TVP Kultura Piątek, 03.02.2023 08:55 MIĘDZY USTAMI A BRZEGIEM PUCHARU Melodramat, 113 min, Polska 1987 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz według powieści Marii Rodziewiczówny: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Jacek Chmielnik, Katarzyna Gniewkowska, Henryk Bista, Anna Wesołowska, Monika Marciniak, Marek Frąckowiak, Jacek Czyż, Bogusław Semotiuk, Robert Inglot, Maria Nowotarska, Barbara Brylska, Leon Niemczyk W czasie przedstawienia operowego w Berlinie młody hrabia Wentzel Croy - Dulmen dostrzega na widowni nieznajomą dziewczynę, która wzbudza jego zainteresowanie. Zakłada się ze swoimi kolegami o to, kto pierwszy ją zdobędzie. Wracając do domu, hrabia spotyka znajomego barona, który napastuje samotną kobietę. Wentzel staje w jej obronie. Okazuje się, że jest to nieznajoma z opery. Próbuje umówić się z nią na spotkanie, dziewczyna jednak odmawia, dając mu do zrozumienia, że nie interesuje jej znajomość z Prusakiem. Zakład dokonany w operze wydaje się być nie rozstrzygnięty. Ale jeden z kolegów Wentzla po pewnym czasie odnajduje ślad nieznajomej. Okazuje się, że jest ona Polką i mieszka w majątku Mariampol w Wielkopolsce. Hrabia jest przekonany, że musi być ona krewną jego babki. Pod pretekstem załatwiania spraw majątkowych jedzie do Mariampola. Zostaje przyjęty dosyć chłodno i przez dziewczynę - Jadwigę Chrząstkowską, i przez babkę Ostrowską. Kobiety nie potrafią wybaczyć mu, że będąc w połowie Polakiem - jego matka była Polką - obnosi się ze swoim prusactwem. Hrabia mimo to próbuje zaprzyjaźnić się z Jadwigą. Bezskutecznie. Wraca więc do Berlina. Niedługo po tym w mieście pojawia się brat Jadwigi Jan, jedyna osoba z majątku przyjaźnie nastawiona do Wentzla. Hrabia zostaje zaproszony na ślub młodego Chrząstkowskiego. Wtedy ponownie próbuje zbliżyć się do Jadwigi. Ona jednak jest już narzeczoną sąsiada Głębockiego. Dodatkowo sprawę komplikują intrygi byłej kochanki Wentzla. Po wielu dramatycznych wydarzeniach Jadwiga przyjmuje jednak oświadczyny Wentzla. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 11 U PASTERNIKÓW WESELE. ROK 1926 Serial historyczny, 75 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Ewa Ziętek, Eugeniusz Kujawski, Jan Frycz, Teresa Lipowska, Czesław Stopka, Grażyna Barszczewska, Tadeusz Szaniecki, Krzysztof Stroiński, Dorota Pomykała Nadchodzi rok 1926. Po ukończeniu studiów w Krakowie Henryk wraca do rodzinnych Katowic. Tu znajduje pracę w biurze wojewody Michała Grażyńskiego. Młody Pasternik przywozi ze sobą Wandę - swą towarzyszkę życia, która zostaje bardzo serdecznie przyjęta przez pozostałą część rodziny. Pasternikowie z trudem wiążą koniec z końcem. Niestety, praca w kopalni, choć ciężka, nie przynosi wysokich dochodów. Najwięcej powodów do narzekań ma Robert. Jego zarobki ciągle maleją, a potrzeby rodziny rosną. Poprawę sytuacji może przynieść wstąpienie w szeregi volksbundu. Namawia go do tego Jerzy, namawia majster. Robert wciąż się waha. 12:30 NIE ODCHODŹ. 12 WSPOMNIEŃ O KALINIE JĘDRUSIK Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1992 Scenariusz: Tadeusz Pawłowicz Zdjęcia: Wiesław Dobrowolski, Tadeusz Roman "Była zjawiskiem niezwykłym. Należała do tych kobiet, które, prowadząc życie całkowicie jawne, otwarte, niepoddane żadnym kłamstwom, noszą w sobie jakąś tajemnicę. Pochylała się nad każdą ludzką troską" - tak mówi o Kalinie Jędrusik Gustaw Holoubek. Jeden z dwunastu przyjaciół i znajomych, na wspomnieniach których opiera się film o aktorce. Daniel Olbrychski, Edward Dziewoński, Agnieszka Osiecka, Andrzej Łapicki, Alina Janowska, Janusz Morgenstern, Jeremi Przybora, Halina Szopska, Tadeusz Pluciński, Krzysztof Kąkolewski i Adam Hanuszkiewicz opowiadają o Kalinie jako osobie prywatnej i jako aktorce. Każda z tych osób w inny sposób ją zapamiętała. Wszyscy jednak podkreślają, że była kobietą nieprzeciętną, wyjątkowo barwną, ekscentryczną, a przy tym bardzo ciepłą i otwartą. 13:40 LITERATURA NA TRZEŹWO - JAROSŁAW MAREK RYMKIEWICZ Reportaż, 31 min, Polska, 2021 Jedyny wywiad telewizyjny, jakiego udzielił Jarosław Marek Rymkiewicz. Z poetą, na tarasie jego domu w Milanówku, rozmawiają Mateusz Matyszkowicz, Joanna Lichocka i Przemysław Dakowicz. 14:50 DZIECI I RYBY Komedia, 97 min, Polska 1997 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Anna Romantowska, Gabriela Kownacka, Krzysztof Stroiński, Jan Nowicki, Jan Frycz, Cezary Pazura, Daniel Olbrychski, Julia Kolberger i inni "Mężczyźni myślą logicznie, mniej więcej wiadomo, co zrobią, jak zareagują. Czy to nie nudne? Natomiast kobiety są absolutnie nieprzewidywalne, logikę podporządkowują emocjom, z natury swojej są więc dużo lepszym materiałem dramaturgicznym. Kobiece motywacje psychologiczne w dużo większym stopniu usprawiedliwiają zaskakujące zwroty akcji. Już dawno pogodziłem się z tym, że nie można zrozumieć kobiet, że do postaci kobiecych trzeba podchodzić intuicyjnie, podziwiać ich tajemnicę, uszanować ją, a nie starać się jej rozwikłać" - mówił w czasie realizacji "Dzieci i ryb" Jacek Bromski. Głównymi bohaterkami komedii twórcy "Sztuki kochania" są bowiem kobiety. Lecz większość z nich to nie ckliwe i sentymentalne heroiny w dawnym stylu, lecz niewiasty zdecydowane i mocne, doświadczone przez życie. Zwłaszcza Anna Romantowska, grająca kluczową postać, przeszła prawdziwą metamorfozę. Obsadzana dotychczas w rolach kobiet delikatnych i "ciepłych", w filmie Bromskiego pozbyła się "powiewnych", długich włosów na rzecz krótkiej, chłopięcej fryzurki. Jej Anna to przedsiębiorcza kobieta interesu, trzęsąca wielkim reklamowym konsorcjum i niedopuszczająca do głosu nie tyle przysłowiowych dzieci i ryb, co mężczyzn. Tylko, gdy nikt nie widzi, popłacze sobie czasem i ponarzeka na męską niestałość. Sukces nie przyszedł jej łatwo. Przeciwnie, został narzucony przez los. Kiedy Annę porzucił mąż, musiała jakoś utrzymać maleńką córeczkę. Zaczęła produkować filmy reklamowe, a że dobrze jej to wychodziło i miała szczęście, niebawem zrobiła karierę. Pewnego dnia spotyka Antoniego - swą młodzieńczą miłość. Efektem upojnej nocy jest ciąża. Kobieta decyduje się sama wychować dziecko. Tymczasem z Ameryki wraca jej były mąż. Myśli o powrocie do Anny, lecz te dość żałosne rojenia wyśmiewa nawet jego własna, dorosła już córka. "Dzieci i ryby" to nie tylko film o kobietach. To także dająca do myślenia opowieść o pokoleniu czterdziestolatków, którym przyszło stawić czoło nowej polskiej rzeczywistości. Jedni, jak Anna, dobrze sobie w niej radzą, inni - jak Ewelina, jej były mąż Marek i jego nowa żona - mają z tym nieustanne kłopoty. 17:40 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ABP. GINTARAS GRUSAS Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterem odcinka jest abp Gintaras Grusas, metropolita wileński. W rozmowie z Jolantą Rzegocką opowiada o litewskich miejscach kultu i pamięci Jana Pawła II na Litwie. 18:15 NIE MA RÓŻY BEZ OGNIA Komedia, 92 min, Polska 1974 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja i Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jacek Fedorowicz, Halina Kowalska, Jerzy Dobrowolski, Stanisława Celińska, Mieczysław Czechowicz, Stanisław Tym, Wiesław Gołas, Bronisław Pawlik, Jan Kobuszewski, Henryk Kluba, Wojciech Siemion, Monika Sołubianka, Jadwiga Chojnacka, Jan Himilsbach, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Bohdan Łazuka Janek i Wanda zajmują maleńki pokoik w starej willi i jest to jedyne mieszkanie w tym budynku - pozostałe pomieszczenia zostały zamienione na hałaśliwe biura. Stąd też Janek często bierze nadliczbowe godziny w pracy, byle tylko za wcześnie nie wracać do ciasnego lokum. Pewnego dnia małżonków odwiedza niejaki Malinowski, który przed laty mieszkał w tym samym pokoiku. A teraz chce za niego odstąpić swój przydział na nowe, dwupokojowe mieszkanie. Janek i Wanda nie mogą początkowo w to uwierzyć, ale w końcu dochodzi do zamiany. Okazuje się jednak, że w nowym mieszkaniu zadomowił się już były mąż Wandy, Jerzy. Pomimo że on i Wanda się rozwiedli, Jerzy - jako zameldowany u Wandy - ma prawo mieszkać w jej mieszkaniu. Janek próbuje więc znaleźć sposób na pozbycie się intruza. W administracji dowiaduje się, że powodem do eksmisji mogą być skargi lokatorów na zachowanie Jerzego. Pod nieobecność żony Janek przygotowuje więc libację. Skargi wpływają, tyle że na niego. Janek nie poddaje się: odnajduje niejaką Lusię, narzeczoną Jerzego, która bezskutecznie go poszukuje, i sprowadza ją do Warszawy, gdyż - jak sądzi - pozwoli mu to pozbyć się sublokatora. Fatalny zbieg okoliczności sprawia, że musi zameldować Lusię u siebie. Na dodatek okazuje się, że dziewczyna ma także drugiego narzeczonego, Zenka, który wprowadza się razem z nią, a jej ojciec zaczyna już zwozić meble do mieszkania Janka i Wandy. Pięć osób w dwóch pokojach to więcej, niż Janek może znieść. Zupełnie załamany trafia więc do szpitala dla nerwowo chorych. A tymczasem nieoczekiwanie wyjaśnia się sprawa mieszkania. Temat - kłopoty lokalowe - już wielokrotnie przedstawiany był w polskim kinie w ujęciu komediowym, np. w filmach "Skarb" czy "Człowiek z M - 3". W przypadku "Nie ma róży bez ognia" dobrą zabawę gwarantują znakomita obsada i scenariusz autorstwa Stanisława Barei i Jacka Fedorowicza. W jednym z wywiadów Stanisław Bareja mówił, że film ten "jest popisem aktorskim Jacka Fedorowicza. Ten świetny aktor, wyjątkowo sprawny i bardzo ofiarny, całkowicie żył rolą, nie korzystając niemal, mimo ryzyka, z pomocy dublerów". "Nie ma róży bez ognia" zrealizowane zostało wyłącznie we wnętrzach naturalnych, bez dekoracji. Nawet kryształy, które w ataku furii tłucze bohater, były prawdziwymi, wybrakowanymi odrzutami produkcyjnymi. 20:00 KINO MISTRZÓW - VAN GOGH. U BRAM WIECZNOŚCI. (AT ETERNITY'S GATE) Dramat biograficzny, 106 min, Szwajcaria/Francja/Wielka Brytania/Irlandia/USA 2018 Reżyseria: Julian Schnabel Aktorzy: Willem Dafoe, Rupert Friend, Oscar Isaac, Madds Mikkelsen, Mathieu Amalric, Emmanuelle Seigner Filmowy portret holenderskiego malarza postimpresjonistycznego Vincenta van Gogha, który żył i tworzył w drugiej połowie XIX wieku. Zmarł mając zaledwie 37 lat. Nie był zbyt ceniony za życia, prawdziwą sławę zyskał dopiero po śmierci. Jego dzieła wywarły kolosalny wpływ na sztukę XX wieku. Dziś jest uważany za jednego z największych malarzy w historii świata, a jego jednym z najbardziej rozpoznawalnych obrazów są słynne Słoneczniki. W postać holenderskiego mistrza znakomicie wcielił się Willem Dafoe, znany m.in. z nominowanej do Oscara roli sierżanta Eliasa w "Plutonie" Olivera Stone'a oraz z "Mississipi w ogniu" Alana Parkera i "Ostatniego kuszenia Chrystusa" Martina Scorsese. Film Juliana Schnabla, amerykańskiego reżysera i scenarzysty, ale także artysty malarza i rzeźbiarza, to zmysłowa opowieść o najbardziej owocnym i zarazem najbardziej dramatycznym okresie życia Vincenta Van Gogha. Malarz szuka nowego miejsca do życia. Za namową przyjaciela opuszcza Paryż i wyjeżdża do Arles w Prowansji, gdzie zafascynowany grą światła i feerią barw w słońcu południa Francji zaczyna tworzyć wielkie dzieła, które później przejdą do historii. 22:25 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 1 (WOMEN MAKE FILM) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Cousins Twórcy serialu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie swoistej odrębności. 23:40 ALICJA W KRAINIE KOSZMARÓW Spektakl, 54 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Domalewski Zdjęcia: Bartosz Świniarski Muzyka: Marcin Nenko Aktorzy: Jowita Budnik, Anna Próchniak, Tomasz Dedek, Magdalena Schejbal, Filip Perkowski, Filip Pławiak Alicja to dziewczynka, która w drodze do szkoły została porwana, a następnie przez ponad siedem lat przetrzymywana przez swego oprawcę w piwnicy o powierzchni pięciu metrów kwadratowych. Kiedy przez przypadek udaje jej się uciec i odzyskać wolność, jest już dojrzałą, młodą dziewczyną. Alicja próbuje zacząć nowe życie i w tym punkcie rozpoczyna się akcja sztuki. Bulwersująca opinię publiczną historia Alicji staje się natychmiast łakomym kąskiem dla mass mediów, cennym medialnym produktem, na którym można nieźle zarobić. Sama Alicja wpada w ręce przedsiębiorczego agenta, sygnuje książkę opisującą jej dramat, jest bohaterką telewizyjnych i prasowych reportaży. Nawet rodzice Alicji próbują przede wszystkim zarobić na tragedii córki, twierdząc, że są przecież także ofiarami jej porwania, a nowo poznany chłopak, deklarując bezinteresowną przyjaźń, w istocie pragnie u jej boku zrobić medialną karierę. To wszystko sprawia, że Alicja popada w głęboką depresję. Nie rozumie świata, który ją otacza i do którego trafiła, odzyskując wolność. Dochodzi do niej absurdalna świadomość, że w gruncie rzeczy najbliżsi zazdroszczą jej tragedii, która ją spotkała, bo ta paradoksalnie uczyniła z niej bogatą i sławną osobę, co jest w otaczającym ją świecie wyznacznikiem szczęścia. 00:50 TERAZ ANIMACJE! - DŹWIĘKI MIĘDZY KORONAMI (SOUNDS BETWEEN THE CROWNS / ZVUKY SPOZA LUKY) Film animowany, 15 min, Czechy, 2020 Reżyseria: Filip Diviak Krótki film animowany. Wędrowny grajek zostaje wyrzucony z miasta przez królową zniesmaczoną jego oszpeconą twarzą. Muzyk znajduje schronienie w lesie.