TVP Kultura Czwartek, 09.02.2023 07:40 NIEDZIELA Z... TAJEMNICZĄ DZIEWCZYNĄ Dysk./wywiad/debata, 42 min, Polska, 2020 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka(Prowadzący) Kolejny odcinek cyklicznego programu "Niedziela z..." poświęcony jest aktorce teatralnej i filmowej, artystce kabaretowej i estradowej Kalinie Jędrusik. Uwielbiana i znienawidzona. Ikona nie tylko kina i sceny, ale przede wszystkim szklanego ekranu. Artystka, która w szarym PRL - u stała się symbolem otwartości i prowokacji. Gdyby dziś żyła, popularne portale plotkarskie prześcigałyby się w publikacjach kolejnych kontrowersji na jej temat. Ci, co ją znali, twierdzą, że była jedyna w swoim rodzaju - kolorowa i nietuzinkowa. 08:35 ŚWIAT CYRKU (CIRCUS WORLD) Melodramat, 131 min, USA 1964 Reżyseria: Henry Hathaway Scenariusz: Ben Hecht, Julian Halevy, James Edward Grant Aktorzy: John Wayne, Claudia Cardinale, Rita Hayworth, Lloyd Nolan, Richard Conte, John Smith i inni W filmie Henry'ego Hathawaya ("Niagara", "Złoto Alaski") zwracają uwagę przede wszystkim spektakularne popisy cyrkowe, gwiazdorska obsada i bez wątpienia zdjęcia Jacka Hildyarda (zdobywca Oscara za "Most na rzece Kwai"). Rozgrywająca się w europejskiej scenerii, w świecie cyrkowców, opowieść o miłości, wierności i zerwanych więzach rodzinnych sięga korzeniami do odległej przeszłości bohaterów, ale - jak przystało na hollywoodzką produkcję tamtych czasów - wszystko zakończy się szczęśliwie. Choć dramatyczne wydarzenia rozegrały się przed 14 laty, właściciel cyrku, Matt Masters (John Wayne), nie może o nich zapomnieć. Zginął wówczas - spadając z wysokości - akrobata Alfredo, a jego żona, również artystka cyrkowa, zniknęła po tej tragedii, nie dając więcej znaku życia. W środowisku szeptano, że nie był to tragiczny wypadek lecz samobójstwo. Lili Alfredo (Rita Hayworth) miała romans z Mattem, a jej mąż, nie mogąc pogodzić się ze zdradą, wolał zginąć. Osieroconą Toni Alfredo przygarnął Masters i przez te lata wychowywał jak własną córkę, dając jej miłość i poczucie bezpieczeństwa . Toni (Claudia Cardinale w swoim piątym anglojęzycznym filmie) wyrosła na urodziwą pannę oddaną Mattowi i cyrkowej trupie. Chcąc ratować podupadający finansowo cyrk, Matt Masters postanawia wyruszyć na wielkie tournee po Europie. W głębi duszy ma nadzieję, że odnajdzie za oceanem ukochaną Lili, za którą wciąż bardzo tęskni. Ukrywa jednak swój prawdziwy cel podróży, opłacając nawet sowicie milczenie reportera miejscowego brukowca, który już zwęszył sensację, wyobrażając sobie krzykliwy nagłówek na pierwszej stronie: "Słynna artystka Lili Alfredo po 14 latach wychodzi z ukrycia". Gdy statek dobija do portu w Barcelonie, podczas powitalnego pokazu cyrkowego dochodzi do dramatycznych wydarzeń. Napierający tłum gapiów powoduje przechylenie się statku, wybucha pożar, ludzie uciekają w panice. Na szczęście, nikt nie ginie, ale ucierpiały cyrkowe zwierzęta, a sprzęt został kompletnie zrujnowany. Matt nie załamuje się pierwszym niepowodzeniem i już planuje kolejny etap zagranicznego tournee. Z Hiszpanii rusza na podbój Francji, a towarzyszą mu wierni druhowie: Toni, jej chłopak Steve McCabe i Cap Carson. Widowiskowy spektakl z kowbojami na koniach i sceną napadu na dyliżans, zorganizowany na Polach Elizejskich, podbija serca paryżan. Następnego dnia gazety rozpisują się o wielkim show amerykańskiej trupy cyrkowej, natychmiast sypią się nowe propozycje. Toni wbrew woli swego przybranego ojca zaczyna intensywnie ćwiczyć, marząc o karierze akrobatki. Matt nie chce jednak, by dziewczyna poszła w ślady matki i spędziła całe życie na tułaczce w cyrkowej trupie. Tymczasem długo oczekiwane spotkanie z Lili staje się coraz bardziej realne. Matt dowiaduje się od cyrkowca Aldo Alfredo, brata zmarłego tragicznie męża Lili, że kobieta być może przebywa w Hamburgu. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 15 WYCIECZKA W NIEDZIELĘ. ROK 1941 Serial historyczny, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Jacek Milczanowski, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Eugeniusz Kujawski Czerwiec 1941 roku. Stanik po operacji leży w szpitalu, opiekuje się nim Wisia. Rekonwalescent musi jednak opuścić lecznicę, gdyż Wehrmacht rozkazuje zwolnić łóżka dla rannych hitlerowców. Tymczasem Zygmunt współpracuje z doktorem Kulickim w dostarczeniu specyfiku powodującego długotrwałą chorobę u Ślązaków, którzy nie chcą służyć w niemieckim wojsku. Pomaga mu w tym Gustek. W upalną niedzielę Zygmunt, będąc z Wisią na wycieczce za miastem, widzi śmierć więźnia, który podjął próbę ucieczki z transportu jadącego do Oświęcimia. Hitlerowcy nakazują dwojgu młodym wykopać grób dla niedoszłego zbiega. Po powrocie do domu Wisia długo nie może dojść do siebie. 12:30 MARZYCIELKI MIAST (REVEUSES DE VILLES / CITY DREAMERS) Film dokumentalny, 77 min, Kanada, 2018 Reżyseria: Joseph Hillel Phyllis Lambert, Blanche Lemco van Ginkel, Cornelia Hahn Oberlander oraz Denise Scott Brown to inspirujące kobiety - pionierki, które kształtowały myślenie o współczesnej urbanistyce: architektki, planistki, pedagożki, kuratorki oraz aktywistki, współpracujące z największymi nazwiskami architektury, jak Mies van der Rohe, Le Corbusier, Louis Kahn czy Robert Venturi. Projektowały w Ameryce Północnej i Europie. Każda z nich jest nadal aktywna, choć średnia wieku tych pań to 90 lat! Wciąż łączy je podobna wizja nowoczesnego miasta, w pełni zintegrowanego z przyrodą i człowiekiem. Phyllis Lambert stoi za konstrukcją wieżowca Seagram Building w Nowym Jorku i była fundatorką Canadian Centre for Architecture and Heritage w Montrealu. Dzięki wysiłkom Blanche Lemco van Ginkel i jej męża udało się ochronić starą cześć Monrealu przed budową autostrady. Cornelia Hahn Oberlander znalazła nowy sposób wykorzystania miejskich zielonych przestrzeni, a także zielonych dachów w kilku metropoliach. Z kolei Denise Scott Brown wraz z mężem Robertem Venturim zrewolucjonizowali myślenie o współczesnej architekturze i miejskim dziedzictwie. Te kobiety łączy jedno: wizja miasta inkluzyjnego i otwartego na potrzeby człowieka. 14:15 AWANTURA O BASIĘ Film dla młodych widzów, 104 min, Polska 1995 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz wg powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski, Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Wykonawcy: Katarzyna Kowalska Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Agata Marciniak, Maria Kaniewska, Piotr Fronczewski, Andrzej Szczepkowski, Olgierd Łukaszewicz, Maria Gładkowska, Jan Jankowski, Gustaw Holoubek, Igor Śmiałkowski, Jerzy Zelnik, Anna Seniuk, Halina Winiarska, Hanna Śleszyńska, Marek Cichucki Film Kazimierza Tarnasa to druga, nieco uwspółcześniona i swobodniejsza adaptacja bestsellerowej powieści Kornela Makuszyńskiego - po klasycznej ekranizacji Marii Kaniewskiej z 1951 r. Basia Bzowska jest już piętnastoletnią dziewczyną - nieco szaloną, ale o złotym sercu i pogodnym usposobieniu. Wiedzie wspaniałe, beztroskie życie w domu państwa Olszowskich. Przypadkiem, od zazdrosnej koleżanki dowiaduje się, że była "znajdą" i z litości została przygarnięta przez swoich opiekunów. Basia postanawia dociec prawdy o swej przeszłości. Dowiaduje się o śmierci matki i tragedii ojca, wybitnego uczonego, który zaginął podczas wyprawy w Andy. Słynny geograf, profesor Somer, wręcza dziewczynce fotografię swego ukochanego ucznia, Adama Bzowskiego. Wpatrując się w zdjęcie ojca, którego nie pamięta, Basia utwierdza się w przekonaniu, że jej ojczulek żyje, mimo oficjalnych komunikatów o śmierci członków ekspedycji. Energiczna piętnastolatka zamierza zorganizować wyprawę w Andy, a realizację planu umożliwia jej świeżo otrzymany spadek. Francuz Gaston, jedyny ocalały uczestnik wyprawy sprzed lat, pomaga jej w poszukiwaniach. Po wielu perypetiach docierają do odległej osady indiańskiego plemienia Livarisów i odnajdują Bzowskiego, który jest w wiosce czarownikiem. Niestety, wskutek odniesionych ran ojciec Basi cierpi na całkowitą amnezję - nie rozpoznaje córki, nie pamięta niczego ze swej przeszłości. Indianie odnoszą się do przybyszów nieufnie, a nawet wrogo, podróżnicy muszą opuścić wioskę. Basia robi wszystko, żeby ściągnąć ojca do Polski. Jednak ani powrót do domu, ani wysiłki lekarzy nie pomagają zamkniętemu w mrokach nieświadomości mężczyźnie. Basia podejmuje prawie nadludzki wysiłek, by przywrócić ojcu pamięć. Staje się to nieoczekiwanie, podczas wizyty w pracowni profesora Somera. Wszyscy są przekonani, że to miłość córki dokonała cudu uzdrowienia ojca. I wszyscy są szczęśliwi, poza babcią Tańską, która nie chce się zgodzić, by jej ukochana, przybrana wnuczka zamieszkała z "szalonym" ojcem. 16:15 KOBIETA ZA LADĄ - ODC. 1 - STYCZEŃ (ŻENA ZA PULTEM) Serial obyczajowy, 46 min, Czechosłowacja, 1977 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Zdjęcia: Jindrich Novotny Muzyka: Jan Fisher Aktorzy: Irina Svorcova, Vladimir Menslik, Jaromir Hanzlik, Dana Medricka Główna bohaterka serialu Anna Holubov pracuje jako ekspedientka w dużym sklepie spożywczym. Anna, świeżo po rozwodzie, zmaga się z codziennym życiem w pracy i w domu; stara się być dobrą matką dla 17 - letniej córki Michaliny i młodszego syna Piotra. W sklepie poznaje nową miłość, zakochuje się z wzajemnością w jednym z klientów. Jej perypetie przeplatają się z historiami z życia jej współpracowników z praskiego sklepu samoobsługowego. 17:50 PLAYTIME (PLAYTIME) Komedia, 114 min, Francja /Włochy 1967 Reżyseria: Jacques Tati Scenariusz: Jacques Tati, Jacques Lagrange Zdjęcia: Jean Badal, Andr?as Winding Muzyka: Francis Lemarque Występują: Jacques Tati, Barbara Dennek, Reinhart Kolldehoff, Jacqueline Lecomte, Valerie Camille, Georges Montant, John Abbey, Billy Kearns i inni Wielbiciele talentu Jacquesa Tati czekali aż 9 lat na trzecie - po "Wakacjach pana Hulot" i "Moim wujaszku" - spotkanie ze stworzonym przez niego bohaterem, trochę nieśmiałym poczciwcem z nieodłączną fajką w zębach i kapeluszem na głowie. W "Playtime", przeplatając humor z melancholią, satyrę z groteską, gagi sytuacyjne z paradoksami zaczerpniętymi z codziennych obserwacji, reżyser zawarł troskę o humanistyczne wartości zagrożone przez świat współczesnej, zuniformizowanej cywilizacji. "Chciałem zrealizować komiczny film o naszej epoce - mówił w wywiadach Tati. - Buduje się lotniska, autostrady, ogromne biurowce, świat pełen jest elektronicznych gadżetów, wśród których niełatwo orientować się przeciętnemu człowiekowi. Próbowałem więc wyobrazić sobie efekty komiczne, których źródłem i miejscem może być taka supernowoczesna sceneria, pełna błyszczących i przezroczystych płaszczyzn. Byłoby jednak nonsensem krytykować współczesną achitekturę. To, co staram się krytykować, to nie nowoczesność, a pewien styl życia". Budżet "Playtime" wyniósł 15 mln franków - sumę na tamte czasy zawrotną. Zaważył na nim przede wszystkim koszt dekoracji. Nie mogąc skorzystać z naturalnej scenerii lotniska Orly czy dużego domu towarowego typu Galeries Lafayette, reżyser zdecydował się na rozwiązanie radykalne: na powierzchni 15 tys. metrów kwadratowych zbudował nowoczesne "miasto" z aluminium, stali i szkła. Przez niemal pół roku setka robotników pracowała nad wzniesieniem tej ogromnej dekoracji, którą określano mianem "Tativille" (miasto Tatiego). Budynki wyposażono w ruchome schody i własne ogrzewanie, a dzięki systemowi szyn można je było dowolnie przemieszczać. Ulice "Tativille" pokryto asfaltem i betonem, na skrzyżowaniach zainstalowano sygnalizację świetlną, co pozwalało reżyserowi organizować zatory i korki uliczne. Po zakończeniu prac nad swoim filmem Tati chciał - z myślą o innych, zwłaszcza młodych twórcach - pozostawić te dekoracje. Okazało się to niemożliwe. "Playtime" jest przeciwieństwem filmu "literackiego". Został pomyślany i nakręcony - tak jak i inne filmy Tatiego - w obrazach, a nie słowach, niczym balet lub pantomima. Prawie nie ma w nim dialogów, w każdym razie żadna ważna myśl nie została przekazana za pomocą słów, lecz za pośrednictwem obrazów. Praca nad ścieżką dźwiękową pochłonęła rok z trzech lat, jakie Tati i jego współpracownicy poświęcili na realizację całego przedsięwzięcia. Żadne streszczenie nie jest też w stanie oddać bogactwa tego filmu, obfitości pomysłów i rozmaitości gagów. I choć część krytyków wytykała Tatiemu niespójność scenariusza, powolne tempo, brak wyraziście zarysowanych postaci, to jednak "Playtime" pozostaje do dziś dziełem oryginalnym i nieodparcie zabawnym. 20:00 KONWÓJ (CONVOY) Film sensacyjny, 106 min, USA/Wielka Brytania 1978 Reżyseria: Sam Peckinpah Scenariusz: B. W. L. Norton Zdjęcia: Harry Stradling Muzyka: Chip Davis Aktorzy: Kris Kristofferson, Ali MacGraw, Ernest Borgnine, Burt Young, Madge Sinclair, Franklyn Ajaye, Brian Davies, Seymour Cassel, Cassie Yates, Walter Kelley, Billy E. Hughes i inni Scenariusz zainspirowany tekstem przeboju country, do którego słowa napisał C. W. McCall (sam śpiewa tytułową piosenkę w filmie). Zdjęcia z udziałem ponad stu wielkich ciężarówek nakręcono w ciągu trzech miesięcy w stanie Nowy Meksyk. "Konwój" zrealizował zmarły w 1984 r. Sam Peckinpah, wybitny amerykański reżyser i scenarzysta, twórca znanych westernów ("Strzały o zmierzchu", "Major Dundee", "Dzika banda"). Mistrz filmowej narracji słynął z upodobań do zaskakujących efektów, często szokował widzów okrucieństwem. Charakterystyczne elementy peckinpahowskiego stylu krytyka odnalazła także w "Konwoju", choć tym razem reżyser oszczędził wielu bohaterów. Akcja filmu rozgrywa się prawie wyłącznie na autostradach. Na drodze w Arizonie policjant zatrzymuje jadącą z nadmierną prędkością ciężarówkę Martina Penwalda, zwanego Gumową Kaczką. Nie pierwszy raz kierowca popada w konflikt "z tymi z drogówki", którzy tylko czyhają na łapówki. Gumowa Kaczka wypowiada prawdziwą wojnę bezwzględnym, skorumpowanym przedstawicielom prawa. Poprzez walkie - talkie powiadamia kolegów po fachu, którym również dają się we znaki policjanci z patrolowych wozów. Wielu kierowców dołącza do Gumowej Kaczki, formując konwój. Dziesiątki potężnych osiemnastokołowców zjeżdżają z całych Stanów, by wziąć udział w proteście. Konflikt ze znienawidzoną "drogówką" przynosi kierowcom ciężarówek nieoczekiwaną sławę. Rozgłos całej sprawie nadają dodatkowo prasa, radio i telewizja. Mieszkańcy miasteczek, przez które przejeżdża konwój, spontanicznie witają drogowych buntowników. Wszędzie gromadzą się tłumy gapiów wiwatujących na ich cześć. Gumowa Kaczka poznaje przypadkowo piękną Melissę, która decyduje się podróżować jego ciężarówką. Dziewczyna jest fotoreporterem i od dawna poluje na sensacyjny temat, ale interesuje ją również przystojny kierowca. W roli Gumowej Kaczki wystąpił znany aktor, piosenkarz i kompozytor muzyki country, Kris Kristofferson. Wystąpił w westernie Sama Peckinpaha "Pat Garret i Billy Kid" (1973), zagrał też znaczące role w filmach "Alicja już tu nie mieszka", "Narodziny gwiazdy". Śpiewał i nagrywał u boku muzycznych gwiazd, jak Johnny Cash, Gladys Knight, Barbra Streisand, Dolly Parton i Rita Coolidge, która była jego żoną. W "Konwoju" partneruje mu Ali MacGraw, znana także polskim widzom jako bohaterka melodramatu "Love Story". 22:25 STEPOWANIE PO AMERYKAŃSKU (AMERICAN TAP) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Mark Wilkinson Zdjęcia: Mark Wilkinson Muzyka: Simon Taufique Wykonawcy: Debbie Allen, Jon Batiste, Alexandria Bradley, Frances Bradley, Christopher Broughton, Brenda Bufalino, Ayodele Casel Dokument Marka Wilkinsona zawiera obszerną historię Tap Dance wraz ze wspaniałymi klipami, przedstawiającymi wielu jego czołowych wykonawców praktykujących w przeszłości i obecnie. Wśród nich Nicholas Brothers, Ginger Rogers, Vera Ellen, Ann Miller i Eleanor Powell. Kontekst historyczny zapewnia galeria ekspertów, od pisarzy takich jak Brian Siebert i Cornell West, po wybitnych tancerzy i choreografów, ukazując w ten sposób korzenie stepowania w Irish Step Dance i African Drum Circle oraz takie tematy, jak siła wielokulturowości, niewolnictwo na plantacjach i wynikający z niego rasizm. 23:35 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - KOBIETA IDZIE NA WOJNĘ (KONA FER STR (AKA WOMAN AT WAR)) Komediodramat, film przygodowy, 96 min, Francja/Islandia/Ukraina 2018 Reżyseria: Benedikt Erlingsson Scenariusz: Benedikt Erlingsson, Olafur Egilsson Aktorzy: Halldora Geirharsdottir, Johann Sigurarson, David Thor Jonsson, Magnus Trygvason Eliassen Komediodramat "Kobieta idzie na wojnę" został wysoko oceniony na wielu festiwalach filmowych na całym świecie. Tą wciągającą historią zainteresowała się sama Jodie Foster, która wykupiła prawa do amerykańskiego remake’u. Główny wątek koncentruje się wokół walki z systemem, prowadzonej przez zdeterminowaną bohaterkę filmu, Hallę. Ta pełna życia i radości mieszkanka niewielkiego miasteczka, jest tam dyrygentką lokalnego chóru. Nikt jeszcze nie poznał drugiego oblicza Halli. Superbohaterka, ukrywając się pod pseudonimem "Kobieta z Gór", właśnie wypowiada wojnę potężnemu koncernowi zagrażającemu islandzkiemu środowisku naturalnemu. I nie spocznie, dopóki nie dopnie swego. Branżowa prasa pisała o filmie, że jest to znakomita opowieść o buncie, w której bohaterka udowadnia, że jedna kobieta jest w stanie postawić na głowie cały świat rządzony przez mężczyzn. 01:30 ALCESTE (ALCESTE) Film muzyczny, opera, 147 min, Francja, 2019 Reżyseria: Krzysztof Warlikowski Wykonawcy: Madrid Teatro Real Orchestra, Angela Denoke, Isaac Galan, Paul Groves, Ivor Bolton Opera Christopha Glucka w trzech aktach, z librettem Marie Francois - Louis Gand Le Blanc du Roullet.