TVP Kultura Poniedziałek, 13.02.2023 09:10 CHLEB, MIŁOŚĆ I ZAZDROŚĆ (PANE, AMORE E GELOSIA) Komedia, romans, 93 min, Włochy, 1954 Reżyseria: Luigi Comencini Scenariusz: Luigi Comencini Zdjęcia: Carlo Montuori Muzyka: Alessandro Cicognini Aktorzy: Gina Lollobrigida, Mario Meniconi, Tina Pica, Vittorio De Sica, Roberto Risso Antonio Carotenuto, wysokiej rangi oficer, zostaje oddelegowały z Sorento do małej wioski Sagliena, aby poślubić piękną Annarellę, choć w głębi serca kocha Marię, zaręczoną z niejakim Pietro Stelluti. W wyniku wielu zbiegów okoliczności i pomyłek, Antonio zostaje narażony na plotki całego miasteczka i zazdrość narzeczonego, który wraca z wojny. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 17 PRZYJAZNA HAŁDA. ROK 1944 Serial historyczny, 70 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Maria Mielnikow-Krawczyk, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Lidia Bienias, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Tadeusz Szaniecki Czerwiec 1944 roku. Zygmunt przyjeżdża na urlop do domu. Na wieść o śmierci ojca postanawia nie wracac na front i uciec do partyzantki w GG. Tymczasem gestapo prowadzi na Śląsku "czystkę", mającą na celu likwidację wszystkich byłych powstańców. Na "czarnej liście" są m. in. Garus, Robert i Mendera. Zygmunt wspólnie z kolegami z wojska ratuje dwóch ostatnich przed niechybnym aresztowaniem. Razem uciekają do Krakowa, skąd dzięki Gustkowi dostają się do partyzantki. 12:25 REŻYSERZY - STANLEY DONEN 2/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - STANLEY DONEN) Cykl dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku poznajemy twórczość Stanleya Donena, reżysera "Deszczowej piosenki" czy "Zabawnej buzi". 13:20 LATAWIEC (THE KITE / POUSTET DRAKA) Film animowany, 12 min, Słowacja/Polska/Czechy, 2019 Reżyseria: Martin Smatana Scenariusz: Martin Smatana Krótki film animowany. Pięknie zrealizowana metaforyczna opowieść o żałobie i godzeniu się ze śmiercią bliskiej osoby. 13:55 HISTORIA KINA W POPIELAWACH Dramat, 95 min, Polska 1998 Scenariusz i reżyseria: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Krzysztof Majchrzak, Bartosz Opania, Grażyna Błęcka - Kolska, Michał Jasiński, Tomasz Krysiak, Franciszek Pieczka, Mariusz Saniternik, Joanna Pierzak, Izabella Bukowska, Maria Gładkowska, Jan Nowicki, Anna Biernacka, Edward Kusztal, Aleksander Bednarz, Bogusław Nobielski, Maria Wójcikowska, Zdzisław Reczyński, Michał Szkóp i inni "Nie poddaję się oczekiwaniom widzów. Tym, co kontroluje moją pracę, jest wewnętrzne przekonanie o słuszności, uczciwości i serdeczności tego, co robię. Jeśli to się zrymuje z oczekiwaniami widzów, proszę uprzejmie. Jeżeli się nie zrymuje - przepraszam. Na zapotrzebowanie społeczne niech odpowiadają moi zdolniejsi koledzy. W każdym filmie zabiegam, żeby odkrywać dla siebie coś nowego. Nie chcę powtarzać światów, które już wykreowałem. Nie sądzę, żebym stał w miejscu. Widzom mogę powiedzieć tyle: przyjdźcie na ten film, a zobaczycie, jak wiele zdarzyło się ostatnio" - deklarował w jednym z wywiadów Jan Jakub Kolski. To słowa niezwykłe w czasach dominacji filmowej komercji i podporządkowania X Muzy dogmatowi zysku. Przypominające, że prawdziwa sztuka jest w swej istocie elitarna. Dąży nie do schlebiania masowym gustom (to domena, demokratycznej z natury, rozrywki), lecz odkrywania nieznanych obszarów piękna, poszerzania granic ludzkiej wyobraźni i wrażliwości. Często też staje się widzialnym świadectwem poszukiwania przez artystę własnego miejsca w rzeczywistości, budowania przezeń oryginalnej wizji świata. Dotychczasowy dorobek twórczy Jana Jakuba Kolskiego dobitnie potwierdza tę regułę. Kolejne filmy reżysera, od debiutanckiego "Pogrzebu kartofla" aż po "Historię kina w Popielawach", dowodzą z jednej strony przywiązania do pewnych motywów i pejzaży, z drugiej zaś pokazują duchowy rozwój ich twórcy, jego zmagania z własnymi obsesjami i kompleksami. Fabuła "Historii kina w Popielawach" rozgrywa się również w scenerii znanej z wcześniejszych obrazów Kolskiego (malownicze pola, dalekie horyzonty, wiejskie chałupy) i wśród "znajomych" typów ludzkich (nieudaczni, ułomni, wewnętrznie niespełnieni mężczyźni; kobiety cierpiące z powodu nieszczęśliwej miłości). Krąży też wokół bliskich reżyserowi tematów: czasu, przeznaczenia, bólu, miłości. "Historia..." stanowi jednak również zamknięcie pewnego etapu twórczych poszukiwań Kolskiego. "Jest ostatnim z serii filmów, w których dokonywałem osobistych rozliczeń ze światem" - jak mówił w jednym z wywiadów. To z jednej strony zwiastun rozluźnienia więzów z wypracowaną przez lata estetyką, z drugiej zaś utwór bardzo osobisty, nawiązujący do rzeczywistych dziejów przodków artysty. "W mojej prywatnej historii rodzinnej cztery pokolenia zapisywały kartę pod nazwą"film", prawie od początku, odkąd kino istnieje. Prababka na początku wieku miała jedno z pierwszych kin w Łodzi"Theatre Optique Parisien", dziadek był producentem filmowym, przedstawicielem firm Fox, Metro Goldwyn Meyer, Paramount. Ojciec - montażysta filmowy, siostra - montażystka, ja - też filmowiec. Ale nie znalazłem dość odwagi czy nieskromności, żeby opowiadać wprost tę historię. Ukryłem więc moich antenatów za postaciami filmowymi" - zwierzał się swego czasu reżyser. Narratorem tytułowej "historii" jest dziesięcioletni Staszek Szewczyk, wychowany wprawdzie w mieście, lecz uczący się w wiejskiej szkole w Popielawach, skąd pochodzą jego dziadkowie. W pamiętniku, który pisze, bardzo wiele miejsca zajmuje zasłyszana historia barwnego, głośnego w okolicy, kowalskiego rodu Andryszków. Zaczyna się ona od Józefa Andryszka, zwanego Pierwszym. W XIX wieku zbudował on kinomaszynę, zanim jeszcze to samo uczynili na Zachodzie bracia Lumiere. Poprzez następne pokolenia saga rodzinna dochodzi do lat sześćdziesiątych XX wieku, czyli losów Józefa Andryszka Szóstego, zwanego Szustkiem, który marzy o odtworzeniu wynalazku swego przodka. Stanowczo sprzeciwia się temu jego ojciec, uważając, że kinomaszyna była przez lata przekleństwem rodu. W ten sposób pod ręką Kolskiego fascynująca historia rodzinna splata się nierozerwalnie z rozważaniami o fenomenie kina. Liczne wyróżnienia polskie i zagraniczne, w tym m.in. Złote Lwy w Gdańsku - Gdyni (1998) za najlepszy film roku oraz nagrody dla Krzysztofa Majchrzaka (pierwszoplanowa rola męska), Kazimierza Rozwałki (produkcja) i Jana Jakuba Kolskiego (nagroda Kin Studyjnych); Syrenka Warszawska (1998); Brązowe Grono na LLF w Łagowie (1998); Grand Prix dla filmu na Międzynarodowym Spotkaniu Kina i Telewizji - Kino Pełnoekranowe w Genewie (1999); Srebrny Witeź na MFF Słowiańskich i Prawosławnych w Moskwie (1999) oraz Grand Prix na Festiwalu Alte Adria Cinema w Trieście (1999) dla Jana Jakuba Kolskiego. 15:45 KOBIETA ZA LADĄ - ODC. 3 - MARZEC (ŻENA ZA PULTEM) Serial obyczajowy, 50 min, Czechosłowacja, 1977 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Zdjęcia: Jindrich Novotny Muzyka: Jan Fisher Aktorzy: Irina Svorcova, Vladimir Menslik, Jaromir Hanzlik, Dana Medricka Przygotowania do świąt wielkanocnych. Wątek Anny i jej byłego męża. 17:25 WIERNA RZEKA Dramat historyczno - obyczajowy, 138 min, Polska, 1983 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Halina Chmielewska, Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Olgierd Łukaszewicz, Franciszek Pieczka, Maria Homerska, Henryk Bista, Henryk Machalica, Jerzy Turek Wzruszająca "klechda domowa" Stefana Żeromskiego o tragicznych losach bohaterów powstania styczniowego wydawała się wymarzonym tworzywem dla filmowców. W praktyce okazało się, że materiał literacki niełatwo poddaje się adaptacji, popychając realizatorów w stronę ckliwego melodramatu lub patriotycznego kiczu. Pierwsza ekranizacja powieści, dokonana w 1922 roku przez Edwarda Puchalskiego według scenariusza Andrzeja Struga, spotkała się z druzgocącą krytyką. Druga - film Leonarda Buczkowskiego z 1936 roku na podstawie scenariusza Anatola Sterna, również nie była entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów, którzy zarzucali realizatorom schlebianie "niskim" gustom publiczności. W podkieleckiej wsi, nad rzeką Łośną, rozgrywa się dramat pokolenia uwikłanego w wydarzenia 1863 roku. Z pobojowiska wyczołguje się ciężko ranny powstaniec, książę Józef Odrowąż. Przegnany przez chłopów znajduje schronienie w zrujnowanym dworku, w którym żyje młoda szlachcianka Salomea Brynicka, córka rządcy majątku, również powstańca. Dziewczyną opiekuje się stary sługa Szczepan. Dwór najeżdżany jest nieustannie przez Kozaków, choć carski oficer Wiesnicyn rozumie dramat powstania i współczuje jego ofiarom. Pojawiają się plądrujące, zdesperowane gromady chorych i głodnych powstańców. Wreszcie przyjeżdża komisarz Rządu Narodowego, Hubert Olbromski, wraz z adiutantem. Spór Odrowąża i Olbromskiego dotyczący słabości powstania ujawnia głębokie podziały i tragiczne osamotnienie walczących. Wiesnicyn wydaje rozkaz spalenia dworu. Wcześniej odnajduje ukrywającego się Odrowąża, którego od śmierci ponownie ratuje Salomea. Tej burzliwej nocy, podczas której ucieka z dworu stary Szczepan, Salomea i książę Józef zostają kochankami. Nadchodzi wiosna. Do dworu przyjeżdża księżna Odrowążowa, która zrobi wszystko, by nie dopuścić do mezaliansu. 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - WINNI (DEN SKYLDIGE) Thriller, Dania 2018 Reżyseria: Gustav Moller Scenariusz: Gustav Moller, Emil Nygaard Albertsen Zdjęcia: Jasper Spanning Muzyka: Carl Coleman, Caspar Hesselager Aktorzy: Jakob Cedergren, Jessica Dinnage, Omar Shargawi, Johan Gotthardt Olsen, Jacob Lohmann, Katinka Evers-Jahnsen Początkowo nic nie zapowiada, że rutynowy wieczór przy kopenhaskim telefonie alarmowym przeobrazi się w dramatyczną walkę z czasem. Odbierający dziś połączenia Asger Holm (Jakob Cedergren) to zawieszony w czynnościach służbowych funkcjonariusz policji, którego czeka przesłuchanie w sprawie zastrzelenia dziewiętnastolatka. Asger z niecierpliwością wypatruje końca nudnej zmiany. Do tej pory nie wydarzyło się nic, co zwróciłoby jego szczególną uwagę. Ten dyżur nie różni się zbytnio od innych, jak zwykle porządek zakłócają pijani imprezowicze, niedzielni kierowcy, a także żartownisie blokujący numer. Policjant jest coraz bardziej poirytowany tą sytuacją, a zwłaszcza czekającym go już nazajutrz badaniem śledczym. Nagle odbiera telefon od przerażonej kobiety, która mówi bardzo zagadkowo. Asger szybko domyśla się, że jest ona przetrzymywana wbrew własnej woli przez kogoś kto prawdopodobnie grozi jej bronią. Została porwana i jest więziona w samochodzie, zmierzającym w nieznanym kierunku. Operator próbuje dowiedzieć się czegoś więcej, ale traci kontakt z ofiarą, bo połączenie zostanie gwałtownie przerwane. Od tej pory rozpoczyna się prawdziwy wyścig z czasem. Asger Holm próbuje jak najszybciej zlokalizować samochód, by uwolnić uprowadzoną kobietę. Pozostaje przy telefonie alarmowym, organizując akcję ratowniczą. Przede wszystkim wykorzystuje swoje zawodowe doświadczenie, ale również kieruje się intuicją, która nigdy nie zawiodła go w takich sprawach. 22:05 PANORAMA KINA POLSKIEGO - CZARNY CZWARTEK. JANEK WIŚNIEWSKI PADŁ Dramat, 105 min, Polska, 2011 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Mirosław Piepka, Michał Pruski Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Piotr Fronczewski, Wojciech Pszoniak, Michał Kowalski, Marta Kalmus, Marta Honzatko, Cezary Rybiński, Piotr Andruszkiewicz, Witold Dębicki, Piotr Garlicki Przejmujący film Antoniego Krauzego przedstawia masakrę na Wybrzeżu sprzed kilkudziesięciu lat. W grudniu 1970 roku w Gdańsku i Gdyni rozegrały się dramatyczne sceny, wojsko i milicja otworzyły ogień do bezbronnych ludzi. Jest to jedna z najciemniejszych kart z historii PRL - u. Ten film porusza do głębi i trzyma widza w napięciu. Sami twórcy zapewniają, że zadbali o wierną rekonstrukcję tamtych wydarzeń. Przejmująca jest również ballada śpiewana przez Kazika Staszewskiego. Wśród licznych ofiar brutalnej pacyfikacji był Brunon Drywa, który zginął 17 grudnia 1970 r. od strzału w plecy. Miał zaledwie 34 lata. Główny wątek dramatu koncentruje się właśnie na losach rodziny gdyńskiego stoczniowca, jego żony Stefanii Drywy oraz ich trojga dzieci, dwóch córek i syna. Film otwiera scena szczęśliwej rodzinnej Wigilii 1969 r. , kiedy jeszcze całe życie było przed nimi. Opowieść o rodzinie Drywów przeplatają zrekonstruowane sceny manifestacji, protestów, aresztowań oraz negocjacji i narad partyjnych funkcjonariuszy. Reżyser wykorzystał w swoim filmie także materiały archiwalne. 00:05 SCENA MUZYCZNA - TRIO JAZZOWE MARCINA MASECKIEGO Koncert, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Jerzy Rogiewicz, Piotr Domagalski, Marcin Masecki W kolejnym odcinku "Sceny Muzycznej" wystąpi Trio Jazzowe Marcina Maseckiego. 01:10 TESS (TESS) Melodramat, 164 min, Wielka Brytania/Francja, 1979 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Gerard Brach, Roman Polanski, John Brownjohn Zdjęcia: Ghislain Cloquet, Geoffrey Unsworth Muzyka: Philippe Sarde Aktorzy: Nastassja Kinski, Peter Firth, Leigh Lawson, John Collin, Sylvia Coleridge, Tony Church, Tom Chadbon, Rosemary Martin Zrealizowana z niezwykłym pietyzmem i imponującą starannością, świadomie wyciszona i pełna liryzmu adaptacja wiktoriańskiej powieści Thomasa Hardy ' ego, była niewątpliwą niespodzianką w twórczości reżysera "Matni". Jest to wzruszająca, ale i gorzka opowieść o tragicznym losie młodej wiejskiej dziewczyny, która staje się ofiarą bezwzględnych norm społecznych, ale również ślepego losu, przypadku, który naznacza jej życie swoistym fatum. Piękne zdjęcia, scenografia, kostiumy (nagrodzone Oscarami), wspaniała rola Nastassii Kinski są niezaprzeczalnymi atutami tej pasjonującej opowieści o miłości i nietolerancji, toczącej się w zmiennym rytmie pór roku, stanowiącymi swego rodzaju dopełnienie i jednocześnie odzwierciedlenie losu bohaterki. [Filmoteka Narodowa]