TVP Historia Poniedziałek, 13.02.2023 07:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 12/24 Serial historyczno - sensacyjny, 56 min, Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Agentem polskiego wywiadu zamieszkałym w Berlinie ma być rotmistrz Jerzy Osnowski, czterokrotny kawaler Krzyża Walecznych, zdobywca licznych nagród jeździeckich, hulaka na bocznym torze, znany w wojsku jako przeciwnik Piłsudskiego. Po miesiącach intensywnego szkolenia w nowoczesnych technikach wywiadowczych zdobywa I miejsce na międzynarodowym konkursie hipicznym w Sopocie, potem w Berlinie. Uzbrojony w "legendę" proniemieckiego hrabiego Nałęcza obraca się w Berlinie w najlepszych salonach, gdzie tematem kpin staje się właśnie prowincjonalny nacjonalista Hitler. Wkrótce "hrabia" nadsyła Warszawie rewelacyjne materiały. 08:40 HISTORIA POLSKI - MORZE HALLERA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Film przywołuje historię Zaślubin Polski z morzem. Ten patriotyczny akt dokonał się 10 lutego 1920 roku w Pucku. W filmie zostanie przedstawiona sylwetka generała Józefa Hallera, wzbogacona historią jego armii. 12:10 CZTEREJ MUSZKIETEROWIE (THE FOUR MUSKETEERS / THE REVENGE OF MILADY) Film przygodowo - kostiumowy, 102 min, Wielka Brytania/Panama/Hiszpania 1974 Reżyseria: Richard Lester Scenariusz na podstawie powieści Alexandra Dumasa - ojca: George MacDonald Fraser Aktorzy: Michael York, Oliver Reed, Richard Chamberlain, Frank Finlay, Faye Dunaway, Raquel Welch, Simon Ward, Christopher Lee, Geraldine Chaplin, Jean - Pierre Cassel, Roy Kinnear i inni "Trzej muszkieterowie" mieli być początkowo filmem 3 - godzinnym, ale nakręcony w Hiszpanii materiał okazał się tak bogaty i atrakcyjny, że producenci zdecydowali się wykroić z niego dwa filmy pełnometrażowe. Wkrótce po "Trzech muszkieterach" zmontowano więc "Czterech", co naraziło producentów na procesy z aktorami o dodatkowe honoraria i opóźnienie premiery. Wszystkie te perypetie nie odbiły się jednak na jakości filmu, równie błyskotliwego jak poprzedni, pełnego humoru i zdumiewających niespodzianek. Sam tekst powieści jest tylko kanwą, na której reżyser i aktorzy stworzyli całkowicie nowe sytuacje i znaczenia, nie krępując się wiernością wobec oryginału czy nawet wiarygodnością historyczną. Athos, Portos, Aramis i D'Artagnan walczą w szeregach królewskiej armii oblegającej twierdzę hugenotów - La Rochelle. Pragnąc ostatecznie ukrócić pogłoski na temat romansu królowej Anny Austriaczki z księciem Buckingham, Ludwik XIII usiłuje zniszczyć brytyjskich popleczników. Kardynał Richelieu decyduje się porwać powierniczkę królowej, Constance Bonancieux. Porwania dokonuje milady de Winter, groźna agentka kardynała. Zakochany w Constance D'Artagnan rusza jej na ratunek. Trafia do domu milady, która uwodzi muszkietera, a on przypadkowo odkrywa jej tajemnicę: haniebne piętno wypalone na ramieniu. Gdy wyjawia to muszkieterom, Athos identyfikuje milady jako kobietę, z którą kiedyś wiele go łączyło i która okazała się pozbawioną skrupułów zdrajczynią. D'Artagnan wraca do milady, ale nie znajduje jej w domu, gdyż agentka została wysłana przez kardynała Richelieu z tajną misją do Anglii. Athos odkrywa, że wyposażona w specjalny glejt milady jedzie do Buckinghama rzekomo, aby go nakłonić do zaprzestania pomocy dla La Rochelle, a rzeczywistości po to, aby go zabić. Athos zabiera byłej kochance dokumenty i przekazuje je D'Artagnanowi, który w porę uprzedza Buckinghama o grożącym mu niebezpieczeństwie. Milady zostaje uwięziona, ale i za murami okazuje się niebezpieczna: uwodzi swego strażnika Feltona, który pozwala jej umknąć, przypłacając to życiem. Twierdza La Rochelle pada, nie doczekawszy angielskiej pomocy. Pani de Winter, korzystając z pomocy Rocheforta, udaje się do klasztoru, gdzie ukryła Constance. Chce ją zabić i w ten sposób zemścić się na D'Artagnanie. 15:20 DZIKA KANADA - ODC. 1. EKSPANSJA (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Kanady. Jest to kraina unikalnych dzikich ostępów niespotykanych nigdzie indziej na świecie. To miejsce niezwykłej przyrody. Kanada ma najdłuższą linię brzegową na świecie, największe zasoby słodkich wód, największy dziewiczy obszar leśny na naszej planecie. Ta wspaniała dzisiejsza dzicz, fauna i flora to rezultat pracy rąk ludzkich sprzed tysięcy lat. Kanada to ląd zachwycającej dzikiej przyrody. Autorzy dokumentu badają niewiarygodną różnorodność i siły, które je tworzą. 15 tysięcy lat temu Kanada była pokryta lodowcem - grubym na kilometr i rozciągającym się na cały kontynent. To tu zaczyna się historia krajobrazu współczesnej Kanady. Gdy obniżył się poziom mórz, pojawił się skrawek lądu łączący Amerykę z Azją - po którym przybyło inne życie. Po raz pierwszy w tym świecie pojawili się ludzie. Natychmiast zaczęli zmieniać otaczającą ich krainę i przyrodę. Nic już nigdy nie było takie samo. Mimo to 15 tysięcy lat później Kanada jest uważana za kraj o najdzikszej przyrodzie na świecie. Na wybrzeżu atlantyckim odbywa się co roku jeden z najwspanialszych spektakli natury. Historia kanadyjskiego, nieustannego frontu ekspansji trwa nadal. 16:15 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM HENRYKA SIENKIEWICZA W OBLĘGORKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 "Zyskałem miłość swoich, uznanie obcych, a nawet względny dostatek, brakło mi tylko jednego: ziemi naszej, tej ziemi, z której wyrośliśmy wszyscy, która jest i będzie niewzruszoną podstawą życia i nieśmiertelną walką pokoleń" - mówił Henryk Sienkiewicz, dziękując za Oblęgorek. Dziś jest tu muzeum pisarza. Powstało w 1958 roku, z inicjatywy dzieci pisarza, córki Jadwigi i syna Henryka Józefa. Co ciekawe, to miejsce można było już oglądać za życia pisarza, kiedy przebywał poza Oblęgorkiem. Sienkiewicz otrzymał pałacyk wraz z majątkiem ziemskim od społeczeństwa polskiego z okazji 25 - lecia swojej pracy artystycznej. Dworek został przekazany przyszłemu nobliście wraz z hipoteką. [Faktyczny jubileusz przypadał na rok 1897, ale Sienkiewicz był zaangażowany w obchody 100. - lecia urodzin Adama Mickiewicza]. Kiedy dar ten przekazywano mu 22 grudnia 1900 roku, dom nie był jeszcze gotowy. Stały tu wprawdzie dwa połączone budynki, wybudowane przez poprzednich właścicieli - leśny domek arystokratycznej rodziny Tarłów i pawilon myśliwski rejenta Mieczysława Halika, ale nie zadawalały one ofiarodawców. Postanowiono więc do istniejących zabudowań dobudować pałac dla Henryka Sienkiewicza. Zaprojektował go architekt warszawski Hugo Kudera, nadając mu kształt, który, ze względu na zastosowany eklektyzm, budził wiele kontrowersji. Nad całością górowała okrągła wieża oraz ustawiona nad wejściem figura husarza będąca nawiązaniem do twórczości pisarza. Nad drzwiami wejściowymi umieszczono herb Sienkiewicza Oszyk. 16:50 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 13/24 Serial historyczno - sensacyjny, 56 min, Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Scenografia: Wojciech Majda Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Agenci naprowadzają polski wywiad na Leberów w Gdańsku. Leber - dawniej Wicherek - to dezerter z WP. Uciekł do Berlina, stamtąd przybył do Gdańska. Jego córka Ewa skończyła w Berlinie kurs organizowany przez Relkego. Tropiąc Ewę, Czarek trafia na realizowany w tajemnicy pomysł polskiego generała, który na poligonie pod Inowrocławiem kazał wybudować makietę fragmentu miasta. Ulubieńcem generała jest dr Patera. Czarek ma jeszcze dwie pozornie luźne informacje. Pierwszą, że Niemcy w ścisłej dyskrecji wewnątrz gmachu prezydium niemieckiej policji w Gdańsku, wbudowują dodatkowe ściany i kraty. Drugą, że w Królewcu kompanie szturmowe ćwiczą walki na makietach miasta. Sprawa się wyjaśnia. Generał jest nienawidzącym Niemców głupcem. Patera, agent Abwehry, wmówił mu pomysł przyłączenia Gdańska do Polski przez sprawne wdarcie się do miasta i gmachu prezydium policji. Makiety w Królewcu i pod Inowrocławiem są wierną kopią odnośnego fragmentu Gdańska. Zaskoczony w przebudowanym prezydium generał znajdzie się w niewoli jako żywy dowód prowokacji polskiej wobec Niemiec. 18:10 SPÓR O HISTORIĘ - SOBÓR WATYKAŃSKI II A KOMUNIZM Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 11 października 1962 roku papież Jan XXIII zainaugurował Sobór Watykański II. Przygotowania trwały dwa lata. "Sobór nie został zwołany dla doktrynalnego stanowiska, ale by wspólne dzieło odpowiadało dzisiejszym potrzebom i oczekiwaniom poszczególnych narodów (...) Kościół nie może oddalić się od świętej spuścizny prawd otrzymanych od swoich ojców. Musi jednak też patrzeć w przyszłość, rozpoznawać nowe warunki i sposób życia, które ukazują współczesny świat, otwierając szeroką drogę katolickiego apostolatu" - mówił papież Jan XXIII otwierając obrady. Sobór obradował w czterech sesjach. Pierwszej przewodniczył Jan XXIII. Pozostałym, wybrany po jego śmierci, papież Paweł VI. Sobór trwał cztery lata. Zakończył się 8 grudnia 1965 roku. Co dał Kościołowi i światu Sobór Watykański II? Czy przygotował Kościół do dialogu ze współczesnym światem? W jakim duchu zwołano Sobór Watykański II? Za co Kościół potępiał wcześniej komunizm? W encyklikach, do soboru komunizm potępiany był trzykrotnie: w 1864 r. , 1878 r. i 1937 r. Przede wszystkim Kościół potępiał komunizm za odbieranie człowiekowi świata nadprzyrodzonego, zapowiedź likwidacji własności prywatnej i uderzenie w rodzinę. W 1949 r. Pius XII dekretem Św. Oficjum zakazał katolikom przynależności do partii komunistycznej i współpracy z komunistami. Watykan był informowany o procesach pokazowych księży pozostających w sowieckiej strefie wpływów. Dlaczego podczas soboru nie potępiono komunizmu? Byli tu kardynałowie, którzy dobrze poznali komunizm, często na własnej skórze. Około 450 kardynałów zabiegało o to. Co stało się z przygotowanymi przez nich dokumentami? Jakie szanse widzieli komuniści w Soborze Watykańskim II? Udział w Soborze Watykańskim polskich przedstawicieli. Jakie dokumenty przygotowali? Jaki był skutek tego, że Kościół nie potępił komunizmu? Goście: prof. Sławomir Cenckiewicz - Akademia Sztuki Wojennej, prof. Michał Białkowski - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Władysław Bułhak - Instytut Pamięci Narodowej. 18:50 HISTORIA POLSKI - SENATOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2016 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Zdjęcia: Jerzy Rudziński, Andrzej Adamczak Muzyka: Andrzej Krauze Film przedstawia Zbigniewa Romaszewskiego, jednego z najwybitniejszych działaczy opozycji demokratycznej. Główny temat to portret bohatera, ale z drugiej strony film ma skłaniać do refleksji, kim jest i kim powinien być polityk we współczesnym świecie. Autor dokumentu zadaje pytanie widzom, czego oczekują od polityków dzisiaj. Czy polityk, który jest członkiem innej partii, może być tylko wrogiem. Czy oceny polityków można sprowadzić wyłącznie do ocen zero - jedynkowych. Kim powinien być polityk i jakie kryteria mają go obowiązywać. Połowę życia bohater filmu poświęcił na walkę o demokrację i prawa człowieka, a drugą już w innej rzeczywistości na działalność jako parlamentarzysta i polityk. Jak nikt inny poznał te rzeczywistości najlepiej od strony działalności politycznej. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - DEMONY MICHAŁA ANIOŁA (LES DEMONS DE MICHEL - ANGE) Film dokumentalny, 105 min, Francja, 2017 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Filmowa opowieść o genialnym twórcy renesansu, który był największym geniuszem wśród malarzy i rzeźbiarzy - to Michał Anioł. Dorastał we Florencji, gdzie wielki Wawrzyniec Wspaniały - bankier, esteta i mecenas, dostrzegł Michała Anioła Buonarottiego, gdy miał on zaledwie 15 lat. Był nie tylko malarzem i rzeźbiarzem, ale także urbanistą i architektem, a nawet poetą. Widywał się z papieżem i dostojnikami kościelnymi, którzy byli jego zleceniodawcami. Był całkowicie oddany swemu talentowi i dożył 89 lat, jako sławny i bogaty artysta, znakomicie opłacany przez mecenasów. Jednak wybrał życie w ubóstwie, pochłonięty nieposkromionym impulsem tworzenia. Był drażliwym samotnikiem, co przysporzyło mu kłopotów z wielkimi tego świata. Zauroczeni jego pracą i geniuszem wszystko mu wybaczali. Stefan Bern, prezenter programu, zabiera nas w podróż szlakiem twórczości Michała Anioła. We Florencji i w Rzymie obejrzymy cudowne dzieła sztuki, zagłębiając się w jego życie prywatne, nieznane, pełne obaw i pasji. Do najznamienitszych jego dzieł należą: watykańska Pieta, freski w Kaplicy Sykstyńskiej i gigantyczna rzeźba Dawida, wyrzeźbionego z jednego, czterometrowego bloku marmuru. 22:00 PIOTR SZCZEPANIK. KONIEC ŚWIATA KORMORANÓW Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1990 Scenariusz: Antoni Krauze Wykonawcy: Piotr Szczepanik, Piotr Szczepanik, Marian Brandys, Jerzy Markuszewski, Tomasz Miernowski Audycja poświęcona życiu i twórczości Piotra Szczepanika. W mieszkaniu artysty spotkali się: Joanna Szczepkowska, Marian Brandys i Jerzy Markuszewski. Zebrani rozmawiają o drodze artystycznej Piotra Szczepanika, jego udziale w polskim życiu politycznym (prezentacja zdjęć ze strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku), fascynacji książką Mariana Brandysa "Koniec świata szwoleżerów". W programie wykorzystano piosenki "Żółte kalendarze", "Gorzkie głogi", "Goniąc kormorany". 23:10 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 6/6 NAZISTOWSKI MESJASZ (ODC. 6/6) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 6 Lato 1941 roku. Niemcy przygotowują się do "Operacji Barbarossa" - inwazji na ZSRR. Jeżeli zniszczą potęgę radziecką, Hitler uzyska dominację w Europie. Jak zaczęła się przemiana Adolfa Hitlera w nazistowskiego przywódcę, człowieka odpowiedzialnego za najbardziej wyniszczający konflikt w historii świata? Cofamy się do roku 1923, gdy przebywał w więzieniu. Wtedy napisał swój manifest "Mein Kampf" i rozmyślał o tym, jak przekonać cały kraj do swoich zbrodniczych planów. Pewny tego, że jest zbawcą i wybrańcem narodu. 00:05 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. DŻULIA Z DAGESTANU Reportaż, 23 min, Polska, 2011 Autor: Barbara Włodarczyk Dżulia miała 16 lat, kiedy rodzice wydali ją za mąż. Nikt jej nie pytał o zgodę. Męża poznała dopiero na ślubie. W Dagestanie na Kaukazie to norma. Jest to najbardziej przywiązana do tradycji republika w całej Rosji. A na dodatek najbiedniejsza i najbardziej niestabilna. W dagestańskich górach mają swoje obozy setki islamskich fundamentalistów i nie ma tygodnia bez zamachów czy strzelaniny. Dżulia ucieka od biedy i zagrożenia do pracy w bogatej Moskwie. Ale w rosyjskiej stolicy nie lubią przybyszów z Kaukazu. Jedni się ich boją, inni gnębią. Za odmienny wygląd, za pracę na czarno, za skojarzenia z terroryzmem. Moskwa i Dagestan to dwa różne światy. Dlatego Dżulia żartuje, że ma dwa życia. Tyle tylko, że w jednym jest zakładniczką biedy i tradycji, a w drugim - zakładniczką swojego kaukaskiego wyglądu. W reportażu - barwna opowieść o mało znanej Rosji i przepaści dzielącej Kaukaz od Moskwy. 00:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Tajemnice Doliny Kacanki" To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasją. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 1 Magazyn, 21 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Galiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia Armii Czerwonej (w okresie od 1939 do końca 1941 roku).