TVP Dokument Wtorek, 14.02.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - LEŚNA BRAĆ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Potrafił odnaleźć w lesie i pokazać innym to, czego oni sami tam nie zobaczą. Otwierał oczy na przyrodę nawet samym leśnikom. I pozostawał jednocześnie niewidocznym dla dzikich mieszkańców lasu, których fotografował i filmował. Artur Tabor, zmarły tragicznie podczas jednej ze swych przyrodniczych wypraw fotograf i filmowiec, był wyjątkowo mocno i na wiele sposobów zżyty z lasem. Nieraz starał się po prostu wyglądać jak krzak, fragment pnia albo taką postać nadać terenowemu jeepowi, z którego podpatrywał naturę, a w którym nieraz i mieszkał. Sprytne sposoby maskowania się łączył z ogromną, graniczącą z szaleństwem determinacją w swych na wskroś już nowoczesnych łowach. Bohaterowie odcinka, wspominając Artura, starają się sięgnąć do źródeł tej pasji. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 35 WIOSENNE OBRZĄDKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Czym zawiniła sobie Marzanna, którą co roku topią dzieci wraz z nadejściem wiosny? Dlaczego urządzamy małą wojnę na jajka w czasie śniadania wielkanocnego? I z jakiego powodu młode dziewczyny co roku są ulubionym celem młodzieńców, którzy oblewają je wodą w czasie śmigusa - dyngusa? Radosław Kotarski rusza śladem wiosennych zwyczajów i odkrywa ich tajemnicze prapoczątki. Okazuje się bowiem, że nasi przodkowie pozostawili nam niesamowicie ciekawe obrządki, które nadal są kultywowane. 07:05 NOTACJE - NARCYZ KRUK. BYŁEM ŻOŁNIERZEM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2016 Narcyz Kruk (1927), plastyk, konserwator, kombatant. Urodzony w Zaleszczykach syn wojskowego, żołnierz AK PS. Sokół, brał udział w akcji w lasach Bonieckich w czasie, których zdobyto opancerzony samochód łączności, uczestniczył w akcjach odwetowych na Ukraińcach (m.in. Bereść), usiłował z partyzantami przedrzeć się do walczącej Warszawy, skazany na 3 lata za nielegalne posiadanie broni (objęty amnestią). Ukończył zamojskie PLSP (1946 - 48) i ASP w Warszawie, reżyser i scenograf filmów animowanych. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 247 ŻEGIESTÓW - ZDRÓJ Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tym razem odwiedzamy Żegiestów - Zdrój. To legendarne uzdrowisko w czasach swojej świetności nazywane było perłą polskich kurortów. Dziś jest wielkim placem budowy zapowiadającym świetlaną przyszłość dla tego wyjątkowego zakątka Polski. Żegiestów - Zdrój jest jedynym miejscem, gdzie ze Słowacją graniczymy od północy. Miejscowość jest cicha i spokojna, a kto raz tu przyjedzie, ma ochotę powrócić. Józef Dietl, lekarz, polityk i profesor z Krakowa, tak opisał Żegiestów - Zdrój: "Kto raz był w Żegiestowie, ten tęskni nieustannie za jego ożywczym powietrzem, za jego czarującym krajobrazem..." Żegiestów zachwyca widokami i spektakularnie pokręconym Popradem. Tutaj toasty wodą mineralną, rzeczywiście oznaczają "Na zdrowie!". 07:50 PODWODNY RAJ BORNEO - GOMANTONG Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:15 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Seria reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresję na Ukrainę. 08:35 REWOLUCJA W DOLINIE KRZEMOWEJ - ODC. 1 OD HIPPISÓW DO PIERWSZEGO KOMPUTERA (THE SILICON VALLEY REVOLUTION - HOW A FEW NERDS DID CHANGE THE WORLD / DIE SILICON VALLEY REVOLUTION - WIE EIN PAAR FREAKS DIE WELT VERÄNDERN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jan Tenhaven Dokumentalna podróż do Doliny Krzemowej, gdzie znajdują się siedziby wielomiliardowych przedsiębiorstw IT. Początki to amatorskie eseje o kolorze, chaosie i rewolucyjnych poruszeniach. Hipisi, miłośnicy majsterkowania i sprytni biznesmeni wprawili w ruch niewiarygodną rewolucję. Pionierzy domowego komputera chcieli tylko zmienić świat i zepchnąć Wielkiego Brata z tronu: chcieli komputerów dla każdego. Ten dokument, w ekskluzywnych wywiadach z pionierami rewolucji komputerowej, ukazuje początki domowego komputera. Pionierzy komputerów osobistych wierzyli w lepszy świat, w którym monopol instytucji na użycie komputerów zostanie przełamany. Historia Doliny zaczęła się w roku 1848, kiedy w Gold Country odkryto złoto. Wybuchła gorączka złota, pieniądze dosłownie wydobywano z ziemi. Wtedy zmieniło się wszystko. Do Kalifornii napłynął kapitał, który dał impuls do rozwoju kolei, branży budowlanej i stoczniowej oraz Hollywood. A w roku 1900, wraz ze stworzeniem przez Klee de Foresta lampy próżniowej, rozpoczęła się era elektroniki. Komputery osobiste dorastały - i nabierały znaczenia. Handlowcy z całego świata przyjeżdżają na targi w San Francisco, by zobaczyć rezultaty tego, co zaczęło się w garażach w Dolinie Krzemowej. 09:35 WALIA - BRYTYJSKI DZIKI ZACHÓD (WALES - GREAT BRITAIN'S WILD WEST / WALES - GROBRITANNIENS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Walii. Skaliste góry na północy, pagórkowate krajobrazy na południu i urwiste klify wzdłuż wybrzeża - region kontrastów. Chociaż Walia jest najmniejszym obszarem Wielkiej Brytanii, jej krajobraz jest owiany mitami i legendami. To właśnie tutaj John Ronald Reuel Tolkien zaczerpnął inspiracji do swojej słynnej na całym świecie trylogii "Władca Pierścieni". Na północy leży Snowdonia - górski krajobraz o spektakularnej scenerii: dzikie kozy biorą udział w zaciekłych bitwach podczas jesiennego sezonu rykowiska. Ich bliski związek z koziorożcem jest oczywisty. Około 5000 fok szarych zamieszkuje wybrzeże o długości 2700 km. Młode rodzą się jesienią i często muszą znosić niszczycielskie burze. Ekipa filmowa spędziła dwa lata, fotografując walijskie krajobrazy, a teraz przedstawia fascynujący film dokumentalny. Beztroski żywot i prawdziwe dramaty często istnieją obok siebie. W Walii, na brytyjskim Dzikim Zachodzie. 10:35 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 5 ISTRIA (WORLD DISCOVERIES. EP. 5 ISTRIE) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 11:35 PO ROKU... Reportaż, 23 min, Polska, 1981 Autor: Jacek Kamiński Szczecin, 30 sierpnia 1980 roku. W zakładach pracy trwają strajki. W mieście panuje niepokój i oczekiwanie na to, co przyniesie kolejny dzień. Brama Stoczni im. Adolfa Warskiego. Z megafonu pada informacja o podpisaniu uzgodnień między komisją rządową a strajkującymi. Wręczenie kwiatów wicepremierowi Kazimierzowi Barcikowskiemu, ludzie wychodzą ze stoczni. Strajk okupacyjny w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej. Przedstawiciel komitetu robotników mówi o zakończonych rokowaniach. Stocznia Remontowa "Parnica". Na ogrodzeniu wywieszone postulaty. Wypowiedzi strajkujących po podpisaniu porozumień. Dworzec autobusowy - spotkanie pracowników z dyrekcją PKS. Zajezdnia tramwajowa - protestujący mówią o strajku. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania - opinie pracowników o postulatach. Robotnicy Fabryki Mechanizmów Samochodowych "Polmo". Rozmowa na temat zakończonego strajku okupacyjnego. Po projekcji reportażu autor rozmawia z uczestnikami protestów, z którymi spotkał się przed rokiem. Pyta o refleksje z perspektywy czasu. Ludzie mówią, że nie ma już entuzjazmu z osiągniętych porozumień. Wynika to z postawy, jaką zajmuje rząd wobec Solidarności. Problemem jest także brak dostępu związku do środków masowego przekazu. Podwyżka płac wprawdzie była, ale zabrano premie. Nadal są kolejki i puste półki w sklepach. Sukcesem są niezależne związki zawodowe, właśnie w gotowości strajkowej. Rozmówcy wątpią w możliwość wyjścia z kryzysu, oczekują na Zjazd Solidarności. 12:05 PASJE PANI PROFESOR Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Adam Kulik Zdjęcia: Tadeusz Słowiński, Marek Tarka Film dokumentalny o profesor Irenie Sławińskiej, polonistce i teatrologu. Profesor Sławińska opowiada o swoich losach przed wojną i w czasie okupacji na Wileńszczyźnie oraz o pracy naukowej w Polsce powojennej. 13:05 ZAPOMNIANE POWSTANIE 1918 Film dokumentalny, 50 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Mirosław Skrzypczak Scenografia: Grzegorz Szulc Muzyka: Dariusz Żebrowski, Mikołaj Hertel Jest rok 1793, Rzeczpospolita kona pod naporem wrogich potęg. W drugim zaborze uczestniczą Rosja i Prusy. Prusacy wkraczają do najstarszej części Polski. Na 125 lat Wielkopolska dostaje się pod władzę Niemców. Jednocześnie rozpoczyna się walka dwóch żywiołów. Po stronie Niemców stoi siła. Symboliczny jest sposób, w jaki potraktowano zbiory klasztoru w Lubiniu, miejsca, które legenda wiąże z Gallem Anonimem - pierwszym kronikarzem Polski. Część bezcennych dokumentów i manuskryptów została rozproszona, wiele jednak strawiły płomienie. Kolejny cios spadł na Wielkopolan podczas Wiosny Ludów w 1848 roku. Przeprowadzone w Poznaniu egzekucje na sprzeciwiających się niemieckiej władzy powstańcach miały zastraszyć Polaków. Germanizacja Wielkopolski nasiliła się po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku. Zgodnie z polityką walki kulturowej osławionego Kulturkampfu rugowano wszelkie przejawy polskości. Zakazano nauczania języka polskiego w kościołach, szkołach, usuwano go z urzędów, wytaczano procesy za śpiewanie patriotycznych pieśni. Doszło nawet do tego, że w 1908 roku podczas meczu piłki nożnej sędzia wyrzucił zawodnika z boiska za odezwanie się po polsku! Powstała w 1886 roku Komisja Kolonizacyjna rozpoczęła intensywne działania na rzecz zamiany Wielkopolski w największą pruską kolonię, w kolejnych latach dochodziło do wywłaszczania Polaków z ich ziemi. Nawet tak trudne warunki nie złamały ducha polskości. Do historii przeszedł strajk we Wrześni czy też wóz Michała Drzymały. Jednak realna szansa na odwrócenie losów tych polsko - niemieckich zmagań pojawiła się dopiero wraz z zakończeniem pierwszej wojny światowej. W grudniu 1918 roku aliancka komisja wojskowa wraz z Ignacym Paderewskim wyruszyła do odradzającej się Polski. Droga wiodła przez Wielkopolskę i Paderewski obiecał, że zatrzyma się w Poznaniu. 26 grudnia pod goszczącym delegację Hotelem Bazar zebrały się tłumy. Następnego dnia wybuchło powstanie... Film w reżyserii Krzysztofa Magowskiego przybliża losy powstania wielkopolskiego, jedynego tego rodzaju polskiego zrywu niepodległościowego w XX wieku, który zakończył się powodzeniem, a zarazem mało znanego fragmentu polskiej historii. Autorzy obrazu dokonali efektownego połączenia materiałów dokumentalnych, współczesnych rekonstrukcji oraz trójwymiarowych animacji komputerowych. Narratorem w tej podróży jest znany aktor teatralny i telewizyjny Szymon Bobrowski. 14:05 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 1 GÓRNA ENGADYNA (UNTAMED SWITZERLAND 01. ENGADINE / WILDE SCHWEIZ 01. DAS OBERENGADIN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku pierwszym - Engadyna. Jest to długa dolina górska w Gryzonii, na południu Szwajcarii. Rozciąga się na przestrzeni 100 kilometrów wzdłuż rzeki Inn, od jej górnego biegu przy przełęczy Maloja, w kierunku północno - wschodnim aż do miejsca, gdzie Inn wpływa na terytorium Austrii. Otoczona ze wszystkich stron wysokimi górami Engadyna słynie ze słonecznego klimatu, wspaniałych krajobrazów i tras wycieczkowych. 15:05 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - UROK KSIĘŻYCA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSESY 2. BEWITCHED BY THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na naszej planecie. Są domem dla majestatycznych, pięknych i dziwacznych zwierząt. Położone między Azją i Australią wyspy powstały z ognia. Niemniej istnieje tam także świat równoległy, w którym rządzi księżyc. Tu ryby, uciekając z wody, wspinają się na drzewa. Owady rozświetlają najciemniejszy mrok, a kraby tańczą. Wpływ księżyca jest najsilniejszy na wybrzeżu i na płyciznach. Każdego dnia księżyc oddziałuje na wody oceanu, tworząc pływy. Od milionów lat rośliny i zwierzęta wybrzeża rozwinęły sposoby przetrwania drastycznych zmian środowiska - od słonej wody po suchy ląd. Przypływy zalewają spore obszary przybrzeżnego lasu namorzynowego. To świat podporządkowany rytmowi, narzuconemu przez księżyc. W niektórych miejscach słone wody wpływają na kilka kilometrów w głąb lądu między drzewa, na których śpią nosacze sundajskie, zwane małpami księżyca. By zdobyć swoje ulubione pożywienie, małpy czekają na odpływ, dlatego nigdzie się nie śpieszą. Księżyc, znikając z nieboskłonu, wycofuje wody z namorzyn. W ciągu kilku godzin wodę zastępuje powietrze. Poranne przeciąganie się i drapanki to sygnał nosaczy do wyprawy. W niektórych miejscach las rozciąga się na wiele kilometrów. Przed nosaczami daleka droga na wybrzeże. W ich lesie rośnie nawet tuzin rozmaitych gatunków namorzyn. Każdy gatunek znajduje sposób na przetrwanie w ekstremalnym środowisku, które zabiłoby inne drzewa. Pień korzeniary nie sięga gruntu. Ale wyposażony w plątaninę gigantycznych korzeni, podtrzymujących drzewo w miękkim, błotnistym podłożu. Grunt cuchnie zgniłymi jajami i jest pozbawiony tlenu. Awicenia ma wyrastające pionowo w górę korzenie oddechowe. Pobierają powietrze, by zagłębione w błocie partie się nie dusiły. Tylko tak wyjątkowe przystosowanie się pozwala drzewom przetrwać w dziwnym, amfibiotycznym świecie. Choć księżyc jest siłą, to jednak mocne tropikalne słońce dyktuje roślinom i zwierzętom, jak żyć w najwspanialszych lasach na ziemi. Obejrzymy to w następnym odcinku "Odysei wysp". 16:05 REWOLUCJA W DOLINIE KRZEMOWEJ - ODC. 2 OD PIERWSZYCH TARGÓW KOMPUTEROWYCH DO WWW (THE SILICON VALLEY REVOLUTION - HOW A FEW NERDS DID CHANGE THE WORLD / DIE SILICON VALLEY REVOLUTION - WIE EIN PAAR FREAKS DIE WELT VERÄNDERN) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jan Tenhaven Dokumentalna podróż do Doliny Krzemowej, gdzie znajdują się siedziby wielomiliardowych przedsiębiorstw IT. Początki to amatorskie eseje o kolorze, chaosie i rewolucyjnych poruszeniach. Hipisi, miłośnicy majsterkowania i sprytni biznesmeni wprawili w ruch niewiarygodną rewolucję. Pionierzy domowego komputera chcieli tylko zmienić świat i zepchnąć Wielkiego Brata z tronu: chcieli komputerów dla każdego. Ten dokument, w ekskluzywnych wywiadach z pionierami rewolucji komputerowej, ukazuje początki domowego komputera. Moment, w którym komputer opuścił królestwo hobbystów, nastąpił wtedy, gdy Dan Bricklin i Bob Frankston stworzyli elektroniczny arkusz kalkulacyjny VisiCalc. Gdy pojawił się pod koniec 1979 roku, księgowi byli zachwyceni. Liczby migały i zmieniały się. Mogli zmienić jedną i śledzić pozostałe. Popłakali się z radości. Lata 80. to lata pomysłów, które powstały w kilku laboratoriach za sprawą grupy hobbystów i objęły całe społeczeństwo. Lata 80. to więc rozwój ogromnego przemysłu. Nawet Bill Gates początkowo nie docenia Internetu. Dopiero później opracowuje przeglądarkę, którą agresywnie wprowadza na rynek przy pomocy prawie monopolistycznego Microsoftu. Historia Google jest ciekawa. Dwóch studentów przyjrzało się wyszukiwarkom typu Yahoo i stwierdziło, że to chłam. To, co prywatne, staje się coraz bardziej publiczne. Model biznesowy Marka Zuckerberga opiera się na tym pomyśle. Tak więc ta rewolucja małych komputerów stała się rewolucją każdej istoty ludzkiej na planecie, posiadającej smartfon lub połączonej z Internetem. Czyli ta rewolucja na Zachodnim Wybrzeżu jest rewolucją na następne 500 lat. Zaczęła się na tych wybrzeżach i jak fala przetoczyła się po całej planecie. 17:10 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 6 LOFOTY (WORLD DISCOVERIES. EP. 6 LOFOTEN) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. W tym odcinku odwiedzamy Lofoty - archipelag na Morzu Norweskim u północno - zachodnich wybrzeży Norwegii. Położony 300 km na północ od koła podbiegunowego, składa się z 7 dużych wysp i wielu innych wysepek rozciągających się na ponad 150 km, tworząc poszarpaną barierę na skraju północnej Norwegii. Tamtejsza natura zapewniła im miejsce na liście najpiękniejszych wysp świata. Oświetlony od czerwca do połowy lipca słońcem o północy, jest również idealnym miejscem do obserwowania zorzy polarnej jesienią i zimą. Archipelag Lofotów to jedno z tych naturalnych miejsc, które pozostały autentyczne, zachowane przed masową turystyką, gdzie wciąż można zanurzyć się w wyjątkowym otoczeniu. To jeden z najpiękniejszych regionów Norwegii. Jest tu wszystko: niesamowite plaże, ośnieżone szczyty, zielone doliny, kolorowe i bajkowe rybackie miasteczka, a do tego wszystkiego zimą jeszcze zorza polarna. Lofoty są niesamowicie ukształtowane z racji wulkanicznego pochodzenia. Strome, skalne ściany wystające z morza wraz z malowniczymi fiordami tworzą niesamowity krajobraz. To dobry pomysł zarówno na zimowe, jak i na letnie wakacje. 18:10 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lra Ómarsdóttir Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - wulkanie Katla i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TANZANIA OD ZANZIBARU DO KILWY (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Tanzania. 20:10 SZKOCKA WOLNOŚĆ Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski, Marcin Kopeć Scenariusz: Konrad Zagórski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Szkocja przez setki lat była niezależnym królestwem, wielokrotnie najeżdżanym przez Anglików. Traciła i odzyskiwała swoją niepodległość. Wydawałoby się, że ten dumny, pięciomilionowy naród, związany od 1707 roku z Anglią traktatem o Unii, od zawsze pragnął być wolny. Jednak w 2014 roku Szkoci w narodowym referendum, mając szansę odzyskać swoją niepodległość, opowiedzieli się za pozostaniem w strukturach Wielkiej Brytanii. Strach przed problemami gospodarczymi, zmianą waluty i wyjściem ze struktur Unii Europejskiej przesądził o wyniku. Dwa lata później Londyn ogłosił brexit, coś, czego nikt się nie spodziewał. Film opowiada historię ruchu niepodległościowego w Szkocji oraz przybliża poglądy społeczeństwa szkockiego na temat niepodległości. 21:20 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - Pop czy Squid Game. Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 22:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ROLNIKA W GRUZJI Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Film z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawiających jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem ekipa telewizyjna przygotowała reportaż w Gruzji, gdzie pod koniec 2003 r. dokonała się bezkrwawa rewolucja. Jak wygląda obecnie codzienne życie Gruzinów? Czy mieszkańcy republiki odczuwają już jakieś zmiany i jakie nadzieje wiążą z nowymi władzami? Bohaterem drugiego reportażu jest uroczy i skromny człowiek, 73 - letni rolnik, który mieszka pod Tbilisi. Film przedstawia jeden dzień z jego życia i z życia gruzińskiej wsi. Kamera towarzyszy mężczyźnie w podróży do stolicy, gdzie od lat sprzedaje on swoje mleko, jest z nim także podczas codziennych zajęć w gospodarstwie, a wieczorem ekipa telewizyjna bierze udział w hucznym weselu wnuczki bohatera przygotowanym na 500 osób. 23:00 TROLLE W NATARCIU (RISE OF THE TROLLS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Jonathan Baltrusaitis Film dokumentalny o świecie internetu, który przez umożliwienie nam anonimowości, wyzwolił w niektórych ludziach demona, mroczne instynkty i poczucie dziwnej wolności. Internet - z początku był ekskluzywnym narzędziem łączności dla armii, rządów i uczelni, 60 lat później całkowicie zmienił funkcjonowanie współczesnych społeczeństw. Dziś nikt nie jest w stanie uciec przed mediami społecznościowymi czy oszałamiającą wręcz łatwością łączenia się z całym światem. Prawie nikt nie był też przygotowany na to, że owa możliwość powszechnej komunikacji wyzwoli w człowieku nową i złowieszczą cechę. Ukryci za zasłoną anonimowości ludzie coraz częściej prowokują, nękają i grożą dowolnie wybranym osobom. Nazywamy ich trollami internetowymi. Smartfony włożyły Internet do naszych kieszeni, a miliardy ludzi na całym świecie jest teraz połączonych ze sobą online. Nasze życie uległo znacznej poprawie, ale ta wolność uczyniła nas również podatnymi na nowy rodzaj drapieżnika - trolla internetowego. Trolle mogą wywoływać lekką irytację, albo paraliżujący strach. Co się jednak dzieje, gdy społeczeństwo próbuje ich uciszać? Kto wówczas przegrywa? Chowając się za zasłoną anonimowości, trolle bezkarnie atakują kogo chcą. Gdy staniesz się celem trolla, to, co zaczyna się jako niewielka irytacja, może przerodzić się w żywy koszmar. Ale kim są trolle? A czy walka o ich powstrzymanie zniszczy naszą osobistą wolność? Wiele trolli działa w fałszywym poczuciu anonimowości i bezkarności. W Anglii wprowadzono ostre regulacje prawne i wyznaczono granice cyfrowej wolności. W filmie poznamy: jednego z najbardziej znanych szkodników w Internecie, który co tydzień spędza godziny obrażając i doprowadzając do szału jak najwięcej ludzi - tylko dla śmiechu; młodą kobietę, która trafiła do więzienia za wysłanie groźnych tweetów oraz ludzi, którzy postanowili nękać innych. Ponadto w filmie wiele przykładów oraz wypowiedzi ekspertów, które mogą być dla nas wskazówką do obrony przed niechcianymi e - mailami i trollami. 00:05 POLACY U ŹRÓDEŁ NILU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1983 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Bohdan Sienkiewicz Polskie misje pallotyńskie w miejscowościach Bikondo i Masaka w Rwandzie. Tubylcza ludność zajmuje się głównie rolnictwem i garncarstwem. Księża misjonarze i siostry zakonne mają za cel pomóc mieszkańcom w unowocześnieniu i usprawnieniu codziennego życia. Organizują żywność, pomoc medyczną i szkolnictwo. Prowadzą ośrodek zdrowia i sierociniec. Organizują warsztaty kulinarne, tkackie i szkołę dla matek. Pallotyni dbają o rozwój duchowy mieszkańców. Przy polskim kościele misyjnym skupia się życie lokalnej społeczności. Do dobrego smaku należy na przykład, by ślubowanie małżeńskie składać na ręce przełożonego pallotynów. Przykład Rwandy dowodzi, że tym, co decyduje o poziomie życia mieszkańców w Afryce, jest przede wszystkim spokój, stabilizacja i zaniechanie walk plemiennych. W tym zbożnym dziele mają swój udział Polacy. 00:30 NOTACJE - ZBIGNIEW KRUK. CHCIAŁEM WALCZYĆ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2016 Zbigniew Kruk (1926), żołnierz podziemia. Został zaprzysiężony w wieku 14 lat, ps. Witek, partyzant AK, m.in. w batalionie Podkowy, uczestnik wielu akcji na Zamojszczyźnie. W XI 1944 r. aresztowany i skazany przez sąd NKWD na karę śmierci, zamienioną na syberyjskie łagry, skąd wrócił po 11 latach (XII 1955). Przeżycia opisał w wydanej w 2010 r. książce "Z Armii Krajowej na Sybir". 00:45 RACJA TEATRU. SPOTKANIE Z IRENĄ BYRSKĄ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1990 Scenariusz: Krzysztof Domagalik Zdjęcia: Maciej Walczak, Andrzej Borys Wykonawcy: Irena Byrska Film dokumentalny o życiu i działalności aktorki i reżyserki Ireny Byrskiej oraz o swoistej "ideologii teatru", jakiej wyznawczynią była przez całe życie wraz z mężem Tadeuszem Byrskim. Byrscy pracowali głównie w teatrach prowincjonalnych, kierując się ideałami teatralnej pracy u podstaw. W programie wspomnienia aktorki ilustrowane materiałami archiwalnymi. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRONA - OSTATNI SPRAWDZIAN ODC. 255 Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski "Wrona - ostatni sprawdzian" Historycy lotnictwa od lat zadają sobie pytanie, jak to było możliwe, że obrabowany, zniszczony przez wojnę kraj, jakim była odradzająca się w 1918 roku Polska, w ciągu dwudziestu lat dołączył do ekskluzywnego, światowego klubu eksporterów nowoczesnych samolotów? Zwykle padają dwie odpowiedzi: pierwsza wskazuje na studentów - marzycieli. Zyskali oni mocne wsparcie ze strony doświadczonej kadry profesorskiej. Druga odpowiedź to wojsko świadome po doświadczeniach wojny z bolszewikami tego, co oznacza lotnictwo w realiach nowego pola walki. Lektura rejestru polskich statków powietrznych musi wywołać oszołomienie. Spis samych szybowców zamyka numer 1380. I nieuchronnie ciśnie się na usta pytanie: co z tego zostało? Praktycznie nic, dlatego z takim entuzjazmem śledzimy odradzanie się świadectw wielkości tamtego czasu. Odwiedzamy warsztat Jerzego Gruchalskiego, gdzie odtwarzany jest szybowiec szkolny Wrona. 02:10 TOTART - CZYLI ODZYSKIWANIE ROZUMU Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch, Bartosz Paduch Zdjęcia: Bartosz Bieniek Film opowiada historię tranzytoryjnej formacji TOTART - alternatywnej grupy, należącej do najważniejszych formacji artystycznych w Polsce XX wieku. Grupa skupiała grafików, poetów, malarzy, muzyków, fotografików i performerów, wśród których są: Paweł Konjo Konnak, główny showman formacji, Paweł Paulus Mazur, Darek Brzóska Brzóskiewicz, Wojtek Stamm alias Lopez Mausere oraz Ryszard Tymon Tymański. Fabuła filmu koncentruje się na dziejach członków formacji, od momentu powstania grupy w połowie w lat 80. , przez burzliwy okres lat 90. , po chwilę obecną. Przedstawiono również losy ideologa i lidera grupy - Zbigniewa Mesjago Sajnoga. Film ma dwie warstwy: kronikarską, pokazującą działalność i historię formacji, i drugą, przedstawiającą dramat wielkiego nieobecnego, przywódcy duchowego - Zbigniewa Sajnoga. Twórcy filmu spróbują odpowiedzieć na kilka istotnych pytań dotyczących relacji między sztuką a ludzką egzystencją. Na ile idee i wartości formacji TOTART są obecne dzisiaj wśród jej byłych członków? Co zostało z wczorajszych haseł i radykalnych wizji? Czy członkowie formacji nadal tworzą jej spuściznę, czy może już dawno się poddali i zdradzili te idee? W filmie autorzy pokusili się o zderzenie obowiązującego, "oficjalnego", wizerunku szalonych bohaterów z pięknej przeszłości z prawdziwą prozą życia dnia dzisiejszego, wypełnionego obowiązkami, pracą i zarabianiem pieniędzy. Jak legenda daje sobie radę z wolnym rynkiem? 03:35 KOCHAM CIĘ JAK IRLANDIĘ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2012 Reżyseria: Aleksander Dembski Adam ma 56 lat, pochodzi z Opola, jest wokalistą amatorem. Pomimo braków w wykształceniu muzycznym wierzy w siebie i bardzo poważnie podchodzi do swojej pasji. Każdego dnia ćwiczy, prezentując swoje nagrania na jednym z muzycznych portali internetowych. Przez internet odświeża starą znajomość z Krzysztofem, który obecnie jest menedżerem mało znaczących kapel grających do tzw. kotleta. Adam i Krzysztof podejmują decyzję, że razem zrobią wszystko, aby wejść w struktury show - biznesu. Początkowo idzie to opornie, jednak pewnego dnia spotykają lidera bardzo znanego w Polsce zespołu muzycznego Kobranocka. Okazuje się, że muzykom jest to również na rękę, ponieważ mogą liczyć na wielki powrót na scenę w niekonwencjonalny sposób. Po kilku tygodniach prób nowy zespół muzyczny, w składzie którego znajdą się także Adam i Krzysztof, planuje zagranie koncertu dla kilkutysięcznej publiczności oraz wydanie płyty. Czy im się uda?