TVP Dokument Środa, 08.02.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ŚWIATOWA UNIA ŻUBRÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Jest symbolem skutecznej ochrony przyrody i eksportową chlubą polskich przyrodników. Nasz kraj wręcz kojarzy się z żubrem. Ale - dodajmy: z żubrem w Puszczy Białowieskiej, bo tu, w ostatnim pierwotnym lesie Europy został ocalony od zagłady i przywrócony naturze. W ich cieniu pozostają żubry, sprowadzone w połowie minionego stulecia w Bieszczady. Mają niewielką przymieszkę krwi górskich, wymarłych już dziś żubrów kaukaskich. To zwierzęta naprawdę dzikie, których zresztą nikt tutaj nie zaprasza zbyt szerokim gestem do żłobu i nie oswaja. Nie mają, jak białowieskie, pokazowych wybiegów. Ich historia jest nie mniej ciekawa i równie pełna meandrów, jak tamtych. Zna ją dobrze, bo i prawie od początku czynnie się jej przypatruje prof. Kajetan Perzanowski. Traktuje zwierzęta nieledwie jak dalszych członków rodziny. Ale prace, zmierzające do odnowy górskiego stada żubrów wykraczają poza wszelką rodzinność, a nawet poza granicę państwa. Chodzi o stworzenie całego karpackiego państwa leśnych i zarazem górskich żubrów, sięgającego po Bałkany. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 29 NAJDALSZE ZAKĄTKI DAWNEJ POLSKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Gdzie sięgały wschodnie granice dawnej Rzeczpospolitej? Czy zostały jakieś ślady po wielkich wojnach z Turcją, Tatarami i Kozakami? Radek Kotarski rusza śladami miejsc znanych z Trylogii Henryka Sienkiewicza. Weryfikuje książkowe podania z faktycznymi wydarzeniami. Odwiedza także nieco mniej popularne miasta na dzisiejszej Ukrainie, w których jednak jak na dłoni widać fascynujące ślady polskiej historii. 07:05 NOTACJE - JERZY SCHEJBAL. RZECZ WYOBRAŹNI Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2016 Jerzy Ryszard Schejbal (rocznik 1946), aktor filmowy i teatralny, profesor sztuk teatralnych. W 1968 roku ukończył PWST w Krakowie. Jego żoną została aktorka Grażyna Kruk, z którą ma córkę Magdalenę Schejbal, także aktorkę. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 241 MAGURSKI PARK KRAJOBRAZOWY Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tomasz Bednarek penetruje objęty programem Natura 2000 Magurski Park Krajobrazowy położony na styku Karpat Wschodnich z Zachodnich. Tak czysta, nieruszona ludzką ręka przyroda to unikat na skalę kontynentu! 07:55 PODWODNY RAJ BORNEO - ZUPA Z PTASICH GNIAZD I PODWODNA PUSTYNIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:20 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Cykl reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresją na Ukrainę 08:35 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 2 MORZA PEŁNE ŚMIECI (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku drugim zastanowimy się, co można zrobić z plastikowymi śmieciami. Grozi nam to, że w roku 2050 nasze oceany przekształcą się w ogromne morze odpadów. Wtedy będzie w nich więcej plastikowych odpadów niż ryb, jeśli nie zrobimy nic z naszym szalejącym zużyciem plastiku. Plastikowe torby, kubki do kawy na wynos, sprzedaż wysyłkowa: szacuje się, że każdego roku na całym świecie powstaje 240 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych. Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, do szacowanej liczby 10 miliardów w połowie XXI wieku, liczba ta ponownie dramatycznie wzrośnie. Jeśli tworzywa sztuczne nie są poddawane recyklingowi ani spalane, ale pozostawione niedbale w środowisku, mogą spowodować ogromne szkody. Strumieniami i rzekami dostają się do morza, a tym samym do żołądków ptaków i ryb, by w końcu trafić na nasze talerze. Czy plastik można biologicznie zastąpić jako materiał? Czy robaki i bakterie mogą stać się skuteczną bronią w niszczeniu plastikowych odpadów? 09:35 WIELKI PACYFIK - OCEAN TAJEMNIC (2/5) (BIG PACIFIC. MYSTERIOUS. (2/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne i kultowe, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte stworzenia. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji - odkrywając potworność co do minuty; obcy intymności. Pacyfik, kraina cudów i tajemnic. Masowe wyjście na plażę. Mistrzowie morskiej nawigacji. Wyścig o przetrwanie i powrót z zaświatów. Zadziwiające arcydzieła natury i miejsca o niezwykłej sile przyciągania. Pytania bez odpowiedzi i nieodkryte dotąd skarby. Przed nami podróż w głąb tajemnic oceanu. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, kryjący wiele sekretów. 10:35 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 1 BALI (WORLD DISCOVERIES. EP. 1 BALI) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne, zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. Odwiedzimy: Bali, Kambodżę, Kostarykę, Gwadelupę, Istrię; Lofoten, Maderę, Peru, Rio de Janeiro, Sri Lankę, Tahiti, Laos. W odcinku pierwszym poznamy Bali. Spośród 13 667 wysp Indonezji Bali jest bez wątpienia najbardziej znaną. Znajduje się w pobliżu równika, jej rzeźbę terenu wyznacza łańcuch wulkaniczny. Pokryta zielenią tarasowych pól ryżowych, które karmią cztery miliony mieszkańców, Bali ze swoją kulturą i słodyczą życia zawsze była marzeniem podróżników. 11:35 MUZY ZA FABRYCZNĄ BRAMĄ Reportaż, 31 min, Polska, 1976 Autor: Lidia Kowalińska, Ryszard Stefanowicz Zdjęcia: Andrzej Bogusz, Janusz Pietrzykowski "Konfrontacja człowieka z nowoczesną techniką i technologią, relacje pomiędzy pracą i czasem wolnym, miejsce pracy w systemie wartości i dążeń współczesnego człowieka" - to ważna tematyka, jaka mieściła się w zakresie zainteresowań socjologów epoki gierkowskiej. Powołano specjalne komórki do rozwoju "kultury pracy", które miały podnieść kwalifikacje zawodowe pracowników, a także zwiększyć stopień przyswojenia naukowego światopoglądu i wdrożenia do prawdziwie obywatelskiej postawy człowieka. Rozwój kultury w zakładach pracy był jednym z głównych zadań środowisk komitetu kultury KW PZPR. Właśnie do realizacji tych postulatów były tworzone amatorskie zespoły artystyczne przy szczecińskich zakładach pracy czy robotnicze spotkania z ludźmi ze świata sztuki i kultury. Reporterska podróż poprzez szczecińskie fabryki ma ukazać humanizację życia w zakładach pracy. 12:15 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - ALEKSANDRA GÓRSKA Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:45 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - KRZYSZTOF JANCZAR Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 13:10 UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen popularności Wołodymyra Zełenskiego i w jaki sposób wykorzystuje on ogromny mandat społeczny. Czy pełnia władzy, przy słabości instytucji państwa, nie stanie się pokusą do autorytarnych rządów? Będzie to swoista anatomia sukcesu Sługi Narodu i konsekwencji (także międzynarodowych) skupienia władzy w rękach człowieka, który robi najbardziej spektakularną karierę polityczną w Europie. Wszystko w atrakcyjnej formie kina akcji. Bez patosu i nadęcia. 14:10 WIELKI PACYFIK - OCEAN NAMIĘTNOŚCI (3/5) (BIG PACIFIC. PASSIONATE. (3/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne i kultowe, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte stworzenia. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji - odkrywając potworność co do minuty; obcy intymności. Przetrwanie to cel wszystkich mieszkańców Pacyfiku. Różne gatunki osiągają go w różny sposób. Rozmnażają się w monogamicznych związkach bądź decyzją królowej. Mogą nawet zmieniać role płci. Część działa w świetle księżyca, a inne wolą promienie słońca. Niektóre poddają się zgubnemu zauroczeniu. Wszystko po to, by się rozmnażać. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, morze pełne namiętności. Wody u wybrzeży wyspy Guadalupe w Meksyku skrywają tajemnicę. Grupa badaczy przybywa, by ją wyjaśnić. Dotąd nikt nie widział kopulacji rekinów białych. Z najnowszych danych wynika, że dzieje się to właśnie tutaj. Poznamy też park morski God’s Pocket w Kanadzie. 15:05 DZIKA AUSTRALIA CZ. 3. KRÓLESTWO WOMBATÓW (WILD AUSTRALIA) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thoralf Grospitz, Jens Westphalen Dokument o Australii uważanej za kontynent licznych sprzeczności, niespodzianek i wyjątkowej przyrody. W trzeciej części poznamy wombaty tasmańskie i szerokogłowe. W przeszłości wombatom żyło się tu lepiej, nawet w czasie letnich upałów. Osadnicy z Europy przywieźli ze sobą nowe rośliny i zwierzęta, które szybko znalazły tu doskonałe warunki do rozwoju. Doprowadziło to m.in. do inwazji królików. Królik, nielegalny imigrant, wyjada miejscowe zasoby pożywienia, z których dotychczas korzystały australijskie wombaty. Dingo to dobrze znany mieszkaniec kontynentu. Ważące kilkanaście kilogramów dzikie psy to największe lądowe drapieżniki Australii. Mogą biec z prędkością do 65 kilometrów na godzinę. Bezwzględne dingo zaatakują niemal każde zwierzę. Te drapieżne istoty nie są jednak największym zagrożeniem dla wombatów. Surowy klimat południowej Australii ukształtowała jej geografia. Na obszarze Australii Południowej ciągnie się pasmo Gór Flindersa, mające ponad 400 kilometrów długości. Skały, które wypiętrzyły się 800 milionów lat temu, wznoszą się na wysokość ponad tysiąc metrów n.p.m. Naturalna zapora, długa jak Wielki Kanion Kolorado, zatrzymuje wilgotne powietrze morskie, przeobrażając okoliczną krainę w obszar o księżycowym krajobrazie. Od zachodu Ocean Indyjski uderza o klify, za którymi rozciągają się rozległe pustynie. Wapienne formacje na pustyni Pinakle pojawiają się i znikają, jakby były złudzeniem. Piasek nawiewany przez wiatr, uformował tu potężne wydmy, które z czasem przekształciły się w twardą skałę. Erozja odsłoniła tajemnicze wieże, utworzone prawdopodobnie przez ruch wody i związków mineralnych wokół korzeni roślin. Zachowały się dowody działalności rdzennych Australiczyków sprzed 6000 lat. Potem wydmy najwyraźniej znowu pochłonęły kamienne wieże, które ponownie wyłoniły się zaledwie kilkaset lat temu. Ponadto będziemy też mogli przyjrzeć się bliżej kakadu, pelikanom australijskim i gekonom. 16:05 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 3 ŻYWNOŚĆ JUTRA (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 50 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku trzecim zastanowimy się, jak wyżywić wszystkich żyjących na ziemi. W 2050 roku na ziemi będzie prawdopodobnie około 10 miliardów ludzi. Ale miliard ludzi już cierpi z głodu. Czy możemy nakarmić nawet 10 miliardów, czy grozi nam wojna żywnościowa? Nadmierna eksploatacja rolnictwa, którą praktykujemy od dziesięcioleci, wyczerpała glebę. Nasze spożycie mięsa wzrosło czterokrotnie w ciągu ostatnich 50 lat. A szczególnie hodowla zwierząt stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ aby uzyskać kilogram mięsa, zwierzę potrzebuje x - krotności ilości paszy, której z kolei brakuje w ludzkim łańcuchu pokarmowym. Z drugiej strony około jedna trzecia naszego jedzenia ląduje w śmietniku. W Niemczech wyrzuca się około dziesięciu milionów ton białka rocznie. W oceanach jest coraz mniej ryb. Gleby tracą żyzność, klimat się zmienia, zaczyna brakować wody. Jak możemy zapobiegać niedoborom żywności w przyszłości? Francuski chemik Herv This jest uważany za wynalazcę kuchni molekularnej. W ostatnich latach, na podstawie swoich doświadczeń, opracował nową teorię. Dziś nie zajmuje się już luksusem w dziedzinie żywności, ale tym, jak będziemy żywić ludzkość w przyszłości. 17:05 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 2 KAMBODŻA (WORLD DISCOVERIES. EP. 2 CAMBODGE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. Odcinek drugi to odkrywanie Kambodży. Widziane z samolotu Królestwo Kambodży wygląda jak wielka szachownica pól ryżowych, poprzecinanych palmami cukrowymi, które stały się symbolem kraju. Posiada również wiele niezwykłych stanowisk archeologicznych, takich jak Angkor i jego słynna świątynia Angkor Wat, która pojawia się w centrum flagi Kambodży. Kambodża, rozdarta ponad dwudziestoletnimi konfliktami i kolejnymi wojnami, odbudowała się z niezwykłą dynamiką. Z wyjątkowym dziedzictwem kulturowym, stabilnością polityczną i wzrostem, jej przyszłość wydaje się być na dobrej drodze. 18:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - BARBARA STANWYCK I ROBERT TAYLOR (ICONIC COUPLES BARBARA STANWYCK & ROBERT TAYLOR EP. 1) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini-seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych, kultowych par artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy'ego, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami pierwszego odcinka będą Barbara Stanwyck i Robert Tylor. Dowiemy się jak osierocona Ruby zamieniła się w Barbarę Stanwyck i jak Robert Taylor po raz pierwszy pojawił się w Broadway Melody, a potem stali się parą. Rozwiedli się w 1950 roku, zagrali wspólnie w kilku filmach. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NORMANDIA - KRAINA OBFITOŚCI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Normandia. 20:55 ŻWIRKO I WIGURA. 15 DNI CHWAŁY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Kloc Bogata w unikatowe materiały archiwalne opowieść o wielkim zwycięstwie i tragicznej śmierci pilota Franciszka Żwirki i konstruktora samolotu Stanisława Wigury. Ich wygrana w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge International de Turisme w 1932 roku (29 lat po pierwszym locie braci Wright), była sukcesem, który wzbudził w Polsce ogromny entuzjazm. Niestety, obaj zginęli zaledwie 15 dni później w katastrofie pod Cierlickiem (na Śląsku Cieszyńskim). Bohaterami tej opowieści są legendarni pionierzy polskiego lotnictwa. Aby rozwijać swoją pasję często ryzykują. Porucznik Franciszek Żwirko jest brawurowym i obdarzonym wielką fantazją pilotem. Stanisław Wigura to młody, zdolny inżynier, który już podczas studiów na Politechnice Warszawskiej, mimo braku środków i odpowiedniego zaplecza, wraz z kolegami zaczął budować pierwsze samoloty (RWD). 22:00 SIERŻANT Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Zasępa Film dokumentalny przedstawia historię sierżanta Armii Stanów Zjednoczonych, Coreya Specka, walczącego na wojennym froncie w Afganistanie. W 2009 roku sierżant Speck bohatersko uratował przed śmiercią polskiego żołnierza, Marcina Kulasa, który został ranny podczas wymiany ognia z talibskimi oddziałami. 23:20 NIEPARZYŚCI - ODC. 5 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Magda intensywnie przygotowuje się do finału wyborów Miss Lubania. A Krzysztof po konkursie na prezentera radiowego postanawia zwrócić się o pomoc logopedy. W biurze matrymonialnym zjawia się nowy klient - Tadeusz. Jest wdowcem z dwójką dzieci. Bardzo źle znosi samotność. Pragnie znaleźć żonę - przyjaciółkę. Kasia, dwudziestotrzyletnia ekspedientka i zarazem studentka marketingu, jest w rozterce. Dziewczyna wprawdzie nie szuka partnera przez biuro matrymonialne, lecz jej oferta dotarła jednak przez Internet do klienta wrocławskiego biura, Marka z Chicago. Teraz zastanawia się, czy czekać na zainteresowanego nią Marka, czy spotkać się z kimś innym. Sebastian, najmłodszy synek Joli, rozchorował się i trzeba go odwieźć do szpitala. Tymczasem w kontaktach Joli z Krzysztofem następuje nieoczekiwany zwrot. 23:55 MIEJSCE ZBRODNI Reportaż, 12 min, Polska, 1982 Scenariusz: Grażyna Świsulska - Pieczuro Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Materiał poświęcony zwyczajowi stawiania krzyży pokutnych przez sprawców morderstw na miejscu zbrodni. Program rozpoczyna się od opowieści o jednym z morderstw, zilustrowanej rycinami. Na miejscu znajdują się dwa krzyże pokutne. Tradycja stawiania kamiennych krzyży narodziła się ok. XIII wieku. Stawiane były przez zabójcę na miejscu zbrodni. Fakt ten uwalniał całkowicie mordercę od winy i kary. Praktykowano to w wiekach XIV - XVI. Z chwilą wprowadzenia przez cesarza Karola V pierwszego kodeksu karnego, zabójca był już pozbawiany wolności. Nie położyło to jednak kresu tradycji stawiania krzyży pokutnych, były one jednak wówczas stawiane często przez rodziny poszkodowanych na pamiątkę tego tragicznego wydarzenia. Sam proces postawienia krzyża opierał się na tzw. porozumieniu, które zawierano między zabójcą, a bliskimi ofiary i warunkował rozmiar samego krzyża, jego materiału oraz datę jego postawienia w określonym miejscu, a umowy dokonywano w obecności przedstawicieli włodarzy danej gminy lub osób kościelnych. Sam fakt postawienia krzyża nie kończył obowiązków, które spływały na mordercę. Musiał on bowiem utrzymywać dzieci swojej ofiary, wypłacić wdowie pieniężny ekwiwalent, a także ponosić wiele innych kosztów, m.in. na rzecz Kościoła. W materiale zdjęcia licznych krzyży pokutnych na terenie Polski, których w całym kraju jest blisko 400. Są specyfiką głównie Dolnego Śląska. Bywa, że otaczane są kultem przez lokalną społeczność. Ciekawostką jest fakt wyrycia na większości z nich narzędzia zbrodni. 00:15 NOTACJE - HALINA FRĄCKOWIAK. KOCHAM MUZYKĘ Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2017 Halina Frąckowiak (rocznik 1947), jedna z najbardziej znanych polskich piosenkarek. Opowiada o swoim scenicznym życiu, o sukcesach, porażkach, drodze do osiągnięcia kariery. Mówi również o filozofii swojego życia. Kompozytorka i autorka tekstów. Debiutowała w 1963 r. na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie. Śpiewała w zespołach: Tony, Takty, Tarpany, Czerwono - Czarni, Grupa ABC, Drumlersi. Piosenki, które wykonywała stawały się największymi przebojami: "Napisz, proszę", "Anna już tu nie mieszka", "Dancing Queen", "Bądź gotowy dziś do drogi", "Jak pięknie, by mogło być", "Papierowy księżyc". Zdobyła wiele nagród podczas Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu. Brała udział w zagranicznych festiwalach muzycznych. Laureatka nagrody Złoty Mikrofon Polsko - Amerykańskiej Agencji Artystycznej. 00:30 KOBUSZ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Autor: Tadeusz Pikulski Aż trudno uwierzyć, ze Jan Kobuszewski, zwany przez niektórych, z racji wzrostu, "Longinusem Polskiej Estrady", przed laty sądził, że nie nadaje się do ról komediowych i występów w kabarecie. Swoją przyszłość wiązał z postaciami czarnych charakterów. Na szczęście, stało się inaczej: bawi nas do dziś. Spotykamy się z nim w sytuacji niecodziennej: w lesie, na Mazurach, gdzie od kilkudziesięciu lat spędza wakacje. Przy grillu opowiada o swojej karierze, przygodach z kabaretami, występach w telewizji. Jego wspomnienia ilustrują liczne materiały archiwalne, pokazujące jak rozśmieszał nas na wiele sposobów. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:05 MARIA KUNCEWICZOWA - WSPOMNIENIA O LUDZIACH, KSIĄŻKACH I ZDARZENIACH Film dokumentalny, 68 min, Polska, 1987 Reżyseria: Ludwik Perski Scenariusz: Ludwik Perski, Włodzimierz Stępiński Nieżyjąca już znana pisarka, eseistka i tłumaczka literatury angielskiej oraz rosyjskiej, autorka m. in. powieści "Cudzoziemka", "Klucze", "Zmowa nieobecnych", "Gaj oliwny", "Tristan 1946", zbiorów opowiadań "Dwa księżyce" oraz "W domu i w Polsce", szkiców "Dyliżans warszawski" czy "Don Kichote i niańki", wspomina swe życie, ludzi, którzy wywarli na nią szczególny wpływ, swe książki i okoliczności ich powstania, źródła inspiracji i tajemnice warsztatu literackiego. 03:20 KARAIMI - GINĄCY NARÓD Film dokumentalny, 40 min, Polska, 1994 Scenariusz i reżyseria: Włodzimierz Szpak Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Film dokumentalny przedstawiający historię, obyczaje i współczesne życie ginącego narodu karaimskiego. Zdjęcia realizowano m. in. na Krymie (Bachczysaraj, Czufut - Kale) i na Litwie (Troki, Wilno).