TVP Historia Wtorek, 21.02.2023 07:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 18/24 Serial historyczno - sensacyjny, 57 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Muzyka: Andrzej Trzaskowski Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Tomasz Stockinger, Ewa Sałacka, Anna Wojton, Maria Gładkowska, Alicja Jachiewicz, Beata Paluch, Maciej Kozłowski, Andrzej Grabarczyk, Robert Rozmus, Krzysztof Kalczyński, Ryszard Barycz, Grzegorz Wons Hrabia Georg von Nałęcz przekazuje wywiadowi polskiemu rewelacyjne materiały: najpierw dane techniczne junkersa, nowego niemieckiego bombowca, potem fragmenty planu przygotowań napaści na Polskę. Jego autorem jest Guderian, plan ma poparcie Hitlera. Cennych materiałów dostarczają Georgowi panie: hrabina Benita z kół dyplomatycznych i jej przyjaciółki, pracownice kancelarii Guderiana, Irena i Renata von Nietzmer, córka zadłużonego barona. Georg wykupuje weksle jej ojca, a usługi Renaty grubo opłaca. Czarek i pułkownik Kaleta są przejęci wagą planów Guderiana, ich technicznym rozmachem. Natomiast zwierzchnicy Czarka uważają Guderiana za nieszkodliwego marzyciela. Według nich Niemcy nie są w stanie zmotoryzować swojego wojska i wyprodukować tyle stali, aby pokryć potrzeby armii. Cena dokumentów jest, ich zdaniem, zbyt wysoka, a nastawanie Georga na nieliczenie się z kosztami zakupu uważają wręcz za podejrzane. Oburzony odmową Georg zamierza sprzedać konie wyścigowe i zapłacić Renacie z własnej kieszeni. Baronówna jednak, chcąc mieć pieniądze jak najszybciej, jako Charlotta proponuje dokumenty Anglikom. Abwehra wpada na ślad tej propozycji w depeszach Berlin - Londyn. Relke ma rozpracować agentkę Charlottę. Szuka jej wśród pracowników Guderiana. Trafia na trzy panie zaprzyjaźnione z von Nałęczem. Zaczyna się nim interesować. 08:40 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE ASTRONOMII KOPERNIKA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Michał Juszczakiewiecz, Robert Szaj Film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi. Podróż śladami Mikołaja Kopernika i starożytnych badaczy Kosmosu. Twórcy filmu, podróżując w czasie do starożytnej Aleksandrię, Bagdadu, Wenecji, Rzymu i Watykanu, a także odwiedzając Frombork, Lubawę i Olsztyn próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób genialny polski astronom dokonał swojego wielkiego odkrycia. Gdzie znajdowało się legendarne obserwatorium - pavimentum Kopernika? Czym obserwował? Gdzie znajduje się jedyny instrument Kopernika, który dotrwał do naszych czasów? Czym zajmował się Kopernik podczas studiów we Włoszech? Czy na renesansowych dziełach Rafaela w Watykanie, czy Giorgione w Wiedniu znajdują się wizerunki Mikołaja Kopernika? 09:50 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BUNKRA HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Krzysztof Dracz, Janusz Bukowski, Beata Kawka, Agata Buzek, Antoni Ostrouch, Henryk Sobiechart, Paweł Sanakiewicz, Sławomir Holland Stało się to bez mała 60 lat temu, a zeznania świadków, protokoły sekcji zwłok, wyjaśnienia śledczych odtajnione ostatnio dowodzą, że przez dziesiątki lat byliśmy oszukiwani. Wierzyliśmy w sprytnie spreparowaną wersję śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dzisiaj znamy już pytania, które należało zadać, aby sprawę tę wyjaśnić do końca. Kluczem do rozwiązania tej zagadki sprzed 60 lat jest los Ewy Braun. 13:05 NORMANDIA. OSTATNI BOHATEROWIE DESANTU - ODC. 1/2 (THE LAST HEROES OF D - DAY) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Tim Dunn Jedną z dat, która zmieniła bieg historii, jest 6 czerwca 1944 - D - Day. Stawką była wolność świata zachodniego. W dwuczęściowej serii Dan Snow bada, jak dwa lata skrupulatnego planowania, szpiegowania i analizy milionów trójwymiarowych zdjęć lotniczych rozpoznawczych wpłynęło na ten dzień. D - Day to również opowieść o heroizmie, poświęceniu i determinacji i to jest być może ostatnia szansa, by usłyszeć niezwykłe świadectwa z pierwszej ręki tych, którzy ryzykowali życie, by uratować świat od nazistowskiej tyranii. Bezprecedensowy dostęp do tysięcy tajnych zdjęć szpiegowskich. 15:35 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 2. LATO (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: John Shier Muzyka: Edmund Butt Przez pół roku w Yellowstone panuje bezlitosna zima. W świecie skutym lodem muszą sobie radzić wszystkie zwierzęta, zarówno te ścigające, jak i ścigane. W kwietniu liczne oznaki na górskim zboczu nareszcie zwiastują zmianę pory roku, choć widać jeszcze ślady ciężkiej zimy. Słońce powoli odzyskuje swoją moc. W rzekach i strumieniach zanika gruba warstwa lodu. Teraz zaczyna się wyścig o odrobienie zimowych strat. To czas, by się bawić, uczyć i rozmnażać. Po krótkotrwałej wiośnie nastaje równie krótkie lato. Nie tak łatwo więc będzie przetrwać w tej nieprzewidywalnej krainie. W Yellowstone zima trzyma szczególnie długo. W samym środku na wysokości dwóch tysięcy czterystu metrów n. p. m. znajduje się płaskowyż otoczony wierzchołkami Gór Skalistych. Po pięciu miesiącach snu w górach wyłania się potężny drapieżnik. Samica niedźwiedzia grizzly obudziła się wcześnie, żeby wyszukać pożywienie dla swoich młodych. Cieplejszymi równinami i dolinami, które otaczają płaskowyż, wędrują zwierzęta roślinożerne. Opuściły one wysoko położone tereny, by uniknąć najcięższego okresu zimy. Teraz rozpoczynają długą wyprawę ku centralnej części Yellowstone, gdzie spędzą lato. Wśród roślinożerców znajdują się przedstawiciele najstarszego gatunku amerykańskich przeżuwaczy widłorogi, jedne z najszybszych zwierząt świata. Lato ukazało niezwykłą różnorodność Yellowstone. Wkrótce jednak znów wszystko pokryje zimowa powłoka. Na przygotowanie się do zimy zostało już niewiele tygodni. To czas jeszcze jednej, ostatniej eksplozji życia w Yellowstone. Nadchodzi najkrótsza, ale za to najpiękniejsza pora roku - jesień. 16:25 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 8 MODA W ZAKONACH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Lucyna Rotter (prowadzący), Magdalena Zbylut - Wiśniewska Audycja o tematyce dokumentalno - historycznej, która w kostiumowej formule odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. Ubiór, a raczej strój zakonny zawsze społecznie był obecny w ośrodkach kultu, miejscach opieki, uczelniach, przedszkolach. Kroje wyróżniające się prostotą, oszczędnością i precyzją formy były jasnym przekazem akceptowanym społecznie. W odcinku prof. Lucyna Rotter omawia dzieje ubioru zakonnego. Z o. Maciejem Majdakiem - przeorem Zakonu Cystersów w Mogile - rozmawia o symbolice habitu. 16:50 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 19/24 Serial historyczno - sensacyjny, 58 min, Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Hrabią Georgiem interesuje się Relke, który chce doprowadzić do aresztowania osób przekazujących tajne informacje z kancelarii Guderiana. Systematyczne zbieranie dowodów pozwala Frankowi Relke stwierdzić, że działalność Georga opłacają Polacy i że ma on powiązania z baronówną von Nitzner. Pracownicy Abwehry przygotowują pułapkę: zostaje wydane polecenie napisania ważnego i oczywiście ściśle tajnego memoriału Kriegsmarine. Zdobycie jego kopii może się łączyć z dużym niebezpieczeństwem. Czarek zawiadamia Georga, że jest rozpracowywany przez Abwehrę i powinien natychmiast uciekać, najlepiej do neutralnej Szwajcarii. Ale lubiący ryzyko Georg chciałby przedtem dostać od Ireny kopię memoriału. W sprytną pułapkę, jaką zorganizował Relke, wpadają Irena i Renata - nieświadome, że pomysł z napisaniem memoriału miał służyć do rozpoznania i aresztowania osób przekazujących informacje. Przekupiony przez Abwehrę służący Georga ułatwia zatrzymanie swego pana w chwili, gdy ten - z memoriałem i fałszywym paszportem - w towarzystwie hrabiny Benity zamierza uciekać. 18:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OSTATNI LOT PORUCZNIKA URBANA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na mapie dramatów polskiego, lotniczego września jest pod Grudziądzem miejsce szczególne, zaznaczone trzema krzyżami, gdzie niemal jednocześnie polegli piloci myśliwscy ze 141. toruńskiej eskadry. Dziś zajmiemy się losami jednego z nich, porucznika Władysława Urbana, poszukując też pozostałości po samolocie PZL 11 w miejscowości Rogóźno. 19:00 HISTORIA POLSKI - KAROLINA LANCKOROŃSKA. POLKA Z WYBORU. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Filmowa opowieść o niezwykłej kobiecie Karolinie Lanckorońskiej. Pochodziła ze znamienitej rodziny. Zwykła mawiać - noblesse oblige. Czyli im kto wyższe zajmuje miejsce w hierarchii społecznej, tym większe ma wobec innych obowiązki. Karolina Lanckorońska tak to właśnie rozumiała. Unikała rozgłosu uważając, że po prostu postępuje tak, jak postępować powinna. Dziś pozostaje znana w środowisku nauki, której oddała życie. Uczestnicy filmu chronologicznie prowadzą widza po życiu Lanckorońskiej i dramatycznych wydarzeniach, od chwili narodzin, przez studia w Wiedniu, doktorat we Lwowie, czasy wojny i jej relacje spisane we Wspomnieniach wojennych. Fragmenty czyta lektor (kobieta), a ilustracją są ruchome grafiki przedstawiające cytowane historie. Celem filmu jest przybliżenie dokonań Karoliny Lanckorońskiej, dzieł, które pozostawiła. Temu mają służyć świadectwa osób, które znały Lanckorońską oraz tych, którzy dziś korzystają z działalności założonej Fundacji. Film realizowany w miejscach związanych z bohaterką: Austrii w Gars am Kamp, we Włoszech w Rzymie, na Ukrainie - we Lwowie, w Komarnie, Rozdole oraz w Polsce, w Warszawie i Krakowie. 20:00 PERSOWIE. HISTORIA IRANU - ODC. 3/3 (PERSIA: A HISTORY OF IRAN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Samira Ahmed Dzięki tej serii widzowie będą mogli odkryć fascynującą i skomplikowaną historię Persji, pierwszego imperium na świecie, które powstało w szóstym wieku przed Chrystusem i wywarło wielki wpływ na kulturę rzymską, bizantyjską i arabską. To świat królów i najeźdźców, epickich poetów i wyjątkowych artystów. Twórców dokumentu najbardziej interesuje żywotność perskiej cywilizacji. Język farsi przetrwał wszystkie inwazje, rewolucje i religijne zawieruchy. Perską mowę i obyczaje przyjmowali Mongołowie, Turkmeni, Turcy i Afgańczycy. Islamizacji nie towarzyszyła arabizacja. Najeźdźcy zapożyczyli od Persów stroje, kuchnię, architekturę, administrację, nawet Aladyna i "Opowieści z tysiąca i jednej nocy". "Szahname", poetycki epos z przełomu X i XI wieku, do dziś jest publicznie recytowany, "Rubajaty" - wolnomyślicielskie wiersze Omara Chajjama stały się bestsellerem na Zachodzie 800 lat po śmierci autora. Kopuła meczetu w Isfahanie swego czasu była największa na świecie. Persowie mieli nawet swojego Machiavellego, który napisał podręcznik dobrego rządzenia. Jeden z szachów zajął Delhi i zasiadł na Pawim Tronie, lecz kres imperialnym ambicjom położyły europejskie potęgi. XX wiek zajmuje w tym cyklu zaledwie siedem minut i to głównie w kontekście polityki historycznej Mohammeda Rezy Pahlaviego uważającego się za nowego Cyrusa. Od 40 lat, gdy władzę przejęli ajatollahowie, niewielu ludzi z Zachodu widziało Iran. Brytyjczykom udało się dostać pozwolenie na filmowanie. Narratorka, Samira Ahmed, rozmawia z tubylcami, przechadza się po bazarze, zagląda do klubu - siłowni. Perskie dzieje przedstawione są w porządku chronologicznym. Od starożytnych wykopalisk, pozostałości zigguratu w Czoga Zanbil, ruin Suzy i Persepolis. Ahmed odwiedza świątynię zoroastrian, w której płonie wieczny ogień, zachwyca się perską kaligrafią, ceramiką i rzemiosłem artystycznym. Atrakcyjności filmowi dodają orientalna muzyka i niesamowite krajobrazy. 22:00 TRZY DNI KONDORA (THREE DAYS OF THE CONDOR) Film sensacyjny, 112 min, USA 1975 Reżyseria: Sydney Pollack Scenariusz: Lorenzo Semple Jr, David Rayfiel Aktorzy: Robert Redford, Faye Dunaway, Cliff Robertson, Max von Sydow, John Houseman, Addison Powell, Walter McGinn, Tina Chen, Michael Kane, Don McHenry, Michael Miller, Jess Osuna, Dino Narrizano i inni Luźna adaptacja bestsellerowej powieści sensacyjnej Jamesa Grady'ego "Sześć dni Kondora", opowiadającej o handlu narkotykami. Pierwsza wersja scenariusza była wierna literackiemu pierwowzorowi. I kiedy według niego powstała już większa część filmu, w Ameryce ujawniono sensacyjne dane na temat działań CIA na Bliskim Wschodzie. Reżyser zdecydował się wówczas zmienić fabułę, by nawiązać do aktualnych wydarzeń. W rezultacie nakręcił pełen niespodziewanych zwrotów akcji polityczny dreszczowiec, który jest oskarżeniem metod CIA. Głównego bohatera, Joego Turnera, gra gwiazdor Hollywoodu Robert Redford, odtwórca pamiętnych kreacji w "Obławie", "Butch Cassidy i Sundance Kid", "Wielkim Gatsbym", "Żądło", "Pożegnaniu z Afryką", "Niemoralnej propozycji". Aktor sprawdził się również jako reżyser w nagrodzonych Oscarem "Zwykłych ludziach". W roli Kathy partneruje mu Faye Dunaway ("Bonnie i Clyde", "Sieć", "Chinatown"). Autorem interesujących zdjęć jest Owen Roizman, czterokrotnie nominowany do najwyższej nagrody filmowej za "Francuskiego łącznika", "Egzorcystę", "Sieć", "Tootsie". Choć "Trzy dni Kondora" okazały się wielką sensacją, Akademia przyznała nominacje do Oscara jedynie za montaż. Joe Turner pracuje w nowojorskim Towarzystwie Historyczno - Literackim, które w rzeczywistości jest utajnioną sekcją CIA. Do zadań pracowników agendy należy wnikliwa analiza literatury sensacyjno - szpiegowskiej, mająca na celu wykrycie ewentualnych "przecieków", a także zbieranie nowych, ciekawych pomysłów. Pewnego dnia w instytucie dochodzi do masakry, wszyscy pracownicy giną od kul zamachowców. Przy życiu pozostaje jedynie Joe Turner, który akurat wyszedł z firmy na lunch. Postanawia na własną rękę poprowadzić dochodzenie w sprawie tajemniczej śmierci kolegów. Gdy zawiadamia centralę o tragedii, nie spodziewa się, że teraz jemu zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Przybyły na spotkanie szef jego sekcji, Wicks, próbuje go zlikwidować. Joe uciekając terroryzuje nieznajomą młodą kobietę, którą zmusza do udzielenia mu schronienia. Opowiada jej całą historię, coraz bardziej czując do niej sympatię. Listonosz, który dzwoni do drzwi domu przerażonej Kathy, okazuje się nasłanym mordercą. Na szczęście, udaje się go zlikwidować. Polowanie na Joego dopiero się jednak zaczęło. 24:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII - "TAJEMNICA JASTRZĘBIA" Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Historia ta miała miejsce 6 września 1939 roku. Tego dnia, wczesnym rankiem od zielonej murawy polowego lotniska w Popowie Kościelnym oderwał się nowoczesny, jak na owe czasy, samolot myśliwski będący jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic polskiego przemysłu obronnego. Pilot oblatywacz Jerzy Widawski wziął kurs na Lwów. "Jastrząb" do celu nigdy nie dotarł i wydawało się, że zniknął na zawsze. Obecnie, na podstawie odnalezionego telegramu wiemy, że samolot musiał awaryjnie lądować w okolicy miejscowości Werchrata, a pilot odniósł obrażenia. Dziś podsumujemy dotychczasowe wysiłki kolegów poszukiwaczy, którzy od wielu lat próbują ustalić miejsce upadku tego samolotu. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BUNKRA HITLERA Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Krzysztof Dracz, Janusz Bukowski, Beata Kawka, Agata Buzek, Antoni Ostrouch, Henryk Sobiechart, Paweł Sanakiewicz, Sławomir Holland Stało się to bez mała 60 lat temu, a zeznania świadków, protokoły sekcji zwłok, wyjaśnienia śledczych odtajnione ostatnio dowodzą, że przez dziesiątki lat byliśmy oszukiwani. Wierzyliśmy w sprytnie spreparowaną wersję śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dzisiaj znamy już pytania, które należało zadać, aby sprawę tę wyjaśnić do końca. Kluczem do rozwiązania tej zagadki sprzed 60 lat jest los Ewy Braun. 01:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.