotu na scenę. Poznajemy tajniki jej stylu, przekazywane podczas lekcji dawanych adeptkom flamenco i obserwujemy jej relacje z najbliższymi także społecznością cygańską, z której tradycji artystka czerpała całe życie w swojej twórczości. Przyglądamy się niezwykłemu hartowi ducha, który pozwala jej pokonywać kolejne przeszkody w drodze na scenę tym razem ponad osiemdziesięcioletnia La Chana mierzy się z ograniczeniami własnego ciała. 21:50 KLUCZ DO SALVADORA DALEGO (LA LLAVE DALI / THE KEY TO DALI) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2016 Reżyseria: David Fernandez Scenariusz: Pau Cavaller, David Fernandez, Simo Mateu Zdjęcia: Bosco Llona Girona to popularne wśród turystów hiszpańskie miasteczko. W 1989 roku w jednym z lokalnych sklepów z antykami niejaki Tomeu I’ Amo trafia na obraz, który wydaje mu się być oryginalnym dziełem Salvadora Dalego. Niestety, jedyna osoba mogąca potwierdzić autorstwo, czyli sam autor dzieła, umiera w tym samym roku. I’ Amo nie zniechęca się jednak i postanawia za wszelką cenę udowodnić wagę swojego znaleziska. Tak rozpoczyna się 25 - letnia przygoda, podczas której ten ekscentryczny naukowiec z Majorki pozna ekspertów z całego świata, a także odkryje specjalny kod jego zdaniem stosowany przez Salvadora Dalego, co rzuci nowe światło na twórczość hiszpańskiego mistrza. W przeciwieństwie do bajek, odnalezienie skarbu to dopiero początek historii, a w rzeczywistości trzeba jeszcze jego wartość udowodnić. Tomeus i'Amo przypomina swoją pewnością i naiwnością Don Kichota, który współcześnie walczy z wiatrakami świata sztuki. Niezależnie od wyniku tego pojedynku, l’ Amo i jego dzieje łączą w sobie narodowe cechy Hiszpanów: fantazję, aktywność, śmiałość. 22:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA WIŚNIEWSKA Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzenie: Marta Perchuć-Burzyńska Tym razem lata dzieciństwa oraz początki drogi zawodowej wspomina popularna aktorka, Ewa Wiśniewska, 23:30 KWAŚNE WINOGRONA (SOUR GRAPES) Film dokumentalny, 85 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Jerry Rothwell, Reuben Atlas To humorystyczna i trzymająca w napięciu opowieść o genialnym oszustwie w przeddzień krachu na giełdzie w 2008 roku. Skromny, młody człowiek zalał amerykański rynek wina fałszywymi rocznikami cenionymi w milionach, oszukując elitę świata wina. Zarobił 35 milionów dolarów na dwóch aukcjach wina. W 2008 roku francuski producent wina Laurent Ponsot zdał sobie sprawę, że wino z jego rodzinnej domeny jest sprzedawane z roku, w którym go nie produkowali. Poleciał pierwszym samolotem do Nowego Jorku i w ten sposób rozpoczął śledztwo. Film osadzony w szybkim, bogatym świecie LA i Nowego Jorku podczas boomu finansowego na początku XXI wieku, z obsesyjnymi kolekcjonerami, oburzonymi producentami wina, podejrzanymi domami aukcyjnymi i specjalistami FBI. 01:05 NA WYJEŹDZIE Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1980 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Barański Muzyka: Janusz Hajdun W filmie pokazana jest sylwetka młodego chłopca zagubionego w wielkim mieście. 01:20 Z POWODU PAPIEROSA Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1966 Reżyseria: Edward Etler Zdjęcia: Seweryn Bącała Film edukacyjny ostrzegający przed zgubnymi skutkami beztroskiego obchodzenia się z niedopałkiem papierosa. Komentator uzmysławia słuchaczom, że może on stać się przyczyną pożaru. 01:35 MÓJ NIEMANDSLAND Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Królikowski Film o przywołaniu z pamięci swojego dzieciństwa, plastyczna biografia Janoscha - jednego z najbardziej znanych śląskich pisarzy, autora Cholonka, książki nazywanej Śląską Biblią. Janosch, właśc. Horst Eckert, urodzony 11 marca 1931 r. w Zabrzu na Górnym Śląsku, to pisarz niemieckojęzyczny. Janosch jest autorem książek dla dzieci. Książką, która dała początek całemu cyklowi pozycji dla dzieci, była "Ach, jak cudowna jest Panama" (niem. "Oh, wie schön ist Panama"). Autor jest uzdolnionym grafikiem, sam ilustruje swoje opowiadania, a stworzone przez niego wizerunki wykorzystano przy tworzeniu filmów animowanych. Janosch - to człowiek legenda, artystyczny fenomen, najpopularniejszy w Europie autor ilustrowanych książek dla dzieci, ponad 350 publikacji, przetłumaczonych na prawie 70 języków, które ukazały się w wielomilionowych nakładach. W filmie "Mój Niemandsland" życie Janoscha opowiedziane zostało w konwencji bajki, narysowanej ekspresyjną kreską, która też się zmienia, rozwija, nabiera nieco kpiarskiego charakteru, powiedziałby ktoś, że to rysunkowy żart Dyla Sowizdrzała. Biografia Janoscha, przywołująca skomplikowany świat śląskiego pogranicza, świat w którym realizm miesza się z fantazją, absurdalne sytuacje zderzają z niewypowiedzianą grozą, gdy śmiech zamiera na ustach. Siła i magnetyzm twórczości Janoscha tkwi w obrazach ulotnych chwil przywołanych z pamięci o realno - magicznym dzieciństwie. Co jest prawdą, a co zmyśleniem? Zaciera się granica, a postaci z bajek przenikają do świata autora. 02:20 CZAS PRZESZŁY NIEZAPOMNIANY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Hanna Kramarczuk, Joanna Gospodarczyk Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są mieszkańcy Izraela, którzy choć niemal całe życie spędzili poza Polską, recytują Tuwima, Słowackiego, Miłosza. Każdy z naszych bohaterów przeżył swoje dorosłe życie w Izraelu. Przyjazd do nowego państwa żydowskiego miał być ucieczką z Polski naznaczonej dramatem Holokaustu do obiecanego, wyśnionego i sprawiedliwego kraju. Starzy ludzie - dawniej Polacy, teraz izraelscy Żydzi. 03:20 SZWEDZKIE TANGO Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Zdjęcia: Gunnar Kallstrom, Michel Reisler Hans i Kerstin Stralstromowie, bohaterowie dokumentu, żyją w Kirunie, niewielkim szwedzkim miasteczku za kołem polarnym. Mają dorosłą już córkę Karin, syna Olego i pięcioro wnucząt. Wiodą spokojny żywot, w dostatku i harmonii, którą czasem zakłóca Hans - z natury porywczy i szorstki - besztając żonę, kiedy ta na przykład prowadzi samochód w sposób budzący jego zgrozę i gniew. Hans grywa jeszcze w tenisa, choć zaawansowany wiek sprawia, że żona potem musi długo masować mu obolałe mięśnie. Kerstin zaś raz na jakiś czas spotyka się z przyjaciółkami, by poplotkować o mężczyznach. Niekiedy małżonkowie ruszają na wyprawę na nartach albo na tańce. Próbują tańczyć tango, na które moda, ogarniająca całą Europę, dotarła też za krąg polarny. Kerstin jednak nie jest zadowolona z ich wspólnego tańczenia. Uważa, że tango zupełnie im nie wychodzi. W styczniu 1998 roku namawia męża, by pojechali do Sztokholmu, gdzie powstały już szkoły tańca, w których pod okiem mistrzów można poznać tajniki kroków, obrotów i przejść. Hans początkowo nie chce o tym słyszeć, w końcu ulega żonie: w lutym wsiadają do samochodu i mkną do stolicy. Odwiedzają tam Szkołę Tańca Petera Kleinviksa i Szkołę Mistrzów Tanga Toma i Kristiny. Po wielu próbach pani Stralstrom dochodzi do wniosku, że tango jest dla niej za trudne i marzy o powrocie do domu. Jej mąż natomiast, tak na początku przeciwny przedsięwzięciu, upiera się, że musi się tanga nauczyć i wpada na pomysł, by po tę naukę udać się do źródeł. Kerstin, przerażona perspektywą wyprawy do Argentyny, próbuje męża odwieść od zamysłu. Na próżno. W marcu wsiadają do samolotu i wkrótce lądują w Buenos Aires. Tam dostają się w ręce dwóch domorosłych przewodników i rozpoczynają wędrówkę po szkołach i milongach - miejscach, w których tańczy się tango. I nawet jeśli nadal najlepiej wychodzi im tańczenie go na sposób kiruński, dowiadują się, czym jest ten taniec, a wspólne przeżycia zbliżają ich jeszcze bardziej. Najlepiej widać to w ostatniej scenie filmu, kiedy w kwietniowy dzień pokonują zaśnieżone ulice miasteczka, stojąc razem na płozach sanek. Popychają je w doskonałej harmonii i wyglądają, jakby płynęli w tangu - w jego wyjątkowej, szwedzkiej odmianie. "Szwedzkie tango" to film dokumentalny o codzienności i przygodach sympatycznej pary Szwedów i o tym, czym może być starość. Dokument przypominajacy momentami film fabularny jest efektem współpracy czterech telewizji: Telewizji Polskiej, szwedzkiej telewizji publicznej SVT, satelitarnego programu kulturalnego Arte i programu II niemieckiej telewizji publicznej ZDF.