TVP Dokument Czwartek, 16.03.2023 06:00 DZIKA POLSKA - NIE PRZESPAĆ SUSŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Wymarłe gatunki zwierząt zaczynają wracać na swe dawne włości. Drugim po żubrze jest suseł moręgowany. Jego ostatni osobnik widziany był ćwierć wieku temu. Dziś susły wróciły na Śląsk w okolice Trzcinicy Wołowskiej i Kamienia Śląskiego. Nie o własnych siłach, ale dzięki zabiegom ochronnym i hodowlanym ekologów z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra", którzy od lat czynią starania o ich odrodzenie w naszym kraju. Zwierzaki trzeba pozyskać z zagranicy, z bardzo starannie wytypowanych miejsc ich naturalnego występowania. Akcja wsiedlania susłów moręgowatych do zaczątków z góry przygotowanych norek, w których szybko znikają - to jedyne w swoim rodzaju widowisko. Zaś susły - to zwierzęta zmyślne i nadzwyczaj przedsiębiorcze. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 11 LEGENDA "CZARNEJ WOŁGI" Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Czy legendarna czarna wołga faktycznie przemierzała ulice polskich miast i wsi? Czy porywała niewinnych, którzy po zmroku odważyli się wyjść z domu? Ile prawdy jest w tej opowieści? Między innymi o tym Radosław Kotarski opowiada w najnowszych "Podróżach z historią". W programie poznamy również tajemnice samochodu, który oficjalnie nie istniał, a należał do najważniejszych osób w państwie. Dowiemy się także, który polski samochód sprzedawaliśmy zagranicznym odbiorcom za banany. 07:00 NOTACJE - NOTACJE. JACEK PAŁKIEWICZ. GŁÓD ŻYCIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Jacek Pałkiewicz urodził się w 1942 r. w niemieckim obozie pracy Immensen, ale dorastał w Ełku. Reporter, eksplorator i odkrywca, członek rzeczywisty brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Geograficznego. Karierę podróżniczą rozpoczynał jako oficer na statkach taniej bandery panamskiej (1971 - 72). W 1973 roku pracował jako inspektor kopalni diamentów w Sierra Leone i kopalni złota w Ghanie. W 1975 ukończył Szkołę Dziennikarską w Mediolanie i od tego czasu pracował jako dziennikarz między innymi przez wiele lat w dodatku ilustrowanym "Sette" do "Corriere della Sera". Jest autorem kilkunastu książek oraz filmów dokumentalnych, publikuje reportaże w licznych magazynach europejskich. W Polsce nawiązał współpracę z "Newsweek Polska", "Rzeczpospolitą" i "Uważam Rze". 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 277 DARŁOWO Magazyn, 20 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /17/ Reality show, 24 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Wizyta u stomatologa zwierzęcego, zabiegi rehabilitacyjne czy spotkanie z behawiorystą stały się dla świadomych właścicieli zwierząt oczywiste, potrzebne i pomocne. Jeżeli chcecie zobaczyć narodziny dzikiej antylopy bongo, odwiedzić jedyny w Europie koci żłobek, poznać przepis na szczęśliwego lemura i sunię, która czeka na prawdziwy dom, zostańcie z nami. 08:10 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY SCHWARZWALD (FASCINATING BLACK FOREST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Fascynujący Schwarzwald zwany też Czarnym Lasem albo Selva Negrato to to zrębowe pasmo górskie w południowo - zachodnich Niemczech. Pasmo jest poprzecinane licznymi dolinami rzek. We wschodniej części Schwarzwaldu ma swoje źródła Dunaj. Kiedyś Schwarzwald - Czarny Las - odpowiadał swojej nazwie, był niedostępnym azylem dzikich stworzeń. Dziś ten bujny region górski przyjmuje wszystkich przybyszów. Schwarzwald ma na całym świecie reputację miejsca o wyjątkowym krajobrazie. Wysokie świerki i jodły są charakterystyczne dla Czarnego Lasu. Teren rezerwatu w Czarnym Lesie jest ważny nie tylko dla zagrożonych gatunków fauny i flory. Tereny okalające las i pole to habitat wyjątkowo dużej liczby i różnorodności gatunków. Paprocie i mchy pięknie się rozwijają w grze światła z cieniem, razem z ziołami, trawami, krzewami i roślinami kwitnącymi. Schwarzwald jest jednym z największych obszarów leśnych w Niemczech. Późnym latem, gdy jest ciepło i wilgotno, pokazują się grzyby. Istnieje ponad 800 różnych gatunków grzybów w Czarnym Lesie, ale tylko 100 jest jadalnych. Na początku jesieni zwierzęta zaczynają gromadzić i chomikować pożywienie. Od września niesie się tu charakterystyczny odgłos rykowiska jeleni. Jesień to również pora, gdy lasy mieszane Schwarzwaldu mienią się barwami. Intensywne opady śniegu i pokryte nim drzewa iglaste to klasyczny, idylliczny, zimowy widok Schwarzwaldu. W styczniu i lutym zima mocno ściska Czarny Las. Region górski jest całkowicie pokryty śniegiem. Zimą Schwarzwald jest szczególnie fascynujący. 08:30 ŻYWNOŚĆ PRZYSZŁOŚCI - CZĘŚĆ 3 MODYFIKACJE (FOOD 3.0) Film dokumentalny, 43 min, Francja, 2016 Reżyseria: Jean - Baptiste Erreca, Guilhem Rondot Trzyczęściowy film dokumentalny. W 2050 roku naszą planetę będzie zamieszkiwać prawie 10 miliardów mieszkańców. Kluczowa będzie kwestia wyżywienia, która już dziś jest bardzo istotna i problematyczna. Jakie będzie jedzenie jutra? Jak wyprodukujemy tak ogromną ilość żywności? Zgodnie z obecnymi praktykami nasz inwentarz i plony musiałyby wzrosnąć o 70%, aby wyżywić wszystkich Ziemian. Taka presja doprowadziłaby do wzrostu zanieczyszczenia, znacznego zmniejszenia zasobów wodnych i wielu innych trudności, których z pewnością nie można nawet dzisiaj zdefiniować i udzielić odpowiedzi. Dziś na całym świecie naukowcy, firmy, wizjonerzy i laboratoria pracują nad różnymi rozwiązaniami i opcjami, z różnymi celami i punktami widzenia, aby odpowiedzieć na fundamentalne pytania dotyczące przyszłości ludzkości. Poza liczbami problem wyżywienia ma też wymiar kulturowy i filozoficzny. W trzech częściach tej dokumentalnej serii skupimy się na żywności przyszłości. W części trzeciej na eksperymentach mających na celu produkcję żywności w oparciu o modyfikacje genetyczne i najnowsze technologie. Odwiedzimy laboratoria i pracownie naukowe. Poznamy sposoby modyfikowania jakości roślin i zwierząt, które są używane do produkcji żywności. 09:25 UROCZYSKO Z PRZYPADKU (AN ACCIDENTAL WILDERNESS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Catie Lamer Film dokumentalny o wielkomiejskich ekosystemach, bada ewolucję bujnej, miejskiej dziczy w Toronto. Poznamy jaką transformację może przejść świat naturalny wokół ludzi. To przypomnienie o tym, jaką moc ma natura pozostawiona sobie samej. W Toronto to, co zaczęło się jako wysypisko odpadów budowlanych, stało się kwitnącą zieloną przestrzenią, domem dla wielkich i małych dzikich zwierząt. Ewoluujące na przestrzeni 60 lat, kilka minut od centrum jednego z największych miast Ameryki Północnej, miejskie składowisko odpadów budowlanych stało się niesamowitym przykładem rewitalizacji natury. Od kojotów, sów i bobrów, po żółwie, węże i kilkaset gatunków ptaków i flory; dzika przyroda i roślinność odzyskały ten pięciokilometrowy miejski krajobraz, wtapiając się w przemysłową infrastrukturę i stając się domem dla wielkich i małych stworzeń. Park Tommy Thompsona, ale życzliwi zwą go Spit - półwyspem. Można odnieść wrażenie, że otacza nas pradawna przyroda. Tymczasem - wzdłuż wybrzeża wystaje z lodu zardzewiały pręt zbrojeniowy, odkrywając sekret. To post przemysłowe nieużytki - zdobyte przez Matkę Naturę. Odwiedzający sądzą, że uciekli z miejskiej zimy w dalekie, dzikie uroczysko. Niemniej - wcale nie jest dalekie. Leży w samym sercu Kanady, w Toronto. Przemysłowe nieużytki są teraz pełne życia. Jak powstało takie uroczysko z przypadku? 10:25 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ TRZECIA: FRANCISZEK JÓZEF (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I wzrost zainteresowania podróżami był decydującym krokiem rozwojowym. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne, historyczne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 11:35 OBIEKTYW - RODZINY WIELODZIETNE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Cykliczny program, podejmujący różne, bieżące tematy, dotyczące Dolnego Śląska. W tym odcinku opowieść o rodzinach wielodzietnych, których życiorysy zostały ukształtowane przez rozmaite warunki, w jakich wypadło im egzystować. Nie od dziś wiadomo, że rodzina to najważniejsza komórka społeczna, a dobre wychowanie młodego pokolenia to jedno z najtrudniejszych zadań. Dziecko - choćby jedno - wymaga wielu poświęceń ze strony rodziców i opiekunów. A co w przypadku rodzin, gdzie mamy do czynienia np. z pięciorgiem pociech? W materiale poznamy kilka takich rodzin, które choć ledwie "wiążą koniec z końcem", czują się bardzo szczęśliwe. O trudach i radościach życia w licznej familii opowiadają kolejno: Szaryczanowie z Wrocławia, Koncowie ze Zgorzelca, Komsomowie z Modlęcina. Ponadto widzowie, dzięki rozmowom z urzędnikami z różnych organizacji socjalnych, dowiedzą się, czy rodziny wielodzietne mogą liczyć na jakąś pomoc ze strony państwa. 12:05 OSTATNI PARTYZANT RZECZYPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1996 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Arciuch Józef Franczak, pseudonim "Lalek" od 1939 roku przez 18 lat pozostawał w ciągłej konspiracji. Zginął 21 października 1963 roku w czasie obławy zorganizowanej przez UB. Był zawodowym oficerem Wojska Polskiego, po klęsce wrześniowej udało mu się uciec z radzieckiej niewoli i przejść do AK. W roku 1944 wstąpił w szeregi formowanej na terytorimu ZSRR Armii Polskiej. Jesienią tego roku jego oddział został skierowny do Kąkolewnicy koło Radzymina. Tam zobaczył masowe rozstrzeliwania członków AK przez NKWD. Zdezerterował z armii i od tej pory się ukrywał. Film Tadeusza Arciucha przypomina historię tego ostatniego partyzanta Rzeczypospolitej. 13:05 OSTATNIA HABSBURŻANKA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Judyta Syrek, Wojciech Kursa Scenariusz: Judyta Syrek Zdjęcia: Tomasz Stańco, Michał Bożek, Wojciech Kursa Film pokazujący losy ostatnich Habsburgów z Żywca na bazie rozmowy z księżną Renatą Habsburg Lorena de Zulueta, córką arcyksięcia Karola Olbrachta Habsburga ostatniego dziedzica z Żywca i arcyksiężnej Alicji Ancarcrona (primo voto Badeni). Kanwą scenariusza filmu jest treść pocztówek, które księżna Renata i jej rodzeństwo otrzymywali od swojego taty z podróży. Pocztówki te zostały wystawione na sprzedaż przez jednego z mieszkańców Żywca na jednej z najpopularniejszych aukcji internetowych. Treść tych pocztówek przeniesie widzów w czasy przedwojenne i będzie pretekstem do opowiedzenia historii ostatnich żywieckich Habsburgów. 14:00 SZKOCKA WODA ŻYCIA (WATER OF LIFE - WILDERNESS, WHISKY, HIGHLANDS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2021 Reżyseria: Jackie Savery, Nigel Pope Dokumentalna opowieść o Szkocji i regionie Highlands, który słynie z bujnych, wilgotnych i łagodnych, oszałamiających krajobrazów. Szkocja ma wiele atutów, które wszyscy doceniamy. Od wzgórz porośniętych wrzosem - po ryki wspaniałych jeleni. To wspaniałe miejsce dla dzikiej przyrody. Idealnie nadaje się również do przyrządzania słynnego na całym świecie szkockiego napoju Whisky. Mocna, acz delikatna, złożona i charyzmatyczna whisky definiuje kulturę Szkocji. Będziemy śledzić losy zwierząt, których życie jest ściśle splecione z góralską i wyspiarską gorzelnią. Film zaczyna się pod koniec zimy. Spotykamy zakochane żaby i paradujące cietrzewie. Walki jeleni i hodowlę saren. Rybołowy nurkujące w spektakularnym zwolnionym tempie, a rude wiewiórki zatańczą wśród dzwonków. Poznamy też jak powstaje whisky, od jęczmienia, drożdży i wody do płynnego złota. W gorzelni zamieszkuje również wiele zwierząt i ptaków. W fermentowni są jaskółki, w sklepie z butelkami kuny leśne, a w górskim potoku rodzina chochlików. W filmie usłyszymy śpiew Auld Lang Syne w sylwestra, żniwa jęczmienia i pobłogosławienie samej rzeki beczką napoju, nazywanego Wodą Życia. 15:00 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 4 RZEKI (WILD GREAT BRITAIN EP 4 RIVERS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mniej znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. W Wielkiej Brytanii jest sporo opadów i dzięki nim istnieje wiele rzek. Ponad 6 tysięcy przepływa przez kraj. Ogromna różnorodność dróg wodnych płynie z najwyższych szczytów do morza. Często nie zauważa się tutejszej fauny - ale to godne uwagi stworzenia, które podejmują wyjątkowe wyzwania, prowadzą niezwykłe wędrówki i znajdują szanse na życie w najbardziej niespokojnych miejscach. Wysoko w Yorkshire Dales młoda rzeka przedziera się przez dolinę. Wygląda magicznie, lecz niewiele zwierząt potrafi tu żyć. Klimat bywa bardzo surowy i trudno znaleźć pożywienie. Rzeki spowalniają nurt, wijąc się po nizinach i tworząc spokojne jeziorka. 16:00 PLANETA WALK O PRZETRWANIE (SURVIVORS OF THE INVISIBLE / TUEURS DE L'INVISIBLE) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2016 Reżyseria: Guilain Depardieu Film dokumentalny o owadach, których na Ziemi żyje milion gatunków. Zanurzanie się w ich świecie jest jak podróż do odległej i nieznanej galaktyki. Z jedną różnicą: te żywe stworzenia nie żyją w odległości lat świetlnych od nas, ale tuż pod naszymi stopami! Czy istnieje bardziej sielski widok niż łąka skąpana w słońcu? Zobaczmy z bliska ten wyjątkowy ogród w austriackich Alpach. Dzięki unikalnym ujęciom technologicznym opracowanym przez austriackiego entomologa film sprawi, że widz odkryje świat owadów, jakiego nigdy wcześniej nie widział. Raj bioróżnorodności. W głębi tej krainy kryje się niemal niewidoczny świat owadów. Każdy gatunek żyje w harmonii ze środowiskiem i umie korzystać z zasobów natury. Niebezpieczeństwo czai się wszędzie. Dla każdego ten dzień może być ostatnim. Zjedz albo zostań zjedzony. Wszystkie stworzenia walczą o przetrwanie. Mieszkańcy tego świata to mistrzowie przystosowania, wynik milinów lat doboru naturalnego. Niektóre gatunki wypracowały strategie przetrwania i mechanizmy obronne. Inne wyspecjalizowały się w okrutnym zabijaniu. Nauka przetrwania zaczyna się od pierwszego oddechu. 17:00 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ CZWARTA: FRANCISZEK FERDYNAND (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I wzrost zainteresowania podróżami był decydującym krokiem rozwojowym. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne, historyczne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 18:05 RAZEM - ORCHESTRE METROPOLITAIN Z MONTREALU (ENSEMBLE) Film dokumentalny, 49 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Jean Nicolas Orhon Film dokumentalny. Rok za kulisami Orchestre Metropolitain z Montrealu, która rozpoczyna swoją pierwszą międzynarodową trasę koncertową po Europie. Muzycy zagrają w najbardziej prestiżowych salach koncertowych. Ta seria koncertów jest zwieńczeniem relacji pomiędzy muzykami i ich liderem Yannickiem Nzet - Sguin. Ponad cztery sezony kamera śledzi przygotowania do tej międzynarodowej przygody i delikatnie przenika do codziennego życia orkiestry. Film ujawnia cenną rolę maestro, emocje związane z występami na scenie, intymność muzyków i miłość do muzyki. Kiedy dobrze ci się z kimś gra, trudno to wyrazić słowami. To jak wspólne oddychanie. Z orkiestrą jest tak samo. Jeśli muzyka jest piękna, to znaczy, że zespoliliśmy naszą energię, która służy pięknu. Ludzie słyszą i widzą jedność, radość wspólnego grania. Ale czy nie na tym polega jakość? To wszystko jest nierozłączne, bo nie można pięknie grać muzyki bez miłości. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 20:10 TATARZY POLSCY ODC. 1 Telenowela dokumentalna, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 20:55 GRY DOMOWE Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Alisa Kovalenko Zdjęcia: Serhly Stefan Stetsenko Opowieść o jednym roku z życia 20 - letniej Aliny z przedmieścia Kijowa. Roku, w którym przyjdzie jej zaznać wielu nowych doświadczeń niełatwej dorosłości. Alina stawia opór przeciwnościom losu, dzięki swojej pasji futbolowej, która pomogła jej z blokowego podwórka przedostać się do młodzieżowej reprezentacji Ukrainy. Przed osiemnastką została jedną z najlepszych piłkarek w kraju. Okoliczności sprawiają jednak, że wróci do rodziny. Musi zatroszczyć się o swoje rodzeństwo. Jej matka alkoholiczka, po wyjściu z więzienia, urodziła dwoje kolejnych dzieci, ale nigdy nie dbała o nie. Kiedy dzieci poszły do pierwszej klasy, nie miały żadnego wsparcia dorosłych. Matka wciąż piła i nierzadko znikała z domu. Niewidoma babcia też nie była w stanie im pomóc. Alina bardzo to przeżywa i uświadamia sobie, że nikogo nie obchodzą pozostawione bez opieki dzieci. Sytuacja staje się skrajnie dramatyczna, kiedy matka Aliny umiera w wieku 39 lat, osierocając 5 - osobową rodzinę, gnieżdżącą się w maleńkim jednopokojowym mieszkaniu. Alina porzuca treningi, aby zaopiekować się młodszym rodzeństwem. Futbol zostaje wyparty przez życiowe problemy. Sytuacja w domu jest coraz gorsza. Pieniądze zaoszczędzone na operację oczu babci, pochłaniają koszty pogrzebu. Ojca dzieciaków wyrzucają z pracy, więc zaczyna więcej pić. Czy Alina powinna zastąpić matkę swojemu bratu i siostrze? Czy powinna ratować rodzinę, czy też dążyć do samorealizacji w sporcie? Czy jest zdolna do podjęcia odpowiedniej decyzji? Ma przecież zaledwie 20 lat! 22:05 OPOWIEŚCI DZIEWCZĘCE Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Sieroslawski Film drogi o trzech 80 - letnich kobietach: Polce, Niemce i Żydówce. Barbara, Ute i Hanna wybierają się w podróż po śladach swojego dzieciństwa, która doprowadzi do pierwszego spotkania wszystkich trzech. Dojdzie do niego w Łodzi, tam gdzie ich drogi się krzyżowały już raz, 70 lat temu. Towarzyszymy naszym bohaterkom w trakcie tej pełnej emocji podroży w poszukiwaniu śladów, tropów i kluczy do tamtych lat, do samych siebie. Zobaczymy, jak się mierzą z przeszłością i jak postrzegają współczesny obraz tych miejsc. Szczególnym momentem będzie ich wspólne spotkanie. Opowiadania naszych bohaterek biorą swój początek w środku drugiej wojny światowej. Wtedy, jako małe dziewczynki mieszkały blisko siebie, w okupowanej Polsce. Barbara w Łodzi (Litzmannstadt), Ute w Wałach koło Kutna, mała Żydówka Hanna w Białej Rawskiej. W roku 1942 dotychczasowe, beztroskie życie dziewczynek nagle się kończy, są zmuszone do opuszczenia rodzinnych stron. Przed nimi sześć długich lat tułaczki. Dopiero w roku 1948, trzy lata po zakończeniu wojny, trafiają do swoich nowych, rodzinnych domów. Barbara w Polsce, Ute w Niemczech, Hanna w Izraelu. Nie tylko czas i miejsce łączą nasze bohaterki, ale też niezwykłość losu. Dzięki paradoksalnemu, przewrotnemu przebiegowi zdarzeń udało im się ocalić życie. Barbara, polskie dziecko zrabowane przez organizację SS Lebensborn, była wychowana jako Niemka. Ute, Niemka, przetrwała dzięki temu, że nauczyła się mówić po polsku. Hanna, Żydówka, ocalała jako Polka dzięki sfałszowanej tożsamości. Film opisuje zdarzenia drugiej wojny światowej równolegle z perspektywy trojga dzieci z trzech różnych kultur. Ta nietypowa konstelacja otwiera nowe spojrzenie na historię i teraźniejszość. 23:20 WETERYNARZE Z SERCEM - /2/ Reality show, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W tym odcinku wizyta w schronisku w Celestynowie, gdzie Ewa zmierzy się z psim nieszczęściem, pomagając kundelkowi Olafowi. Przyjrzymy się codziennej pracy Pauliny ze Stacji Morskiej w Helu, która zaopiekuję się malutką foką Helusiem, oraz odwiedzimy Wrocław i znanego lekarza Rafała, udzielającego pomocy zakatarzonej Zołzie, wielkiemu boa dusicielowi. 23:55 BARIERY Reportaż, 29 min, Polska, 1986 Reportaż poświęcony historii niepełnosprawnego, 10 - letniego Tomka i jego rodziny z Wrocławia. Materiał rozpoczęty jest krótkim poematem Tadeusza Geniusza, dedykowanym Tomkowi i jego rodzicom. Chłopiec już od najmłodszych lat miał wyraźne problemy z mową, motoryką i zachowaniem równowagi, co okazało się wynikiem dziecięcego porażenia mózgowego. Matka i ojciec Tomka wspominają trudy związane z czasochłonną rehabilitacją oraz z walką o to, aby nie stracić nadziei i wytrwałości do kontynuowania pracy z dzieckiem. Wielu lekarzy załamało ręce i skreśliło chłopca, twierdząc, że jego stan nie rokuje na jakąkolwiek poprawę. W reportażu poznajemy indywidualny system nauczania i rehabilitacji Tomka, a także stopień zaangażowania i pomysłowości jego rodziców w kwestii pozyskiwania sprzętu i dostosowywania domu do potrzeb ich syna. Problemowi dziecięcego porażenia mózgowego poświęcony został Ogólnokrajowy X Dzień Rehabilitacji Dziecka, który zorganizowano 20 września we Wrocławiu. Na sesję przyjechali ludzie, którym na sercu leży dobro dzieci: lekarze, psychologowie, rehabilitanci, przedstawiciele władz administracyjnych, organizatorzy Służby Zdrowia i pedagodzy. Wydarzenie zorganizował Wrocławski Oddział Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, któremu udanie prezesuje mgr Tadeusz Karolakowski. Wśród gości był prof. Aleksander Huleb, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem. Na sali byli też bohaterowie tego programu, przede wszystkim rodzice Tomka. W materiale specjaliści opisują przyczyny i objawy dziecięcego porażenia mózgowego, a także formy rehabilitacji dzieci nim dotkniętych. Przed kamerą o swoich trudach i problemach opowiadają też rodzice innych dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym. Podziękowania rodzicom i specjalistom składają także dzieci, które dzięki ich ciężkiej pracy odzyskały częściową sprawność i samodzielność. W programie dowiadujemy się również o systemowych i organizacyjnych problemach w dostępie rodzin do fachowej diagnostyki w tej materii. 00:30 NOTACJE - BOHDAN ZADURA. SEN CZY NIE SEN Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Bohdan Zadura (rocznik 1945), urodzony w Puławach. Absolwent studiów filozoficznych na Uniwersytecie Warszawskim. Zdobywca wielu nagród, m.in. Nagrody im. Stanisława Piętaka (1994). 00:50 MIĘDZY PRAWDĄ A WYOBRAŹNIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2007 Reżyseria: Tadeusz Bystram Scenariusz: Stanisław Zawiśliński Zdjęcia: Lesław Skuza Polska szkoła filmowa pozostaje do dziś szczytowym okresem artystycznym w naszej kinematografii. Narodziła się tuż po październikowej odwilży, kiedy to młodzi filmowcy znaleźli się w awangardzie przemian. Zaledwie kilka lat jej działalności (według różnych źródeł istniała w latach 1957 - 1961 lub nawet 1956 - 1964) zaowocowało filmami bardzo oryginalnymi, różnorodnymi, dojrzałymi artystycznie, a jednocześnie szalenie nowatorskimi, utrzymanymi w nowofalowym klimacie. Podejrzliwie przyjmowane w kraju przez tzw. czynniki oficjalne, filmy te spotykały się z bardzo żywym przyjęciem publiczności i triumfowały na międzynarodowych festiwalach, gdyż mówiły o polskich tragediach, kompleksach, rozterkach w sposób uniwersalny, zrozumiały także poza granicami kraju. Szkoła polska stawiała na kino autorskie, odcinając się całkowicie od wzorów przedwojennych i przedwojennych gwiazd. Po latach wojny, a później stalinowskiego terroru wnosiła świeży, jakże potrzebny w sztuce i życiu społecznym oddech. Szczególną rolę w kształtowaniu się szkoły polskiej i powstawaniu kolejnych obrazów z tego nurtu odegrały utworzone jeszcze przed październikiem 1956 r. zespoły filmowe, a zwłaszcza zespół filmowy Kadr. Gromadziły one entuzjastów kina, znających się świetnie na swojej pracy. To ich zasługą było wyłanianie z masy zgłaszanych projektów tych naprawdę wartościowych, promowanie zdolnych filmowców kosztem faworytów partyjnych. Wiele ówczesnych filmów stanowiło adaptacje literatury, ale i oryginalne scenariusze wychodziły często spod ręki pisarzy. Szczęśliwym trafem ówczesne kino przyciągnęło wielu ludzi pióra: Kazimierza i Mariana Brandysów, Tadeusza Konwickiego, Józefa Hena, Jerzego Andrzejewskiego, Marka Hłaskę, Jerzego Stefana Stawińskiego. Solidne literackie podstawy przekładały się na jakość całego filmu. Niezwykłym osiągnięciom reżyserskim i scenariuszowym towarzyszył rozwój kunsztu operatorskiego, a renoma naszych operatorów utrzymuje się do dziś. Rosło też nowe, nieobciążone teatralnymi naleciałościami pokolenie aktorskie z takimi legendami ekranu, jak: Zbigniew Cybulski, Lucyna Winnicka, Tadeusz Janczar, Leon Niemczyk. W filmie Tadeusza Bystrama przypominającym dokonania polskiej szkoły filmowej wspominają tamte niezwykłe lata i zrealizowane wtedy dzieła ich twórcy: reżyserzy, scenarzyści, operatorzy i aktorzy. Oglądamy ich wypowiedzi zarejestrowane specjalnie na potrzeby tego filmu oraz nagrania archiwalne. O szkole polskiej mówią m. in.: Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Stanisław Różewicz, Tadeusz Konwicki, Jerzy Kawalerowicz, Jerzy Stefan Stawiński, Wojciech Jerzy Has, Czesław Petelski, Stanisław Lenartowicz, Roman Polański, operatorzy Jerzy Wójcik i Jan Laskowski, aktorzy: Wieńczysław Gliński, Gustaw Holoubek, Leon Niemczyk. Opowiadają o atmosferze, w jakiej powstawały znaczące do dziś filmy, o perturbacjach politycznych, kłopotach z cenzurą, problemach technicznych towarzyszących pracom produkcyjnym, ale też ogromnym zapale i zaangażowaniu ludzi kina, ich radości tworzenia. Wypowiedzi sław ilustrują fragmenty filmów z tamtego okresu: "Kanał", "Człowiek na torze", "Zimowy zmierzch", "Pętla", "Eroica", "Popiół i diament", "Baza ludzi umarłych", "Ostatni dzień lata", "Pociąg", "Zezowate szczęście", "Do widzenia, do jutra", "Nikt nie woła", "Świadectwo urodzenia", "Matka Joanna od Aniołów". 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 277 "MIEJSCE DOBREJ PAMIĘCI" Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:30 PRZYCZYNEK DO PORTRETU. JAN KOTT Film dokumentalny, 61 min, Polska, 1994 Scenariusz i reżyseria: Renata Czarnkowska Listoś Zdjęcia: Hubert Waliszewski Program poświęcony Janowi Kottowi, najbardziej znanemu w świecie polskiemu krytykowi i teoretykowi teatru, jednemu z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej szkoły eseju. Urodził się w 1914, w Warszawie, od 1966 mieszkał w Stanach Zjednoczonych, wykładając m.in. w Yale i Berkeley. Zmarł w 2001 roku. Rozpoczynał twórczą działalność po wojnie, jako członek redakcji tygodnika "Kuźnica" wspierał "literaturę socjalistyczną" spełniającą wymogi marksistowskiego myślenia o sztuce. Z partii komunistycznej wystąpił w 1957 roku. Przez kilkanaście lat czynny recenzent teatralny, zasłynął nowymi odczytaniami klasyków, przede wszystkim Szekspira. Jego "Szkice o Szekspirze" stały się bodaj najpoczytniejszą w świecie książką krytycznoliteracką polskiego intelektualisty. Kott interpretował elżbietańskiego dramaturga poprzez filozoficzne, egzystencjalne i polityczne doświadczenia XX wieku. Także doświadczenia osobiste - wątki zaczerpnięte z własnej, niezwykle barwnej, biografii są stałym elementem jego twórczości, stając się pisarską sygnaturą. Podobną metodą posłużył się Kott, czytając grecką tragedię i ukazując jej współczesność. Dramaty Ajschylosa czy Sofoklesa stały się w tej perspektywie zapisem doświadczenia uniwersalnego: okrucieństwa losu, odmowy wyrażenia zgody na świat i tych, którzy nimi rządzą: bogów i władców. Dla autora "Zjadania bogów" teatr zawsze był czymś więcej niż tylko jedną ze sztuk - stawał się figurą ludzkiego życia, urządzenia świata. 03:40 ŚLADAMI SINGERA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Zdjęcia: Jacek Grzelak Film dokumentalny opowiadający o Lublinie i miasteczkach Lubelszczyzny, znajdujących się na trasie festiwalu "Śladami Singera". Kamera podąża za artystami i woluntariuszami z całej Europy, którzy ruszają w niezwykłą, artystyczną podróż śladami "Sztukmistrza z Lublina" z powieści I. B. Singera. W filmie pokazano przenikanie się kultur i przestrzeni.