TVP Dokument Środa, 22.02.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - RYJEK WIECZNIE GŁODNY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Ryjówka malutka czy trochę od niej większa ryjówka aksamitna to zaledwie kilkugramowe istoty. Małe ssaki owadożerne, krewniacy kreta czy jeża, a nie myszy czy nornika. Istoty tyleż mało znane, co zadziwiające. Żywe ilustracje tego, jak i na ile sposobów natura zróżnicowała świat istot żywych, także zwierząt, i to tych na oko bardzo podobnych do siebie. Wraz z ich badaczem prof. Leszkiem Rychlikiem, wyruszyliśmy ich tropem w okolicach Konina. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 43 KASZUBSKIE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski "Zrzeszonech naju nicht nie złomie", czyli "zrzeszonych nikt nie złamie" - tak mawiają o sobie Kaszubi, których odrębność kulturowa od wieków jest niesamowicie interesująca. Jak przez całe stulecia udało im się zachować własną tożsamość? Jakie są charakterystyczne cechy tej społeczności? Aby odpowiedzieć na te pytania, Radosław Kotarski rusza na wschodnie tereny Pomorza Zachodniego i Pomorza Gdańskiego. W czasie wędrówki poznaje kaszubskie zwyczaje kultywowane do dzisiaj. 07:05 NOTACJE - WANDA WĄSOWSKA. PIERWSZA DAMA POLSKIEGO JEŹDZIECTWA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Wanda Wąsowska ur. w 1931 r. w Niemojewie woj. kujawsko - pomorskim. Trener jeździectwa, działaczka Polskiego Związku Jeździeckiego. W latach 50 - tych pracowała jako jeździec wyścigowy na Służewcu. Przez ponad 10 lat należała do polskiej kadry narodowej w jeździectwie. Jest prekursorką dyscypliny ujeżdżenia w kraju. W latach 1978 i 1979 była vice - mistrzynią Polski. Na olimpiadzie w Moskwie w 1980 roku wraz z E. Morciniec, J. Zagorem zdobyła IV miejsce. Wychowała pokolenia doskonałych jeźdźców, wśród nich dwie mistrzynie Polski w dyscyplinie ujeżdżenia. Odznaczona Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi RP. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 255 MUSZYNA Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tym razem odwiedzimy Muszynę. "Zabiorę Ciebie w Łagodności Krainę, gdzie pachnie różą i lawendą..." tak pisał o tym miejscu Jerzy Harasymowicz. Do tej pory codzienność tego górskiego miasteczka przypomina poezję! To miejsce magii, karmienia zmysłów, mekka wód mineralnych oraz szlaków rowerowych. Można tu szukać skarbów Państwa Muszyńskiego, cieszyć zmysły w ogrodach sensorycznych, karmić kaczki, czy podążać szlakami Łemków lub karpackich rabusiów. A wszystko w otoczeniu górskich krajobrazów. 07:55 SIWA - WROTA PUSTYNI - ODC. 2 SIWA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:20 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 9 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Seria reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresję na Ukrainę. 08:35 BURZA HORMONÓW. SEKRETY DORASTANIA (HORMONES AND HUFFS: THE SCIENCE OF PUBERTY) Film dokumentalny, 47 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Judith Konig Muzyka: Marcelo Scotti Film dokumentalny o dorastaniu. Powszechnie się uważa, że młodzież zachowuje się okropnie. Wiek nastoletni jest nieodłącznym elementem dorastania. Młodzi ludzie są zafascynowani wieloma sprawami, ale już nie tak jak dzieci i jeszcze nie tak jak dorośli. Dojrzewanie to okres życia charakteryzujący się przeobrażeniami w budowie i wyglądzie ciała, psychice - kształtowaniu osobowości, postawach wobec własnej i drugiej płci, pełnieniu roli społecznej. Tacy młodzi ludzie są często poirytowani i przewrażliwieni, ale bardzo kreatywni i pochłaniający na sto procent to, co ich ciekawi. Pojawia się wiele problemów związanych z wahaniami poziomu hormonów: potliwość i zmiany skórne, stany depresyjne, czasem anoreksja i bulimia, a gwałtowny wzrost osłabia układ odpornościowy. Dziewczynki dorastają wcześniej niż chłopcy. Młodzi ludzie potrzebują akceptacji w grupie rówieśników, a to może skłaniać do zainteresowania różnymi używkami. Dojrzewanie to burza hormonów przechodząca przez każdy z tych młodych organizmów. Pojawia się silna potrzeba samodzielności i niezależności. Rodzice stają się jacyś dziwni, nastolatki buntują się, a narastający popęd seksualny nie pomaga w opanowaniu tego procesu. Najchętniej młody człowiek by się już odłączył i ruszył w świat. Naukowcy twierdzą, że jeszcze w 1860 roku dojrzewanie przypadało na wiek lat trzynastu, natomiast obecnie to już jedenaście lat. Temat dojrzewania i hormonów jest dla naukowców fascynującym polem do badań. Film przybliży nam temat dorastania, posłuchamy opinii naukowców, rodziców i samych nastolatków. 09:30 DZIKI BAŁTYK - ODC. 2 MIĘDZY ESTONIĄ A FINLANDIĄ (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 2. BETWEEN ESTONIA AND FINNLAND) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Drugi odcinek przedstawia wyspy między Estonią, Szwecją i Finlandią. Zagłębimy się w świat dziesiątków tysięcy wysp, między Estonią, szwedzką Gotlandią i fińskim Morzem Archipelagowym. Jesienią wszędzie słychać dziwne odgłosy godowe łosia. Na Gotlandii orły przednie rozmnażają się na drzewach. 300 kilometrów dalej na północ znajduje się archipelag Finlandii, zamieszkały przez niedźwiedzie brunatne. Wyspa Saaremaa jest czwartą co do wielkości na Bałtyku. Kiedyś było to bogate centrum kupieckie. Wiele małych wysepek dalej leżących i 200 km na zachód - to pozostałości pradawnej rafy koralowej wystającej z morza. Szwedzka Gotlandia jest drugą największą wyspą na Bałtyku. Jak estońska Saaremaa - głównie tworzą ją płaskowyże kredowe, mające ponad 400 milionów lat. Powstały z koralowca, który wtedy rósł w ciepłych morzach - bo Gotlandia i Saaremaa leżały wówczas na równiku. 10:30 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 11 TAHITI (WORLD DISCOVERIES. EP. 11 TAHITI) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 11:30 SKRZYŻOWANIE - CROSSROAD Reportaż, 18 min, Polska, 1978 Scenariusz: Jerzy Katarasiński Zdjęcia: Adam Kaczanowski Spotkanie amatorskich teatrów o podobnym profilu - Teatru 9 ze Sztokholmu i Teatru 77 z Łodzi. Fragmenty spektakli obu grup i przesłania do osób oglądających te spektakle. "To spotkanie jest przeciwko konfrontacji, która prowadzi do dalszych podziałów między ludźmi, jest próbą otwierania drogi do wspólnoty" - tak Zdzisław Hejduk, założyciel Teatru 77 z Łodzi, przedstawia wizję wspólnego przedsięwzięcia podjętego z Teatrem 9 ze Sztokholmu w ramach projektu "Skrzyżowanie Crossroad". Obie grupy teatralne w swych przedstawieniach dotykają problemów, z którymi borykają się ich społeczeństwa - brak harmonii między rozwojem materialnym a rozwojem duchowym (Teatr 77) czy przekształcanie ważnych dla przodków wartości "w jarmark i cyrk" (Teatr 9). W audycji wykorzystano, na zasadzie prawa cytatu, fragment spektaklu "Skrzyżowanie Crossroad" Teatru 77 w Łodzi i Teatru 9 ze Sztokholmu w reżyserii Zdzisława Hejduka i Roberta Johansona. 12:00 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA BOGDAN KALUS Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:25 ROLA ŻYCIA - ROLA ŻYCIA - RENATA PĘKUL Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie spotkamy się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom, trudny zawód. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:55 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - Pop czy Squid Game. Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 13:50 DZIKI BAŁTYK - ODC. 3 MIĘDZY FINLANDIĄ A SZWECJĄ (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 3. BETWEEN FINLAND AND SWEDEN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Trzeci odcinek przenosi nas nad Zatokę Botnicką. Zimą dom dla nerpy. 300 kilometrów dalej na południe miliony ryb udają się na wybrzeże, aby złożyć jaja. Finlandia jest siedliskiem latającej wiewiórki. Wiosną samce zaczynają szukać samic. Do końca lutego to zamarznięty, biały ocean - blisko 300 - kilometrowej długości i szerokości 150 km. Pokrywa lodowa, grubości nawet 120 cm, kryje cały Bałtyk Północny. W miesiącach zimowych słońce jest nisko nad horyzontem i wyzwala barwną grę świateł na niebie. Zorza polarna lśni, gdy wiatr słoneczny przenika do atmosfery ziemskiej. Północna część Bałtyku jest pod lodem od połowy października do maja. W Zatoce Botnickiej jest zasolenie zaledwie półprocentowe, więc woda zamarza tu szybciej niż w innych rejonach Bałtyku. To Bałtyk - dziecko ostatniej epoki lodowcowej. 14:50 NAJZDOLNIEJSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA. MISTRZOWIE KAMUFLAŻU (NATURE’S GREATEST TALENTS MASTERS OF DISGUISE) Cykl dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Susanne Lummer, Petra Lederhilger Mini - seria dokumentalna o zwierzętach, które chrakteryzują się wyjątkowym talentem w różnych dziedzinach. Trzecia część przybliża widzom zwierzęcych przebierańców. Sprytnie dobierają sobie swój zwierzęcy ubiór, aby stać się niewidzialnymi, powabnymi lub bardzo niebezpiecznymi. Kamuflaż to znakomita broń przyrody. Przybiera wiele form i z rozmaitych przyczyn. Poruszymy kwestie: mistrzostwa barw, szybkich "przebieranek", pułapek i sztuki mistyfikacji. Myśliwi wabią potencjalne ofiary, a ofiary oszukują drapieżników. Nie wszystko jest tym, jak wygląda. Stosowane nieustannie triki i mistyfikacje to jedno z największych osiągnięć Matki Natury. Afryka - kontynent gigantów. Niektórych mieszkańców trudno nie zauważyć. To prawdziwi goliaci 6 - metrowe chodzące latarnie sawanny. Mimo wszystko żyrafy nie zawsze tak odstają od reszty. W gęstej dżungli brazylijskiej wielkie koty polegają na innym wzorze kamuflażu. Rozetki, cętki, światło, cienie, i doskonałe techniki tropienia zwierzyny to wszystko sprawia, że potencjalna ofiara nie widzi jaguara. Wtapianie się w tło jest jednym z wielu trików, stosowanych przez zwierzęta. Głęboko w zielonym lesie deszczowym Brazylii żyją pewni kolorowi mieszkańcy. Mgliste lasy Azji kryją wielu mistrzów kamuflażu. Wszędzie w przyrodzie kolory to sygnały komunikacyjne. Pewne arktyczne stworzenia latające mają o wiele spokojniejsze ubarwienie: sowy śnieżne. Najpierw nie są białe i to dobrze. Pisklaki wykluwają się na początku arktycznego lata, upierzone szarobrązowo, co pomaga im się ukryć na szaroburej tundrze. Otoczone śniegiem i lodem w czasie arktycznej zimy, niedźwiedzie polarne często uciekają się do sztuczki znikania. Zimą w regionie Alp biel jest zawsze modna. Kameleony rzadko się śpieszą. Nie muszą, ponieważ ostrożnie tropią ofiary. Zmiana koloru, by wtopić się w otoczenie niewątpliwie pomaga im łapać zdobycz, ale nie jest to główny powód. Prawdziwi mistrzowie kamuflażu nie żyją na lądzie, lecz w wodzie. Jednym ze sposobów ukrycia się - jest dobry kamuflaż, drugim - udawanie czegoś innego. W wodzie i na lądzie: przyroda uwielbia sztuczki. Podstępy i mistyfikacje opłacają się zarówno myśliwym, jak i tym, na których polują. Mistrzowie kamuflażu są prawdziwymi mistrzami przetrwania. 15:50 TECHNO SAPIENS: PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (TECHNO SAPIENS - THE FUTURE OF THE HUMAN SPECIES / TECHNO SAPIENS - DIE ZUKUNFT DER SPEZIES MENSCH) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2016 Reżyseria: Peppo Wagner Dokument o przełamywaniu i zacieraniu się granic między człowiekiem a maszyną, między technologią a naturą. Technologie informacyjne, inżynieria genetyczna i nanotechnologia nie tylko wkraczają na grunt społeczeństwa, ale także coraz bardziej bezpośrednio wpływają na ludzką naturę. Dzień, w którym Homo sapiens będzie mógł świadomie sam siebie projektować i radykalnie się zmieniać nie jest odległy. Daleko idąca optymalizacja rasy ludzkiej przy użyciu zarówno istniejącej, jak i przyszłej technologii wydaje się być kolejnym logicznym krokiem, jaki ludzkość podejmie, aby zbliżyć się do doskonałości. Koncentrowanie się na relacjach człowieka z maszyną jest oznaką myśli transhumanistycznej. W żadnej innej ideologii technologia nie jest tak ściśle powiązana z istotą ludzkości. Zgodnie z tą filozofią, celem człowieka jest dążenie, poprzez interwencje technologiczne, do przekraczenia własnych granic biologicznych i stworzenia zoptymalizowanej wersji samego siebie. Przemierzanie galaktyk, cieszenie się życiem wiecznym, wszczepianie sobie niewielkich urządzeń, optymalizacja genomu, maszyny przypominające ludzi, komputery przewyższające nas inteligencją Wciąż nie wiemy, które z tych przełomów się urzeczywistnią ani czym staną się ludzie odmienieni przez technologię. W pewnym momencie odpowiedzialnością zostaną obarczeni nie tylko naukowcy, ale także zwykli ludzie tworzący społeczeństwa demokratyczne, które zdecydują o losie tych postępów technologicznych. Musimy zadbać o to, by stworzyć odpowiedzialną przyszłość, która nie będzie zagrażała istocie ludzkości. 16:50 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 12 LAOS (WORLD DISCOVERIES. EP. 12 LAOS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne, zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 17:50 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 11 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Seria reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresją na Ukrainę. 18:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - CLARK GABLE I CAROLE LOMBARD (ICONIC COUPLES: CLARK GABLE & CAROLE LOMBARD EP. 3) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini - seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych, kultowych par artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencer Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbara Stanwyck i Robert Taylor, Humphrey Bogart i Lauren Bacall. Bohaterami trzeciego odcinka będą Clark Gable i Carole Lombard. Gable to typ uwodzicielski: męski, krzepki, ciemny, ale też uspokajający i opiekuńczy. Jego nazwisko na zawsze kojarzy się z Rhettem Butlersem w Przeminęło z wiatrem. Ale bardzo niewiele osób wie, jak osiągnął sławę. Carole była królową amerykańskiej komedii. Do swojej ekstrawaganckiej urody dodała zjadliwy humor i nieokiełznaną fantazję. Po raz pierwszy spotkali się na planie filmowym. Kiedy się zakochali i pobrali, ucieleśniali idealną parę w oczach całego świata. Jednak nagła śmierć Carole w katastrofie lotniczej w 1942 roku zakończyła ich romans tragedią. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - DOMINIKANA - PERŁA KARAIBÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Dominikana. 20:10 WYBUDZENI - JAGODA STASIEWICZ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzenie: Ewa Błaszczyk Kilka lat temu 11 - letnia Jagoda jechała rowerem odwiedzić koleżankę. Przejeżdżała przez jezdnię, kiedy potrącił ją samochód. Przez ponad miesiąc lekarze walczyli na OIOM - ie o jej życie. Po wybudzeniu ze śpiączki dziewczynka wszystkiego musiała się uczyć na nowo, nawet połykać ślinę. Dziś Jagoda jest w I klasie liceum, stale się rehabilituje, przeszła skomplikowaną operację podniesienia powieki oka. 20:50 CENA WYZWOLENIA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2022 Reżyseria: Paweł Domański Zdjęcia: Marcin Majerski Rosyjski atak na Ukrainę pozwolił ocenić proces rozliczania się z grzechami komunizmu za wschodnią granicą, i jak się okazuje zamiast rachunku sumienia Kreml w tych grzechach coraz bardziej się rozsmakowuje, a najczarniejsze zbrodnie albo wypiera ze zbiorowej świadomości, albo próbuje wręcz udoskonalać tworząc nową machinę terroru - Związek Sowiecki. Film "Cena wyzwolenia" nie będzie jednak o Ukrainie. To na wskroś polska opowieść o nożu wbitym w plecy, o kłamstwach, morderstwach i wywózkach, które rozpoczęły się 17 września 1939 roku. Naszą "Ceną wyzwolenia" jest 570 tysięcy osób zamordowanych przez Sowietów, utrata Kresów Wschodnich, 50 lat komuny, i pranie mózgu, które sprawia, że do dziś niektórzy pochylają głowy nad sowieckimi grobami "wyzwolicieli". "Cena wyzwolenia" to dowód, że komunizm wciąż czeka na swoją "Norymbergę". Autorzy filmu odwiedzają utracone na zawsze "Kresy Wschodnie", ale też areszty, w których byli przetrzymywani i mordowani ci, którzy sprzeciwiali się stalinowskiej władzy. Rosja do dziś nie przyznała się do ataku na Polskę we wrześniu 1939 roku. W oficjalnej historiografii był to jedynie "wyzwoleńczy pochód Armii Czerwonej". Ten "pochód" oznaczał śmierć polskich jeńców w Katyniu, wywózki setek tysięcy osób w najdalsze zakątki Związku Sowieckiego oraz terror. 21:55 ALISA W KRAINIE WOJNY Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Liubov Durakova, Alisa Kovalenko Zdjęcia: Alisa Kovalenko, Liubov Kovalenko Film opowiada dramatyczną historię młodej dziewczyny, która bierze udział w proteście na Majdanie. Wiedziona instynktem dokumentalistki, ale także poczuciem obywatelskiej odpowiedzialności, stopniowo z obserwatorki zamienia się w uczestniczkę tych wydarzeń. Z kamerą dociera do najgorętszych miejsc na froncie. Kiedy zaczyna się rewolucja w Kijowie, Alisa ma 26 lat. Jest studentką kijowskiej szkoły filmowej, ale przede wszystkim czuje się prawdziwą Ukrainką. Film przedstawia jej życie od czasu Euromajdanu do wojny na Wschodzie. Jest to swoisty film dziennik młodej kobiety zagubionej w niestabilnym świecie. Żywy obraz jej tragicznych doświadczeń, uczuć i obaw. Alisa była w niewoli u separatystów, którzy wzięli ją za szpiega ukraińskiej armii. Mimo to nie zrezygnowała z filmowania, rejestrowała wszystko, co się wokół niej działo. "Alisa w krainie wojny" to także film o miłości Alisy i jej francuskiego chłopaka. Czy ich uczucie przetrwa tę ciężką próbę? 23:20 NIEPARZYŚCI - ODC. 9 Telenowela dokumentalna, 27 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Wojciech Todorow, Piotr Łukasiewicz Muzyka: Bartek Straburzyński Jola dzwoni do Krzysztofa, by złożyć mu życzenia urodzinowe i spytać, czy przyjedzie do niej. Okazuje się, że ukochany ma inne zajęcia, mimo to Jola stara się jak najładniej zapakować prezent dla niego, w czym pomagają jej dzieci. W tym czasie Krzysztof spotyka się z inną dziewczyną. Prezes i jego asystent Piotruś oglądają film wideo z wycieczki, z której pryncypał jest bardzo zadowolony. Panią Anię natomiast odwiedza pani Danusia, znajoma ze szpitala. Dama z trójkąta bermudzkiego opowiada jej o poznanym właśnie panu Kazimierzu, wspomina przy tej okazji swoich dawnych narzeczonych. Disc jockey Przemek spotyka się z Kasią, o czym ona opowiada swoim koleżankom. Pani Irena, wielbicielka tańca i jazdy na rowerze, znów pędzi do lokalu na dancing, by pobawić się po raz ostatni przed adwentem. 24:00 STOPY WODY Reportaż, 13 min, Polska, 1977 Scenariusz i realizacja: Jacek Kamiński Zdjęcia: Bogdan Żołtak Dominik Dzimitrowicz, pracownik stoczni w Ustce i żeglarz. Zbudował własnoręcznie jacht s/y "Iwona Pieńkawa", na którym zamierzał wypłynąć w rejs dookoła świata bez zawijania do portu. Marzenia Dzimitrowicza spełniły się, 15 września 1976 jacht wypłynął do Casablanki. Kapitanowi Dominikowi Dzimitrowiczowi towarzyszyli: Marek Berger, Krzysztof Wierciński, Zbigniew Jakubczyk. Reportaż opowiada o wieloletniej budowie jachtu, wodowaniu, chrzcie jednostki i rejsie, który nie miał szczęśliwego zakończenia. 00:20 NOTACJE - PPŁK HENRYK SOŁTYSIK. CAŁE ŻYCIE W SIODLE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Oficer Warszawskiej Dywizji Kawalerii, trener jeździectwa, ppłk Henryk Sołtysik (rocznik 1922). Kampanię wrześniową 1939 r. odbył jako ochotnik z oddziałem Przysposobienia Wojskowego. Od kwietnia 1944 r. służył w Warszawskiej Dywizji Kawalerii jako podoficer, a następnie po ukończeniu Wyższej Oficerskiej Szkoły Weterynarii jako oficer w 2 Pułku Ułanów. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny, Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju, Odznaką Grunwaldzką. 00:35 LIST Z ARGENTYNY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Pacek Zdjęcia: Jarosław Mazur Franco de Peńa jest zirytowany. Nie może zrozumieć, jak to się stało, że w Archivo General de la Nacion w Buenos Aires nie ma śladu po Witoldzie Gombrowiczu. Wielki pisarz ponad 20 lat przeżył w Argentynie i nikt w tym kraju nic o nim nie wie? - pyta zdumiony. Potem rusza szukać śladów na własną rękę. Najbardziej zaś interesuje go wyjaśnienie pewnej sprawy, której trop pisarz pozostawił w polskim wydaniu swojego "Dziennika", nieistniejący w wydaniu hiszpańskojęzycznym. Gombrowicz mianowicie w zapiskach z roku 1968 i lat późniejszych niedwuznacznie wspomina o swoim nieślubnym synu. Franco de Peńa usiłuje go znaleźć. Szuka w archiwach. Dociera do Polaków, którzy znali Gombrowicza i przyjaźnili się z nim. Do trzech z grupy dwudziestu niegdysiejszych młodzieńców, którzy nie znając polskiego współuczestniczyli w tłumaczeniu "Ferdydurke" na hiszpański. Do chłopców z Tandil, by wraz z nimi zapukać do drzwi domu, w którym Gombrowicz napisał "Kosmos". Do artysty Jorge Vileli, poetki Sandry Filipi, doktora praw Juana Carlosa Gomeza, ekonomisty Mariana Betelu.... A nawet do wróżki i psychoanalityków. W tej po gombrowiczowsku "dzieckiem podszytej" wędrówce - a nie bez powodu stale towarzyszy jej muzyka Beethovena - brnie przez labirynt wspomnień, chwyta i gubi wątki, wysłuchuje opowieści o ekscentrycznym pisarzu snutych przez ludzi często nie mniej ekscentrycznych, w których pamięci Gombrowicz wyrył głęboki ślad. Wreszcie, po dwóch latach poszukiwań, zebranemu w polskiej ambasadzie odświętnie ubranemu gronu de Peńa przedstawia i oddaje do dyspozycji odnalezionego syna - niesyna. To trzeba zobaczyć! 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NAROL. TAJEMNICA PAŁACU ODC. 261 Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 12 lutego 1945 roku w pałacu w Narolu NKWD osaczyło grupę partyzantów z oddziału WiN Kostka. Pojmanych zostało 7 żołnierzy wyklętych. Chcemy przebadać najbliższe otoczenie pałacu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie rozmiary miała stoczona tu walka. Poszukiwania będą tłem do opowieści o niezwykłym dowódcy, Karolu Kosteckim ps. Kostek. Kostek walczył z niemieckim okupantem we wrześniu 1939 r. , był kurierem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej, żołnierzem AK i dowódcą kompanii Narol. Jego oddział współpracował z partyzantami sowieckimi i bronił polskiej ludności przez napadami UPA, rozgrywając regularną bitwę z Ukraińcami w obronie Narola. Podczas akcji "Burza" walczył ze swym oddziałem pod Bełżcem i Tomaszowem Lubelskim. Po wkroczeniu Rosjan, Kostecki pozostał w konspiracji, strzelał się z komunistami w Lubaczowie, a jego podkomendni zostali okrążeni i schwytani w pałacu w Narolu. Sam Kostek awansował na komendanta Rejonu I, a potem Rejonu V w strukturach WiN. Był dowódcą udanej akcji rozbicia aresztu UB w Tomaszowie Lubelskim i uwolnienia stamtąd więźniów. Zatrzymany przez komunistów został skazany na wielokrotną karę śmierci, zamienioną potem na 15 lat więzienia. 02:15 ESENCJA NASTROJU (MIECZYSŁAW KOSZ) Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Józef Szymura Losy Mieczysława Kosza (1944 - 1973), znanego i utalentowanego kompozytora i muzyka jazzowego, który zginął tragicznie w niewyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach. Śledzimy drogę życiową artysty od wioski na Zamojszczyźnie, poprzez jazzowe piwnice Krakowa do Warszawy. Spotkamy się z tymi, którzy odegrali ważną rolę w jego życiu i twórczości. Przyjaciele Kosza opowiedzą również o życiu towarzyskim swojego środowiska. W filmie wykorzystano materiały archiwalne z lat sześćdziesiątych ukazujące atmosferę PRL - u: prowincji, jaką była rodzinna Antoniówka k. Tomaszowa Lubelskiego, szkoły, do której chodził niewidomy artysta. Ponadto w filmie znajdą się fragmenty radiowych wywiadów Mieczysława Kosza. 03:15 PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący misję Afganistan przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej misji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie.