TVP Dokument Wtorek, 31.01.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - CIEPŁO Z GŁĘBI KNIEI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Budynki nadleśnictwa Krynki stoją w osadzie Poczopek, w otoczeniu bujnych lasów Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Leśnemu powietrzu, jak i tutejszej przyrodzie, nie sprzyjałaby kotłownia na węgiel. Toteż w budynkach zainstalowano już pompy cieplne. Nadleśniczy Jerzy Sieradzki zapewnia, że pozwalają mu zaoszczędzić tyle, ile musiałby wydać na węgiel. Ale ma dalsze plany, m. in. wykorzystanie energii słonecznej. Na wieży przeciwpożarowej zainstalowano kamerę, która ma wykrywać dzień i noc zarzewie pożarów. Dla jej zasilania trzeba by ciągnąć przez las 2 - 3 km kabla. Zamiast tego zastosowano na wieży baterię słoneczną, dzięki której kamera przez całą dobę ukazuje obraz puszczy. W otoczeniu zabudowań nadleśnictwa istnieje ośrodek edukacyjny, i powstaje park dla dzikich, kontuzjowanych zwierząt. Obok powstaje też park energii odnawialnej, a nadleśniczy - wielki entuzjasta - zapewnia, że wkrótce zaprzęgnie w tym gospodarstwie leśnym do pracy także inne rozwiązania z zakresu energii odnawialnej, by polegać przede wszystkim na nich. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 21 TARCZA UKRYTA W GÓRACH Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem wciela się w rolę obrońcy Twierdzy Srebrna Góra w Górach Sowich. Sprawdza, jakie obowiązki należały do żołnierzy stacjonujących w twierdzy i jak wyglądało ich codzienne życie. Co jedli? Gdzie spali? Na jakie zapadali choroby? A wszystko to w niesamowitym otoczeniu natury! Nie ma się więc co dziwić, że turyści z całej Europy pokonują co roku setki kilometrów, aby na własne oczy przyjrzeć się największej górskiej twierdzy w Europie. Co ich kusi? Wszystko stanie się jasne w najnowszych "Podróżach z historią!". 07:05 NOTACJE - CECYLIA GULA. O COŚ CHODZIŁO Cykl dokumentalny, 4 min, Polska, 2017 Cecylia Gula (rocznik 1931), księgowa, od 1939 r. do końca okupacji niemieckiej pomagała matce - członkowi AK pełniąc funkcję łącznika i zwiadowcy oraz pomagając w ukrywaniu Józefa Leguta Kita, komendanta ośrodka Górki - Sarnaki nad Bugiem. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 233 STARE MIASTO W POZNANIU Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Stare Miasto w Poznaniu to miejsce, gdzie zobaczymy słynny zegar z koziołkami trykającymi się rogami. Starówka słynie też z innych rogów, a dokładniej przepysznych rogali świętomarcińskich. Poznań miał być w zamierzeniu idealnym średniowiecznym miastem, stąd jego rynek jest kwadratem o boku długości 141 metrów. Z każdej pierzei placu odchodzą dokładnie po trzy ulice. Ta regularna siatka staromiejskich ulic z XIII wieku przetrwała do dziś prawie w niezmienionym stanie. To tylko jeden z wielu powodów, dla którego poznańskie Stare Miasto wypełnione cennymi zabytkami otrzymało w 2008 roku zaszczytny tytuł Pomnika Historii RP. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻYCIE RAJU SIBUAN Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:15 ENERGIA DO ŻYCIA 1. NIEZASPOKOJONE PRAGNIENIE (ENERGY OF LIFE / STROM DES LEBENS / 1. THE THIRST FOR ENERGY.) Film dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Andrea Hauner Rok 2018 charakteryzował się najwyższym zużyciem energii w historii. Prognozy przewidują, że w nadchodzących dziesięcioleciach nasze zużycie energii elektrycznej będzie nadal drastycznie rosnąć. Jednocześnie zasoby tzw. paliw kopalnych - ropy, gazu, węgla - powoli, ale zdecydowanie maleją. Wątpliwe jest jednak, czy źródła odnawialne będą w stanie zrekompensować popyt. W dobie technologii i wysoce zdigitalizowanego świata myśl o braku prądu przeraża. Jak możemy zapewnić dostawy energii elektrycznej do coraz bardziej zelektryfikowanego społeczeństwa? Jak możemy sprawić, by energia elektryczna była przechowywana i przenośna? Energia elektryczna to gorący towar przyszłości. Tylko ci, którzy mają elektryczność, mogą generować dobrobyt i wzrost. Na świecie żyje siedem miliardów sześćset milionów ludzi. Co godzinę przybywa tysiąc nowych. Wszyscy całą dobę korzystają z prądu. Jak zaspokoimy ten głód energii? Nasze zapotrzebowanie na prąd podwoi się do dwa tysiące pięćdziesiątego roku. Czy dostarczy nam go wiatr i Słońce? 85 procent światowej energii pochodzi z paliw kopalnych, jednak ich zasoby są ograniczone, a na domiar złego ropa naftowa, węgiel i gaz niszczą nasz klimat. Czy przyszłością jest synteza jądrowa? 09:15 KLAN LISÓW (A FOXE'S TALE / CLAN DES RENARDS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Anne Lapied, Erik Lapied Film dokumentalny o lisach. Pewnego zimowego, bardzo śnieżnego dnia, w sercu rezerwatu w wysokich Alpach, w skalistym, niedostępnym dla obcych świecie rodzi się piątka lisiąt. Zobaczymy jak ostrożnie poznają swój nowy świat, zawierają nowe znajomości z kozicą, świstakiem i koziorożcem. A gdy nadchodzi koniec lata okazuje się, że nie wszyscy mogą pozostać w tym samym miejscu. Odtąd życie małych lisów będzie serią prób. Część pozostanie w klanie, a inni będą prowadzić koczownicze życie w poszukiwaniu terytorium. Jak będą walczyć ze złotym orłem i powrotem stada wilków? Czy będą tolerować wędrującego lisa, który atakuje ich terytorium? Czasami wzruszający i pełen niespodzianek film, nakręcony w całości w naturalnym środowisku swobodnie wędrujących dzikich zwierząt, ukazuje niezwykłą zdolność tych lisów do przystosowania się do życia na dużych wysokościach. 10:15 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 4 LONDYN, ZWIEŃCZENIE IMPERIUM (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 4. LONDON, THE EMPIRE APEX) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Czwarty odcinek to wizyta w siedzibie Monarchii Brytyjskiej, zwieńczeniu imperium, mieście, które urzeka swoim pięknem. Pod koniec XIX wieku Wielka Brytania jest największym światowym mocarstwem. Londyńska giełda jest najważniejszą giełdą na świecie. Najmocniejszą walutą jest funt szterling. Gospodarka Wielkiej Brytanii osiągnęła apogeum. Królowa Wiktoria włada imperium obejmującym między innymi Anglię, Szkocję, Walię, Irlandię, Kanadę oraz Indie. Siedzibą królowej jest pałac Buckingham. W centrum Londynu znajdują się Hide Park i Kensington Garden, liczące razem 250 hektarów. To zielone płuca miasta, które wraz z innymi terenami zielonymi walczą ze smogiem. 11:15 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 3 DZIKIE MARKIZY (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. ENVOLEE SAUVAGES AUX MARQUISES) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. W odcinku trzecim poznamy Wyspy Markizy. Ua Huka to wyspa archipelagu Markizów. 1300 km na północny wschód od Tahiti i 5500 km od Kalifornii. Kilka skał wznoszących się nad Pacyfikiem. To jedno z najbardziej izolowanych miejsc na Ziemi. Kraina dzikich zwierząt. Na wyspie żyje mniej ludzi niż koni, których liczba czasem się zmniejsza w okresie suszy. Dwie wysepki na południe od Ua Huka to ostoja ptaków. Rybitwom nie zagrażają żadne drapieżniki poza ludźmi, którzy zbierają ich jaja. Ua Huka zamieszkuje 600 ludzi. W Vaipaee, największym miasteczku na wyspie, wyspiarz z Szetlandów, gaucho z Patagonii czy Irlandzki mnich czuliby się jak w domu. Najwyżej zdziwiłyby ich rosnące tu palmy kokosowe. 11:30 KRAKÓW MAŁO ZNANY - WIEŻE I DACHY KRAKOWA Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1971 Scenariusz i prowadzenie: Czesław Kruszelnicki Zdjęcia: Jan Popczyk Czesław Kruszelnicki zaprasza widzów do obejrzenia dachów i wież Krakowa z góry o różnych porach dnia, przy zmiennej pogodzie. W ten sposób zobaczymy, jakie są związki pomiędzy dziełem człowieka - budowlą a krajobrazem - dziełem natury. Porównania panoram Krakowa z różnych jego stron ze starymi, XVII - wiecznymi sztychami miasta dokona Jerzy Banach, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie i autor książki o dawnych widokach Krakowa. A prof. Wiktor Zin opowie o hełmach na Wieżach Mariackich, na kościele św. Piotra i Pawła i na romańskim kościele św. Andrzeja, o dachu Sukiennic i kamienic okalających Rynek Główny. 11:50 SPACEREK STAROMIEJSKI Dokument fabularyzowany, 18 min, Polska, 1958 Reżyseria: Andrzej Munk Bohaterką fabularyzowanego dokumentu jest uczennica szkoły muzycznej, która spaceruje po starówce w Warszawie. Dziewczynka słucha dźwięków miasta. Film powstał w oparciu o pomysł kompozytora Andrzeja Markowskiego. 12:15 LĄDOWANIE W OXFORDZIE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2005 Film dokumentalny prezentujący sylwetkę Alana Mack - Maćkowiaka, urodzonego w 1916 roku wybitnego Polaka, żolnierza, patrioty i sportowca. W czasie II wojny światowej walczył w Anglii jako "cichociemny". Po wojnie nie chciał wracać do komunistycznej Polski, został w Wielkiej Brytanii, gdzie byl zawodnikiem, trenerem, działaczem sportowym i polonijnym. Ukoronowaniem jego kariery było objęcie stanowiska na Uniwersytecie w Oxfordzie. Wcielając w życie ideę sportu - łącznika między Macierzą a Polakami rozproszonymi po świecie, ten uczestnik Igrzysk Sportowców z zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska w 1934 roku byl obecny również podczas otwarcia Igrzysk Polonijnych w roku 1974. Jego działalność na rzecz kraju, Polonii i sportu zostala uhonorowana medalem im. Stanisławy Walasiewiczówny. 13:00 ALIYA DAHA! CZYLI SŁONIU IDŹ! Reportaż, 13 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Czy zwierzęta mają szósty zmysł? - zastanawiali się wszyscy, kiedy okazało się, że w katastrofie tsunami na Sri Lance nie zginęło żadne zwierzę. Uciekły w wyższe partie lądu, zanim uderzyła fala. Najważniejsze zwierzę na Sri Lance to słoń. Bardzo częsty jest widok olbrzymich zwierząt i jakże niepozornych przy nich ludzi, których łączą szczególne więzi. W reportażu - wizyta w sierocińcu dla słoni w Pinawella. Kamera towarzyszy Rajivowi - pracownikowi parku, który opiekuje się 40 słoniami. 13:20 JESTEŚMY W RAJU Reportaż, 24 min, Polska, 2005 Autor: Anna Ferens Tajlandia - jeden z najpopularniejszych kierunków na wyjazdy wakacyjne - od kilkunastu lat jest drugą ojczyzną dla wielu Polaków. Na stałe mieszka tam około 50 naszych rodaków. Głównie w stolicy kraju - Bangkoku, ale nie tylko. Polacy mieszkają również w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Bohaterami reportażu są Piotr, który ma swój tajski dom w Krabi, a w Tajlandii żyje od 17 lat, oraz Rafał, który od 14 lat na stałe mieszka w Bangkoku. Obaj pracują w branży turystycznej, świetnie mówią po tajsku, wtopili się w tajską społeczność i nie planują powrotu do Polski. O Polsce jednak wciąż pamiętają, organizują spotkania w gronie rodaków, czasem odwiedzają nasz kraj. Piotr zawiesił przed swoim domem polską flagę, a górę, którą widać naprzeciw, nazwał Giewontem. Tak też mówią na nią inni mieszkający w Krabi Polacy. W reportażu opowiadają o tym, jak się adaptowali do nowego, egzotycznego kraju, o tajskiej kuchni, języku, innych rodakach i swojej codzienności. Pokazują swoje ulubione miejsca. Dzięki temu mamy okazję zobaczyć piękne tajskie wybrzeże, plaże i dowiedzieć się czegoś o tajskich obyczajach. 13:50 SEEFELD, MAGICZNA KRAINA TYROLU - ODC. 1 W KRÓLESTWIE SOKOŁA WĘDROWNEGO (SEEFELD, TYROLEAN WONDERLAND / NATURPARADIES SEEFELD - - IM REICH DES WANDERFALKEN) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2019 Reżyseria: Manfred Corrine, Christian Puluj Dwuczęściowy film dokumentalny o regionie Seefeld - sercu Tyrolu, otoczonym najdzikszymi i najpiękniejszymi alpejskimi szczytami. Różnorodność krajobrazu zapiera dech w piersiach, obejmuje prastare lasy, rwące rzeki, skaliste szczyty, pastwiska i wodospady. Lasy zamieszkują puszczyki i dzięcioły trójpalczaste, wyższe wzniesienia są domem dla koziorożców, kozic i najszybszego drapieżnika na ziemi, sokoła wędrownego. Część I dokumentu: W królestwie sokoła wędrownego - przedstawia dziką przyrodę tego magicznego górskiego świata na spektakularnych zdjęciach i śledzi sokoła wędrownego przez ponad rok pokazując fascynujące życie tego powietrznego drapieżnika na najwyższych szczytach i wokół nich. Mury obronne z pradawnych czasów. Takimi się zdają sięgające nieba grzbiety gór, otaczające Seefeld. Chronią wyjątkową ostoję przyrody przed naporem cywilizacji. Powstała w ten sposób jedna z najpiękniejszych krain alpejskich, ale żeby w niej przetrwać, trzeba się umieć przystosować. Góry Karwendel są królestwem sokoła wędrownego. Zimą sokoły nie interesują się swymi terenami lęgowymi. Poluja tam, gdzie jest zwierzyna. W lutym jednak samiec powraca na miejsce gniazdowania. Sokół wędrowny umie dostrzec zdobycz z odległości kilku kilometrów. Przepatruje otoczenie jakby w zwolnionym tempie, dzięki czemu może nagle zmienić kierunek lotu przy prędkości trzystu kilometrów na godzinę. 14:45 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - LASY DESZCZOWE (AUSTRALIA’S WILD PLACES. 3) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Wielka Rafa Koralowa ciągnie się wzdłuż północno - wschodniego wybrzeża Australii przez prawie trzy tysiące kilometrów. To najdłuższy i najbardziej rozległy system raf koralowych na świecie. Tuż obok od plaży aż po górskie szczyty rosną wspaniałe lasy deszczowe. To powstały w 1981 roku Park Narodowy Daintree. Ochroną objęto wyjątkowy ekosystem, który wiele milionów lat temu ukształtował się w całej północnej części Australii. Wskutek zmian klimatu powierzchnia tropikalnych lasów deszczowych skurczyła się i zajmuje jeden procent obszaru lądowego Australii. W czasach nowożytnych działalność człowieka doprowadziła do dalszego wyniszczenia tej formacji roślinnej. W ciągu ostatnich 150 lat wycięto 80 procent lasów. Wiele gatunków roślin i zwierząt, których rozwój sięga początków kontynentu, przetrwało do dziś tylko na terenie Parku Narodowego Daintree. Lasy Daintree to prawdziwy skarb dla biologów i miłośników przyrody. Klasyczny las deszczowy ma niemal zupełnie zamknięte sklepienie, utworzone z koron drzew. Wiele gatunków zaskakuje tu swoją obecnością. Na przykład orły. Lasy namorzynowe rosną wzdłuż brzegów delty rzeki (Daintree). Namorzyny są niezbędne dla całego ekosystemu rafy. Namorzyny nie tylko tworzą ważną strefę buforową rafy. Są także żłobkiem dla wielu gatunków żyjących w tej strefie ryb. Wśród gęstych gałęzi namorzynów żyje wiele gatunków ptaków. W tym niewielkim zakątku Australii żyje jedna piąta gatunków ptaków i ponad jedna trzecia gatunków ssaków całego kontynentu. Liczne tutejsze gatunki wciąż czekają na odkrycie. 15:50 ENERGIA DO ŻYCIA 2. LOGISTYKA I TRANSPORT (ENERGY OF LIFE / STROM DES LEBENS / 2. ENERGY AND TRANSPORT.) Film dokumentalny, 50 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Andrea Hauner Rok 2018 charakteryzował się najwyższym zużyciem energii w historii. Prognozy przewidują, że w nadchodzących dziesięcioleciach nasze zużycie energii elektrycznej będzie nadal drastycznie rosnąć. Jednocześnie zasoby tzw. paliw kopalnych - ropy, gazu, węgla - powoli, ale zdecydowanie maleją. Wątpliwe jest jednak, czy źródła odnawialne będą w stanie zrekompensować popyt. W dobie technologii i wysoce zdigitalizowanego świata myśl o braku prądu przeraża. Jak możemy zapewnić dostawy energii elektrycznej do coraz bardziej zelektryfikowanego społeczeństwa? Jak możemy sprawić, by energia elektryczna była przechowywana i przenośna? Energia elektryczna to gorący towar przyszłości. Tylko ci, którzy mają elektryczność, mogą generować dobrobyt i wzrost. Żyjemy w epoce rozwoju energii słonecznej i wiatrowej. Przyjdzie czas, gdy będziemy musieli się obejść bez paliw kopalnych. Państwa uprzemysłowione zużywają dziś ogromne ilości energii. Czy wystarczy nam jej w przyszłości? Staliśmy się niezwykle mobilni, jednak nauka i przemysł muszą się zmierzyć z wielkimi problemami. Czym będziemy napędzać samochody, samoloty i statki? Przemysł wytwarza coraz więcej i coraz szybciej. Jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na prąd ze strony gigantów technologii informatycznej. Nasza energetyka musi się zmienić i zmiana ta nastąpi, ale czy zmieni się nasz sposób myślenia? Tak powróciliśmy do pytania: Ile wart jest dla nas czysty prąd? 16:45 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 11. DO OCEANU INDYJSKIEGO (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. VERS L’OCEAN INDIEN) Serial dokumentalny, 13 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Serial dokumentalny, który pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Morze Śródziemne, synonim podboju i wymiany, jest pełne historii i nadziei. Widziane z lotu ptaka wybrzeża opowiadają o epickich przygodach minionego świata. Pozostałości archeologiczne, wyspiarskie ostoje, wysublimowane miasta, dziewicze przestrzenie naturalne. Dalej będziemy podróżować do Zatoki Perskiej, poznamy Abu Zabi i Emiraty Arabskie. Na dalekim południu kontynentu afrykańskiego Republikę Południowej Afryki, której granice stanowią dwa oceany, Atlantyk i Indyjski. Od Przylądka Dobrej Nadziei do granicy Namibii, od Kapsztadu do słynnego szlaku ogrodowego, będziemy się unosić nad magicznym krajobrazem wybrzeży świata. Maroko, Tunezja, Baleary, Malta, Włochy, Góra Athos, Korfu i Cyklady, Bałkany, Abu Zabi, RPA. Odc. 11 Mijamy Przylądek Dobrej Nadziei. Wzdłuż wybrzeża biegnie znakomita droga R44. Kierowcy cenią ją za niezrównane widoki. Jeżdżą nią też poławiający uchowce kłusownicy. Są wszędzie. Nurkują nocą i dniem. Są świetnie zorganizowani. Zrobią wszystko, by nielegalnie zdobyć dochodowe małże. Krążący śmigłowiec sprawia, że biorą nas za policję i uciekają. Uchowiec ma wielkość męskiej dłoni, jest pyszny i uważany za afrodyzjak. Kłusownicy dzielą się na nurków, którzy poławiają uchowce, tragarzy, którzy zanoszą je na miejsce zbiórki, pakowaczy i strażników. Najłatwiej zauważyć tragarza niosącego worek. Natychmiast pozbywa się uchowców, by uniknąć zatrzymania. Nurków nigdy nie widzimy, bo szybko odpływają. 17:05 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 5 NEAPOL, UDUCHOWIONY I WULKANICZNY (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 5. NAPLES, SPIRITUAL AND VOLCANIC) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Odcinek piąty to podróż po Neapolu - mieście pełnym duchowości i magii, pamiątek z przeszłości. Nie bez znaczenia jest też wulkaniczne sąsiedztwo w tym zakątku Europy. Jego mieszkańcy mają podobno równie wybuchowy charakter jak pobliski wulkan. A religijność równie silną jak wiarę w zabobony. Niezwykłe noce i dnie, muzea, zabytki, uciechy. Początki miasta osnute są mitologią. W "Odysei" syrena Partenope i jej siostry oczarowały swymi głosami żeglarzy. Odyseusz oparł się im, zatykając uszy woskiem. Nie mogąc oczarować herosa, Partenope umarła z żalu. Jej ciało zdryfowało aż do wysepki Megaride, na której wznosi się Castel dell ’ Ovo. Od tamtej pory Neapol bywa nazywany miastem Partenope. 18:10 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 1 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PIRENEJE - GÓRY POŁUDNIA FRANCJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 53 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Pireneje. 20:10 LIBAN. WYBUCH GNIEWU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan, Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków, wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny, czuje wściekłość na władze. I żąda zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego, politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 21:15 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Program kameralno-studyjny, 8 min, Polska, 2020 Scenariusz i prowadzenie: Barbara Włodarczyk Rozmowa z twórcami filmów dokumentalnych. W tym odcinku opowiemy o pewnym niezwykłym wydarzeniu. Było to wydarzenie bez precedensu w całej Europie Wschodniej. W 2019 roku prezydentem Ukrainy został celebryta, aktor i satyryk, który drwił z celebrytów na potęgę. Artysta znany i podziwiany przez miliony, bo za co tylko się zabrał - osiągał sukces. Tak rozmowę o swoim filmie o fenomenie Wołodymyra Zełenskiego "Ukraiński sługa narodu" rozpoczyna Barbara Włodarczyk. Jej gościem jest Michał Potocki - dziennikarz, współautor dwóch książek o ukraińskich prezydentach. 21:25 UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen popularności Wołodymyra Zełenskiego i w jaki sposób wykorzystuje on ogromny mandat społeczny. Czy pełnia władzy, przy słabości instytucji państwa, nie stanie się pokusą do autorytarnych rządów? Będzie to swoista anatomia sukcesu Sługi Narodu i konsekwencji (także międzynarodowych) skupienia władzy w rękach człowieka, który robi najbardziej spektakularną karierę polityczną w Europie. Wszystko w atrakcyjnej formie kina akcji. Bez patosu i nadęcia. 22:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA UCHODŹCY ORMIAŃSKIEGO W EREWANIU Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż o codziennym życiu ormiańskich uchodźców, będących ofiarami konfliktów etnicznych. Bohaterem jest 53 - letni Gieorgi, który wraz z żoną i dwoma synami uciekł przed pogromem Ormian w Baku i odtąd mieszka w Armenii. Reportaż pokazuje dramat najnowszej historii Ormian i warunki życia uchodźców na tle innych mieszkańców republiki. 23:05 WENEZUELA W CIENIU CHAVEZA (VENEZUELA: THE CHAVISTA REVOLUTION IN THE LAND OF OIL / VENEZUELA: L'OMBRE DE CHAVEZ) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2020 Reżyseria: Laurence Debray Film dokumentalny o Wenezueli. Odkąd do władzy w tym kraju doszedł Hugo Chavez w 1999 roku, obserwuje się tutaj spore zamieszanie. Komentatorzy postrzegają ten kraj jako model i antymodel. Propaganda Chaveza uwodzi wielu, ale i wielu zraża, co powoduje bunt. Jak wygląda chavizm określany jako lewicowy nurt polityczny, pochodzący od nazwiska prezydenta Chaveza? Czy to autokratyczne przywództwo? Po 20 latach reżimu komentatorzy i dziennikarze postanowili ocenić te rządy, pojechali do Wenezueli, aby zobaczyć efekty rewolucji, sytuację ekonomiczną, wojskową i polityczną tego kraju. W historii ludzkości trudno o podobny przykład kraju, który bez żadnej wojny czy innego kataklizmu, zubożał do tego stopnia, że 94% jego obywateli żyje w nędzy. A był to najbogatszy kraj Ameryki Południowej. Gdyby sytuacja była normalna, dochód narodowy Wenezueli sięgałby 700 miliardów dolarów. Teraz wynosi 100 miliardów. Nie wybrano Chaveza, żeby rządził przez 5 lat, lecz po to, by zmienił historię. W Wenezueli panuje przekonanie, że historię zmieniają wojskowi, nie cywile. Chavez miał wskrzesić to marzenie. Był silnym mężczyzną w mundurze i na koniu, który miał zaprowadzić porządek i przywrócić majątki, które ktoś nam odebrał. Film zawiera wywiady z Wenezuelczykami. To próba zrozumienia zjawiska chavizmu, określanego jako socjalizm XXI wieku. 00:10 MORSKIE SPOTKANIA - RYBACY Z ZALEWU Reportaż, 31 min, Polska, 1972 Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Jerzy Jasiński Zalew Wiślany to miejsce, gdzie rozwija się rybołówstwo. To największy zbiornik wody słodko - słonawej, od kwietnia do stycznia trwa tu sezon połowowy. Port w Tolkmicku to ważny port na Zalewie Wiślanym, który powstał w latach 50. XX wieku. Znajdują się tu dwie główne spółdzielnie zrzeszające rybaków i przetwarzające ryby złowione w Zalewie. Rybacy łowią głównie sandacze, leszcze, węgorze, czasem inne ryby. W reportażu pokazano pracę rybaków, połowy oraz koordynację przetwórstwa rybnego w Polsce. Wypowiedzi rybaków o wykonywanej przez nich pracy. Prezesi spółdzielni zwracają uwagę na działania związane z rozwojem terenu i ochroną środowiska. 00:45 NOTACJE - ANDRZEJ MIEDZIANOWSKI. TAKI NARÓD TRZEBA KOCHAĆ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2017 Andrzej Miedzianowski - Sinclair opowiada o wybuchu powstania warszawskiego, najtrudniejszych walkach, uzbrojeniu, a także o sensie tego niepodległościowego zrywu. Wspomina pomoc, jakiej udzieliły mu pielęgniarki, które z narażeniem życia ukrywały go przed Niemcami. Andrzej Miedzianowski - Sinclair ur. w 1924 roku w Wilnie. Od jesieni 1939 r. żołnierz Służby Zwycięstwu Polski. W latach 1942 - 1944 dowódca plutonu specjalnego w zgrupowaniu Golski w Okręgu Warszawskim Armii Krajowej. 1 sierpnia 1944 roku ciężko ranny w walkach z Niemcami. Pomimo odniesionych ran później walczył w powstaniu warszawskim w rejonie Politechniki Warszawskiej. Po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej, był jeńcem w Sandbostel. Po wyzwoleniu przez wojska brytyjskie przeniósł się do Wlk. Brytanii. Później mieszkał we Francji, Włoszech i obecnie w Kanadzie. Był wiceprzewodniczącym Kongresu Polonii Kanadyjskiej i Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej i Warszawskim Krzyżem Powstańczym. 01:00 HIMILSBACH - PRAWDY, BUJDY, CZARNE DZIURY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Manturzewski, Małgorzata Łupina Scenariusz: Stanisław Manturzewski Film dokumentalny z elementami fabularnymi, którego bohaterem jest Jan Himilsbach (1931 - 1988) - kamieniarz, doker, marynarz, aktor, scenarzysta i pisarz. Himilsbach to postać kultowa, ale i tragiczna. Jego życie to z jednej strony zbiór wspaniałych anegdot, a z drugiej ciąg wydarzeń przytłaczających swoim ciężarem. Jako nieletni szuler trafił do poprawczaka, jako złodziej kolejowy do więzienia, a jako robotnik do kamieniołomu w kopalni "Boże Dary". Jego kolejne etapy życia wyznaczały na przemian lata alkoholizmu i abstynencji. Uwieczniony został zarówno w portretach pamięciowych Komendy Stołecznej Policji, jak i wspomnieniach osób sobie bliskich, przede wszystkim żony Barbary, którą "odwiedza w snach". W filmie wykorzystane zostały archiwalne nagrania wywiadów z Janem Himilsbachem, liczne fragmenty filmów z jego udziałem, piosenka "Szczęście, gdzie ty jesteś", do której napisał tekst, oraz autobiograficzne nowele z akcją rozgrywającą się w Mińsku Mazowieckim - "małej ojczyźnie" Jana Himilsbacha. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 02:35 DZIECI KOTANA Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Zmarły tragicznie w 2002 roku Marek Kotański pozostawił po sobie sieć ośrodków terapii dla uzależnionych i wykluczonych. Pomógł wielu ludziom, którzy wciąż go pamiętają. Dziś "dzieci Kotana" kontynuują jego dzieło, angażując się głęboko w pracę MONAR - u. W ich wspomnieniach powraca postać mentora - niekonwencjonalnego psychoterapeuty i zaangażowanego działacza społecznego, który w terapii stawiał na ideę wzajemnego pomagania sobie i starał się nigdy nie poddawać swoich podopiecznych łatwym ocenom. 03:50 SIEDMIU ŻYDÓW Z MOJEJ KLASY Film dokumentalny, 40 min, Polska, 1991 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Wyglądała Muzyka: Danuta Zankowska Marcel Łoziński zaprosił do udziału w swoim filmie ludzi, których zmuszono do wyjazdu z Polski wskutek antysemickiej nagonki w roku 1968. Po latach z okazji zjazdu koleżeńskiego ponownie spotkali się w ojczyźnie. Opowiadają o swoim wyjeździe, o tym, co wówczas czuli, co przeżyli później, jaki niosą ze sobą bagaż doświadczeń. Niektórzy dopiero w roku 1968 uświadomili sobie, że są Żydami, dotąd bowiem nie myśleli o sobie w takich kategoriach. Sytuacja, w której się znaleźli, zmusiła ich do postawienia pytania dotyczącego własnej tożsamości - kim są? Żydami? Polakami? "W filmie Łozińskiego oglądamy ten dramat w rozdzierająco autentycznym wyrazie. Przy okazji możemy uświadomić sobie, jakim dramatem dla Polski, tym większym, że dla wielu Polaków zapoznanym, był ten rozwód, to rozstanie" - pisano w jednej z recenzji.