TVP Dokument Wtorek, 28.02.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - LECĄ ŻURAWIE Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wysmukły, wyprostowany, dumnie chodzi po polach na zgrabnych, długich nogach. Ma eleganckie popielate upierzenie i czarne końcówki skrzydeł. Żuraw jest ważnym gatunkiem wzbogacającym ptasią różnorodność w Polsce. Miejscem akcji odcinka są okolice Nowogardu Szczecińskiego, a bohaterem jest doskonały obserwator żurawi, filmowiec Marek Piotrowicz, który podpatruje gody żurawi. Żurawie zaczynają widowiskowy taniec godowy, którego widok zapiera dech w piersiach. Gesty, które mogą być stosowane w walce w tym wypadku zamieniane są na miłosne sygnały. To taniec miłości a nie, jak mogłoby wydawać się na pierwszy rzut oka, agresji. Ptaki krążą wokół siebie z rozpostartymi skrzydłami, wykonują niespodziewane wyskoki i głębokie skłony, podrzucają w górę kępki traw. Puszą się, przeganiają i trąbią jak ćwiczący hejnaliści, a wszystko to czynią na podmokłych łąkach. Z upływem czasu to widowisko powtarza się coraz rzadziej, aż zanika zupełnie, co oznacza, że ptaki zajęły się gniazdem i wysiadywaniem jaj. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 49 BAŚŃ O WODZIE Magazyn historyczny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski przemierza Polskę wzdłuż i wszerz, aby dowiedzieć się, w jaki sposób dawniej pozyskiwano czystą wodę i jak transportowano ją do mieszkańców. Zastanawia się również, czy woda w dawnych czasach była lepszej jakości niż ta współczesna. Zabiera również widzów do niedostępnych miejsc, w których uzdatnia się życiodajny płyn, przy użyciu metod sprzed setek lat. 07:05 NOTACJE - ALINA KOWALCZYKOWA. SZEŚĆ TOMÓW SIENKIEWICZA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Prof. Alina Kowalczykowa, córka prof. Stanisława Lorentza, znakomita historyk literatury, badaczka epoki Romantyzmu, znawczyni twórczości Juliusza Słowackiego, autorka podręczników języka polskiego, członkini Komitetu Nauki o Literaturze Polskiej Akademii Nauk. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 261 TYCHY Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. W XVII wieku było to niewielkie miasteczko skupione wokół olbrzymiego browaru, po wojnie w 1951 roku władze ludowe w ramach centralnego planowania postanowiły uczynić Tychy miastem stutysięcznym, które rozgęści zaludnienie miast Górnego Śląska, a przede wszystkim Katowic. Zbudowano wówczas socrealistyczne kompleksowe osiedla (budynki mieszkalne, szkoły, domy kultury, zieleń) i nazwano je literami alfabetu. W 1982 roku w Tychach powstała świątynia, która zwraca uwagę nie tylko niezwykłą architekturą. W jej wnętrzu warto zobaczyć polichromie wybitnego artysty Jerzego Nowosielskiego. Tychy słyną również z orkiestry kameralnej AUKSO (z gr. wzrost, wzrastanie), jednej z najlepszych w Europie. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /1/ Reality show, 23 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Program "Weterynarze z sercem" powstał na fali mody na świadome i odpowiedzialne wprowadzanie zwierząt domowych do życia polskich rodzin. Będzie prezentował przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Będziemy również odwiedzać ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. W programie zobaczymy także mniej popularne zwierząta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program ma spełniać również funkcję edukacyjną, wskazywać jak postępować ze zwierzętami i uczyć empatii w stosunku do nich. W pierwszym odcinku "Weterynarzy z sercem" spotka nas wiele niespodzianek. Będziemy przemierzać Polskę wzdłuż i wszerz, odwiedzając lekarzy weterynarii, dla których opieka nad zwierzętami to prawdziwa pasja. Wyleczymy zwierzęta duże i małe, śliczne i te mniej urodziwe. 08:15 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Seria reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresją na Ukrainę. 08:30 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 1 (SUN AND MAN) Film dokumentalny, 42 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 09:25 SIŁA NATURY - ODC. 3 TWÓRCY IMPERIUM (WILD WORKERS EMPIRE ENGINEERS 3/3) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Hogarth Seria o najbardziej pracowitych stworzeniach świata. Każdego dnia, gdy idziemy do pracy, aby spędzić kolejny dzień w biurze lub gdziekolwiek prowadzi nas nasza działalność, niewielu, jeśli w ogóle, myśli o miliardach dzikich robotników, którzy dzień po dniu trudzą się, aby utrzymać naszą planetę w dobrym stanie. Jednak bez ogromnych stad, które pasą się na otwartych łąkach, niezliczonych armii mrówek i termitów, niewidzialnych i cichych kopaczy, którzy pomagają utrzymać żyzne gleby, nasz świat byłby innym miejscem. Dzicy robotnicy pracują w oceanach, a także w lasach i na równinach - właściwie wszędzie. W trzech wciągających odcinkach seria opowiada historie o tym, jak nasz świat jest kształtowany i zorganizowany, często bez naszej wiedzy. 10:25 CO CZEKA WENECJĘ? (WHAT FUTURE FOR VENICE? / QUEL AVENIR POUR VENISE?) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Nadia Cleitman, Jacques Plaisant Film dokumentalny o sytuacji w Wenecji. W odstępie kilku miesięcy Wenecja przeżyła dwa dramaty, które rzuciły ją na kolana. 12 listopada 2019 roku na miasto Dożów uderza fenomen Aqua Alta o historycznym poziomie, powodując straszliwe zniszczenia. Kilka miesięcy później, wiosną 2020 roku, pandemia Covid - 19 zmusza władze do zamknięcia miasta, powodując nagłe i trwałe zatrzymanie turystyki masowej, od której miasto stało się gospodarczo uzależnione. Po tych dwóch poważnych tąpnięciach wenecjanie kwestionują przyszłość swojego miasta i są zmobilizowani bardziej niż kiedykolwiek, aby ocalić swój klejnot przed podnoszącymi się wodami, ale także wynaleźć nową formę turystyki, mniej inwazyjnej i bardziej zrównoważonej. Są konserwatorami, rzemieślnikami, rybakami, zarządcami dziedzictwa lub zawodowymi turystami i walczą o wymyślenie nowej przyszłości miasta Dożów. Od momentu powstania 1600 lat temu Serenissima zawsze była odporna i pragnie uczynić z tych wydarzeń szansę na odrodzenie się silniejszą. 11:20 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Cykl reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresją na Ukrainę. 11:35 WODA ZNACZY ŻYCIE Reportaż, 21 min, Polska, 1970 Scenariusz i realizacja: Aleksandra Jarosz Reportaż o znaczeniu wody w życiu człowieka, w przemysłowych miastach. Woda oznacza życie. Tak bardzo potrzebujemy wody i to nie tylko w życiu, ale również w przemyśle, w produkcji samochodowej, w produkcji stali. Przy wydobyciu tony węgla zużywa się 60 litrów wody, ale najbardziej żarłoczny jest jednak przemysł tworzyw sztucznych. Tereny przemysłowe, zurbanizowane potrzebują coraz więcej wody, a właśnie owa urbanizacja i przemysł powodują jej zanik. Ruda Śląska, przyjazd beczkowozu, ludzie napełniają wiadra wodą. Budowa własnych ujęć wodnych dla celów przemysłowych (hutniczych). Wypowiedzi głównego energetyka Huty Pokój, dra Jerzego Michty o możliwościach oszczędzania wody, głównie w przemyśle. Plany perspektywiczne gospodarki wodnej. Postulaty odnośnie opłat za wodę w przemyśle w celu jej oszczędności. 12:05 TWARZĄ DO ORKIESTRY - WITOLD ROWICKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1982 Scenariusz i reżyseria: Stanisław Pieniak Zdjęcia: Romuald Farat Film o wybitnym polskim dyrygencie Witoldzie Rowickim, twórcy Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach oraz długoletnim dyrygencie Orkiestry Filharmonii Narodowej w Warszawie, wytrwałym popularyzatorze muzyki Karola Szymanowskiego. Na portret artysty i człowieka składają się jego własne wspomnienia, przekazywane wnuczce przy okazji oglądania slajdów z podróży i zdjęć dokumentujących jego liczne artystyczne i prywatne podróże oraz spotkania z najwybitniejszymi muzykami świata. Artysta opowiada tez o sobie dziennikarzowi, dzieląc się refleksjami na temat własnych fascynacji muzycznych, jak i specyfiki pracy dyrygenta. Film wzbogacają fragmenty prób III Symfonii i Stabat Mater Karola Szymanowskiego z WOSPiTV w Katowicach, prób z Witoldem Małcużyńskim przy fortepianie oraz fragmenty koncertów z Filharmonii Narodowej w Warszawie, m. in. koncertu otwierającego VI Międzynarodowy Konkurs Chopinowski z udziałem Artura Rubinsteina. 13:05 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski: idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 14:05 DZIKA HISZPANIA - ODC. 1 PÓŁNOC ATLANTYCKA (WILD SPAIN / WILDES SPANIEN 1. THE ATLANTIC NORTH) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o dzikiej przyrodzie Hiszpanii. To kraj, który jest jednym z najpopularniejszych miejsc wakacyjnych na świecie. Ale piaszczyste plaże i znane na całym świecie miasta to tylko jedna strona Hiszpanii. Kantabryjskie pasmo górskie na północy jest siedliskiem około 140 kantabryjskich niedźwiedzi brunatnych - największej populacji niedźwiedzi w Europie Zachodniej. Ponad linią lasu znajduje się królestwo kozicy kantabryjskiej i kolorowego pnącza. Nawet na południu Hiszpanii, bardzo popularnym wśród wczasowiczów, wciąż jest wiele nieznanych. Genety polują na zdobycz pod osłoną nocy. W ułamku sekundy europejski kameleon wystrzeliwuje swój półmetrowy język, aby złapać owady. Ale to pod wodą bogactwo zwierząt osiąga zenit z dziwnymi ślimakami morskimi i eleganckimi, błękitnymi rekinami. Odsłonimy dziką stronę regionu, który wielu uważa, że zna, ale w którym jest o wiele więcej do odkrycia. Na północy Hiszpanii kłębią się chmury nad Górami Kantabryjskimi. Wilgotne masy powietrza znad Atlantyku kumulują się nad blisko 500 - kilometrowym pasmem górskim. Hiszpania Północna nie zawsze jest słoneczna, za to dzięki częstym opadom jest obdarzona bujną, zieloną roślinnością. Góry Kantabryjskie rozciągają się od Kraju Basków na Wschodzie - po Galicię na Zachodzie. Park Narodowy Picos de Europa jest niewątpliwie jednym z najbardziej spektakularnych regionów hiszpańskich. Rozliczne rzeki i strumyki pełne życia przecinają Góry Kantabryjskie. 15:05 STRUŚ - ŻYCIE W BIEGU (OSTRICH A LIFE ON THE RUN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Mike Birkhead Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: James Barrett Struś to ptak naprawdę wyjątkowy. Mimo iż nie śpiewa ani nie lata, to posiada cechy, które świadczą o jego mistrzostwie. Biega z prędkością 70 km/h i mógłby zabić człowieka jednym kopnięciem potężnej nogi. Strusie są urodzone do biegania i są największymi żyjącymi ptakami na świecie. Mierzą 2 i pół metra i ważą do 150 kg. Zwłaszcza samce są pokaźnych rozmiarów. Mają poza tym po dwa palce, prowadzą życie stadne w niewielkich grupach. W przeciwieństwie do większości ptaków uszy strusia nie są przykryte piórami. Strusie mają świetny słuch i parę bardzo bystrych oczu. Oczy są o średnicy 50 mm, czyli jedne z największych w całym królestwie zwierząt. Tzw. trzecia powieka chroni przed piaskiem pustyni. Strusie nie potrafią śpiewać jak inne ptaki. Zamiast tego buczące zawołania dają znak, kto tu rządzi. Jajo strusia waży prawie 2 kg, co odpowiada 25 jajom kurzym. Kiedyś strusie zamieszkiwały tereny w zachodniej Azji. Obecnie żyją już tylko w Afryce, na terenach pół pustynnych. Struś ma bardzo długą szyję, która działa jak peryskop i umożliwia wczesne dostrzeżanie drapieżnika. Interesujące są zaloty strusia, który najpierw zjada z partnerką pokarm, a następnie kołysząc się, prezentuje jej swoje upierzenie i skręca szyję jak korkociąg. Będziemy mięli okazję obserwować strusia przez ponad pół roku. Zobaczymy, jak żyje, walczy, poznaje życiową partnerkę i jak ogólnie radzi sobie w środowisku naturalnym. 16:05 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 2 (SUN AND MAN) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 17:05 PRZED KOLUMBEM. ODKRYWANIE AMERYKI (FIRST BEFORE COLUMBUS - THE TRUE DISCOVERERS OF AMERICA) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Axel Sand, Peter Prestel W powszechnym przekonaniu odkrywcą Ameryki był Krzysztof Kolumb. Ale to nie on dotarł tam pierwszy. I wiedział o tym. Opowieści na temat dalekiego lądu krążyły już wcześniej. Istniały nawet mapy wskazujące do niego drogę. Kim byli poprzednicy Kolumba? Viking Leif Eriksson, który około roku 1000 n.e. jako pierwszy Europejczyk postawił stopę na amerykańskiej ziemi. Średniowieczny walijski książę o imieniu Madoc miał zbudować ufortyfikowane miejsca wzdłuż rzeki Ohio. I król z zachodnioafrykańskiego Mali, o którym mówi się, że wykorzystał swoje niezmierzone bogactwa do sfinansowania gigantycznej floty 200 lat przed Kolumbem. Gdy podążamy ich śladami przez starożytne teksty i dokumenty, odrywając legendę od mitów za pomocą aktualnych badań archeologicznych, staje się jasne, że Kolumb nie zapuścił się w nieznane. Był zagorzałym kolekcjonerem map i danych żeglarskich i wiedział, że na Zachodzie jest ląd, a inni go wyprzedzili. Oto ich historia. 18:05 GIGANTY PRZESTWORZY (EXTRAORDINARY FLIGHTS) Film dokumentalny, 47 min, Francja, 2017 Reżyseria: Francois Barre Film dokumentalny o największych samolotach, jakie istnieją na świecie: Airbus A300 - 600ST Beluga, Airbus A400M, Antonov An - 124, Super Guppy, DC - 10 i Boeing 747 - 400 Large Cargo Freighter. Towary przewożone drogą lotniczą nazywane są frachtem: paczki pocztowe, maszyny, sprzęt elektroniczny, artykuły żywnościowe, pojazdy... Co roku drogą powietrzną przewożonych jest 55 milionów ton towarów. Te powietrzne olbrzymy każdego dnia przewożą najbardziej heteroklityczne, a czasem najbardziej niesamowite towary: zwierzęta, surowce, pojazdy o dużych rozmiarach, a nawet inne samoloty! Każda przesyłka jest inna, każdy proces jest wyjątkowy, każdy lot jest wyjątkowy. Towary wielkogabarytowe są przewożone przez specjalnie do tego przystosowane środki transportu drogowego, kolejowego, a przede wszystkim morskiego. Niektóre jednak transportuje się drogą lotniczą: zwierzęta, ciężkie pojazdy cywilne lub wojskowe, helikoptery, kadłuby samolotów, a nawet wagony. Jak chronione są te ładunki? Jaki sprzęt jest w stanie je unieść? Jak zbudowane są te samoloty? Każdy ładunek jest inny. Nie ma dwóch takich samych lotów. Poznajmy świat frachtu lotniczego i największych samolotów transportowych. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SZWAJCARIA, BIJĄCE SERCE ALP (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Szwajcaria. 20:10 CASUS BELI. PO CO KOMU TA WOJNA? Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Orzechowski Film opowiada o mechanizmach rosyjskiej agresji na przykładzie ataku na Gruzję w 2008 i na Ukrainę od 2014 roku. Dokument zawiera m. in. unikalne i dotychczas niepublikowane zdjęcia z walk i okresu rosyjskiej okupacji Gruzji 2008 r. Byliśmy też z kamerą w Odessie dokumentując zniszczenia z dnia pierwszego rosyjskiego ostrzału miasta w kwietniu tego roku. W ramach filmu zrealizowano ostatni wywiad z byłym prezydentem Gruzji Michaeilem Saakaszwilim przed jego powrotem do kraju i aresztowaniem. Saakaszwili pozostaje przez obecne władze Gruzji więziony w szpitalu pod ścisłym nadzorem policji. W filmie wzięli także udział m. in. Mamuka Mamulaszwili, twórca Legionu Gruzińskiego, gen. Roman Polko, prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski, red. Tomasz Sakiewicz, polska lekarka z Gori Tatiana Kurczewska oraz wiele innych postaci i komentatorów z Polski, Gruzji i Ukrainy. 21:10 MARIUPOL. NIESTRACONA NADZIEJA. (MARIUPOL. UNLOST HOPE) Film dokumentalny, 52 min, Ukraina, 2022 Reżyseria: Maksym Litwinow To opowieść o zbrodni widzianej oczami ofiary, której udało się przeżyć. Dziennikarka Mariupola Nadiya Sukhorukova widziała setki zgonów w niecały miesiąc. Zapisała wszystko, czego doświadczyła. Kroniki blokady przez Nadiya w mediach społecznościowych stały się okazją, aby zobaczyć i poczuć z bliska to, co widziały i czuły tysiące ludzi. To historia miasta, w którym wszystko oprócz nadziei zostało zniszczone. Co robi na mnie największe wrażenie mówi reżyser filmu Maxim Litvynov. Nadiya jest bardzo miłą i uczciwą osobą, a moim celem było pokazanie jej jako takiej przeciwko ciemności otaczającej ją w tej brutalnej wojnie. Według oficjalnych danych do 24 lutego 2022 Mariupol zamieszkiwało ponad 541 tysięcy ludzi. W pierwszych miesiącach wojny zabito 21 tysięcy a 43 tysiące deportowano do Rosji lub okupowanych terytoriów. Ponad 300 tysięcy zmuszono do ewakuacji. Pod koniec czerwca 2022 roku w mieście pozostało 150 tysięcy osób, które próbują przetrwać w mieście bez prądu, gazu i bez wody. To katastrofa humanitarna na niepotykaną skalę. 22:15 BEZGRANICZNA POMOC Cykl reportaży, 10 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Seria reportaży dotyczących ukraińskich uchodźców, którzy uciekają do Polski w związku z rosyjską agresję na Ukrainę. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA KONDUKTORKI POCIĄGU PODMIEJSKIEGO NA UKRAINIE Cykl reportaży, 25 min, TVP 2003 Scenariusz i realizacja: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem będzie to reportaż o kontrolerze kolejki podmiejskiej na Ukrainie. Jeden dzień z życia kontrolera tzw. elektryczki to pretekst, by pokazać pasażerów dojeżdżających codziennie z prowincji do pracy w jednym z najbardziej znanych ukraińskich kurortów, Odessy. Kolejka podmiejska za wschodnią granicą to odrębny świat, który rządzi się swoimi prawami i zasadami. To nie tylko środek transportu, ale także miejsce dla muzykantów, drobnych handlarzy i kieszonkowców oraz schronienie dla bezdomnych. 23:15 BIAŁORUŚ I ŁUKASZENKA: MARIONETKOWY REŻIM PUTINA (INSIDE BELARUS: PUTIN’S PUPPET REGIME) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Chabert, Emilie Lob Obaj mają wspólną ideologię i wizję totalitarnej władzy, ale podobno Władimir Putin i Aleksandr Łukaszenka nienawidzą się wzajemnie. Ludowa opozycja na Białorusi i wojna na Ukrainie mają wiele wspólnego. W tym filmie przyglądamy się relacjom między tymi politykami. Spoglądamy również wstecz na dojście Łukaszenki do władzy i słyszymy opinie niektórych protestujących na tyle odważnych, by mu się przeciwstawić. Film został nakręcony ukradkiem na Białorusi w tygodniach poprzedzających i tuż po inwazji na Ukrainę. To właśnie uziemienie lotu Ryan Air w celu aresztowania dziennikarza Romana Protasiewicza wywołało surowe sankcje ze strony Europy. W odwecie Łukaszenko zwabił dziesiątki tysięcy uchodźców z Bliskiego Wschodu i wysłał ich do Polski. Kiedy ludzie zaczęli umierać w temperaturach poniżej zera, obwiniał Europę i poszedł grać w hokeja z Władimirem Putinem. Był to publiczny znak poparcia ze strony Kremla dla człowieka, którego muszą wspierać. Bez pomocy Rosji powszechne protesty w 2020 roku prawdopodobnie zakończyłyby reżim Łukaszenki. Na Białorusi wszyscy wiedzą, że żyją pod nieustanną inwigilacją, pod rządami rządu, który utracił legitymację i rządzi siłą. Istnieje obawa, że jeśli Ukraina przegra wojnę, jej los może być taki sam. 00:15 WSZECHŚWIAT DAJE NAM WSZYSTKO Reportaż, 19 min, Polska, 1987 Zdjęcia: Zbigniew Tuliński Świątynia buddyjska Do Am Sah położona jest nie gdzieś w dalekiej Azji, lecz na przedmieściach Warszawy. Sangha to buddyjska społeczność, której towarzyszymy w wyjątkowo uroczystym dla niej dniu. Polski ośrodek, do którego zjechali się wyznawcy wiary z całego kraju, odwiedził koreański mistrz i duchowy przywódca ZEN. Poznajemy praktyki szkoły, które mają sprawić odcięcie od siebie wszelkich myśli, bowiem - według wyznawców ZEN - tylko taki stan umysłu umożliwia zjednoczenie siebie z wszechświatem. Jesteśmy świadkami ceremonii pierwszego stopnia wtajemniczenia - formalnego przyjęcia do buddyjskiej społeczności oraz aktu zaślubin w obrządku buddyjskim. 00:40 NOTACJE - ADAM HARASIEWICZ. CHOPINA NALEŻY GRAĆ W SPOSÓB PROSTY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Adam Harasiewicz ur 1932 r w Chodzieży, pianista, jeden z najwybitniejszych interpretatorów muzyki Chopina, uczeń prof. Zbigniewa Drzewieckiego, zwycięzca Konkursu Chopinowskiego w 1955 r. Koncertował na wszystkich kontynentach, grał z wybitnymi dyrygentami i orkiestrami. Dla firmy Philips nagrał prawie wszystkie utwory Chopina. Uczestniczy w pracach jury międzynarodowych konkursów pianistycznych m.in. w Bolzano, Saragossie i w Konkursach Chopinowskich. 01:00 GENERAŁ ANDERS I JEGO ARMIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1987 Scenariusz: Witold Zadrowski Film dokumentalny o generale Władysławie Andersie (1892 - 1970) i szlaku bojowym 2. Korpusu. Wykorzystano liczne materiały dokumentalne Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie. Film zrealizowano dzięki pomocy Rządu RP w Londynie. W filmie znalazły się wypowiedzi m. in.: profesora Józefa Garlińskiego, generała Klemensa Rudnickiego, profesora Leopolda Kielanowskiego, Renaty Anders - Bogdańskiej. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA PANCERNYM SZLAKU ODC. 265 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:35 SZPIEDZY. ŚWIADKOWIE HISTORII Film dokumentalny, 73 min, Polska, 1992 Reżyseria: Jerzy Zalewski, Dariusz Małecki Zdjęcia: Grzegorz Kuczeriszka, Paweł Wendorff Film o czterech mężczyznach oskarżonych o szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych. Józef Szaniawski, dziennikarz skazany za kontakty z Radiem Wolna Europa był "ostatnim więźniem" Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zapomniany, odbywał karę jeszcze za rządów Tadeusza Mazowieckiego. Zdzisław Najder został skazany na karę śmierci za to, że był dyrektorem Radia Wolna Europa. Jerzy Pawłowski, szermierz, pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich był ponadto tajnym współpracownikiem służb specjalnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Centralnej Agencj Wywiadowczej Stanów Zjednoczonych. Tadeusz Płużański, profesor filozofii, współpracownik rotmistrza Witolda Pileckiego został skazany w pokazowym procesie tzw. grupy Witolda na podwójną karę śmierci. Wszyscy czterej bohaterowie audycji opowiadają o swoich zmaganiach z systemem komunistycznym. 03:55 MAGICZNE MIASTO - LUBLIN Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska-Kurczuk Zdjęcia: Tomasz Michałowski Należy do miast magicznych jak Praga, Lizbona i Petersburg. Poczucie jego magiczności mieli chrześcijanie i chasydzi. Katastrofizm przewijał się też w poezji Józefa Czechowicza. Z dawnego Lublina pozostały pojedyncze obiekty, których przeznaczenie jest zupełnie inne niż pierwotne. Dramat niepamięci - tak można określić obecną sytuację.