TVP Kultura Czwartek, 09.03.2023 09:00 PÓŁ SERIO Komedia, 86 min, Polska 2000 Reżyseria: Tomasz Konecki Scenariusz: Andrzej Saramonowicz Zdjęcia: Tomasz Madejski Muzyka: Paweł Skorupka Aktorzy: Rafał Królikowski, Edyta Olszówka, Maria Seweryn, Robert Więckiewicz, Krzysztof Stelmaszyk, Jacek Rozenek, Przemysław Kaczyński, Adam Krawczuk "Pół serio" trudno właściwie uznać za typową fabułę. Powstało jako swoisty produkt uboczny magazynu filmowego pod tym samym tytułem emitowanego w Jedynce. W trakcie powstawania kolejnych odcinków pojawił się pomysł połączenia w całość scenek fabularnych kręconych na potrzeby magazynu. Tak powstała komedia, którą przez rok można było oglądać jedynie na festiwalach i pokazach specjalnych. Dystrybutorzy bali się zaryzykować, twierdząc, że "Pół serio" to wprawdzie komedia śmieszna, ale zbyt inteligentna. Dopiero gdy na festiwalu w Gdyni w 2000 roku film otrzymał aż pięć nagród: specjalną jury, za najlepszą komedię, montaż i kreacje aktorskie dla Edyty Olszówki i Rafała Królikowskiego, porzucono obawy. Twórcy filmu: reżyser Tomasz Konecki, scenarzysta Andrzej Saramonowicz i operator Tomasz Madejski, dali filmowym bohaterom i ich debiutanckim peregrynacjom wiele z siebie i własnych doświadczeń. Nie bali się autoironii. Zadrwili zresztą nie tylko z siebie, ale i z kolegów filmowców, producentów, dystrybutorów oferujących widowni repertuar na miarę jej zainteresowań i intelektu, pokazali, skąd bierze się obecna mizeria polskiego kina: z fałszywych kalkulacji i braku kompetencji tych, którzy o nim decydują. Żartując z siebie i "środowiska", autorzy przede wszystkim bawią się kinem: konwencjami, motywami, przyzwyczajeniami. Oglądamy więc "Romea i Julię" w stylistyce Pasikowskiego, przeróbkę "Procesu" Kafki, w której Józefa K. aresztuje się za niechęć do sitcomów, "Gwiezdne wojny" z intelektualną głębią, pastisz Bergmana i Allena, biografię Chopina na japońską modłę, ale z elementami Kieślowskiego itd. Mimo tej różnorodności stylistycznej i skeczowej budowy film ma wyraźny rytm, dobre tempo, czytelną wewnętrzną logikę, która uzasadnia pojawianie się kolejnych scen ze świata kina. Marzący o debiucie fabularnym scenarzysta Mateusz, reżyser Marek i operator Łukasz spotykają energicznego producenta Jana. Ujęci jego początkowym entuzjazmem proponują mu pomysł na film: uwspółcześnioną adaptację "Romea i Julii", w której na przeszkodzie szczęściu kochanków stają ich dorosłe dzieci rywalizujące ze sobą w biznesie. Spełnienie przychodzi dopiero po latach. Producent nie jest zachwycony: uważa, że miłość staruszków nie przyciągnie widzów do kina. Chce filmu z drapieżnym seksem - to się zawsze sprzedaje. Jeśli przyniosą taki projekt, produkcja ruszy z kopyta. Młodzi twórcy rzucają się do pracy. Po miesiącu scenariusz jest gotowy, ale producent, porzucony w tym czasie przez kochankę, nie ma teraz głowy do seksu. Żąda metafizycznego dzieła w stylu Bergmana. Zgodnie z jego życzeniem chłopcy piszą scenariusz "Potęga myśli". Jan po namyśle dochodzi do wniosku, że Bergman ma jeszcze mniejsze szanse u widzów niż Szekspir. Postanawia więc połączyć psychologiczną głębię z hollywoodzką widowiskowością. Marzy mu się intelektualna wersja "Gwiezdnych wojen". Mateusz, Marek i Łukasz wypełniają i to zlecenie, przedstawiają projekt "Ósma pieczęć". Ale Jan znów zmienia zdanie: lepsza byłaby komedia z czasów stanu wojennego. Potem pojawiają się kolejne koncepcje. Zdezorientowani twórcy usiłują nadążyć za zachciankami producenta - wizjonera. Po półtorarocznych przepychankach Jan wyjawia, że najchętniej wyprodukowałby wieloodcinkowy sitcom. Myśląc ciągle o robieniu ambitnego kina, młodzi wycofują się. Jednak po kilku miesiącach Jan z triumfem obwieszcza, że znalazł pieniądze na zrobienie "Romea i Julii". 11:00 KLUB PROFESORA TUTKI - PROFESOR TUTKA WŚRÓD MELOMANÓW Serial obyczajowy, 12 min, Polska, 1966 Autor: Jerzy Szaniawski Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Aktorzy: Gustaw Holubek, Henryk Borowski, Mieczysław Pawlikowski, Kazimierz Opaliński, Krystyna Walczak, Zdzisław Leśniak, Wiesław Dymny Profesor Tutka opowiada o swojej podróży z Genui do Aleksandrii i o fortepianie, jaki wywarł na nim wrażenie w czasie sztormu. 11:15 KLUB PROFESORA TUTKI - WYKŁAD W WYŻSZEJ SZKOLE HANDLOWEJ Serial obyczajowy, 14 min, Polska, 1967 Autor: Jerzy Szaniawski Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Konratiuk Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Aktorzy: Gustaw Holoubek, Henryk Borowski, Mieczysław Pawlikowski, Krystyna Walczak, Elżbieta Czyżewska, Kazimierz Opaliński Profesor Tutka opowiada o swym wykładzie w Wyższej Szkole Handlowej. Sentymentalna opowieść o wartości dwóch popielniczek. 11:35 KLUB PROFESORA TUTKI - PROFESOR TUTKA DAJE PRZYKŁAD OPOWIADANIA POGODNEGO Serial obyczajowy, jny, 14 min, Polska, 1966 Autor: Jerzy Szaniawski Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Aktorzy: Gustaw Holoubek, Henryk Borowski, Mieczysław Pawlikowski, Krystyna Sienkiewicz, Kazimierz Opaliński, Gustaw Lutkiewicz, Stanisław Pancerzyński Poetycka powiastka filozoficzna oparta na prozie Jerzego Szaniawskiego. Profesor Tutka daje przykład opowiadania pogodnego, pozbawionego elementów grozy i tragizmu. 12:00 YUL BRYNNER. WSPANIAŁY (YUL BRYNNER. THE MAGNIFICENT) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Gautier, Jean - Frederic Thibault Pomyślany jak film przygodowy pełen zwrotów akcji dokument oparty na archiwum jest pierwszym, który opowiada niesamowitą historię Yula Brynnera, najbardziej egzotycznego aktora od czasów Rudolpha Valentino. Urodzony we Władywostoku jako Julij Borisowicz Brinier. Brynner w ciągu swego życia podawał różne wersje na temat swojego pochodzenia i młodości. Nietypowy los międzynarodowego nomady poprowadził go przez wiele barwnych kręgów: od paryskich kabaretów, przez sceny na Broadwayu, aż po studia w Hollywood. Przekraczając granicę między rzeczywistością a fikcją, jego życie doprowadziło go od sławy Cygana do zbudowania osobowości króla. Niektórzy zachwycali się jego seksownym, surowym wyglądem, charyzmą i klasą, podczas gdy inni powiedzą, że Brynner był niezapomniany w "Siedmiu wspaniałych" lub "Westworld". Oscar w 1956 roku za najlepszą, pierwszoplanową rolę w filmie "Król i ja". Ten dokument o naprawdę wyjątkowej osobowości pokazuje, jak nietuzinkowa osobowość Brynnera wpłynęła na jego aktorstwo i życie osobiste. 13:35 KTOŚ TU KRĘCI (NICKELODEON) Komedia, 117 min, USA/Wielka Brytania, 1976 Reżyseria: Peter Bogdanovich Scenariusz: Peter Bogdanovich, W. D. Richter Aktorzy: Ryan O'Neal, Tatum O'Neal Zaskakująca opowieść o czasach, gdy rodziło się kino, a wraz z nim wielkie i niespodziewane kariery. Młody prawnik Leo Harrigan przypadkowo poznaje wziętego producenta filmowego, który ujęty jego poczuciem humoru proponuje mu posadę autora scenariuszy filmowych. Wkrótce Leo awansuje na reżysera i wraz ze zwariowaną ekipą kręci kolejne nieme filmy. Jednak konkurencja nie śpi i wysyła na plan filmu Leo swego tajnego wysłannika, który ma przeszkodzić w realizacji kolejnego niemego arcydzieła. 15:50 PRZECIWIEŃSTWA I PARY - HITLER KONTRA PICASSO (HITLER VERSUS PICASSO AND THE OTHERS) Film dokumentalny, 92 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Claudio Poli Scenariusz: Arianna Marelli, Sabina Fedeli "Hitler kontra Picasso" (Hitler kontra Picasso i reszta) to opowieść o nazistach i sztuce modernistycznej, którą naziści w 1937 roku uznali za zdegenerowaną, ale pracowicie konfiskowali i zbierali w prywatnych kolekcjach. Narracja krąży wokół trzech kluczowych wątków. Pierwszym z nich jest słynna wystawa Sztuka zdegenerowana, którą 9 lipca 1937 roku reżim nazistowski zorganizował w Monachium. Znalazło się na niej 650 dzieł sztuki skonfiskowanych z 32 niemieckich muzeów i domów prywatnych kolekcjonerów. Prace artystyczne zostały wybrane spośród nowoczesnych trendów w sztuce, które nie były zgodne z propagowaną przez hitlerowców ideą piękna. Następnie Anne Sinclair, reporterka Huffington Post, opowiada historię swojego dziadka, Paula Rosenberga, jednego z najciekawszych właścicieli galerii i handlarza dziełami sztuki początku XX wieku. Finałowa opowieść ma miejsce 22 września 2010 roku, kiedy to odbyło się spotkanie ze starszym niemieckim dżentelmenem, Corneliusem Gurlittem. Jego ojciec, Hildebrand, był słynnym marszandem Hitlera. Choć w 1930 roku jako mieszaniec drugiego stopnia i miłośnik modernizmu stracił stanowisko szefa muzeum Zwickau, Gurlitt zdobył zaufanie nazistów i otrzymał zadanie zbierania w okupowanej zachodniej Europie obrazów dla wielkiego muzeum sztuki w Linzu, które tworzono z polecenia Hitlera. (źródło: kinomuranow.pl) 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - KAPRYŚNE LATO (ROZMARNE LETO) Film obyczajowy, 72 min, Czechosłowacja, 1967 Autor: Vladislav Vančura Reżyseria: Jiři Menzel Scenariusz: Václav Nývlt, Jiři Menzel Zdjęcia: Jaromir Šofr Aktorzy: Rudolf Hrušinský, Vlastimil Brodský, František Rehák, Mila Mysliková, Jana Drachalová, Jiři Menzel, Bohuš Záhorský i Inni Nadchodzi lato - czas długo wyglądanych pięknych, słonecznych dni, którymi cieszą się wczasowicze. W tym roku jednak w prowincjonalnym miasteczku Krokovy Vary, które pretenduje do miana kurortu, nie widać letników. Zazwyczaj tłoczne o tej porze kąpielisko nadzorowane przez pana Antonina Durę świeci pustkami. A wszystko dlatego, że gorące słońce rzadko wygląda zza chmur i ciągle pada deszcz. Nad przystań do Dury przychodzą jedynie starzy bywalcy - emerytowany major Hugo i kapelan Roch. Przyjaciele spotykają się codziennie bez względu na pogodę, razem łowią ryby, prowadzą długie rozmowy o życiu, polityce, a wieczorami robią wypady do gospody na rynku. Przy szklaneczce ulubionego czerwonego wina starzejący się panowie często wspominają młodość, swoje romantyczne przygody i miłosne podboje. Między gawędzącymi przyjaciółmi na przystani krząta się Durowa, żona Antonina, kobieta o bujnych, długich rudych włosach i obfitych kształtach, która na próżno próbuje zwrócić na siebie uwagę mężczyzn. Oni nie dostrzegają jej, zajęci różnymi sprawami i swoimi słodkimi tajemnicami. Pewnego dnia do Krokovych Varów przyjeżdżają rozklekotanym cyrkowym wozem linoskoczek Arnostek i jego piękna asystentka Anna. Niespodziewane pojawienie się cyrkowców zmienia monotonne i senne życie mieszkańców miasteczka. Ożywiają się również trzej przyjaciele, dla których śliczna i pełna werwy dziewczyna jest urzeczywistnieniem ich najskrytszych marzeń. Być może to ich ostatnia szansa, by jeszcze raz przeżyć miłosne uniesienie i romantyczną przygodę. Gdy Anna całkowicie zawładnie sercem Dury, jego żona zaczyna zabiegać o względy Arnostka. Decyduje się nawet porzucić męża i zamieszkać w cyrkowym wozie. Tymczasem kończy się "kapryśne lato". Kończą się sny o szczęściu i młodzieńcze marzenia trzech starszych panów. W Krokovych Varach życie znowu toczy się utartymi koleinami. Podstawą scenariusza "Kapryśnego lata" stało się opowiadanie (wydane także w Polsce) pod tym samym tytułem Vladislava Vancury. Po utwór jednego z czołowych czeskich prozaików lat międzywojennych (zginął w czasie okupacji zamordowany przez Niemców) sięgnął 29-letni wówczas reżyser Jiri Menzel, który rok wcześniej zdobył Oscara za debiutancki film pełnometrażowy "Pociągi pod specjalnym nadzorem". Jest także twórcą "Zbrodni w nocnym lokalu", "Kto szuka złotego dna", "Na skraju lasu", "Cudownych mężczyzn z korbką", "Postrzyżyn" oraz "Skowronków na uwięzi", który przyniósł mu Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie w 1990 roku. W swoich filmach Jiři Menzel często odtwarza epizodyczne role. W "Kapryśnym lecie" pojawił się jako linoskoczek Arnostek. 21:55 AGNIESZKA Film dokumentalny, 62 min, Polska, 1989 Scenariusz: Grażyna Pieczuro Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Wykonawcy: Maryla Rodowicz, Seweryn Krajewski, Seweryn Krajewski, Elżbieta Czyżewska, Josephine Baker, Krzysztof Świętochowski, Krystyna Sienkiewicz, Elżbieta Czyżewska Sylwetka twórcza Agnieszki Osieckiej, autorki tekstów popularnych piosenek. Krótka biografia, wspomnienia rodzinne, próba określenia własnej osobowości. Wypowiedzi znanych osobistości ze świata artystycznego na temat postaw i zachowań Agnieszki Osieckiej w różnych sytuacjach życiowych (sprawa wydalenia jej z ZMP, kontakty z otaczającymi ją ludźmi, przyjaźń z mężem, praca w STS-ie). 01:00 78/52. "PSYCHOZA" HITCHCOCKA (78/52) Film dokumentalny, 87 min, USA, 2017 Reżyseria: Alexandre O. Philippe Scenariusz: Alexandre O. Philippe Zdjęcia: Robert Muratore Muzyka: Jon Hegel Być może nie ma drugiej tak kluczowej dla historii kina sceny jak prysznicowa sekwencja z "Psychozy", arcydzieła Alfreda Hitchcocka z 1960 roku. Niezależnie od tego, ile razy była zacytowana czy sparodiowana, kiedy ogląda się ją w 2017 roku, nadal ma moc. "78/52" jest jej dekonstrukcją przeprowadzoną w najdrobniejszym szczególe. Tytuł odnosi się do liczby ustawień kamery i cięć w trwającej trzy minuty scenie. Sam Hitchcock poświęcił jej cały tydzień. Legendarne stały się anegdoty o hektolitrach sosu czekoladowego udającego w czarno - białym filmie krew czy o Marli Renfro zastępującej Janet Leigh w rozebranych scenach. Reżysera Alexandra Philippe ' a interesuje najbardziej wpływ, jaki ta sekwencja wywarła na rozwój globalnej popkultury. A odcisnęła piętno na kilku pokoleniach twórców i widzów, począwszy od Guillermo del Toro i Gusa Van Santa, który w 1998 roku odtworzył scena po scenie cały film w kolorze, skończywszy na psychofanach młodego pokolenia takich jak Elijah Wood. 03:50 EDGAR ALLAN POE - POETA GROZY (EDGAR ALLAN POE: BURIED ALIVE) Film dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Eric Stange Scenariusz: Eric Stange Dokumentalna sylwetka Edgara Allana Poe, wybitnego poety, przedstawiciela romantyzmu w literaturze amerykańskiej, autora noweli kryminalnych, w których dominowały wątki horroru, surrealizmu i fantastyki.