TVP Dokument Niedziela, 05.02.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - NOCKA NOCKÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska O zmierzchu nietoperze wzdłuż leśnego potoku podążają w góry. Po drodze wpadają w delikatną sieć badaczy i dostają obrączki lub nadajniki telemetryczne. Dzięki nim wiemy, że część tych lotników podąża do nocnego klubu na wspólną imprezę. W filmie przewodnikiem po świecie nietoperzy jest dr Robert Mysłajek. Celem jego badań jest poznanie składu gatunkowego nietoperzy zamieszkujących lasy Beskidu Śląskiego, wyznaczenie szlaku ich wędrówek, wykrycie miejsc rozrodu, wypoczynku i zimowania. Tajemnice życia nietoperzy odsłaniane są powoli. Jednak są one na tyle fascynujące, że wielu badaczy jest gotowych do podejmowania kolejnych wyzwań. Jednym z nich jest właśnie dr Robert Mysłajek. Towarzyszymy mu z kamerą podczas odłowu nietoperzy w delikatne siatki chiropterologiczne i zakładania nadajników telemetrycznych, które pozwalają poznać ich wędrówki. Podsłuchujemy nietoperze za pomocą detektorów ultrasonicznych, które przetwarzają wydawane przez nie ultradźwięki na dźwięki słyszalne dla ludzi i umożliwiające identyfikację gatunków. Późnym latem i jesienią obserwuje się wzmożoną aktywność nietoperzy w pobliżu otworów jaskiń. Rola rojenia nietoperzy w takich miejscach nie jest do końca jasna. Sugeruje się jego związek z zachowaniami godowymi, przekazywaniem przez dorosłe osobniki młodym informacji o rozmieszczeniu kryjówek zimowych, wykorzystaniem jaskiń jako schronień tymczasowych itd. Bez względu jednak na pełnioną funkcję, rojenie stwarza doskonałą okazję do lepszego poznania fauny nietoperzy danego regionu i zdefiniowania miejsc ważnych dla ich ochrony. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 26 NA RATUNEK W GÓRACH Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Zorganizowana pomoc ratownicza w Tatrach ma już ponad 100 lat! Przez ten czas zmieniali się ludzie, sprzęt i poziom wyszkolenia. Nie zmieniło się jednak jedno - nadal w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym pracują ludzie, którzy ryzykują życie, aby turystyka w naszych górach była bezpieczna. Radek Kotarski sprawdza jak bardzo dawny TOPR różni się od współczesnego. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 238 KRAPKOWICE I GÓRA ŚW. ANNY Magazyn, 21 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Krapkowice - miasto leżące na ważnych szlakach komunikacyjnych od początków swego istnienia. Leżało prawdopodobnie na szlaku bursztynowym, było wrotami pomiędzy Cesarstwem Rzymskim a Skandynawią, wschodem i zachodem. Miasto i okolice z malowniczymi zamkami ze średniowiecza to doskonałe miejsca na opowieść o tym jak w dawnych wiekach rozwijała się tutaj przedsiębiorczość. Leżąca nieopodal Góra św. Anny znana jest przede wszystkim jako miejsce kultu, z sanktuarium oraz cudowną figurą swojej patronki. 07:35 PODWODNY RAJ BORNEO - NIELUDZKIE ŚWIATY Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:05 LUWR PONADCZASOWY (THE TIMELESS LOUVRE / LE LOUVRE) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2019 Reżyseria: Anne - Claire Danel Przez ponad 200 lat położony w Paryżu Luwr jest obowiązkowym miejscem odwiedzin oraz źródłem wzruszeń, marzeń i fantazji. Muzeum mieści się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. Znajduje się tu ponad 38 000 dzieł sztuki. Nigdy nie przestaje urzekać, zadziwiać i angażować gości. Ten dokument to podróż do tego pięknego miejsca, w którym pracują dwa tysiące ludzi, aby zadbać o wszystko i utrzymać w dobrej kondycji. Spotkamy tych, którzy są od dawna związani z tym miejscem. Skorzystamy z wyjątkowych archiwów i opinii ważnych osób. Zbadamy, co powoduje, że to miejsce jest tak ponadczasowe i wieczne. 08:55 BALET BIAŁYCH OGIERÓW (THE BALLET OF THE WHITE STALLIONS / DAS BALLETT DER WEISSEN HENGSTE) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2021 Reżyseria: Andre Turnheim Scenariusz: Nina Kraft Film dokumentalny, w którym zobaczymy występy Hiszpańskiej Szkoły Jazdy we wspaniałym wiedeńskim Hofburgu i kulisy pracy ludzi i zwierząt w tym miejscu. Tutaj występują słynne, białe konie lipicańskie. Widzowie będą mieli okazję oglądać jeźdźców i ich popisy przy akompaniamencie muzyki klasycznej. Punktem kulminacyjnym przedstawienia jest klasyczny kadryl, który prawdopodobnie osiąga ten poziom doskonałości tylko w Hiszpańskiej Szkole Jazdy w Wiedniu. 09:55 BOTTICELLI, MALARZ PIĘKNA (BOTTICELLI) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Grit Lederer Film dokumentalny o historii życia i dziełach sztuki Botticellego, który pozostawił po sobie potężny artystyczny wpływ, który będzie trwał wiecznie. Renesansowy artysta Sandro Botticelli (1445 - 1510) jest ikoną i prawdziwym źródłem inspiracji dla wielu. Wpływ jego twórczości widać w pracach artystów z całego świata. Od swoich prac nad postacią kobiecą, słynną Wenus i Primavera, trafił do malowanej i obrazowej pamięci ludzkości. Berlińska autorka filmów i historyk sztuki Grit Lederer zabiera nas w tę podróż, śledząc złożoną historię Botticellego. Lederer często odwiedza imponującą kolekcję dzieł Botticellego w Gemäldegalerie i analizuje, jak jego kultowe dzieła wciąż wpływają na sztukę i reklamę. Eksperci wyjaśniają wyjątkowe cechy jego stylu artystycznego i znajdują odpowiedzi, dlaczego po śmierci początkowo o nim zapomniano. Dzieła Botticellego są odpowiedzialne za inspirację dla wielu współczesnych artystów, takich jak francuski Orlan i Amerykanin Michael Joaquin Gray, którzy pokazują, jak silnie motywuje ich twórczość Botticellego. W rezultacie powstał film, który śledzi geniusz Botticellego z Florencji, Paryża, Nowego Jorku i aż po Berlin. 11:35 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Program kameralno-studyjny, 8 min, Polska, 2020 Scenariusz i prowadzenie: Barbara Włodarczyk Rozmowa z twórcami filmów dokumentalnych. W tym odcinku opowiemy o pewnym niezwykłym wydarzeniu. Było to wydarzenie bez precedensu w całej Europie Wschodniej. W 2019 roku prezydentem Ukrainy został celebryta, aktor i satyryk, który drwił z celebrytów na potęgę. Artysta znany i podziwiany przez miliony, bo za co tylko się zabrał - osiągał sukces. Tak rozmowę o swoim filmie o fenomenie Wołodymyra Zełenskiego "Ukraiński sługa narodu" rozpoczyna Barbara Włodarczyk. Jej gościem jest Michał Potocki - dziennikarz, współautor dwóch książek o ukraińskich prezydentach. 11:45 UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen popularności Wołodymyra Zełenskiego i w jaki sposób wykorzystuje on ogromny mandat społeczny. Czy pełnia władzy, przy słabości instytucji państwa, nie stanie się pokusą do autorytarnych rządów? Będzie to swoista anatomia sukcesu Sługi Narodu i konsekwencji (także międzynarodowych) skupienia władzy w rękach człowieka, który robi najbardziej spektakularną karierę polityczną w Europie. Wszystko w atrakcyjnej formie kina akcji. Bez patosu i nadęcia. 12:45 WYBUDZENI - KLAUDIA GAJTKOWSKA Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzenie: Ewa Błaszczyk Klaudia jest pierwszą wybudzoną pacjentką w Klinice Budzik dla dzieci przy Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Przechodziła przez pasy, gdy wjechał w nią rozpędzony samochód. Początkowo lekarze nie dawali rodzicom nadziei, że dziewczyna odzyska świadomość. Dziś Klaudia jest szczęśliwą żoną Michała i mamą kilkumiesięcznej córeczki. Mówi, że odzyskała życie i spełniły się wszystkie jej marzenia. 13:15 JAK SMAKUJE POLSKA? - ODC. 9 - POMORZE Magazyn, 31 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Jowita Baraniecka - Ogden Prowadzenie: Kuba Winkowski Opowieść o polskich tradycjach kulinarnych odkrywanych przez doświadczonego i uznanego kucharza - Kubę Winkowskiego. Kuba swoim foodtrackiem przemierza Polskę, zatrzymując się w pięknych zakątkach naszego kraju, gdzie od mieszkańców odwiedzanych regionów dowiaduje się, jak smakuje Polska. Dziś odwiedzimy rodzinną krainę naszego mistrza - Pomorze. Podróż rozpoczniemy aktywnie, Kuba przemierzy nadmorskie plaże w poszukiwaniu morszczynu, z którego przygotujemy zupę bursztynową, a następnie odwiedzimy miejsce, w którym obejrzymy najcenniejsze skarby Bałtyku - ryby! Nic dziwnego, że to właśnie je Kuba postanowił przyrządzić swoim najbliższym podczas finałowej uczty. 13:55 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 2. INTELIGENCJA (SPY IN THE WILD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Miniseria dokumentalna BBC Worldwide. Cztery odcinki opowieści o najsprytniejszych zwierzętach. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części serii opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu zupełnie tak jak my ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Jak bystre są zwierzęta, gdy przychodzi im rozwiązywać problemy życiowe? W lasach na Borneo żyje jeden z najbliższych kuzynów człowieka orangutan. Wspaniałe stworzenia mają 97% naszego DNA. Są to jedne z najinteligentniejszych zwierząt na Ziemi. Sfilmowanie zachowań tych bystrych naczelnych wymaga wyjątkowego szpiega, udającego prawdziwego orangutana. Młode orangutany uczą się przez nieustanne badanie otoczenia. W zimnych i surowych warunkach na Alasce zwierzęta również polegają na sprycie, by przeżyć. Wydry morskie gromadzą się tu w grupach, unoszących się na wodzie. Bardzo trudno się do nich zbliżyć, dlatego szpieg wydra jest rzadką szansą, by przeprowadzić infiltrację w ich świecie. Poznamy też innych szpiegów w różnych częściach świata. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje niezwykłą przyjaźń zwierząt i na ile podobna jest ona do naszej, ludzkiej. 14:55 NIEZWYKŁE MIASTA - PETERSBURG ODC. 3/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Prowadzenie: Janina Ramirez, Alastair Sooke Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 15:55 JAK ZBUDOWAĆ WEHIKUŁ CZASU? (HOW TO BUILD THE TIME MACHINE?) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny BBC. Podróż do przeszłości lub przyszłości za naciśnięciem guzika wydaje się fantastyką naukową. Niemniej, istnieją już teorie, jak to zrobić, więc może uda się dotrzeć do największej tajemnicy Matki Natury. Jak blisko jesteśmy do załamania się jednej z największych zagadek nauki. Naukowcy wiedzą jak podróżować w czasie tylko trzeba teorię zmienić w praktykę. Nasze rozumienie natury rzeczy musi być ciągle rewidowane, bo dokonuje się nowych odkryć. Przekroczenie czwartego wymiaru to tylko kwestia czasu. Możemy teraz produkować maszyny zdolne do tego zadziwiającego wyczynu. Voyager One, sonda kosmiczna NASA, która opuściła Ziemię w latach 70. , porusza się z oszałamiającą prędkością, którą pokona w ciągu sekundy w przyszłość. A po 803 dniach poruszania się w kosmosie z dużą prędkością, rosyjski kosmonauta Siergiej Krikalev starzał się odrobinę mniej niż my. Idea zbudowania wehikułu czasu może się wydać niemożliwa. Jednak istnieją tajemnice Natury, które pewnego dnia spełnią marzenie Rona. Rzucono nowe światło na zjawiska takie jak kwantowy stan splątany. Ciemna energia i tunele czasoprzestrzenne pozwalają nam wejrzeć w kosmos. Zrozumienie tej tajemnicy - daje siłę do dalszych badań. 16:55 JAK ZBUDOWAĆ WEHIKUŁ CZASU? (HOW TO BUILD THE TIME MACHINE?) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny BBC. Podróż do przeszłości lub przyszłości za naciśnięciem guzika wydaje się fantastyką naukową. Niemniej, istnieją już teorie, jak to zrobić, więc może uda się dotrzeć do największej tajemnicy Matki Natury. Jak blisko jesteśmy do załamania się jednej z największych zagadek nauki. Naukowcy wiedzą jak podróżować w czasie tylko trzeba teorię zmienić w praktykę. Nasze rozumienie natury rzeczy musi być ciągle rewidowane, bo dokonuje się nowych odkryć. Przekroczenie czwartego wymiaru to tylko kwestia czasu. Możemy teraz produkować maszyny zdolne do tego zadziwiającego wyczynu. Voyager One, sonda kosmiczna NASA, która opuściła Ziemię w latach 70. , porusza się z oszałamiającą prędkością, którą pokona w ciągu sekundy w przyszłość. A po 803 dniach poruszania się w kosmosie z dużą prędkością, rosyjski kosmonauta Siergiej Krikalev starzał się odrobinę mniej niż my. Idea zbudowania wehikułu czasu może się wydać niemożliwa. Jednak istnieją tajemnice Natury, które pewnego dnia spełnią marzenie Rona. Rzucono nowe światło na zjawiska takie jak kwantowy stan splątany. Ciemna energia i tunele czasoprzestrzenne pozwalają nam wejrzeć w kosmos. Zrozumienie tej tajemnicy - daje siłę do dalszych badań. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzenie: Stefan Tompson Magazyn historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. W czwartym odcinku Stefan Tompson odwiedza jedno z najpiękniejszych, europejskich miast. Lwów - miasto pełne symboli. Miasto, które przez wiele lat było jednym z najważniejszych, polskich miast. Opowiadamy o jego genezie - założycielach oraz o jego obrońcach w trudnych czasach. Stefan, spacerując po urokliwych ulicach starego miasta, opowiada o jego najokazalszych budowlach. Odwiedzamy również Cmentarz Łyczakowski, jeden z najstarszych istniejących cmentarzy na terenie dawnej Rzeczypospolitej. 18:30 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 4. KUCHNIA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzenie: Lena Urbańska Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Tym razem Lena zabierze nas w kulinarną podróż po Bałkanach. W Serbii odwiedzimy miasto papryki, gdzie zobaczymy, jak wytwarza się słynny ajvar. Pojedziemy też śladami produkcji rakiji i skosztujemy bałkańskiego wina w Chorwacji. Wybierzemy się także na typowy streetfood w Podgoricy i zobaczymy, jak przygotowuje się słynny bałkański burek. To będzie najbardziej lifestylowy odcinek, ale nie ma opowieści o Bałkanach bez jedzenia. 19:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 179 SOCHACZEW Magazyn, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tym razem odwiedzimy Sochaczew - doskonały przykład na to, że małe miasta mają swoją wielką historię. Sochaczew wielokrotnie niszczony i odbudowywany, dziś jest prawdziwą gratką dla miłośników historii, muzyki, kolei i sportu. Początki osadnictwa na tutejszym wzgórzu zamkowym przypadają na XII wiek, gdy funkcjonowała tu osada. W drugiej połowie XIV wieku stanął pierwszy zamek murowany. Był świadkiem pewnego bardzo ważnego dla dziejów Polski wydarzenia. To właśnie tutaj 27 kwietnia 1377 roku uchwalono Statut Mazowiecki. Był to pierwszy w historii Mazowsza dokument regulujący wszystkie dziedziny prawa, zwłaszcza przebieg rozpraw sądowych. Inne zapisane na kartach historii wydarzenie miało miejsce na początku II wojny światowej. Rozegrała się tu największa batalia Kampanii Wrześniowej - Bitwa nad Bzurą. 19:25 FABRYKA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1970 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Stanisław Niedbalski, Jacek Tworek Relacja z narad w ursuskiej fabryce traktorów skontrastowana z obrazem panujących tu warunków pracy przynosi przygnębiającą wizję funkcjonowania przedsiębiorstwa w realiach gospodarki socjalistycznej 19:45 SZPITAL Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Jacek Petrycki Autor dokumentu towarzyszy z kamerą zepołowi lekarzy I Oddziału Chirurgii Urazowej szpitala przy ulicy Barskiej w Warszawie. W efekcie powstała niezwykła relacja z 31 - godzinnego dyżuru, ukazująca szpitalną rzeczywistość Polski lat 70. , obnażająca socjalistyczną, szarą codzienność. Na oddział trafia m.in. młoda kobieta, niedoszła samobójczyni, która wyskoczyła z czwartego piętra. Pacjenci ze zwykłymi i bardziej skomplikowanym złamaniami czekają na fachową pomoc. Tymczasem personel medyczny zmaga się z wieloma problemami. Nie działają kontakty elektryczne, brakuje środków opatrunkowych, specjalistycznego sprzętu, a także zwykłych narzędzi chirurgicznych, które trzeba zastępować prymitywnymi urządzeniami. Lekarze pracują w wyjątkowo ciężkich warunkach, są przemęczeni, mają za sobą wielogodzinne dyżury. Chociaż wykonują odpowiedzialny zawód za marne wynagrodzenie, nie mają czasu na odpoczynek, a po całodziennym trudzie dostają na kolację kaszankę, nie tracą humoru i zapału do pracy. Zamiast szklanki dobrej kawy musi im wystarczyć papieros i krótki, nerwowy sen. Mijają kolejne godziny dyżuru. Chirurdzy ze szpitala przy Barskiej z dużą cierpliwością i wyrozumiałością traktują wszystkich pacjentów, okazują im życzliwość i wsparcie. 20:15 PROJEKT NIM (PROJECT NIM) Film dokumentalny, 99 min, Wielka Brytania, 2011 Scenariusz i reżyseria: James Marsh Zdjęcia: Michael Simmonds Muzyka: Dickon Hinchliffe Listopad 1973 roku, ośrodek badawczy ssaków naczelnych w Oklahomie. Matka nowo narodzonego szympansa dostaje zastrzyk usypiający, a Nim jako szympansi noworodek zostaje jej brutalnie odebrany. Wszystko po to, by przeprowadzić eksperyment i przekonać się, czy szympans wychowany od urodzenia przez ludzi stanie się człowiekiem. Ta historia pokazuje prawdę nie o szympansach, ale o człowieku, który za wszelką cenę chce eksperymentować i osiągać sukces kosztem innych. Szympans trafia więc do ludzkiej rodziny, jest karmiony piersią przez kobietę i nosi ubrania takie jak jej synek. Przybraną matką jest młoda absolwentka psychologii, która ma troje własnych dzieci. Na początku eksperyment wyglądał obiecująco. Nim nauczył się wielu gestów, jednak nigdy nie opanował mowy. Bardzo związał się emocjonalnie ze swoimi nauczycielami i swoją ludzką rodziną. Eksperyment w rezultacie się nie udał, Nim stał się niepotrzebny i został zamknięty w klatce i sprzedany na eksperymenty medyczne. Cudem uratowany, wykupiony przez fundację działającą na rzecz zwierząt resztę życia spędził na ranczu Black Beauty Ranch. Jedyną jego rozrywką było oglądanie telewizji, ale znerwicowany rozbijał kolejne telewizory. Zmarł w wieku 26 lat na atak serca. Rekonstruując przebieg eksperymentu, reżyser przedstawił wyjątkową podróż Nima do świata ludzi, wpływ, jaki wywarła na opiekunach i nauczycielach znajomość z szympansem, a wreszcie bezduszność systemu, który nie potrafił przyjąć odpowiedzialności za rezultaty nieudanych badań. Film o życiu Nima nakręcono w 2011r. Był prezentowany na licznych festiwalach i przeglądach. Zdobył m.in. nagrodę reżyserską w kategorii World Cinema Doc na festiwalu Sundance. 22:00 YUL BRYNNER. WSPANIAŁY (YUL BRYNNER. THE MAGNIFICENT) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Gautier, Jean - Frederic Thibault Pomyślany jak film przygodowy pełen zwrotów akcji dokument oparty na archiwum jest pierwszym, który opowiada niesamowitą historię Yula Brynnera, najbardziej egzotycznego aktora od czasów Rudolpha Valentino. Urodzony we Władywostoku jako Julij Borisowicz Brinier. Brynner w ciągu swego życia podawał różne wersje na temat swojego pochodzenia i młodości. Nietypowy los międzynarodowego nomady poprowadził go przez wiele barwnych kręgów: od paryskich kabaretów, przez sceny na Broadwayu, aż po studia w Hollywood. Przekraczając granicę między rzeczywistością a fikcją, jego życie doprowadziło go od sławy Cygana do zbudowania osobowości króla. Niektórzy zachwycali się jego seksownym, surowym wyglądem, charyzmą i klasą, podczas gdy inni powiedzą, że Brynner był niezapomniany w "Siedmiu wspaniałych" lub "Westworld". Oscar w 1956 roku za najlepszą, pierwszoplanową rolę w filmie "Król i ja". Ten dokument o naprawdę wyjątkowej osobowości pokazuje, jak nietuzinkowa osobowość Brynnera wpłynęła na jego aktorstwo i życie osobiste. 23:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - RADOSŁAW PIWOWARSKI Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzenie: Marta Perchuć-Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem gościem programu jest reżyser Radosław Piwowarski. Autor kultowych filmów, takich jak "Pociąg do Hollywood" czy "Yesterday" wspomina dorastanie w artystycznym domu, pełnym ciepła i miłości. Rodzice przekazali mu zamiłowanie do sztuki oraz przekonanie, że "artysta szczęśliwy jest wtedy, gdy może tworzyć to, co chce". Rzeźby Edwarda Piwowarskiego oraz mozaiki Moniki Piwowarskiej do dziś oglądać można na jednym z osiedli na warszawskim Żoliborzu. 23:40 Z GÓRY WIDAĆ LEPIEJ. WANDA RUTKIEWICZ. OPOWIEŚĆ O KOBIECIE NIEZWYKŁEJ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bartosz Kowalski Scenariusz: Piotr Górski, Paweł Sędziak, Bartosz Kowalski Zdjęcia: Egor Efimow Wanda Rutkiewicz - polska alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najwybitniejszych światowych himalaistek. Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Europejka stanęła na Mount Evereście, najwyższym szczycie Ziemi. 23 czerwca 1986 Wanda Rutkiewicz zdobyła szczyt K2 jako pierwsza kobieta. Mount Everest zdobyła dokładnie tego samego dnia, w którym Karol Wojtyła został wybrany papieżem. To magiczna zbieżność dat. Film o niezwykłej kobiecie, ale i niejednoznacznej. Ważnej dla Polski i światowego alpinizmu. Opowiadają o niej przyjaciele, rodzina, Ci którzy się z nią wspinali, jeździli w samochodowych wyścigach. Opowiada o sobie wreszcie ona sama. Oglądamy fragmenty archiwalnych rozmów. Wanda mówi o tym, co dla niej było ważne. Słyszymy jej głos utrwalony w felietonach emitowanych w Lecie z Radiem. W filmie zobaczymy wiele niepublikowanych dotąd zdjęć archiwalnych. Opowiada też swoją gawędą o niej Tadeusz Różewicz. Rok 2022 Uchwałą Sejmu RP został ogłoszony został Rokiem Wandy Rutkiewicz. 01:05 19:91 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Emilia Śniegoska W tytułowej grze liczb zakodowana jest różnica wieku pomiędzy dwiema bohaterkami filmu. Dziewiętnastoletnia Niemka odwiedza dziewięćdziesięciojednoletnią Zofię, ocalałą z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Relacja pomiędzy kobietami jest niejednoznaczna, można się jedynie domyślać, czy przeważa w niej poznawcza ciekawość (dla młodej Niemki to jedna z ostatnich szans na spotkanie naocznego świadka okrutnej historii), czy potrzeba bliskości drugiego człowieka. 01:35 MIECZYSŁAW KARŁOWICZ - SAMOTNA WĘDRÓWKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Knittel Film dokumentalny przybliżający postać Mieczysława Karłowicza, wybitnego polskiego kompozytora zmarłego przedwcześnie w wieku 33 lat; zginął tragicznie, pod lawiną, w polskich Tatrach podczas wyprawy wysokogórskiej. Dzięki barwnej, wielowątkowej i zróżnicowanej w zakresie języka filmowego narracji, powstała nowoczesna i intrygująca opowieść o mogłoby się wydawać zapomnianym dziś artyście, skierowana dla szerokiego grona współczesnych odbiorców. Film jest opowieścią o wybitnym twórcy, jakim był Karłowicz, o jego muzyce, inspiracjach, pracy twórczej i podróżach, a także pasji do fotografowania, publicystyki i polskich gór. 02:35 ŻYCIE MOJE SKRĘTAMI BIEŻY - OPOWIEŚĆ O ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Ryszard Jaworski "Życie moje skrętami bieży..." - ten cytat zaczerpnięty z dzienników Władysława Stanisława Reymonta stanowi znakomite preludium do opowieści o jego bardzo zawiłych losach i niezwykle trudnej drodze do pisarstwa. Autorzy filmu wykonali mozolną, niemal detektywistyczną pracę, by dotrzeć możliwie do wszystkich dostępnych źródeł i wyjaśnić różne wątpliwości i niejasności dotyczące biografii pisarza, który w świadomości społecznej funkcjonuje głównie jako autor "Ziemi obiecanej" i "Chłopów". Tymczasem ma całkiem pokaźny dorobek, a w jego burzliwym i skomplikowanym życiorysie, porównywanym z biografią Jacka Londona, znajduje się wiele znaków zapytania. Odpowiedzialność za te niejasności ponosi częściowo sam pisarz, który dowolnie kreował swój wizerunek, jak i biografowie, którzy dali się wywieść na manowce. Film, bazując na materiałach źródłowych, dziennikach, korespondencjach, wspomnieniach osób zaprzyjaźnionych z Reymontem, a przede wszystkim rodzinnych archiwaliach i relacji żyjącej jeszcze siostrzenicy, Zofii Załęskiej, stara się pokazać prawdę o pisarzu. Urodzony 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie koło Radomia, jako Stanisław Władysław Rejment, przyszły literat był bardzo niespokojnym duchem i od wczesnej młodości przysparzał rodzicom dużo kłopotów. Popadł w konflikt z ojcem, który chciał, by syn poszedł w jego ślady i został organistą. On jednak inaczej widział swoją przyszłość. Zafascynowany literaturą i historią Polski, dużo czytał, zaniedbując czasem inne obowiązki. Nie ukończył właściwie żadnej szkoły, wierzył jednak w swój talent i już w wieku 15 lat postanowił zostać pisarzem. Pomimo ogromnych trudności, z uporem dążył do celu. Nieopodal Wolbórki, dokąd przeniosła się rodzina Rejmentów, przebiegała linia Warszawsko - Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. Staś często słyszał gwizdek parowozu i marzył o wielkim świecie, który jest gdzieś tam za horyzontem, do którego prowadzi żelazna droga. Motyw kolei i krzyżujących się torów wielokrotnie powraca w filmie jako symbol marzeń i pragnień Reymonta oraz jego pogmatwanych kolei życia. Buntował się przeciwko ojcu i prozaicznej egzystencji. Okresy praktyki rzemieślniczej i pracy na kolei przeplatają się z czasem spędzonym w objazdowych trupach teatralnych. Myślał nawet o wstąpieniu do zakonu oo. paulinów. Często żył w nędzy. Z perspektywy czasu błogosławił jednak swoją niedolę i poniewierkę, gdyż zebrane wówczas doświadczenia były niewyczerpanym źródłem inspiracji w późniejszym pisarstwie. Po burzliwych doświadczeniach, rozbudzonych nadziejach i rozczarowaniach zawsze wracał do rodzinnej Wolbórki niczym do bezpiecznej przystani, skąd wkrótce niespokojny duch znów wypędzał go w świat. Autorzy filmu podążają śladami Reymonta, odwiedzają m.in. Kobiele Wielkie, gdzie się urodził; Wolbórkę koło Tuszyna, gdzie się wychował; Baby, Rogów, Krężę i Lipce, gdzie pracował na kolei; Częstochowę, gdzie próbował wstąpić do zakonu; Warszawę, gdzie pracował jako czeladnik krawiecki, mieszkał u siostry Katarzyny Jakimowiczowej, pisywał do tygodników "Głos", "Świat" i gdzie na Powązkach spoczęły jego szczątki. Wspominają kobiety, które darzył uczuciami, z którymi tworzył mniej lub bardziej szczęśliwe związki, m.in. Stefanię Klug, Antoninę Szczygielską i ukochaną żonę Aurelię Szabłowską, którą poślubił po unieważnieniu jej poprzedniego małżeństwa. W programie wykorzystano unikatowe materiały archiwalne, znajdujące się nie tylko w muzeach narodowych czy księgach parafialnych, ale będące także w posiadaniu członków rodziny pisarza. Część z nich nigdy wcześniej nie była publikowana.Uzupełnieniem informacji biograficznych są fragmenty starych kronik filmowych i ekranizacji dzieł noblisty. Oprócz bogatej ikonografii na uwagę zasługują poetyckie zdjęcia malowniczych miejsc związanych z życiorysem Władysława Stanisława Reymonta. 03:35 FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - ŚLADY MOJEGO ISTNIENIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Paulina Ibek Kobieta o anielskim głosie, niesamowicie wrażliwa, ale jednocześnie bardzo konsekwentna, co podkreślił Grzegorz Turnau, nazywając ją artystką sformułowaną. Ania Szałapak - Biały Anioł Piwnicy pod Baranami, pieśniarka, ale jednocześnie, a może przede wszystkim, naukowiec. Wielbicielka kotów, kapeluszy, szopek krakowskich i aniołów. Mówiła, że nie jest kolekcjonerką, tylko przywiązuje się do rzeczy i do wspomnień. Zauważyć to można w jej mieszkaniu, w którym pełno wszystkiego. Ale śladami jej istnienia nie są tylko rzeczy, które pozostały po niej w mieszkaniu. Są nimi także piosenki w jej wykonaniu, są nimi publikacje naukowe poświęcone szopkom krakowskim, a także krakowskim tradycjom i obrzędom i wreszcie są nimi wspomnienia przyjaciół i rodziny. Anna Szałapak urodziła się 22 września 1952 r. , zmarła 14 października 2017 r. Całe swoje życie spędziła w Krakowie. Była jedną z najwybitniejszych artystek Piwnicy pod Baranami, z którą związana była od 1979 r. Obok kariery artystycznej prowadziła także karierę naukową. Ukończyła studia etnograficzne i pracowała jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 2012 r. obroniła pracę doktorską dotyczącą szopki krakowskiej. Była laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 2016 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej. Film stanowi próbę stworzenia portretu Anny Szałapak córki, siostry, artystki, naukowca, przyjaciółki. Opowieść została podzielona na rozdziały, w których ludzie związani z artystką opowiadają o Annie Szałapak (rodzina: Maria, Piotr i Janina Szałapak, przyjaciele z Piwnicy pod Baranami, m.in. Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Jacek Wójcicki, Ewa Lipska, Konrad Mastyło).