TVP Historia Czwartek, 02.02.2023 07:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 5/24 Serial historyczno - sensacyjny, 61 min, Polska 1990 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Berlin 1923 rok - Franek Relke zostaje koordynatorem przygotowań do uruchomienia w Polsce placówek niemieckiego wywiadu. Wyjeżdża do Gdańska i uruchamia oddział w gmachu miejscowej policji. Szefem mianuje radcę Wettera, który od razu zdobywa wiele materiałów obciążających w oczach polskich władz porucznika Konrada Piątkowskiego. Wykorzystując jego skłonność do hazardu i alkoholu, szantażuje go i zmusza do zostania płatnym niemieckim informatorem. Chełmno 1923 rok - Czarek Adamski ulega namowom majora i angażuje się w pracę polskiego kontrwywiadu. Argumentem, który pomógł Czarkowi w podjęciu decyzji, jest wiadomość o pracy Franka w niemieckim wywiadzie. Pierwszym zadaniem Adamskiego jest rozszyfrowanie anonimowego informatora, którym jest prowokator pracujący przy sprawie Konrada. 08:05 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Wędrowiec polski" dociera na ziemię sandomierską. Odwiedza Opactwo Cystersów, Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, specjalizujące się głównie w prezentacji zegarów słonecznych i przyrządów astronomicznych. Poznaje tajniki produkcji porcelany w Fabryce Porcelony w Ćmielowie. Swoją podróż kończy w Osadzie Neolitycznej w Kopcu. Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 08:40 HISTORIA POLSKI - NA PARYSKIM BRUKU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2007 Reżyseria: Ewa Szprynger Scenariusz: Ewa Szprynger, Mirosław Chojecki Muzyka: Piotr Rodowicz, Piotr Zabrodzki Wykonawcy: Piotr Słonimski, Krzysztof Jussak, Karol Sachs, Krzysztof Pomian, Henryk Giedrojc, Viridiana Rey, Natalia Gorbaniewska, Wojciech Sikora, Mirosław Chojecki, Seweryn Blumsztajn, Maciej Morawski, Piotr Moszyński, George Mink Film dokumentalny o paryskiej emigracji lat osiemdziesiątych. Niespodziewane wprowadzenie stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 r. spowodowało, że poza granicami kraju znalazła się spora grupa działaczy "Solidarności" i osób związanych z opozycją antykomunistyczną. W ciągu jednej, grudniowej nocy stali się uchodźcami politycznymi, bez prawa powrotu do ojczyzny. Paryż był zawsze mekką dla uchodźców, tak było za czasów mickiewiczowskiej Wielkiej Emigracji, czy po wojnie. Dlatego tutaj powstało Biuro "Solidarności", odgrywając fundamentalną rolę w przemianach, do jakich doszło w Polsce w 1989 roku. Było silnym ośrodkiem opozycyjnym, z równie silnym zapleczem w postaci Instytutu Literackiego, Funduszu Pomocy Niezależnej Nauce i Literaturze Polskiej, Kontaktu, Domu Kombatanta, Księgarni Polskiej, Biblioteki Polskiej, Galerii Lambert, kościoła polskiego, ojców pallotynów. Film opowiada nie tylko o Biurze "Solidarności" ale i o polskim Paryżu lat 80. , o Polakach i Francuzach, którzy nie tracili nadziei na wolną Polskę. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - ROMAN CZERNIAWSKI. TAJNA GRA Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2001 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Wojciech Pacyna Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Historia polskiego agenta kpt. Romana Czerniawskiego do dzisiaj pozostaje tajemnicą archiwów. Działając jako agent Abwhery, wprowadzał Niemców w błąd i przyczynił się do zwycięstwa wojsk alianckich w Normandii w 1944 roku. 10:55 STUDIUM ZBRODNI - ZAGŁADA SZTETLA W ŁOMAZACH Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tadeusz Doroszuk, Małgorzata Orłowska Scenariusz: Tadeusz Doroszuk, Małgorzata Orłowska Zdjęcia: Wojciech Pacewicz, Michał Wilczopolski, Paweł Iwaniuk Film ten jest opowieścią o Zagładzie około 2000 Żydów, mieszkających w getcie w Łomazach, w powiecie bialskim, których bestialsko wymordowali żołnierze 101. Rezerwowego Batalionu Policji, w ramach akcji Reinhardt. Masakra z 18 sierpnia 1942 rok. odbiła się szerokim echem w regionie. Opisał ją miejscowy kronikarz, będący w tym czasie tłumaczem w gminie. Po wojnie, w latach 60. zbrodniami dokonanymi przez 101. Batalion zajął się sąd w Hamburgu. Na podstawie dokumentów procesowych i relacji powołanych świadków amerykański historyk Christopher Browning napisał książkę zatytułowaną "Zwykli ludzie. 101 Policyjny Batalion Rezerwy i < ostateczne rozwiązanie > w Polsce". Tam właśnie znajdujemy materiały procesowe dotyczące masakry w Łomazach. Szeroko została ona opisana także w "The Lomaz Book. A memorial to the Jewish Community of Lomaz Ed. Yitzak Alperovitz", pozycji wydanej w Tel Awiwie w 1994 roku oraz w książce izraelskiego historyka Meira Garbarza Govera "Zwykli Żydzi". 101. Batalion na terenie dystryktu lubelskiego dokonał szeregu potwornych zbrodni. Największe to: Łomazy (2000 straconych Żydów) i Józefów Biłgorajski (1500 straconych). Łomazy stanowią szokujące, a zarazem perfekcyjne studium zbrodni, jakiej dokonali zwykli Niemcy na społeczności żydowskiej. O masakrze opowiadają: ocaleni Żydzi, historycy z USA, Niemiec, Izraela i Polski, regionaliści, inicjatorzy upamiętnienia mordu poprzez budowę pomnika, najstarsi mieszkańcy Łomaz. 11:50 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 4 EDWARD GIEREK. TOWARZYSZ EDWARD PIERWSZY Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Edward Gierek wyróżniał się wśród pierwszych sekretarzy KC PZPR nie tylko wzrostem i znajomością języka francuskiego, ale też władczym, quasi - monarszym stylem sprawowania władzy. Był bodaj pierwszym wśród Pierwszych, który uprawiał osobisty marketing polityczny. Jego poprzednicy zajmowali się wciskaniem socjalistycznego kitu. Gierek wcisnął Polakom jako kit swój osobisty mit. Odcinek pt. "Towarzysz Edward Pierwszy" przypomina polityczny życiorys Gierka od pracy w kopalniach Francji i Belgii w młodości, po spektakularny upadek na początku karnawału solidarności i upokorzenie podczas stanu wojennego. Opowiadają o nich historyk dr hab. Filip Musiał oraz autor i narrator cyklu "Towarzysze sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 12:20 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 1/21 - TOAST, CZYLI BLIŻEJ NIŻ DALEJ Serial komediowy, 43 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz, Jerzy Gruza Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Piotr Kąkolewski, Grażyna Woźniak, Wojciech Pokora, Wiesław Gołas, Kazimierz Rudzki, Hanna Orsztynowicz i inni "Złoty Ekran" dla Anny Seniuk za kreację aktorską (1976), "Srebrny Gwóźdź Sezonu" w VII Plebiscycie Popularności "Kuriera Polskiego" dla Andrzeja Kopiczyńskiego (1976), "Złoty Szczupak" - nagroda na I Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych Olsztyn '77, nagroda zespołowa Przewodniczącego Radiokomitetu dla scenarzystów i odtwórców głównych ról (1975). Słowem, obfitość laurów i powszechny aplauz publiczności, nie tylko w Polsce (Francuzi nazywali Andrzeja Kopiczyńskiego polskim Davidem Nivenem). Jednoznacznie przychylne przyjęcie serialu przez telewidzów "równoważyły" krytyczne recenzje w prasie branżowej - filmowi zarzucano "ostentacyjną banalność myślową", "pomieszanie kabaretu z produkcyjniakiem", "niepokojąco bliskie sąsiedztwo z niechlubnymi produktami kultury masowej". Dostało się współscenarzystom, autorom znanym z publicznych bojów z umysłową szarzyzną, wszelkim zacofaniem, społecznym i artystycznym stereotypem - za to, że "złożyli broń". Przy powtórnej emisji serialu krytycy byli już łagodniejsi. Podkreślano, że scenariusz może być wzorem dobrego rzemiosła, aktorstwo jest pierwszej próby, a kpina z ówczesnych aspiracji Polaków, nadymania się i zapatrzenia na Europę dziś jest bardziej czytelna niż przed laty. Reżyser Jerzy Gruza, w rozmowie o "Czterdziestolatku - 20 lat później", powiedział: "Dla mnie Czterdziestolatek był Woody Allenem Polski lat 70. Idealista, pozbawiony sprytu, trochę fajtłapa, uczciwy i naiwny marzyciel. (...) Śmieszność czterdziestolatka polegała na tym, że wszystkie zalecenia"odgórne", nawet te absurdalne i propagandowe, traktował serio i próbował je realizować. Dlatego nieuchronnie wpadał na minę prawdziwego życia (...) Staraliśmy się, wraz z Krzysztofem Toeplitzem, nasycić scenariusz masą charakterystycznych epizodów, konkretów i szczegółów wziętych z tzw. życia. Na 300 stronach maszynopisu stworzyliśmy 145 postaci. Gdzie jeszcze znaleźć można taką galerię postaw i typów zachowań charakterystycznych dla naszych czasów?" Bohater serialu będzie pracował na trzech "sztandarowych" budowach warszawskich lat 70. - Trasy Łazienkowskiej (w pierwszej serii), Dworca Centralnego i Trasy Toruńskiej. Inżynier Stefan Karwowski, mąż pani magister Madzi, ojciec dwojga dzieci - Jagody i Marka, właściciel fiata 126p i typowego M - 4, jest tzw. przeciętnym człowiekiem. Kończy właśnie 40 lat. Pełen niepokoju, że zamknął się w jego życiu najważniejszy rozdział, zjawia się u kolegi - lekarza. Zaprzyjaźniony z rodziną Karwowskich doktor Karol Stelmach, ekspert w sprawach medycznych i erotycznych, udziela mu krzepiącej porady. W domu, przy urodzinowym stole, w towarzystwie żony i dzieci, bohater wspomina szkolne czasy i ludzi, którzy zapisali się w jego pamięci. 13:15 CAŁA PRAWDA O WIKINGACH - NOWE ŚWIATY. ODC. 2/2 (THE VIKINGS UNCOVERED) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Harvey Lilley Wikingowie tworzyli swoje imperium przez 500 lat, eksplorując i dokonując wielu krwawych podbojów. Potrafili przetrwać w surowym klimacie, przesuwając granice ludzkiej wytrzymałości. Odkryli Amerykę 500 lat przed Kolumbem. Jak osiągnęli tak wielkie sukcesy? I dlaczego u szczytu swojej potęgi nagle zniknęli z zajętych wcześniej terenów? Archeolog Sarah Parcak podróżuje z wschodniego wybrzeża Szkocji do Islandii, Grenlandii i Ameryki Północnej, aby odkryć tajemnice tego rozległego imperium wikingów. Wykorzystując specjalistyczne zdjęcia satelitarne stanowisk archeologicznych i najnowsze techniki badań kryminalistycznych DNA, poszerza stan wiedzy o tej fascynującej cywilizacji. Film pokazuje, że ci nieustraszeni marynarze byli o wiele bardziej wyrafinowani, bezbronni i zwyczajnie ludzcy niż wskazywałaby na to ich dotychczasowa reputacja. 15:25 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - SAMOCHÓD. ODC. 4/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Sean Smith Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a jego historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim, przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z nich zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. Bohaterem odcinka jest samochód. 16:25 DAR WOLNOŚCI - ZA MONTE CASSINO Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2019 Cykl pięciu filmów według scenariusza i w reżyserii Sławomira S. Górskiego, wyprodukowanych przez Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Edmund Bardecki, strzelec IV. Batalionu Moździerzy, Kompanii Wsparcia, walk na froncie włoskim II WŚ. Urodzony 5 maja 1924 r. w Królówce, w województwie tarnopolskim, na Kresach. Jako chłopiec wraz z matką wysłany do Kazachstanu. Wstępuje do formowanego II Korpusu, uchodzi z ZSRS i bierze udział w Kampanii Włoskiej. Pragnie wrócić do Polski. Perspektywa szalejącego komunizmu i nienawiść do żołnierzy wracających z frontów zachodnich może złamać jego życie. Przedostaje się do Kanady, zakłada rodzinę. Przed końcem życia pozostawia przejmujące świadectwo. 16:50 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 6/24 Serial historyczno - sensacyjny, 59 min, 24 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Miłogost Reczek, Dariusz Siatkowski, Janusz Sadowski, Tadeusz Somogi, Włodzimierz Adamski, Andrzej Szczytko, Jacek Domański Współpracownik polskiego wywiadu w gdańskiej policji niemieckiej, Hubert, ujawnia Czarkowi istnienie przecieku w sztabie WP. Radca Wetter, jego zastępca Voraczek i wysłannik berlińskiej centrali, porucznik Relke, w komórce Abwehry w Gdańsku czekają na tajny dokument ze sztabu WP. Jego cenę ustalono z polskim oficerem na 10 tys. dolarów. Dowodem prawdomówności Huberta jest kopia jednego z dawnych dokumentów sztabu WP, rozesłanych do jednostek. W którejś z nich zaginął? Tropy wiodą do jednostki w Chełmnie. Dowodzi nią por. Sarna, wśród oficerów jest por. Konrad. Czarek i Sarna zastawiają pułapkę. Aresztowany Konrad usiłuje popełnić samobójstwo. Jego nieświadomym wspólnikiem okazuje się porucznik Rubanek. Zdezorientowana niestawieniem się Konrada na spotkanie Abwehra szuka przecieku w komórce gdańskiej. 18:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BOHATEROWIE DRUGIEGO PLANU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W opisie każdej wojny, w miarę upływu czasu rośnie skala uproszczenia - z ogromnego splotu zdarzeń w powszechnej świadomości pozostają te, których opis zaczyna się od naj. Największe, najdramatyczniejsze, najbardziej bohaterskie zdarzenia, które stały się inspiracją dla filmu i literatury, z natury malujących zdawkowo postaci drugiego planu. Owe postaci zniknęłyby bezpowrotnie, gdyby nie wysiłek pasjonatów, uprawiających mikrohistorię, wpisaną w krąg najbliższy świata, w którym żyją. Dzisiejsza opowieść geograficznie zlokalizowana będzie w okolicach Sieradza, Warty i jej rozlewisk, zaś historycznie wrócimy do roku 1939 i mostu oddanego przez Dowództwo Okręgu Korpusu 4. w sierpniu tego roku. Most miał posłużyć przeprawie Armii Łodź w ramach zaplanowanych działań obronnych. 18:30 1863 RÓWNOŚĆ, WOLNOŚĆ, NIEPODLEGŁOŚĆ - ODC. 3 Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2023 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Wykonawcy: Piotr Gursztyn (prowadzący) Celem cyklu jest przybliżenie, z okazji 160. rocznicy wybuchu, największego zrywu niepodległościowego podjętego przez Polaków w okresie zaborów. Powstanie styczniowe jest jedną z najważniejszych cezur w dziejach polskich walk niepodległościowych. Ogromny w skali i liczbie działań zryw, choć zakończył się klęską, stanowił punkt odniesienia dla pokolenia, które w 1918 roku wywalczyło nam Niepodległość. W sześcioodcinkowym cyklu rozmów ze specjalistami tego okresu dziejów, wybitnymi polskimi historykami chcemy przybliżyć sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną na ziemiach przed wybuchem powstania jak i po jego zakończeniu, przedstawić przebieg walk powstańców, organizację i uzbrojenie oddziałów powstańczych, jej przywódców i mniej znane szerokiemu gronu odbiorców epizody irredenty. 19:00 HISTORIA POLSKI - WOLNA RZECZPOSPOLITA ŁUPKOWSKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski 13 grudnia 1981 roku na terenie Zakładu Karnego w Łupkowie (Bieszczady) został wyodrębniony tzw. Ośrodek Odosobnienia dla Internowanych. Osadzeni w nim zostali działacze solidarności i peerelowscy opozycjoniści. Po 26 latach w czasie prac remontowych w ZK Łupków na ścianie jednej z cel odnaleziono napis "SOLIDARNOŚĆ" wykonany charakterystycznym krojem, tzw. solidarycą, jak się potem okazało przez jednego z osadzonych. Wydarzenia te stały się pretekstem do powstania filmu dokumentalnego pt. "Wolna Rzeczpospolita Łupkowska". Historia ratowania napisu, jego wykucie wraz z kawałkiem ściany i umieszczenie w gablocie jak zabytkowego fresku, staje się przyczynkiem do wielu wspomnień i refleksji, czym był stan wojenny wtedy, czym jest po latach. Film Arkadiusza Gołębiewskiego wraz z odkuwaniem kolejnych warstw tynku i farby pokrywającej napis pokazuje opresyjność poprzedniego systemu, jego brutalność, nie przez czołgi na ulicach czy działania SB, ale przez postrzeganie, czym to było dla rodzin osadzonych. Wyjątkowością filmu jest nieobecny w przestrzeni publicznej dotyczącej tamtych dni wątek żon i dzieci internowanych, które aby odwiedzić swych mężów, ojców musiały pokonywać setki kilometrów, niedogodności klimatu, ograniczenia stanu wojennego itp. Dla 5 - letniej wówczas Oli i 12 - letniej Agaty stało się to przyczynkiem do trwającej do dziś rzyjaźni. Co z tych wspomnień zostało, czym był, czym jest dziś stan wojenny? Film przez losy jego bohaterów jest próbą świeżego spojrzenia na tamte czasy. Dlaczego 70 proc. osadzonych wtedy w Łupkowie działaczy związku i opozycji demokratycznej zostało zmuszonych do emigracji? Szukanie wartości pierwszej Solidarności przez ratowanie napisu staje się czymś metafizycznym, nie tylko jak się dziś mówi muralem, ale ikoną wolności! Internowani w Łupkowie stworzyli tam podziemną przestrzeń wolności, wydawali gazetki, wykonywali własnoręcznie koperty i inne ciekawe przedmioty, które przetrwały do dziś i do których w przenośni nawiązuje tytuł filmu. Jak nauczał Jan Paweł II: "Niech jeden będzie obok drugiego, a nie jeden przeciw drugiemu", nasi bohaterowie filmu udowodnili, że przeciwstawić się złu można tylko wzajemnie się wspierając, tworząc wspólnie dobro, tak powstała nieformalna Wolna Rzeczpospolita Łupkowska. 20:00 PAN KLEKS - WOJNA I MIŁOŚĆ. BAJKA DOKUMENTALNA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Włodek Jurków Scenariusz: Włodek Jurków Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim Harrym Potterem, bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce: żyli długo i szczęśliwie. 21:05 IRLANDIA - DŁUGA DROGA DO POKOJU - ODC. 1. (IRELAND, A LONG ROAD TO PEACE) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2019 Reżyseria: Emmanuel Hamon W kwietniu 1916 roku w Dublinie wybuchły bunty zorganizowane przez małe grupy uzbrojonych republikanów i nacjonalistów, które miały na celu wygnanie Brytyjczyków z Irlandii. To było Powstanie Wielkanocne, które dało początek Republice Irlandii i które stało się symbolem walki z brytyjską okupacją. Dziś broń wyszła już z użycia, a konflikt w Irlandii Północnej należy już do przeszłości. Proces pokojowy postępuje od 1998 roku i choć był niezwykle trudny, pomógł ludziom otworzyć się na racje drugiej strony. Ten dwuczęściowy dokument przybliża jeden z najważniejszych konfliktów końca XX. wieku. Pierwszy odcinek opowiada o meandrach irlandzkiej historii, przybliża losy bohaterów, którzy ukuli legendę tego narodu i stawili czoła najpotężniejszej armii kolonialnej na świecie. Drugi odcinek dotyczy porozumienia zawartego w Wielki Piątek w 1998 roku, które oficjalnie zakończyło konflikt. 22:10 MATA HARI - ODC. 9 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 44 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Gerard Depardieu Margaret organizuje wystawny pogrzeb Gabriela Astruca, który zginął w lesie Vincenta. Prasa obwinia o incydent biuro, w którym służy Ladoux. Mata Hari walczy o sprawiedliwość i przy pomocy Lenoira planuje wydać demaskatorską książkę. Ladoux obmyśla zemstę. Udaje mu się zdobyć zaufanie Maty Hari pod przykrywką francuskiego urzędnika MSZ, który zna rosyjskie wojsko. Margaret jest zainteresowana. Nie wie, że Ladoux szykuje na nią pułapkę. 23:00 MATA HARI - ODC. 10 (MATA HARI) Serial historyczny, biograficzny, 51 min, Rosja, 2016 Reżyseria: Julius Berg, Dennis Berry Scenariusz: Oleg Kiryłow, Igor Ter - Karapietow Aktorzy: Vahina Giocante, John Corbett, Alekisej Guskow, Ksenia Rappoport, Rutger Hauer, Christopher Lambert, Gerard Depardieu Macie Hari udaje się ominąć pułapkę Ladouxa i ratuje Masłowa. Wdaje się w namiętny romans z rosyjskim kapitanem. Uświadamia sobie że kocha Władimira, ale jest agentką i musi wykonać swe zadanie. Zaczyna sobie zdawać sprawę, że jej przelotne romanse i sojusze coraz bardziej jej zagrażają. Podczas spotkania Maty Hari z Maslowem, pokojówka Anna fotografuje tajne mapy Masłowa. Zdjęcia trafiają w ręce Niemców, co ma fatalne konsekwencje. Ladoux planuje ostateczną rozprawę z Matą Hari. 24:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BOHATEROWIE DRUGIEGO PLANU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W opisie każdej wojny, w miarę upływu czasu rośnie skala uproszczenia - z ogromnego splotu zdarzeń w powszechnej świadomości pozostają te, których opis zaczyna się od naj. Największe, najdramatyczniejsze, najbardziej bohaterskie zdarzenia, które stały się inspiracją dla filmu i literatury, z natury malujących zdawkowo postaci drugiego planu. Owe postaci zniknęłyby bezpowrotnie, gdyby nie wysiłek pasjonatów, uprawiających mikrohistorię, wpisaną w krąg najbliższy świata, w którym żyją. Dzisiejsza opowieść geograficznie zlokalizowana będzie w okolicach Sieradza, Warty i jej rozlewisk, zaś historycznie wrócimy do roku 1939 i mostu oddanego przez Dowództwo Okręgu Korpusu 4. w sierpniu tego roku. Most miał posłużyć przeprawie Armii Łodź w ramach zaplanowanych działań obronnych. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - ROMAN CZERNIAWSKI. TAJNA GRA Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2001 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Wojciech Pacyna Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Historia polskiego agenta kpt. Romana Czerniawskiego do dzisiaj pozostaje tajemnicą archiwów. Działając jako agent Abwhery, wprowadzał Niemców w błąd i przyczynił się do zwycięstwa wojsk alianckich w Normandii w 1944 roku. 01:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań.