TVP Historia Czwartek, 16.03.2023 Zmiany z dnia 11.03.2023 w stosunku do raportu z dnia 08.02.2023 (dodano pozycję programową) 11:35 DWA ŻYCIA ROTMISTRZA MAJCHROWSKIEGO Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Jan Gajewski Film opowiada historię Stefana Majchrowskiego, oficera kawalerii, który po powrocie do kraju po wojnie, w 1946 roku podejmuje trudną walkę o przetrwanie w niesprzyjających warunkach komunistycznej Polski. Jako utalentowany literat zaczyna tworzyć powieści historyczne, które zapewniają jego rodzinie byt. Jako pisarz osobny, niewłączający się w nurt budowy PRL - owskiego socjalizmu boryka się z wieloma trudnościami. Jego jedyną bronią są talent i pracowitość. Wydawane w niewielkich, jak na owe czasy, nakładach powieści Majchrowskiego zdobyły jednak czytelników, a niektóre z nich, jak powieść "Pan Sienkiewicz" do dziś pozostaje najlepszą biografią noblisty. (dodano pozycję programową) 15:00 GUŁAG - ROZWÓJ. ODC. 2/3 (GULAG, THE STORY) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2019 Reżyseria: Patrick Rotman Niezwykle ważne polityczne, historyczne, ludzkie i gospodarcze zjawisko XX wieku, GUŁag, represyjny system sowieckich obozów pracy przymusowej, pozostaje w dużej mierze nieznany. Historia GUŁagu jest długa, złożona i pod wieloma względami specyficzna. Seria pokazuje funkcjonowanie GUŁagu od czasów rewolucji z 1917 roku do rządów Gorbaczowa, przez wojnę domową w Rosji, okres wielkiego terroru, II wojnę światową, zimną wojnę i śmierć Stalina. Widzowie dowiedzą się, kiedy i dlaczego ZSRS stworzył system obozów pracy przymusowej, w którym miliony ludzi wykonywały niewolniczą pracę często kończącą się śmiercią. Seria przybliża losy zarówno katów, jak i ofiar na podstawie wcześniej niepublikowanych materiałów archiwalnych i badań znanych historyków i ekspertów. (dodano pozycję programową) 16:05 NAJWSPANIALSZE LATARNIE MORSKIE IRLANDII - CUDA INŻYNIERII. ODC. 2/4 (THE GREAT LIGHTHOUSES OF IRELAND) Film dokumentalny, 51 min, Irlandia, 2020 Tajemnicze i romantyczne latarnie morskie pozostają istotną częścią infrastruktury morskiej Irlandii. Seria ta pokazuje zależność od morza i walkę z żywiołami Zielonej Wyspy oraz inżynierię, historię, a przede wszystkim ludzi stojących za tymi niezwykłymi budowlami oraz rolę, jaką odegrały w historycznych wydarzeniach. Dla Irlandii, przez wieki uzależnionej od morskiego transportu, latarnie są czymś szczególnym. Obecnie jest ich ponad sto, 66 wciąż działa. Najstarsza istniała już w średniowieczu - było to ognisko, rozpalane przez mnichów, chcących pokazać żeglarzom drogę do portu. Złota era latarni to XIX wiek: stały się symbolami ujarzmienia natury, ułatwiały nawigację na niebezpiecznych wodach przybrzeżnych. Gdzie fale atakują wyjątkowo wściekle, zaś wybrzeże jest skaliste. Irlandczycy są dumni ze swych latarni, porównują je do egipskich piramid i chińskiego muru. Pierwszy odcinek traktuje o życiu latarników, ich tradycjach, mundurach i zawodowym etosie tej prestiżowej, acz ciężkiej profesji. Drugi odcinek wyjaśnia, jak budowano te arcydzieła techniki w pięknych okolicznościach przyrody - na krawędzi klifu, wyspach, skałach ledwie wystających z wód Atlantyku, aż do latarni zakotwiczonych na dnie oceanu. Trzeci odcinek to rys historyczny - latarnie były świadkami bitew morskich, inwazji, katastrof, emigracji, wojny Irlandii o niepodległość i wojny domowej. Czwarty opowiada o końcu świata latarników (ostatni zszedł z posterunku w 1992 roku) i przyszłości, jaka je czeka w XXI wieku. Radar, radio, GPS i nowe technologie o dziwo nie odesłały latarni do lamusa, marynarze zapewniają, że nadal pomagają w ustaleniu pozycji. Poza tym romantyczne budowle działają na wyobraźnię i coraz częściej są celem turystycznych wypraw. (dodano pozycję programową) 21:20 NARODZINY NAZIZMU S.I - NOC DŁUGICH NOŻY (RISE OF THE NAZIS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives (dodano pozycję programową) 22:25 POLSKIE 100 LAT - EMIGRACJA 1957 - 1989 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Emigracja polska zarówno ta polityczna, pozostała na Zachodzie po II wojnie światowej, jak i ta późniejsza nazywana ekonomiczną w istocie swej była także emigracją polityczną. Najistotniejszym ośrodkiem był m.in. Londyn z rządem emigracyjnym i strukturami legalistycznymi urzędu Prezydenta. W Londynie istniały liczne organizacje, wychodziło wiele czasopism, istniały instytucje naukowe. W chwili gdy w latach 70. pojawiła się w kraju opozycja demokratyczna, Polski Londyn wspierał ją finansowo. Drugim ważnym miejscem były Stany Zjednoczone i Kanada. Liczna Polonia amerykańska miała pewien wpływ na decyzje Waszyngtonu. Musieli się z nią liczyć kolejni prezydenci USA. Rola tej Polonii to w znacznej mierze pomoccharytatywna dla Kraju przekazywana za pośrednictwem Kościoła. Od połowy lat 70. także pomoc finansowa dla opozycji. Największy jednak wpływ na wydarzenia w kraju miało Radio Wolna Europa i Instytut Literacki w Paryżu Jerzego Giedroycia. Radia Wolna Europa, według ocen dyrektora RWE w niektórych okresach słuchało nawet 80% społeczeństwa. Zasięg oddziaływania paryskiej Kultury był dużo mniejszy. Jednak wydawnictwa Instytutu Literackiego docierały do elit. A polityka redaktora Jerzego Giedroycia, dotycząca porozumienia z sąsiadami ze Wschodu święciła triumfy po 1989 roku. Istotne były środowiska emigracji solidarnościowej. To one organizowały szmugiel sprzętu poligraficznego dla podziemnych strukturoporu w stanie wojennym. (dodano pozycję programową) 23:35 GŁOSY AK - GEN. LEOPOLD OKULICKI ODC. 4 Film animowany, 2 min, Polska, 2022 Reżyseria: Szymon Felkel, Marzena Strąk Scenariusz: Marzena Strąk Cykl "Głosy AK" składa się z czterech filmów i opowiada o bohaterskich generałach Armii Krajowej, wykorzystując innowacyjne narzędzia cyfrowe. Archiwalne nagrania głosów dowódców Armii Krajowej zostały zilustrowane animacjami. Producentem cyklu jest Fundacja na rzecz Wielkich Historii, która działa na rzecz edukacji historycznej.