TVP Dokument Poniedziałek, 06.03.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. URACZENI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łeska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Kiedyś nazywano go szewcem ze względu na wyposażenie w kilka par naturalnych narzędzi, jakby wziętych z szewskiego warsztatu. Rak rzeczny ma wszakże 11 par odnóży, używanych do przeróżnych celów. Niektóre - zwłaszcza pokaźne szczypce - służą jako oręż zaczepny i obronny. Nie uchroniły jednak tego okazałego skorupiaka przed zgubnymi skutkami zmian w środowisku wodnym. Ludzie chętnie raczyli się mięsem raków, nie racząc przejąć się zanikaniem tych zwierząt. W programie ukazujemy badaczy, którzy się tym przejęli, badając tę wciąż tajemniczą istotę i starając się ją, gdzie tylko można, przywrócić naszym wodom. 06:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 1 LATARNIE POLSKIEGO WYBRZEŻA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak trudne było życie w zimnej słowiańskiej chacie? Czy to prawda, że w Polsce mamy wodne fortyfikacje obronne uważane za jedne z najciekawszych na świecie? Ile kilogramów uzbrojenia dźwigał na sobie polski husarz? Czy zrekonstruowana średniowieczna latarnia jest widziana z morza równie dobrze, jak współczesna? Na te i inne pytania odpowiada Radosław Kotarski, znany z internetowego programu popularnonaukowego "Polimaty". Zaprosi on widzów w wyjątkową i pełną emocji podróż do miejsc zwykle nieznanych zwiedzającym, zakątków, gdzie każdy będzie mógł poczuć, jak wyglądało życie ludzi w dawnych epokach. Czy starożytny zawód latarnika ma znaczenie w świecie pełnym nowoczesnej technologii ułatwiającej żeglugę? Radosław Kotarski wraz z widzami odkryje najciekawsze rozwiązania, które dawniej poprawiały bezpieczeństwo na morzu. Przeprowadzi również eksperyment, który porówna skuteczność działania średniowiecznej latarni morskiej z istniejącą obecnie. Ponadto sprawdza jak trudne życie mieli latarnicy dawniej, a jak wygląda to dziś. Okazuje się bowiem, że nie samotność może doskwierać im najbardziej, ale niezwykle surowe zasady pracy. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 267 WYSZKÓW I OSTRÓW MAZOWIECKA Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tomasz Bednarek odwiedza dwa miasta północnego Mazowsza - Wyszków i Ostrów Mazowiecką. Wskutek dramatycznych dziejów obydwa miasta utraciły większość zabytkowej materii, najważniejsze zabytki kościół św. Idziego w Wyszkowie i kościół Wniebowzięcia NMP w Ostrowi były wielokrotnie niszczone i odbudowywane, a jednak obydwa są przykładem polskiego ducha. W Wyszkowie od ponad stu lat niemal nieprzerwanie działa huta szkła założona przez warszawskich robotników, którzy po utracie pracy zebrali się, zaciągnęli pożyczkę i stworzyli sobie nowe miejsce pracy pierwszy w Polsce spółdzielczy zakład pracy. Ostrów Mazowiecka to z kolei miejsce, z którym związał się Witold Pilecki, tu wziął ślub i tu zamieszkał. Dziś w tym domu, w nowoczesny sposób rozbudowanym, mieści się muzeum Dom Rodziny Pileckich. Przykładem doskonałej adaptacji architektury są też ostrowskie Jatki, odrestaurowane i zamienione w dom kultury. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /7/ Reality show, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W miejscowości Konik Stary działa rodzinna hodowla koni. Ola, właścicielka stadniny, zmierzy się z dolegliwością młodej klaczy, która właśnie została odstawiona od matki. Do kliniki w Jabłonnie trafia suka Szila. Doktor Marlena będzie musiała stawić czoło niebezpiecznej chorobie, która zbiera żniwo i czyha na psy o każdej porze roku. Znany z poprzednich odcinków "Weterynarzy z sercem" Czarek zostanie wezwany na pomoc, kiedy krowie Loli przydarzy się bolesna kontuzja. 08:15 PRZED KOLUMBEM. ODKRYWANIE AMERYKI (FIRST BEFORE COLUMBUS - THE TRUE DISCOVERERS OF AMERICA) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Axel Sand, Peter Prestel W powszechnym przekonaniu odkrywcą Ameryki był Krzysztof Kolumb. Ale to nie on dotarł tam pierwszy. I wiedział o tym. Opowieści na temat dalekiego lądu krążyły już wcześniej. Istniały nawet mapy wskazujące do niego drogę. Kim byli poprzednicy Kolumba? Viking Leif Eriksson, który około roku 1000 n.e. jako pierwszy Europejczyk postawił stopę na amerykańskiej ziemi. Średniowieczny walijski książę o imieniu Madoc miał zbudować ufortyfikowane miejsca wzdłuż rzeki Ohio. I król z zachodnioafrykańskiego Mali, o którym mówi się, że wykorzystał swoje niezmierzone bogactwa do sfinansowania gigantycznej floty 200 lat przed Kolumbem. Gdy podążamy ich śladami przez starożytne teksty i dokumenty, odrywając legendę od mitów za pomocą aktualnych badań archeologicznych, staje się jasne, że Kolumb nie zapuścił się w nieznane. Był zagorzałym kolekcjonerem map i danych żeglarskich i wiedział, że na Zachodzie jest ląd, a inni go wyprzedzili. Oto ich historia. 09:15 ROMANTYCZNA RZEKA. PIĘKNA DOLINA RZEKI LEINE (ROMANTIC RIVER THE BEAUTIFUL LEINE VALLEY / WILDE TIERE AN DER LEINE - DAS HANNOVERSCHE LAND) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Svenjo Schieke, Ralph Schieke Dokumentalna opowieść o przyrodzie. Na południe od Hanoweru, wzdłuż rzeki Leine i poniżej prawdziwego bajkowego zamku Marienburg rozciąga się mozaika pól, łąk, stawów i lasów. Miejsce dla coraz rzadszych gatunków zwierząt i roślin w północnych Niemczech. Pustułki rozmnażają się pod dachami gospodarstw, chowają pisklęta i polują na łąkach poszukując norników. Łabędzie nieme wykonują swoje wdzięczne zaloty. Koryto rzeki wije się w krajobrazie jako dopływ. Genialne zimorodki polują na małe rybki. Nocą salamandry ogniste wędrują na tarliska. Nawet w stolicy regionu, Hanowerze, Leine jest zaskakująco dzika i osiedliło się tu sześć rodzin bobrów. Zamek w Marienburgu góruje nad doliną rzeki Leine od prawie 160 lat. Welfowie, najstarsza dynastia w Europie spokrewniona z brytyjską rodziną królewską, używali go jako swej letniej rezydencji. Dzika przyroda wzdłuż rzeki Leine pełna jest niespodzianek, tak jak i region, w którym żyją te dzikie gatunki. Błyszczące, latające klejnoty i majestatyczne olbrzymy. Niezależnie od pory roku dolina romantycznej rzeki ma wiele do zaoferowania, w tym także zamek jak z bajki. 10:10 COVIDOWY REJS (THE COVID CRUISE) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Mike Downie Dokumentalna opowieść o rejsie statku Diamond Princess w lutym 2020 r. Wszystko, czego doświadcza teraz świat, zmagając się z pandemią koronawirusa, wydarzyło się najpierw na statkach wycieczkowych: szybka infekcja, transmisja asymptotyczna, dystans społeczny, tragiczne i ciężkie konsekwencje dla osób starszych i chorych, pytania dotyczące testowania oraz dylematy dotyczące kwarantanny i izolacji. Podczas gdy wielu naukowców protestowało przeciwko pokładowej kwarantannie ze względu na zagrożenia dla pasażerów, te epidemie zapewniły naukowcom kluczowe wczesne spojrzenie na zachowanie i naturę COVID - 19. Opowiedziane przez pasażerów rejsu. 11:15 RELACJE REPORTERSKIE - RELACJE REPORTERSKIE - 1975 - 1976 R. Reportaż, 30 min, Polska, 1975 Relacje reporterskie o tematyce sportowej OTV w Łodzi z lat 1975 - 1976. W odcinku: 1. Wojciech Fibak opowiada o swojej karierze (rozmowa ilustrowana fragmentami meczu); 2. Płetwonurkowie z Klubu Płetwonurków Tryton w Łodzi pracują w ciepłych morzach wyławiając egzotyczne ryby (zdjęcia nieme); 3. Rozmowa z łódzkim kolarzem Mieczysławem Nowickim na temat sukcesów jego i całej drużyny; 4. Redaktor Madej Marek rozmawia z kapitanem Wojciechem Jezierskim na temat jachtu Trimaran i planowanego samotnego rejsu przez Atlantyk; 5. Łódzki Klub Olimpijczyka, spotkanie Stanisława Marusarza z publicznością (narciarz i skoczek opowiada o swojej karierze i udziałach w olimpiadach); 6. Irena Szewińska trenuje w Spale przed zbliżającą się olimpiadą; 7. Pożegnanie siatkarza Edwarda Skorka (zdjęcia nieme); 8. Wywiad z piłkarzem Jerzym Sadkiem. 11:55 WYBUDZENI - JAREK SUCHODOŁA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński Prowadzenie: Ewa Błaszczyk Kilka lat temu Jarek miał wyjechać z rodzinnej wsi na Podlasiu na wymarzone studia produkcji dźwięku w Wielkiej Brytanii. Pewnego dnia, z niewiadomych przyczyn, przewrócił się w kuchni, doszło do nagłego zatrzymania krążenia i niedotlenienia mózgu. Od wybudzenia ze śpiączki Jarek jest jakby uwięziony w swoim ciele. Nie mówi, nie chodzi samodzielnie, porozumiewa się za pomocą tablicy z literami. Jest pogodny, uśmiechnięty, wierzy, że kiedyś będzie sprawny. Resztkami sił opiekują się nim starzy rodzice. Co będzie z Jarkiem, gdy rodzice odejdą? 12:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 8 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzenie: Stefan Tompson W tym odcinku Stefan Tompson odwiedzi Litwę. Swoją podróż rozpocznie od miejscowości Birże będącej niegdyś w posiadaniu rodu Radziwiłłów. Zamek jednej z dawnych stolic księstwa litewskiego gościł znamienite osobistości, ale także był świadkiem bitew i przedmiotem grabieży. Zamek ma też swoje miejsce w polskiej literaturze. To tutaj trafił pan Wołodyjowski wraz z Zagłobą w powieści Henryka Sienkiewicza. 13:10 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 8. TRADYCJA Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Konrad Zagórski Prowadzenie: Lena Urbańska Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 13:35 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 14:05 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 2. NIEZWYKŁE ZMYSŁY (THE ANIMAL WITHIN 2. THE SENSITIVES) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Odcinek 2 - "Niezwykłe zmysły". Poznajemy świat poprzez pięć zmysłów. Wokół istnieją jednak rzeczy, których nie możemy ujrzeć, usłyszeć, powąchać, dotknąć czy spróbować. Dzięki milionom lat ewolucji wiele zwierząt ma zmysły znacznie wrażliwsze niż my, umożliwiające np. wykrywanie pola elektrycznego ofiary. Doskonale dostosowane zwierzęta mają dostęp do bodźców zmysłowych, o jakich człowiek może tylko pomarzyć. Jedną z charakterystycznych cech słoni są uszy. Wielkie u słoni afrykańskich i mniejsze u indyjskich. Kojarzą nam się ze zmysłem słuchu. Słonie jednak słyszą nie tylko uszami. Służą im do tego również stopy. Ludzkość od lat próbuje uzyskać efekt, jaki nietoperzom daje zdolność echolokacji. Stosują wyjątkową technikę, by przechytrzyć swą zdobycz - małe, szybkie owady - i samemu nie paść ofiarą drapieżników. Wykorzystują naturalny sonar - serie pisków i ich echa. Dziobak ma do dyspozycji wyjątkowe narzędzie - złożony układ receptorów na dziobie. Około 60 tysięcy mechanoreceptorów i 40 tysięcy elektroreceptorów na powierzchni dzioba wspólnie działa na rzecz wyszukania ofiary. Czy to magnetorecepcja u żółwi morskich i lisów rudych, czy zadziwiająco wrażliwy dziób dziobaka, natura tworzy wiele rzeczy wykraczających poza nasze pojmowanie. Inspiruje nas jednak do konstruowania mechanizmów, narzędzi i technologii, które ułatwiają nam życie. 15:00 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 1. LAS (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 1 Las. Lasy Danii przechodziły różne koleje. Kiedyś pokrywały cały kraj. Potem Danię prawie zupełnie pozbawiono lasów. Z czasem zrozumiano ich znaczenie. Wczesny, wiosenny poranek. Leśne drapieżniki wyruszają na polowanie. Las jest pełen gigantów, starszych od ludzi. Kojarzy się nam ze spokojem i ciszą. Żyją tu najrozmaitsze zwierzęta. Wczesna wiosna to pora pełna niebezpieczeństw. Trudno o pożywienie. 16:05 PENICYLINA - REWOLUCJA W MEDYCYNIE (PENICILLIN - A MEDICAL REVOLUTION / DIE PENIZILLIN STORY) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Wilfried Hauke Film dokumentalny opowiadający o penicylinie. To jedna z najważniejszych zdobyczy medycyny XX wieku. Bez niej nie byłoby możliwe wiele skomplikowanych zabiegów i operacji. Dzięki niej żyjemy dłużej i zdrowiej. Kiedyś uważana za środek ratujący życie, dziś niepokoi naukowców na całym świecie. Stosowanie antybiotyków w coraz większym stopniu oznacza śmiertelne zagrożenie. Na całym świecie rozbrzmiewają dzwonki alarmowe. W laboratoriach badawczych poszukuje się środków, które odwrócą grożącą antybiotykową apokalipsę. Zanosi się na to, że w 2050 roku patogeny odporne na antybiotyki będą należeć do najczęstszych nienaturalnych przyczyn zgonów. Częściej będą doprowadzać do śmierci niż wypadki samochodowe lub guzy złośliwe. Co wiemy o współczesnych antybiotykach? Latem 1928 r. Alexander Fleming odkrył penicylinę zupełnie przez przypadek. Ale to dzięki niej uratowano ludzi w czasie epidemii tyfusu, a także z gangreny, kiły czy gruźlicy. Niestety, obecnie około 70% zarazków jest odpornych na penicylinę. Niemal sto lat po odkryciu penicyliny przez Alexandra Fleminga znów stajemy na początku drogi. Czy dzisiejsi badacze mogą się od niego uczyć? 17:05 EUROPEJSKIE RZEKI GRANICZNE - ODCINEK 1. ODRA (EUROPE'S BORDER RIVERS) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Radler Cykl filmów dokumentalnych opowiadający o europejskich rzekach granicznych. Czasem wyznaczają granicę, a czasem stanowią wspólną przestrzeń. Ta sprzeczność kształtuje życie ludzi, miast i ziem od wieków. My poznamy trzy takie rzeki. Od źródeł do ujścia. Każda ma swój charakter. Odra oddziela Niemcy od Polski. Ma szeroką deltę i jako jedna z niewielu rzek w sercu Europy płynie swoim naturalnym biegiem. Na północy kontynentu Tana oddziela Finlandię od Norwegii. Tworzy naturalny raj pokryty lodem i śniegiem przez osiem miesięcy w roku. Obejrzymy też Prut, który dziko i romantycznie przecina ukraińskie Karpaty. W dalszym biegu wyznacza granicę Unii Europejskiej liczącą 700 kilometrów. Oddziela Republikę Mołdawii od Rumunii. Odcinek 1. Rzeka Odra jest niemiecko - polską rzeką, która w dolnym biegu tworzy amazoński krajobraz. Temat Odry jest w tym roku w programie. To jedna z ważniejszych rzek w kraju morawsko - śląskim. Jest to jedna z ostatnich swobodnie płynących, naturalnych rzek w sercu Europy. Źródło Odry znajduje się we wschodnich Czechach, w Górach Odrzańskich w Sudetach. Rzeka uchodzi do Roztoki Odrzańskiej, będącej zatoką Zalewu Szczecińskiego, w północno - zachodniej części Polski, przy północnej granicy miasta Police. Największymi miastami nad Odrą są: Wrocław, Szczecin, Ostrawa, Zielona Góra oraz Opole. We Wrocławiu odbywają się turystyczne rejsy po Odrze statkami białej floty, w mieście znajduje się także marina oraz przystań kajakowo - gondolowa. Przy ujściu rzeki został utworzony obszar sieci Natura 2000 Ujście Odry i Zalew Szczeciński (rezerwat Czarnocin). 18:10 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lra Ómarsdóttir Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - wulkanie Katla i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - JAWA, DUSZA INDONEZJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Jawa. 20:10 CZY WARTO BYŁO TAK ŻYĆ Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Alina Czerniakowska Filmowa opowieść Aliny Czerniakowskiej o Stanisławie Sojczyńskim "Warszycu" (rocznik 1910), dowódcy i twórcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego, największego ugrupowania wojskowego po wojnie do walki z komunistycznym zniewoleniem. Sojczyński do końca pozostał nieprzejednany i wierny wyznawanym ideałom. Po okrutnym śledztwie został skazany przez Sąd Wojskowy w Łodzi na karę śmierci. Wyrok wykonano w lutym 1947 r. Sojczyński miał wówczas zaledwie 37 lat. Nie wiadomo nawet, gdzie został pochowany. 21:00 O POLSKĘ TRZEBA WALCZYĆ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1994 Scenariusz: Alina Czeniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Film przedstawia martylologię mieszkańców Zamojszczyzny w czasie II wojny światowej oraz prowadzoną przez żołnierzy Armii Krajowej walkę z okupantem niemieckim i sowieckim. W filmie wstępują żołnierze Inspektoratu Zamojskiego AK oraz mieszkańcy Zamojszczyzny. 22:00 PAMIĘĆ Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Alina Czerniakowska Historia niezwykła, piękna i czysta, a jednocześnie tak bardzo typowa dla tamtego pokolenia młodych Kolumbów, których na zawsze rozdzieliła powojenna żelazna kurtyna. Zachowały się listy: Halinki z Warszawy i Kazika z powojennego Londynu, które są nie tylko odbiciem przeżyć dwojga młodych zakochanych w sobie ludzi w czasie okupacji i po tak zwanym wyzwoleniu, ale też są prawdziwym obrazem świata zachodniego i Polski w tamtych latach, co ma skutki dla Polski do dzisiaj. 22:50 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 23:50 W OBRONIE WŁASNEJ - DRUGA STRONA SIARKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1985 Autor: Ryszard Kubowicz Tarnobrzeg, stolica województwa od 1975 roku, również stolica polskiej siarki za przyczyną której nastąpił ogromny rozwój miasta. W latach osiemdziesiątych trwa eksploatacja jednych z największych na świecie złóż siarki, którymi zarządza kopalnia i zakłady przetwórcze należące do przedsiębiorstwa Siarkopol. Działalność eksploatacyjna złóż siarki, poza oczywistymi aspektami ekonomicznymi, powoduje degradację i dewastację środowiska naturalnego. Zagrożone jest zdrowie mieszkańców, jak i zabytki pobliskiego Sandomierza. W programie ogólne ujęcia z lotu ptaka ogromnych obszarów złóż siarki. Przedstawiciele zarządu Siarkopolu przedstawią argumenty na rzecz podjętych działań w kierunku ochrony środowiska. Dyrektor Czesław Siwiec przedstawia inwestycje i plany zakładu służące zniwelowaniu szkodliwego działania fluoru, siarkowodoru i dwutlenku siarki na otaczające środowisko. Jan Krajewski opowiada o zastosowaniu nowych urządzeń absorpcyjnych dla szkodliwych związków siarki oraz o procesie odsiarczania spalin. Działalność Siarkopolu stanowi ogromne zagrożenie dla czystości wód gruntowych oraz rzeki Wisły. Mieczysław Powroźniak, kierownik zakładu oczyszczania, przedstawia proces związany z odsiarczaniem wody. Według przedstawicieli zarządu Siarkopolu problem rekultywacji gleb, ochrona powietrza i wód jest traktowany z ogromnym wysiłkiem i zaangażowaniem, co znajduje potwierdzenie w stanowisku przedstawicieli Zakładu Ochrony Środowiska. 00:25 NOTACJE - JANUSZ WIŚNIEWSKI. NIENAWIDZĘ NATURALIZMU W TEATRZE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Janusz Wiśniewski (rocznik 1949), reżyser teatralny, w latach 2003 - 2011, dyrektor naczelny Teatru Nowego w Poznaniu. Z wykształcenia jest polonistą, w 1974 r. ukończył Uniwersytet Warszawski. Jest też absolwentem warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (obecnie Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza). W 1979 r. rozpoczął współpracę z Teatrem Nowym w Poznaniu. 00:45 GUSTAW HOLOUBEK. DROGA DO DZIADÓW Film dokumentalny, 43 min, Polska, 1993 Reżyseria i zdjęcia: Jacek Zygadło Scenariusz: Małgorzata Terlecka Resknis Opowieść Gustawa Holoubka o jego życiu osobistym i zawodowym. Aktor wspomina między innymi swoje fascynacje górami, wielki sukces, jaki odniósł w Warszawie w sztuce "Trąd w Pałacu Sprawiedliwości", przedstawienie "Dziadów" w 1967 roku i polityczne tego konsekwencje, powrót do roli Konrada w filmie "Lawa" Tadeusza Konwickiego. Całość ilustrowana jest filmowymi materiałami archiwalnymi, fotografiami, ikonografią. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŚMIERĆ PRZYSZŁA LETNIĄ NOCĄ... Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 POWIEDZ MI DLACZEGO? Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Tomasz Tupalski Muzyka: Fiodor Korol-Borodziuk Poznali się w 1936 roku w Otwocku. Jurek właśnie został wyrzucony z drugiego już gimnazjum. W nowej szkole koedukacyjnej chłopak zwrócił uwagę na Stellę. Piękna, czarnowłosa dziewczyna o śniadej cerze wpadła mu w oko. I choć pochodzący z żydowskiej rodziny Jurek wolał Polki, zakochał się w Żydówce. Rodzice Stelli krzywo patrzyli na związek swojej uwielbianej córeczki z "warszawskim łobuzem". Ale znajomość kwitła, młodzi często spacerowali razem "aleją kochanków" - drogą z Otwocka do Śródborowa. Kiedy wybuchła wojna, Stella i Jurek, jak wszyscy polscy Żydzi, znaleźli się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. On dość szybko postanowił wstąpić do konspiracji. Znajomy, Malinowski, załatwił chłopakowi fałszywe, aryjskie papiery. Jurek wiedział, jak zmylić Niemca czy szmalcownika. Chodził sprężystym, zawadiackim krokiem, wyprostowany, z młodzieńczą bezczelnością w oczach. Wstąpił w szeregi Narodowych Sił Zbrojnych, podziemnej organizacji kładącej wielki nacisk na wartości narodowe. Niektórzy towarzysze broni Jurka, nieświadomi jego prawdziwego pochodzenia, wyrażali antysemickie uwagi i doceniali rolę Hitlera w "oczyszczaniu" Polski z Żydów. Doskonale zakamuflowany wśród nich młodzieniec nie zapomniał o Stelli. Parokrotnie pomagał jej przenieść się z miejsca w miejsce. Uratował życie dziewczynie, kiedy hitlerowcy likwidowali otwockie getto. Spotykali się potajemnie, w tajemnicy też wzięli ślub. Wkrótce jednak doszło do tragedii. Podczas jednej z akcji Jurek został schwytany przez Niemców. Nieświadoma jego losu, przerażona Stella opuściła Polskę. Po wojnie Jurek, który przeżył piekło obozów koncentracyjnych, postanowił odnaleźć żonę. Ta jednak całkiem zerwała kontakty. Zrozpaczony mężczyzna szukał jej po całej Europie, aby w końcu dowiedzieć się, że Stella ponownie wyszła za mąż i wyemigrowała ze Starego Kontynentu. Po ponad pięćdziesięciu latach dawni kochankowie i małżonkowie wspominają swoją pierwszą miłość. Dzielą ich tysiące kilometrów - Stella mieszka w Bostonie w USA, Jurek w Izraelu. On nadal nie może zrozumieć, czemu żona go opuściła i uciekła z innym. Czy uda im się zobaczyć i porozmawiać po raz pierwszy od pół wieku? 03:10 NEON Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Eric Bednarski Zdjęcia: Jacek Knopp, Andrzej Wojciechowski, Tomasz Król, Michał Pałka-Keff Muzyka: Daniel Bloom Tematem filmu jest historia warszawskich neonów, reliktów okresu PRL - u. Film ukazuje ich funkcjonowanie jako elementu miejskiej architektury zaczerpniętego z kapitalistycznego świata konsumpcji, który został wprowadzony do socjalistycznej rzeczywistości by stworzyć iluzję i fasadę dla szarości, biedy i zapóźnienia gospodarczego. W filmie oprócz zdjęć realizowanych współcześnie, w tym wywiadów z twórcami neonów, architektami, historykami sztuki i varsavianistami, wykorzystany jest niezwykle bogaty filmowy i fotograficzny materiał archiwalny, m.in. ze zbiorów Telewizji Polskiej.