TVP Kultura Piątek, 17.03.2023 08:20 MAZURKI NAD WISŁĄ - ANDRZEJ KLEJZEROWICZ Reportaż, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Janusz Prusinowski "Mazurki nad Wisłą" to cykl reportaży poświęconych ludziom związanym z szeroko pojętym regionem Mazowsza, jego tradycjami muzycznymi, artystycznymi i rzemieślniczymi. Są to zarówno wiejscy mistrzowie wyrastający ze swoich społeczności jak i ludzie miasta, którzy świadomie wybrali tradycyjną sztukę jako przestrzeń osobistego spełnienia i rozwoju. Ich ścieżki krzyżują się nad Wisłą, na festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, tworzącym przestrzeń inspiracji, kontynuacji i twórczości zakorzenionej głęboko w języku muzyki i sztuki tradycyjnej. W kolejnych odcinkach poznamy osoby z różnych stron mazowieckiej równiny, które z pasją przekazują dalej to, czego nauczyły się od swoich mistrzyń i mistrzów. 09:00 PAJĘCZARKI Komedia obyczajowa, 104 min, Polska 1993 Reżyseria: Barbara Sass Scenariusz: Barbara Sass, Wiesław Zdort Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Piotr Rubik Aktorzy: Maria Pakulnis, Adrianna Biedrzyńska, Jan Nowicki, Marian Opania, Wojciech Malajkat, Danuta Szaflarska, Maciej Robakiewicz, Marek Walczewski Dwie siostry wynajmują pokoik u miłej starszej pani. Ewa, studentka AWF, jest całkowicie pochłonięta treningami i przygotowaniami do wyjazdu z grupą sportowców do Nowego Jorku. Magda, dziennikarka, niedawno straciła pracę i bez powodzenia szuka nowej. Mieszka z siostrą, ponieważ niedawno rozwiodła się z mężem. Chce razem z nią wyjechać do Stanów, ale obie nie mają pieniędzy. Magda wpada więc na pomysł, żeby wykorzystać sprawność fizyczną Ewy do zabrania z mieszkania byłego męża ich wspólnych oszczędności. Ewa wchodzi tam przez okno i chociaż pieniędzy nie znajduje, siostry postanawiają zastosować tę metodę jeszcze wielokrotnie. W ten sposób opróżniają mieszkania bogatych ludzi ze znacznych sum. Na przyjęciu poznają dwóch amerykańskich biznesmenów, z którymi chcą robić interesy w Nowym Jorku. Mają zamiar założyć szkołę tańca. Wyjazd kończy się niepowodzeniem, ponieważ Amerykanie, także oszuści, okazują się sprytniejsi. Siostry wracają do kraju, gdzie czeka je niespodzianka. Krytycy zauważyli, że reklamowany jako komedia sensacyjna film nie jest najwyższym osiągnięciem w swoim gatunku. Niewątpliwym atutem jest tu jednak znakomite aktorstwo w wykonaniu duetu Adrianny Biedrzyńskiej i Marii Pakulnis. 11:00 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 4/12 Serial komediowy, 40 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach W kościele Witek dyryguje chórem, jednocześnie akompaniując śpiewającym na organach. W chórze śpiewa kilkadziesiąt osób: są wśród nich miejscowi policjanci, w pierwszym rzędzie stoi też Luśka - córka komendanta posterunku. Ma czysty, donośny głos. Witek przerywa próbę, gdy do kościoła wchodzi nowy "nabytek" posterunku - Marian Cielęcki. Witek kieruje go między tenorów. Cielęcki posłusznie staje w drugim rzędzie. Chór śpiewa dalej. Marian cały czas wpatruje się w Luśkę zachwyconym wzrokiem. Marian wysłany do domu komendanta po czarną teczkę, którą szef omyłkowo zostawił w domu, zauważa w altance wychodzącej na ogród Luśkę, która karmi dziecko piersią. W świetle zachodzącego słońca wygląda pięknie. Marian zamiera w zachwycie, wraca na posterunek rozanielony i rozmarzony. 13:30 DWA KSIĘŻYCE Film obyczajowy, 133 min, Polska 1993 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Artur Barciś, Anna Polony, Jan Frycz, Maria Gładkowska, Krzysztof Kolberger, Zofia Merle, Bożena Adamek, Edward Kusztal, Grażyna Trela, Dorota Pomykała, Anna Majcher, Beata Tyszkiewicz, Henryk Bista, Franciszek Pieczka, Marek Walczewski, Małgorzata Sadowska, Agnieszka Suchora, Joanna Szczepkowska i inni Adaptacja opowiadania znanej pisarki Marii Kuncewiczowej, autorki takich pozycji jak: "Tristan 1946", "Cudzoziemka", "Natura". Andrzej Barański "mistrz opisu małomiasteczkowej kultury i obyczajów" - jak napisano w jednej z recenzji - realizując "Dwa księżyce", udowodnił, że pozostaje wierny głównemu tematowi swojej twórczości. Ten trwający ponad dwie godziny film jest zbudowany z siedemnastu epizodów, w których wystąpiło 107 aktorów, a aż 40 zagrało główne role. W obsadzie same aktorskie gwiazdy, gdyż każda nawet najmniejsza rola dawała tu możliwość stworzenia niezapomnianej kreacji. I właśnie scenariusz, a nie względy finansowe, przyciągnęły tylu znakomitych aktorów. Reżyser pieczołowicie odtworzył atmosferę przedwojennego Kazimierza. "Chciałbym ocalić od zapomnienia stworzone przez Kuncewiczową obrazy. W zbiorze jej nowel znalazłem to, co ogromnie cenię. Zmysł obserwacyjny, wyczulony na językowe niuanse słuch, wyjątkową znajomość opisywanego środowiska i doskonale nakreślone portrety psychologiczne" - mówił Barański. Krytycy zgodnie podkreślali malarskość i poetyckość zrealizowanego przez niego filmu. "Dwa księżyce" pełne są nostalgii, w poetycki sposób ukazują, że "inny" księżyc świeci bogatym, a "inny" biednym. Rok 1930. Do Kazimierza nad Wisłą jak co roku ściągają artyści, inteligencja, letnicy. Spotykają się z miejscowymi mieszczanami, chłopami, kupcami i Żydami. Rodzą się animozje, ale też przyjaźnie i próby porozumienia. Każdy z siedemnastu epizodów dotyczy innej osoby. Łączy je postać ślepca Michała, który w swej wędrówce spotyka kolejnych bohaterów filmu. Piękna letniczka Flora nie może się zdecydować, w jakiej sukni ma przyjąć kochanka. W końcu znudzony oczekiwaniem mężczyzna odchodzi z jej służącą. Żona pijaka, Ludwisia, spragniona jakiejś odmiany, wychodzi na chwilę do cukierni. Pozostawia rozgrzane żelazko na marynarce męża. Po powrocie do domu zostaje przez niego okrutnie pobita. Krawcowa Walentyna ulega urokowi młodego mężczyzny, który przypomina jej dawnego kochanka. Uczucie podstarzałej kobiety jest z góry skazane na niepowodzenie. Przyjezdny malarz portretuje żebraka jako Boga. Owdowiała Malwina jest właścicielką starego sadu. Postanawia go sprzedać, gdyż nie potrafi poradzić sobie z utrzymaniem ogrodu. W końcu jednak pozostaje na gospodarstwie. W finale artyści - malarze odbywają nocną przechadzkę. Pod wpływem światła księżyca, podkreślającego nadrealność krajobrazu, popadają w dziwny nastrój. 15:55 MISTRZOWIE PĘDZLA - MARCEL DUCHAMP. SZTUKA BEZ GRANIC (MARCEL DUCHAMP: ART OF THE POSSIBLE) Film dokumentalny, 89 min, USA/Francja, 2017 Reżyseria: Matthew Taylor Dokument przedstawia sylwetkę Marcela Duchampa, awangardowego artysty, twórcy dadaizmu, autora sztuki konceptualnej i filozofii "ready - made", który przeszedł do legendy historii sztuki dzięki swojej "Fontannie" z 1917 roku. 18:20 ROZMOWY O ZMIERZCHU I ŚWICIE - ROZMOWA 3. STUDIA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 1996 Reżyseria: Magda Umer Scenariusz: Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar Wykonawcy: Kalina Jędrusik, Magda Umer (prowadząca), Elżbieta Czyżewska Trzeci odcinek biograficznego cyklu Agnieszki Osieckiej "Rozmowy o zmierzchu i świcie" nosi tytuł "Studia". Tego też okresu dotyczą wspomnienia, przygody i anegdoty, które bohaterka opowiada Magdzie Umer. Program ilustrowany jest materiałami archiwalnymi z tego okresu. 19:00 LISTY ŚPIEWAJĄCE - BABA W BABIE Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 1966 Autor: Agnieszka Osiecka Reżyseria: Edward Dziewoński Scenariusz: Agnieszka Osiecka Zdjęcia: Ryszard Kośmiński, Napoleon Czerwiński Wykonawcy: Wanda Warska, Adam Wiernik Aktorzy: Wiesław Gołas, Anna Prucnal, Bogumił Kobiela, Helena Dąbrowska, Wojciech Pokora, Jan Kobuszewski, Mieczysław Czechowicz, Bogdan Niewinowski Widowisko poetycko muzyczne z piosenkami do muzyki Adama Sławińskiego. Młoda, urocza dziewczyna koresponduje z pewnym kolejarzem. On opisuje codzienne wydarzenia, ona historie znajomości z innymi mężczyznami. W roli dziewczyny - Anna Prucnal , a jako kolejarz wystąpił Wiesław Gołas. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - ŁOWCA JELENI (DEER HUNTER) Dramat psychologiczny, 180 min, USA 1978 Reżyseria: Michael Cimino Scenariusz: Deric Washburn Zdjęcia: Vilmos Zsigmond Muzyka: Stanley Myers Aktorzy: Robert De Niro, John Cazale, John Savage, Christopher Walken, Meryl Streep, George Dzundza, Chuck Aspegren, Shirley Stoler, Rutanya Alda, Pierre Segui, Mady Kaplan i inni Obsypane prestiżowymi nagrodami dzieło Michaela Cimino, twórcy m. in. "Wrót niebios" (1980) i "Roku Smoka" (1985). Akademia Filmowa przyznała "Łowcy jeleni" pięć złotych statuetek, w tym za najlepszy film, najlepszą reżyserię oraz za najlepszą rolę drugoplanową dla Christophera Walkena. Debiutujący jako reżyser Michael Cimino został ponadto uhonorowany Złotym Globem. Nominacje do Oscarów otrzymali aktorzy Robert De Niro i Meryl Streep oraz autor scenariusza. "Łowca jeleni", którego Amerykanie zaprezentowali na festiwalu w Berlinie Zachodnim, wywołał protest delegacji radzieckiej zarzucającej reżyserowi przedstawienie w fałszywym świetle dzielnego narodu wietnamskiego. Zrealizowany w 1978 roku legendarny film Cimino był w krajach socjalistycznych ostro tępiony przez cenzurę. Akcja "Łowcy jeleni" rozpoczyna się u schyłku lat 60. w niewielkim przemysłowym miasteczku Clairton w Pensylwanii wśród społeczności wywodzącej się z Ukrainy. Bohaterami są trzej młodzi robotnicy Mike (Robert De Niro), Nick (Christopher Walken) i Steven (John Savage) pracujący w niebezpiecznych warunkach przy piecu hutniczym. Powołani do wojska przyjaciele jadą do Wietnamu. W przeddzień wyjazdu najmłodszy z nich, Steven, żeni się z Angelą, która jest w ciąży, chociaż nie jest pewien, czy to on jest ojcem dziecka. Ślub młodej pary odbywa się szczególnie uroczyście. Huczne wesele ma charakter publicznego święta ku czci bohaterów ruszających na wojnę. Niezwykle rozbudowana sekwencja zabawy ukazuje rosyjskie tańce, tłum weselnych gości, ich przywiązanie do tradycji przywiezionych ze "starego kraju". Uroczystości odbywają się według starego obrządku celebrowanego przez przodków. Po weselu Mike i Nick wraz z innym kolegami - Stanem, Johnem i Axelem, wybierają się na polowanie. W Wietnamie Nick, Mike i Steven przeżywają prawdziwe piekło. Amerykańscy jeńcy zmuszani są przez północnowietnamskich żołnierzy do gry w "rosyjską ruletkę". Po okrutnych przeżyciach dwaj przyjaciele wracają do kraju. Mike jest cały i zdrów, lecz Steven porusza się na wózku inwalidzkim. Trzeci z towarzyszy niedoli pozostaje w Wietnamie. W Sajgonie gra w "rosyjską ruletkę", tym razem z własnej woli, dla pieniędzy. Mike wkrótce przyjeżdża po niego, usiłuje nakłonić do powrotu do domu. Jednak Nick nie poznaje przyjaciela. Szok, jakiego doznał podczas pierwszej gry o własne życie, pozostawił w nim trwały ślad. 24:00 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 7 (WOMEN MAKE FILM) Cykl dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Cousins Twórcy cyklu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie swoistej odrębności. 01:15 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - SKOWRONKI NA UWIĘZI (SKRIVANCI NA NITI) Komedia obyczajowa, 90 min, Czechosłowacja, 1969 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel Zdjęcia: Jaromr Sofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Zora Jirkov, Jirina Trebick, Rudolf Hrusnsk, Stella Zzvorkov, Vlastimil Brodsk, Otakar Brousek, Vaclav Neck, Eva Rubnov, Jitka Zelenohorsk, Eva Blazkov, Jaroslav Satoransk, Zdenka Burdov, Vladimr Smeral, Jan Vala, Ferdinand Kruta Film inspirowany doświadczeniami Bohumila Hrabala z odlewni stali w Kladnie, opisuje codzienne życie dawnej drobnej burżuazji - intelektualistów i właścicieli sklepików, którzy w latach 50. w ramach tzw. reedukacji zostali przymuszeni do pracy na miejscowym składowisku złomu. Nadzieja i beznadzieja, humor i powaga łączą się tutaj w mozaice losów poszczególnych bohaterów, którzy wspólnie dzielą wiarę w miłość, dobro i niezniszczalne człowieczeństwo. Dwadzieścia lat półki za szczerość, których nie wynagrodzą nawet prestiżowe laury z Berlina. 02:55 TERAZ ANIMACJE! - KAPRYSIA Film animowany, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Betina Bożek Scenariusz: Betina Bożek Krótki film animowany. Kaprysia, główna bohaterka filmu, to wymyślona przez reżyserkę planeta. Wszystko, co istnieje na Kaprysi jest nieoczywiste, chaotyczne, zmienia swoje kształty i właściwości. Wzajemne przenikanie i przeobrażanie form, zmiana miejsc istot i przedmiotów to słowa, jakie określają charakter filmu. Pomimo pozornego bałaganu, jaki panuje na planecie, jest to miejsce szczęśliwe, dominują w nim jasne i czyste barwy. Stworzony przez autorkę filmowy obraz dziwnej i bajkowej rzeczywistości jest eksplozją radości i surrealizmu. (opis producenta) 03:05 TERAZ ANIMACJE! - SCHODY Film animowany, 7 min, Polska, 1968 Reżyseria: Stefan Schabenbeck Metafora ludzkiego losu. Człowiek wspinający się po niezliczonej ilości stopni schodów w efekcie sam zamienia się w następny. 03:25 BERGMAN - ROK Z ŻYCIA (BERGMAN - ETT AR, ETT LIV) Film dokumentalny, 117 min, Szwecja, 2018 Reżyseria: Jane Magnusson Scenariusz: Mattias Nohrborg Zdjęcia: Emil Klang Muzyka: Jonas Beckman W 1957 roku Ingmar Bergman awansował do panteonu kina, wtedy to swoją premierę miały stworzone przez niego arcydzieła "Siódma pieczęć" i "Tam, gdzie rosną poziomki". Pokazywany premierowo w Cannes film Jane Magnusson przedstawia kulisy tego przełomowego czasu w życiu reżysera. Stworzony przez nią portret nie jest jednak kolejną laurką; na zasłużone nagrody i uznanie cieniem kładą się mitomania, despotyzm i egoizm Bergmana.