TVP Historia Wtorek, 07.03.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - urodziła się Anna Magnani, aktorka włoska; 1953 - Katowice zostały przemianowane na Stalinogród; 1953 - "Tygodnik Powszechny" odmówił wydrukowania na pierwszej stronie nekrologu Stalina; 1985 - zmarł Arkady Fiedler; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 4 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 4 Marysia znów odwiedza Franza. Młody Niemiec budzi jej współczucie i pewną ciekawość. Podczas wizyty dowiaduje się, że jego ludzie pilnują ciężarówek z bronią. Wspólny koncert przerywa wizyta esesmana Kirscha, przyjaciela rodziny Franza, zwyrodnialca i szaleńca, który jednak załatwił Franzowi bezpieczną służbę w Warszawie, więc ten musi się z nim liczyć. Kirsch zabiera Franza i Marysię na "polowanie", co oznacza strzelanie w getcie do Żydów, jak do zwierząt. Marysia przerywa tę rzeź. Swoją odwagę niemal przypłaca życiem. Kiedy Kirsch chce ją zabić, od śmierci ratuje ją nie mniej przerażony Franz. Marysia wraca do Szczęsnych, powoli dochodząc do siebie po przeżytym koszmarze. Opowiada przyjaciółkom o broni strzeżonej przez ludzi Franza. Dostęp do magazynów jest wyjątkowo łatwy, więc szkoda przegapić takiej okazji. Ale dziewczyny znów muszą działać samowolnie, bo Witold akurat wyjechał. Chociaż nie mają komu zameldować o planowanej akcji, decydują się na ten krok. Pod magazyny podjeżdżają wynajętą ciężarówką i zaczynają wynosić skrzynki z bronią. Całą sytuację obserwuje Franz, ale nie interweniuje. Tymczasem w magazynach pojawia się niespodziewanie Kirsch. Mija kilka dni. Ciężko ranny Franz jest bliski śmierci. 08:40 HISTORIA POLSKI - ON WIERZYŁ W POLSKĘ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1992 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Wykonawcy: Tadeusz Bobrowski, Stefan Czarnecki, Anna Bobrowska, Włodzimierz Rzeczycki, Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Marek Raczyński, Adam Ferency Film opowiada o życiu i śmierci Emila Fieldorfa "Nila", jednego z najwybitniejszych dowódców Armii Krajowej i przywódców ruchu oporu. Człowieka, którego stalinowskie UB uznało za najgroźniejszego przeciwnika Polski Ludowej i Związku Radzieckiego. Autorka programu przypomina fakty, przytacza relacje świadków oraz rodziny i wykorzystuje unikatowe dokumenty dotyczące procesu "Nila". 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - STRAŻNICY SKARBÓW (STRAŻNICY SKARBÓW) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jerzy Bończak, Adam Woronowicz, Mateusz Jordan Młodzianowski, Mariusz Jakus, Kazimierz Mazur To niezwykła historia, która do dziś rozpala emocje wśród historyków, poszukiwaczy skarbów i mieszkańców Dolnego Śląska. Skrzynie pełne złota, które Niemcy planowali wywieźć z zagrożonego oblężeniem Armii Czerwonej Wrocławia, ostatecznie trafiły w nieznane dotąd miejsce. O tym gdzie złoto zostało ukryte, nie wie nikt, ale punktem wyjścia do rozwikłania tej tajemnicy są trzy postaci. Generał Reinhard Gehlen, który przez trzy lata kierował oddziałem niemieckiego wywiadu wojskowego na ZSRR, a po wojnie budował wywiad RFN. SS - Sturmbannführer Otto Skorzeny - dowódca specjalnego oddziału komandosów, nazywany najgroźniejszym człowiekiem w Europie. Uważa się, że po wojnie dowodził tajną organizacją byłych esesmanów. Herbert Klose, prawdopodobnie policjant z Prezydium Policji we Wrocławiu, człowiek, który mógł znać miejsce ukrycia największego skarbu XX wieku. Po wojnie pozostał w Polsce, ukrywając się pod fałszywymi dokumentami nieopodal Wrocławia. Na co dzień pracował jako weterynarz, ale jego głównym zadaniem miało być strzeżenie ukrytego skarbu. Na jego trop wpadł UB, ale podczas przesłuchania nie zdradził on tajemnicy. To, co łączyło wysokiej rangi oficerów SS oraz ich udział w rabunku i ukryciu złota jest jedną z niewyjaśnionych i najbardziej strzeżonych tajemnic XX wieku. W tym odcinku serii Sensacje XX wieku w główne role wcielą się m.in. Adam Woronowicz i Jerzy Bończak. 10:40 ŻWIRKO I WIGURA. 15 DNI CHWAŁY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Kloc Bogata w unikatowe materiały archiwalne opowieść o wielkim zwycięstwie i tragicznej śmierci pilota Franciszka Żwirki i konstruktora samolotu Stanisława Wigury. Ich wygrana w międzynarodowych zawodach lotniczych Challenge International de Turisme w 1932 r. (29 lat po pierwszym locie braci Wright) była sukcesem, który wzbudził w Polsce ogromny entuzjazm. Niestety, obaj zginęli zaledwie 15 dni później w katastrofie pod Cierlickiem (na Śląsku Cieszyńskim). Bohaterami tej opowieści są legendarni pionierzy polskiego lotnictwa. Aby rozwijać swoją pasję często ryzykują. Porucznik Franciszek Żwirko jest brawurowym i obdarzonym wielką fantazją pilotem. Stanisław Wigura to młody, zdolny inżynier, który już podczas studiów na Politechnice Warszawskiej, mimo braku środków i odpowiedniego zaplecza, wraz z kolegami zaczął budować pierwsze samoloty (RWD). 15:40 JAK TO Z TYM MARCEM BYŁO....? Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler W archiwach Telewizji Polskiej dysponujemy zmontowanymi materiałami, które wciąż powielały stereotyp ich interpretacji. Warto dziś Marzec 68 ' przedstawić jako zjawisko ogólnokrajowego buntu różnych środowisk przeciwko uciskowi komunistycznej władzy, bez obowiązującej od wielu lat sztampy, celebrującej wciąż jedynie słuszną grupę marcowych kombatantów, w większości synów partyjnych kacyków, odcinających kupony przez dziesiątki lat. Mało się mówi o partyjnej rozgrywce, w której oni uczestniczyli, która w nieprzewidziany lub przewidziany sposób przekształciła się w ogólnopolski protest. Jak to było z tą piątą kolumną wspomnianą przez Gomułkę w 1967 roku, z czego się później wycofał? Istnieje też kilka tematów tabu, choćby kto skorzystał, a kto stracił w wyniku historycznych wydarzeń? Właściwie kto wyjechał z jednostronnym paszportem, a kto nie? Ilu? Kim dzisiaj są marcowi emigranci? Jest wiele pytań i wciąż niewyjaśnionych spraw. 16:55 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 5 Serial wojenny, 44 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 5 Trwa okupacja. Irka z Marysią mieszkają u Szczęsnych, Ewka ukrywa się w wynajętym mieszkaniu, gdzie udaje narzeczoną Witka. Jedną z działalności Irki na rzecz organizacji jest pomoc siostrom zakonnym, które dają schronienie w klasztorze żydowskim dzieciom. Kiedy Irka jest na spacerze z dziećmi, zaczepia ją kapuś, który domaga się pieniędzy. Grozi, że doniesie Niemcom o ukrywaniu Żydów przez siostry. Ewka jest świadkiem rozstrzelania byłego narzeczonego Ażura. Mordercą jest ten sam gestapowiec, który zabił jej matkę. Dietrich, któremu Marysia nosi pranie, proponuje jej, by zajęła się jego domem. Potrzebuje gospodyni, ale jego propozycja jest dwuznaczna i dziewczyna się waha. Z drugiej strony Dietrich jest cenną postacią dla organizacji. Może dostarczyć ważne informacje. Podczas ucieczki przed łapanką Marysia wpada do piwnicy zrujnowanego domu. Okazuje się, że nie jest tam sama. Ukrywają się tu także dwie żydowskie dziewczynki. Marysia zabiera je do Szczęsnych. 19:10 HISTORIA POLSKI - LIDIA LWOW - EBERLE. PRO MEMORIA Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2022 Reżyseria: Dorota Kania Film opowiada tragiczną, a zarazem piękną, bo będącą hołdem najwyższym wartościom moralnym i narodowym, historię bohaterki Armii Krajowej w czasie II wojny światowej i okupacji sowieckiej w Polsce. W filmie przedstawiono losy Lidii Lwow - Eberle oraz to, jaką była osobą, widzianą oczyma córki, towarzyszy broni i przyjaciół. Osobiste relacje są wzbogacone o merytoryczną ocenę i opis działalności głównej bohaterki. Punktem wyjścia jest spotkanie kombatantów po latach w Juracie. Lidię Lwow - Eberle poznajemy dzięki rozmowom z jej córką, Justyną Eberle, oraz z Wandą Czyżewską - Bortkiewicz ps. "Basia". Jednocześnie historia dzielnej sanitariuszki pokazuje nam dramat polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej, a później podziemia antykomunistycznego i jednego z największych przywódców mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. "Łupaszko", z którym była związana. W filmie wykorzystane są sceny fabularne, ukazujące najbardziej dramatyczne momenty w życiu głównej bohaterki. Materiały archiwalne pozwolą poczuć tamten czas w fotografiach, nagraniach audio. 22:00 MŁODE WILKI Dramat sensacyjny, 95 min, Polska 1995 Reżyseria: Jarosław Żamojda Scenariusz: Jarosław Żamojda, Anna Komornicka - Zamachowska, Andrzej Kozłowski Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Robert Janson Aktorzy: Michelle Cleo Godsey, Jarosław Jakimowicz-Kriegl, Piotr Szwedes, Jan Nowicki, Waldemar Barwiński, Mariusz Bielińsaki, Henryk Bista, Tadeusz Borowski, Agnieszka Czekańska, Paweł Deląg, Elżbieta Czerwińska "Mój film jest przeznaczony przede wszystkim dla młodzieżowej widowni. Bohaterami są młodzi chłopcy z maturalnej klasy, którzy uważają, że cały świat należy do nich" - tak scharakteryzował swój debiut Jarosław Żamojda. Debiut niezwykle udany, reżyser otrzymał zań nagrodę na XX Festiwalu w Gdyni. Główny bohater "Młodych wilków" musi zmierzyć się z pytaniami o sens i granice uczciwości, o konsekwencje filozofii "łatwego pieniądza", o moralne drogowskazy w świecie ośmieszonych i podeptanych wartości. Pytania te są zarazem paląco aktualne dla sporej części młodych Polaków, więcej - są być może kluczem do rozszyfrowania ich wrażliwości. Na konto Żamojdy zapisać trzeba, że potrafił to dostrzec i przełożyć na język filmu. "Biedrona", "Cichy" i "Cobra" to dziewiętnastoletni młodzieńcy, którzy mają wszystko, lecz chcą jeszcze więcej. Są przemytnikami pracującymi dla "Czarnego" - szefa szczecińskiego gangu przemytników. Niespodziewanie niejaki Chmielewski, najbogatszy człowiek w Szczecinie i były szef "Czarnego", rezygnuje z nielegalnych interesów. Kończą się dobre "układy" z celnikami. Chłopcy decydują się, że dalej będą sobie radzić sami. Aby nadal prowadzić "interesy", muszą jednak zatrudnić kogoś z "czystym" paszportem. Wybór pada na Roberta - klasowego prymusa. Robert poznaje córkę Chmielewskiego - Cleo, która po wieloletnim pobycie w USA przybywa do Polski, by poznać kraj, w którym się urodziła. Jej ojciec obawia się, że Cleo się dowie, jakie są źródła jego fortuny. Nie życzy sobie więc, by spotykała się z chłopcami z bandy. Tymczasem znajomość z Robertem przeradza się w miłość... 00:20 "SENSACJE XX WIEKU" - STRAŻNICY SKARBÓW (STRAŻNICY SKARBÓW) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jerzy Bończak, Adam Woronowicz, Mateusz Jordan Młodzianowski, Mariusz Jakus, Kazimierz Mazur To niezwykła historia, która do dziś rozpala emocje wśród historyków, poszukiwaczy skarbów i mieszkańców Dolnego Śląska. Skrzynie pełne złota, które Niemcy planowali wywieźć z zagrożonego oblężeniem Armii Czerwonej Wrocławia, ostatecznie trafiły w nieznane dotąd miejsce. O tym gdzie złoto zostało ukryte, nie wie nikt, ale punktem wyjścia do rozwikłania tej tajemnicy są trzy postaci. Generał Reinhard Gehlen, który przez trzy lata kierował oddziałem niemieckiego wywiadu wojskowego na ZSRR, a po wojnie budował wywiad RFN. SS - Sturmbannführer Otto Skorzeny - dowódca specjalnego oddziału komandosów, nazywany najgroźniejszym człowiekiem w Europie. Uważa się, że po wojnie dowodził tajną organizacją byłych esesmanów. Herbert Klose, prawdopodobnie policjant z Prezydium Policji we Wrocławiu, człowiek, który mógł znać miejsce ukrycia największego skarbu XX wieku. Po wojnie pozostał w Polsce, ukrywając się pod fałszywymi dokumentami nieopodal Wrocławia. Na co dzień pracował jako weterynarz, ale jego głównym zadaniem miało być strzeżenie ukrytego skarbu. Na jego trop wpadł UB, ale podczas przesłuchania nie zdradził on tajemnicy. To, co łączyło wysokiej rangi oficerów SS oraz ich udział w rabunku i ukryciu złota jest jedną z niewyjaśnionych i najbardziej strzeżonych tajemnic XX wieku. W tym odcinku serii Sensacje XX wieku w główne role wcielą się m.in. Adam Woronowicz i Jerzy Bończak. 01:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.