TVP Kultura Wtorek, 07.02.2023 08:15 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - DACHY OPIEKUŃCZE Magazyn, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Wykonawcy: Bogna Świątkowska (prowadząca), Jarosław Trybuś (prowadzący) W odcinku podejmiemy trudny temat architektury w służbie zdrowia i tej, która ma odpowiadać na potrzeby ludzi starszych i niepełnosprawnych. Na dłużej zatrzymamy się przy temacie architektury "silver tsunami", czyli związanej z procesem szybkiego starzenia się społeczeństwa. Sprawdzimy, dlaczego taka architektura wciąż nie powstaje w Polsce i czy ma szansę powstać. Pokażemy też rzadki, w zalewie banalnych inwestycji z tej dziedziny, przykład dobrej realizacji na potrzeby hotelarstwa. W odcinku: - Pawilon sanatoryjny "Jesienna Rezydencja" w Nałęczowie (Biuro Architektoniczne Stelmach i Partnerzy) - Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Akademii Medycznej w Gdańsku (ARCH - DECO) - TBS dla seniorów w Stargardzie (DOMINO Grupa Architektoniczna) - Hotel Puro w Poznaniu (ASW Architekci) - Warszawski Szpital dla Dzieci (Chmielewski Skała Architekci) 09:00 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ALEKSANDER GIERYMSKI Magazyn, 6 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Anna Lewandowska Aleksander Gierymski namalował "Żydówkę z pomarańczami", zwaną także "Pomarańczarką", około 1881 r. w Warszawie. Obraz olejny przedstawia starą kobietę, uliczną handlarkę, opartą plecami o balustradę na tle zamglonej, odległej panoramy Warszawy w rejonie Uniwersytetu Warszawskiego, z charakterystycznymi wieżami kościoła Świętego Krzyża oraz bryłą Pałacu Kazimierzowskiego. Kobieta, zajęta robieniem na drutach, ma przewieszone dwa wiklinowe kosze z pomarańczami. "Żydówka z pomarańczami" pierwotnie znajdowała się w posiadaniu rodziny Szlenkierów. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie została zakupiona w 1928 r. Obraz został zrabowany przez Niemców prawdopodobnie w 1944 r. po upadku Powstania Warszawskiego. Od 1945 r. dzieło wymieniane było w kolejnych publikacjach prezentujących dobra kultury wywiezione z Polski podczas II wojny światowej. (culture.pl) 09:20 GANGSTERZY I FILANTROPI Komedia sensacyjna, 85 min, Polska 1963 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski Zdjęcia: Jerzy Lipman Aktorzy: Wiesław Michnikowski, Gustaw Holoubek, Mirosław Majchrowski, Wojciech Majewski, Jacek i Janusz Hahnowie, Kazimierz Opaliński, Hanna Bielicka, Magda Celówna, Barbara Modelska, Mieczysław Pawlikowski i inni W więziennej karetce spotykają się oskarżeni w dwóch sprawach. Pierwsi to grupa gangsterów pod wodzą niejakiego "Profesora" - przydomek zawdzięcza niezwykłej elegancji i nieprzeciętnej inteligencji. Obmyślił genialny plan napadu na furgonetkę przewożącą pieniądze do banku. Szczegóły opracował na ruchomych makietach, grupa wielokrotnie ćwiczyła swoje zadania, a każdy z jej członków miał przygotowane murowane alibi. Niestety, pewne nieprzewidziane przypadki sprawiły, że ucieczka z miejsca rabunku nie powiodła się. Oskarżonym w drugiej sprawie jest Anastazy Kowalski, który stał się przestępcą mimo woli. Gdy wymówiono mu pracę w laboratorium chemicznym, zrezygnowany udał się do baru na tzw. jednego. Przez przypadek położył na stole alkoholomierz. Personel, sądząc iż Kowalski jest kontrolerem PIH - u, momentalnie zmienił swój stosunek do klientów, bohater znalazł w swojej gazecie banknot pięćsetzłotowy. Początkowo zaskoczony, szybko doszedł do wniosku, że manewr ten może powtórzyć i w innych lokalach. "Gangsterzy i filantropi" to debiut fabularny Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, którzy dotąd znani byli jako para dokumentalistów. Wiele z ich filmów np. "Karuzela łowicka", "Typy na dziś", "Dwa oblicza Boga", odniosło sukcesy na międzynarodowych festiwalach. Ich wieloletnie doświadczenia w "zapisywaniu" rzeczywistości widoczne są także w "Gangsterach i filantropach". Ponad połowa filmu zrealizowana została w plenerach - na ulicach Warszawy i w stołecznych lokalach, dzięki czemu film jest osadzony w konkretnej rzeczywistości. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 13 NIESPOKOJNA GRANICA. ROK 1939 Serial historyczny, 76 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Piotr Skiba, Zbigniew Zaniewski, Daniel Kozakiewicz, Krzysztof Stroiński, Jacek Milczanowski, Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Forysiak, Tomasz Zaliwski, Czesław Stopka, Jan Frycz, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Lidia Bienias Nadchodzi rok 1939. Bolek pracuje w fabryce maszyn górniczych, gdzie coraz śmielej poczynają sobie bojówki nazistowskie. Nawet ludowa zabawa, zorganizowana przez harcerzy z okazji święta 3 maja, staje się dla Niemców pretekstem do awantury między Polakami a prohitlerowsko nastawioną młodzieżą niemiecką. Krysia - mimo że jest narzeczoną Bolka - spotyka się też z Willim, synem Jerzego. Gustek, parający się szmuglem, pomaga nielegalnie przekraczać granicę Niemcom szerzącym dywersję. Zygmunt - młodszy syn Tomasza poznaje Wisię - pielęgniarkę ze szpitala. Między młodymi rodzi się uczucie. Tymczasem starzejący się coraz wyraźniej dziadek Stanik duże nadzieje wiąże z trzynastoletnim Zbyszkiem, ulubieńcem całej rodziny Pasterników. 12:30 OSTATNIA GÓRA Film dokumentalny, 82 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dariusz Załuski Scenariusz: Anna Maria Filipow, Dariusz Załuski Muzyka: Maja Pietraszewska - Koper Film dokumentalny o dramatycznych losach narodowej, zimowej wyprawy na K2. Zdobycie K2 zimą to jedno z największych wyzwań współczesnego himalaizmu sportowego. Główną trudnością we wspinaczce zimowej na ośmiotysięczniki są silne huraganowe wiatry wiejące ze średnią prędkością 120 km/h, które mogą dochodzić nawet do 180 km/h. W czasie sezonu zimowego mają miejsce średnio 2 - 3 kilkunastogodzinne tzw. okna wiatrowe, kiedy siła wiatru jest mniejsza niż 60km/h. W takich momentach z obozów szturmowych położonych powyżej 7000 m możliwe są ataki na szczyt. By zmieścić się czasowo w oknie wiatrowym, tempo wspinaczki w górę i powrotu musi być niezwykle szybkie. O sukcesie decyduje wytrzymałość i siła himalaistów. Dodatkowym problemem są temperatury, które spadają do 50 stopni C. Zimą też znacznie rosną trudności techniczne. Z powodu silnych wiatrów i niskich temperatur brak jest śniegu, a stoki góry pokryte są z reguły szklistym lodem. Polacy przez kilkadziesiąt dni starali się osiągnąć cel, jednak zła pogoda i wiele innych zdarzeń uniemożliwiły osiągnięcie celu. Kierownik wyprawy Krzysztof Wielicki podjął decyzję o zakończeniu wyprawy i 19 marca 2018 roku, po 80 dniach trwania Zimowej Narodowej Wyprawy na K2, himalaiści powrócili do kraju. Film jest kroniką dramatycznych i zapierających dech w piersiach zdarzeń, które miały miejsce podczas tej wyprawy. 14:10 FACHOWIEC Dramat, 107 min, Polska 1983 Reżyseria: Krzysztof Gruber Scenariusz: Michał Komar na motywach powieści Wacława Berenta Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Aktorzy: Cezary Morawski, Jerzy Bończak, Marek Frąckowiak, Jacek Kałucki, Gustaw Lutkiewicz, Emil Karewicz, Henryk Machalica, Zygmunt Maciejewski, Bronisław Pawlik, Małgorzata Pieczyńska, Włodzimierz Witt, Piotr Tabor, Włodzimierz Bednarski, Janusz Bylczyński, Witold Dębicki Krzysztof Gruber ukończył studia w Moskwie w 1973 roku. Był asystentem i drugim reżyserem w ekipie Jerzego Antczaka przy realizacji "Nocy i dni". Współpracował również m. in. z Janem Łomnickim ("Ocalić miasto"), Witoldem Leszczyńskim ("Konopielka"), Krzysztofem Zanussim ("Rok spokojnego słońca"), Stanisławem Bareją ("Alternatywy 4)."Fachowiec" jest pierwszym samodzielnym filmem reżysera, przyszłego twórcy"Grety", "Wcześnie urodzonych","Sali nr 6","Pana W"oraz trzyodcinkowego serialu"Żywot człowieka rozbrojonego". Akcja filmu rozgrywa się na przełomie XIX i XX wieku. Bohater, Kazimierz Zaliwski pochodzi z rodziny inteligenckiej, ukończył gimnazjum, zna dwa języki. Zdolny chłopak poprzestaje jednak na maturze, rezygnując z dalszego kształcenia. Zakochuje się bowiem w pięknej dziewczynie, córce majstra z pewnej fabryki. Pragnąc zbliżyć się do wybranki swego serca, przyjmuje posadę ślusarza na wydziale, gdzie zatrudniony jest jej ojciec. Zaliwski coraz bardziej różni się od swych dawnych kolegów, nie potrafi odnaleźć się w środowisku młodzieży gimnazjalnej i akademickiej. Tymczasem piękna Helena, dla której gotów jest do największych poświęceń, woli towarzystwo studentów niż prostego robotnika. Na domiar złego, w związku z redukcją etatów Zaliwski traci pracę w fabryce. Opuszczony przez wszystkich, rozgoryczony kieruje swój gniew przeciwko studentowi Zaniczowi, którego Helena faworyzuje najbardziej. Wreszcie załamany niepowodzeniami usiłuje targnąć się na swoje życie. 24:00 MŁODA POLSKA - BLISCY Dramat, 13 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zofia Kowalewska Scenariusz: Zofia Kowalewska Zdjęcia: Tomasz Wierzbicki Aktorzy: Ewa Kaim, Łukasz Simlat, Marianna Kowalewska, Julia Szczepańska Krótki film fabularny. Olga samotnie wychowuje dwie dorastające córki. Gdy jedna z nich trafia nagle do szpitala, Olga mierzy się nie tylko z chorobą dziecka - jest zmuszona spotkać się z byłym mężem, z którym od lat nie utrzymuje kontaktu. Próby uzyskania informacji o stanie zdrowia córki czy wspólna rodzinna gra ujawniają wzajemne pretensje byłych małżonków. Wraz z pogarszającym się stanem zdrowia małej, napięcie między członkami rodziny rośnie, prowadząc do nieoczekiwanego finału. Zrealizowana z czułością wobec bohaterów opowieść o dramatycznym doświadczeniu, które daje szansę przekroczyć dawne urazy i stać się na nowo rodziną. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl) 00:30 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - SEKRET JEJ OCZU (EL SECRETO DE SUS OJOS) Dramat kryminalny, 124 min, Argentyna/Hiszpania 2009 Scenariusz na podstawie powieści Eduardo Sacheri i reżyseria: Juan Jose Campanella Aktorzy: Ricardo Darin, Soledad Villamil, Pablo Rago, Javier Godino, Guillermo Francella "Sekret jej oczu" odniósł sukces kasowy i komercyjny, został świetnie przyjęty przez międzynarodową krytykę, w tym także w Stanach Zjednoczonych, czego dowodem jest Oscar 2010 w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Rok wcześniej zdobył prestiżową nagrodę Goya Award (hiszpański Oscar). Spośród krajów Ameryki Łacińskiej to właśnie Argentyna jako pierwsza może się poszczycić dwiema oscarowymi statuetkami (za "Wersję oficjalną" i wspomniany już "Sekret jej oczu"). Twórcą filmu jest Juan J. Campanella (rocznik 1959), argentyński reżyser telewizyjny i kinowy, który w 2006 roku przyjął obywatelstwo hiszpańskie. Absolwent szkoły filmowej w Nowym Jorku, ma w swym artystycznym dossier także produkcje zrealizowane w Ameryce, m.in. reżyserował niektóre odcinki popularnych seriali "Dr House" i "Prawo i bezprawie". "Sekret jej oczu" - to smutna refleksja na temat sytuacji politycznej w reżimowej Argentynie lat 70. , kiedy to krajem rządziła wojskowa junta. Podstawową warstwę filmu tworzą dramatyczne wydarzenia, które miały wtedy miejsce. Po latach wraca do nich główny bohater Benjamin Esposito, który jest na emeryturze i nadmiar wolnego czasu postanawia wykorzstać twórczo, pisząc wspomnieniową książkę. Rozpamiętuje różne sytuacje związane z kryminalną sprawą z tamtego okresu, która do dziś nie daje mu spokoju. Podejmuje kolejną już próbę przelania na papier kłębiących się myśli o strasznej zbrodni - 21 czerwca 1974 roku. Ricardo Morales jadł śniadanie z Lilianą Colotto po raz ostatni. Pamiętał każdy szczegół tego ranka przez resztę życia. Planowali pierwsze wspólne wakacje... Zapisana kartka jednak znowu ląduje w koszu do śmieci. Powrót do tamtej mrocznej sprawy wiele kosztuje Esposito i wiele zmienia w jego życiu. Roztrząsanie kryminalnej intrygi dokonuje się na tle miłosnych rozterek bohatera. Akcja została usytuowana w dwóch płaszczyznach czasowych, w przeszłości - kiedy Esposito prowadził śledztwo - i w teraźniejszości. Benjamin Esposito całe swoje życie zawodowe przepracował w argentyńskim sądownictwie. Po przejściu na zasłużoną emeryturę próbuje pisać, odwiedza też starą pracę, a przede wszystkim Irene Menendez - Hastings, z którą od lat łączy go zażyła przyjaźń. Od początku znajomości Esposito jest pod dużym wrażeniem pięknej sędzi. Dzieli się z nią swoimi planami napisania powieści o zbrodni sprzed ponad 20 lat, której okoliczności nigdy nie ujrzały światła dziennego. Za punkt honoru stawia sobie wyjaśnienie sprawy gwałtu i mordu Liliany Colotto. Esposito wspomina moment, kiedy przedstawiono mu Irene jako nową kierowniczkę wydziału, a on miał być jej zastępcą. Zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia, a tłumione przez lata wielkie uczucie do sędzi przetrwało do dziś, choć ona ma męża i dzieci. Właśnie wtedy Benjamin Esposito został przydzielony do sprawy brutalnego morderstwa Liliany Colotto. W piękny czerwcowy poranek 1974 roku młoda kobieta została zaatakowana przez nieznanego sprawcę w swoim domu. Esposito obiecał wtedy mężowi ofiary, Ricardo, że nie spocznie, dopóki sprawca nie zostanie skazany na śmierć za swój czyn. Oto widz jest świadkiem toczącego się dochodzenia, które prowadzi Esposito wraz ze swym asystentem i kolegą Pablo Sandovalem, mającym poważne problemy z alkoholem. Benjamin nieraz wyciąga przyjaciela z kłopotów. Nad wyjaśnieniem ponurej zbrodni pracuje z nimi także Irene.Tymczasem ich rywal Romano z drugiego wydziału doprowadza do zakończenia śledztwa, wskazując winnych. Jego podwładni siłą wymuszają na dwóch robotnikach, 35 - letnim Jacinto Caceresie i 34 - letnim Juanie Roblesie, przyznanie się do winy. Kiedy Esposito odwiedza ich w więzieniu, są w opłakanym stanie. Stara się zrobić wszystko, by ich wypuszczono na wolność i z jeszcze większą energią zabiera się do wyjawienia prawdy. Rozmowa z mężem zamordowanej kobiety i przegląd ich rodzinnych albumów ze zdjęciami, naprowadzają go na trop młodego mężczyzny, Isidoro Gomeza z Chivilcoy, rodzinnego miasta Liliany. Choć Irene sceptycznie podchodzi do tego wątku, Esposito już nie ma wątpliwości, kto zabił. Dalsze śledztwo wykazuje, że Isidoro do niedawna przebywał w Buenos Aires, ale opuścił nagle swoje mieszkanie i porzucił pracę, nie zgłaszając się nawet po wypłątę. Sandoval i Esposito jadą razem do Chivilcoy i obserwują dom matki podejrzanego. Kiedy starsza pani wychodzi, Benjamin włamuje się do jej mieszkania, z którego wykrada listy pisane przez Isidoro. Na wieść o ich samowolnej akcji, rozwścieczony szef zamyka sprawę. Upór i determinacja Esposito, zostają w końcu nagrodzone. Po roku śledztwo zostaje wznowione, dzięki pomocy Irene. Sandoval i Benjamin dopadają wreszcie drania, który zostaje zdemaskowany. Ale wkrótce okazuje się, że w wyniku zaskakujących układów osadzony w więzieniu Isidoro Gomez zostaje ułaskawiony. 04:35 KIM PAN JEST, PANIE SZULKIN Reportaż, 40 min, Polska, 1994 Scenariusz: Katarzyna Kotula, Urszula Sochacka Zdjęcia: Jacek Knop Monograficzny portret Piotra Szulkina, reżysera średniego pokolenia, pedagoga Łódzkiej Szkoły Filmowej. W programie wypowiedzi Piotra Szulkina, jego najbliższych współpracowników i przyjaciół. Ilustację stanowią fragmenty filmów fabularnych, dokumentalnych i etiud.