TVP Historia Wtorek, 14.03.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - umiera Ignacy Krasicki, biskup warmiński, pisarz, kapelan królewski, dowcipny uczestnik obiadów czwartkowych; 1964 - powstaje "List trzydziestu czterech" postulujący zmianę wydawniczej i cenzorskiej polityki władz; 1968 - Edward Gierek, sekretarz partii na Śląsku, zwołał wielki wiec. Mowa o studentach - wichrzycielach, którzy "dowiedli, że obcym służą interesom"; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 9 Serial wojenny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Krzysztof Franieczek, Krzysztof Wach, Kamil Szeptycki odc. 9 Za radą Witka Marysia opowiada Dietrichowi, że jest szantażowana przez gestapo. Irka i Ewka udają się do mieszkania Brodzkiej po tajemniczą kasetkę, którą zostawił Kamil. Po licznych przygodach zdobywają kasetkę, jest w niej notes z zaszyfrowanymi informacjami. Ewka, która poprzednią noc spędziła z Witkiem, teraz go odrzuca. Ewa i Marysia otwierają sejf Dietricha. Znajdują tam broń, kompromitujące zdjęcia Dietricha oraz zaszyfrowane zapisy, identyczne jak te, które są w notesie Kamila. Jurka aresztuje gestapo. Wypytują o noc, podczas której zastrzelono niemieckiego oficera. Zeznania prowadzą do Marysi, która zostaje przywieziona na przesłuchanie. Z opresji ratuje ją Kleim. Jurek trafia na Pawiak. Kleim w zamian za pieniądze i zdjęcia kompromitujące Dietricha obiecuje go uwolnić. Nie zamierza jednak dotrzymać obietnicy. Gdy Marysia, dowiaduje się, że Jurek został rozstrzelany, zamiast przekazać Kleimowi pieniądze, strzela do niego z broni Dietricha. 09:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:30 ROZSZCZEPIENI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Monika Andruszewska, Tomasz Grzywaczewski Dokumentalna opowieść o mieszkańcach byłego ZSRR żyjących w cieniu reaktorów atomowych: Czarnobyla na Ukrainie, Ignalino na Litwie i Ostrowca na Białorusi. Historie wszystkich bohaterów rozpoczynają się i kończą pod murami trzech elektrowni jądrowych: jednej zamkniętej w żelbetonowym sarkofagu, drugiej z wolna znikającej z powierzchni ziemi i trzeciej, nowo narodzonej tuż pod granicami Unii Europejskiej. Historie bohaterów to jednak nie tylko zapis konfrontacji z atomowym strachem, ale przede wszystkim opowieść o losach narodów wyzwolonych spod sowieckiego jarzma i ludziach, którzy próbują odnaleźć schronienie w postapokaliptycznej rzeczywistości. Niektórzy z bohaterów uciekają przed rzeczywistością krajów postsowieckich, inni przed bieżącą historią regionu, która zdaje się ich ścigać i okazuje się bardziej śmiercionośna niż promieniowanie. 12:10 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - EKONOMICZNA WOJNA 2.0 Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Trwa konfrontacja gospodarcza - sankcje, embarga, blokady. Ekonomiści, politolodzy, wojskowi szukają słabych punktów gospodarki wroga, w które można uderzać. Czy skłonią Rosję do doraźnej zmiany zachowania? Więcej tu wątpliwości, niż pewności. O aspektach wojny ekonomicznej pomiędzy Rosją a Zachodem - Iwona Wiśniewska, analityk rosyjskiej gospodarki oraz Marek Budzisz, ekspert ds. Rosji i postsowieckiego Wschodu, autor "Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna". 13:50 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA II (QUEEN ELISABETH II) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" tym razem przedstawia historię najsłynniejszej kobiety na świecie, brytyjskiej królowej Elżbiety II. Elżbieta podczas swoich rządów poznała Johna Kennedy’ego, Charles ' a de Gaulle 'a, Ronalda Reagana, Mahatmę Gandhiego, Marilyn Monroe, Beatlesów i Lady Gagę. Sama jest ikoną rozpoznawaną na całym świecie, ale czy ktoś naprawdę ją zna? Wiadomo, że lubi żartować, jest odważna i wytrwała w dążeniu do celu, rzadko pokazuje swoje uczucia, ale zawsze jest pełna godności. Dzięki filmowi widzowie mogą poznać prywatne życie królowej, towarzysząc jej w apartamentach w Windsorze, w pałacu Buckingham czy na jachcie Britannia. A poznać ją warto, bo przypuszczalnie już nikt nigdy nie wstąpi na tron w wieku 25 lat i pozostanie na nim ponad 60. 15:35 TYLE RADOŚCI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Bartosz Dominik Bohater to "biskup ubogich" - biskup Czesław Domin. Akcja Koza żywicielka, Fundacja Zaopatrzenia Wsi w Wodę, gospodarstwo rolnicze Carol, Fundacja Chlebidach, ośrodki dla niepełnosprawnych dzieci, Dom Aniołów Stróżów w Kołobrzegu, Bursa dla młodzieżyw Szczecinku, Przytulisko w Giezkowie, zbiórki dla biednych, kolonie, kuchnie polowe, akcja pralka dla wielodzietnych rodzin można by jeszcze długo wyliczać inicjatywy charytatywne i społeczne, które stworzył śp. ks. biskup Czesław Domin. Do tej listy trzeba dopisać koniecznie starania o reaktywację Caritas Polska (została rozwiązana w latach pięćdziesiątych) i kierowanie tą organizacją w latach 1990 - 1993, a więc w najtrudniejszym okresie tuż po transformacji ustrojowej. Biskup Domin był człowiekiem niezwykle skromnym, radosnym, pracowitym. Wielbicielem Mahatmy Gandhiego i Michała Archanioła. Biskup ubogich był wielkim czcicielem Bożego Miłosierdzia i Siostry Faustyny Kowalskiej. Postanowił o tym zaświadczyć w najprostszy i zarazem najtrudniejszy sposób, racując dla ludzi, którzy w komunistycznej Polsce stracili już wszelką nadzieję na godne i uczciwe życie. O tym przede wszystkim jest ten film. 17:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.I - ODC. 10 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Danuta Stenka odc. 10 Dziewczyny szantażują Dietriecha i żądają współpracy z podziemiem. A on, nie mając wyjścia, zgadza się. Ewka decyduje, że przez jakiś czas zamieszkają razem w mieszkaniu pani Felicji. Dziewczyny spotykają Malinę, który prosi Ewkę o wyrobienie kenkart dla dwojga Żydów z getta. Nocą do kamienicy wpadają Niemcy. Przerażone Ewka i Marysia w ostatniej chwili uciekają przewodem kanałowym. Stefan wyznaje miłość Irce. Ta jednak zdecydowanie odrzuca jego zaloty. Następnego dnia rano dziewczyny spotykają się u Dietricha, aby uzyskać obiecane kody do zaszyfrowanej wiadomości. Okazuje się jednak, że Dietrich, chcąc uniknąć skandalu, popełnił samobójstwo. Wymykają się z mieszkania, ale Marysia postanawia tam wrócić. Nadal udaje służącą, boi się, że jej nagłe zniknięcie może wzbudzić podejrzenia Niemców. Nie jest jednak bezpieczna. Okazuje się, że Dietrich zatrudnił ją jako gosposię, bo pracowała u Szczęsnych, czyli u narzeczonej Kamila, który jako szpieg od dawna jest poszukiwany przez Niemców. Chciał dowiedzieć się czegoś o Irce i Kamilu. Oficerowie Abwehry chcą ją znaleźć, zanim zrobi to gestapo, które tymczasem bezskutecznie poszukuje zaginionego bez wieści Kleima. Dom w Klarysewie przestał być bezpieczny, wszyscy muszą się wyprowadzić. Jedynie Matka Witka i Irki nie zgadza się na wyprowadzkę. Witek proponuje Ewce, aby zamieszkali razem, lecz spotyka się ze stanowczą odmową. Dziewczyny zamieszkują razem w konspiracyjnym mieszkaniu. 18:55 HISTORIA POLSKI - PRAWDZIWY KONIEC ZIMNEJ WOJNY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jerzy Śladkowski Film Jerzego Śladkowskiego o kulisach wstąpienia Polski do NATO. Choć to film historyczny, to w lekki, dowcipny i ciekawy sposób, poprzez wypowiedzi uczestników negocjacji, odsłania prawdziwe kulisy procesu naszego dążenia do Paktu Północnoatlantyckiego. Pokazuje, jaką faktycznie rolę odegrała w nim Polska. Rozmówcy, wszyscy najważniejsi uczestnicy tego procesu, m. in. Zbigniew Brzeziński, wtajemniczają widza w wielką politykę, snując opowieść o dyplomacji i jej anonimowych bohaterach. Historia opowiedziana w filmie zawiera wiele sensacyjnych wątków i nagłych zwrotów akcji. 22:05 LES MILLES (LES MILLES) Dramat wojenny, 102 min, Polska 1995 Scenariusz i reżyseria: Sebastien Grall Zdjęcia: Andrzej Jaroszewicz Muzyka: Alexandre Desplat Aktorzy: Jean-Pierre Marielle, Henryk Bista, Andrzej Mastalerz, Jan Peszek, Marek Walczewski, Eugeniusz Priwieziencew, Władysław Kowalski, Tadeusz Borowski, Tomasz Dedek, Piotr Grabowski, Marcin Troński, Jerzy Karaszkiewicz, Rafał Walentynowicz, Ticky Holgado, Rudiger Vogler W 1940 r. rzesze uciekinierów zbiegłych do Francji w poszukiwaniu schronienia przed faszyzmem, zostało zatrzymanych przez francuską policję i umieszczonych w obozach dla internowanych. Osnuty na autentycznych zdarzeniach film przedstawia losy więźniów jednego z takich obozów z okresu II wojny światowej. Akcja "Les Milles" rozpoczyna się właśnie w czerwcu 1940 r. w tytułowym miasteczku w Prowansji. To tu, w miejscu nieczynnej już cegielni zarekwirowanej przez armię zorganizowano obóz dla internowanych. Wśród tysięcy więźniów są Niemcy, Austriacy, Polacy, Czesi, wielu wybitnych ludzi nauki i kultury. Komendantem zostaje kapitan Charles Perrochon, który skrupulatnie wypełnia swoje obowiązki, przestrzega dyscypliny, gorliwie wykonuje powierzone mu zadania, nie ulegając nastrojom i emocjom. I chociaż z pozoru jest surowy i niedostępny, okaże się, że los powierzonych mu ludzi wcale nie jest mu obojętny. Od początku komendant żąda, by kapitan Moinard w pofabrycznych pomieszczeniach, gdzie przebywają internowani, zaprowadził ład i porządek, aby znalazły się tam stoły i łóżka, oczekuje też natychmiastowego urządzenia pryszniców i latryn. Komendant nie pozostaje obojętny na los powierzonych mu ludzi. Kiedy zmienia się sytuacja polityczno - militarna, zdecydowanie staje w ich obronie. Wiedząc, jaki los czeka internowanych, jako pierwszy ujmuje się za nimi, by nie dopuścić do przekazania ich władzom Vichy, a co za tym idzie wydania później Niemcom. Charles Perrochon organizuje ewakuację z obozu wszystkich internowanych, którzy z różnych powodów czują się tu zagrożeni. W tym celu rekwiruje pociąg na stacji rozrządowej w Marsylii. W wypełnionych po brzegi składach po dowództwem kapitana Moinarda więźniowie ruszają do portu w Bayonne, skąd statkiem zostaną przetransportowani do Casablanki. Za przewóz interrnowanych trzeba jednak słono zapłacić. Młoda dziennikarka z Boston Club, Mary - Jane Cooper, z którą komendant zetknął się już wcześniej, ma pomóc mu w szukaniu protekcji w ambasadzie amerykańskiej. 00:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY CZ. 1 Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka o genezie wojny poświęcona jest narodzinom niemieckiej broni pancernej.