TVP Kultura Sobota, 18.03.2023 07:00 OPOLE NA BIS S.I - 80 LAT POLSKIEGO RADIA CZ. 1 Koncert, 43 min, Polska, 2005 Reżyseria: Bolesław Pawica Scenariusz: Maria Szabłowska, Dorota Szpetkowska, Tomasz Kordeusz, Paweł Sztompke Wykonawcy: Budka Suflera, Myslovitz, Artur Gadowski i Ira, Grażyna Łobaszewska, Raz Dwa Trzy, Krzysztof Kiljański, Ptaky, Anna Maria Jopek, Bogusław Mec, Paweł Kukiz i Piersi, Kayah Przypomnienie fragmentów koncertu z okazji jubileuszu 80-lecia Polskiego Radia, zarejestrowanego w amfiteatrze opolskim podczas tegorocznego 42.KFPP w Opolu. 08:45 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY ILLG Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina poeta, krytyk literacki i wieloletni redaktor naczelny Społecznego Instytutu Wydawniczego "Znak", Jerzy Illg. W rozmowie wraca do czasów zabaw na podwórku w Katowicach, spotkań katowickiego undergroundu na poddaszu Urszuli Broll i Andrzeja Urbaniaka, początków ruchu hippisowskiego oraz swojej znajomości z Czesławem Miłoszem. 10:35 SERIALOWA NOSTALGIA - WOJNA DOMOWA - ODC. 6/15 - TRÓJKA KLASOWA Serial komediowy, 24 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Jarema Stępowski, Józef Nowak Władze szkolne wydają zarządzenie, że młodzieży nie wolno wieczorem przebywać na ulicy bez opieki dorosłych. W związku z tym rodzice tworzą trzyosobowe zespoły, które odprowadzają pociechy ze spotkań czy wspólnych lekcji do domu. Do trójek klasowych dołączają również wujostwo Anuli. 11:15 SERIALOWA NOSTALGIA - WOJNA DOMOWA - ODC. 7/15 - POLSKI JOGA Serial komediowy, 27 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Maria Zientarowa Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Alina Janowska, Kazimierz Rudzki, Irena Kwiatkowska, Andrzej Szczepkowski, Krzysztof Musiał, Elżbieta Góralczyk, Bohdan Łazuka, Anna Jaraczówna W trakcie zbierania makulatury Anula natrafiła na podręcznik ćwiczeń jogi. Jest zafascynowana praktykami hinduskich mistrzów, przekonuje nawet ciocię, że ta gimnastyka gwarantuje idealne odprężenie fizyczne i psychiczne. "Mistrz" grany przez Bohdana Łazukę wcale nie stroni od alkoholu i za słoną opłatą aplikuje Anuli i jej ciotce porcję ćwiczeń. 12:35 ARTUR I MINIMKI 3: DWA ŚWIATY (ARTHUR 3: LA GUERRE DES DEUX MONDES (ARTHUR AND THE WAR OF THE TWO WORLDS)) Film fantasy, animowany, 96 min, Francja 2010 Reżyseria: Luc Besson Scenariusz: Luc Besson, Celine Garcia Aktorzy: Mia Farrow, Robert Stanton, Steve Routman Maltazarowi udaje się uwięzić Artura w krainie Minimków, a sam przyjmuje rozmiary dorosłego człowieka i przedostaje się do świata ludzi. Zły charakter za sprawą operacji plastycznej może podszyć się pod postać prawdziwego człowieka i próbuje odnaleźć drogę do domu dziadków Artura. Chłopcu towarzyszą księżniczka Selenia oraz jego kumpel, Betamesz. Tych troje przyjaciół nie daje za wygraną i za wszelką cenę stara się powrócić do rzeczywistych rozmiarów, aby powstrzymać Maltazara. Jedynym sposobem na zmianę wzrostu jest zawierający magiczne moce miód Królowej Pszczół. Muszą jednak się pospieszyć, bo czasu mają coraz mniej. Czy uda im się ocalić swój świat przed armią gigantycznych moskitów, którą zbiera zły Maltazar. 14:25 PIES NA ŚRODKU DROGI Film obyczajowy, 36 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Andrzej Roman Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Tadeusz Chudecki, Krzysztof Majchrzak Opowieść o samotności w wielkim mieście. Bohater, pracownik fizyczny Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu, ma jedyną bliską istotę - wychowaną od szczeniaka sukę o imieniu Kora. Kiedy zwierzę ginie pod kołami ciężarówki, zrozpaczony mężczyzna postanawia odszukać kierowcę i zabić go... 15:35 TEATR TELEWIZJI - DAMY I HUZARY Teatr, 80 min, Polska 1973 Autor: Aleksander Fredro Reżyseria i realizacja tv: Olga Lipińska Scenografia: Jerzy Gorazdowski Kostiumy: Małgorzata Spychalska Zdjęcia: Jerzy Gorazdowski Występują: Marek Walczewski (Major), Bronisław Pawlik (Rotmistrz), Wojciech Pokora (Edmund), Jan Kobuszewski (Kapelan), Danuta Szaflarska (Orgonowa), Ryszarda Hanin (Dyndalska), Zofia Kucówna (Aniela), Barbara Młynarska (Zuzia), Anita Dymszówna (Józia), Danuta Rastawicka (Fruzia), Czesław Roszkowski (Grześ) i Jerzy Turek (Rembo) Inscenizacja "Dam i huzarów" w reżyserii Olgi Lipińskiej uznawana jest za jedno z lepszych przedstawień "fredrowskich" w dziejach Teatru Telewizji. Widowiskowo zrealizowany spektakl, okraszony znakomitymi kreacjami aktorskimi, zapisał się w pamięci widzów na trwałe. Bronisław Pawlik - po Jaraczu, Kurnakowiczu i Woszczerowiczu - zagrał Rotmistrza "na miarę swoich wielkich poprzedników" - pisali recenzenci po premierze. Deszcz pochwał spadł również na Marka Walczewskiego, który wcielił się w postać Majora. Zniewalająco komiczny okazał się Kapelan Jana Kobuszewskiego, recytujący sakramentalne "Nie uchodzi, nie uchodzi". I wreszcie trzy ciotki, brawurowo zagrane przez Danutę Szaflarską, Ryszardę Hanin i Zofię Kucównę. "Nie zdarzyło mi się jeszcze podziwiać takiego tercetu" - napisał jeden z krytyków i nie była to opinia odosobniona. Akcja sztuki toczy się w domu Majora na wsi. Wczasuje on tutaj z grupą przyjaciół - huzarów. Odpoczynek w sielskim ustroniu umilają im polowania i gra w szachy. Dopiero co wyprawiono z dworku "ostatnią białogłowę". "Będzie raz przed się cicho i spokojnie" - marzy Rotmistrz. Kawalerski błogostan nie trwa jednak długo. Majora odwiedzają bowiem trzy siostry razem ze "świtą", bynajmniej nie złożoną z mężczyzn. Żołnierski honor nakazuje godnie przyjąć niewiasty. "Huzary" dwoją się i troją, jednak ich wysiłki odnoszą skutki zgoła przeciwne do zamierzonych. Tymczasem "damy" niezrażone nieokrzesaniem swych gospodarzy postanawiają wprowadzić w życie swoje plany dotyczące ożenku Majora. 17:40 RETRO KINO - MIŁOŚĆ PO POŁUDNIU (LOVE IN THE AFTERNOON) Komedia romantyczna, 124 min, USA, 1957 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz: Billy Wilder, I. A. L. Diamond Zdjęcia: William C. Mellor Muzyka: Franz Waxman Aktorzy: Audrey Hepburn, Gary Cooper, Maurice Chevalier, Claude Ariel Amerykańska komedia romantyczna z 1957 roku zrealizowana na podstawie powieści "Ariane, jeune fille russe" Claude'a Aneta. W jedenj z głównych ról Audrey Hepburn, która wcieliła się w córkę detektywa, Ariane. Detektyw Claude Chavasse prowadzi śledztwo w sprawie niewiernej kobiety. Romansuje ona m.in. ze słynnym kobieciarzem Frankiem Flannaganem. Córka detektywa, Ariane, czyta o Franku w aktach ojca i jest nim zafascynowana. Mąż niewiernej dowiaduje się o romansie i próbuje zabić kochanka. Ariane chce uratować Franka, ale ten nie potrafi być wierny kobiecie, co doprowadza ją do rozpaczy. Przygotowuje sprytny plan, dzięki któremu role się odwrócą. 20:00 BILET DO KINA - AUTOR WIDMO (THE GHOST WRITER) Thriller polityczny, 122 min, Francja/Niemcy/Wielka Brytania 2010 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Roman Polański, Robert Harris Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Alexandre Desplat Aktorzy: Ewan McGregor, Pierce Brosnan, Kim Cattrall, Olivia Williams, Tom Wilkinson, Timothy Hutton, Jon Bernthal, Eli Wallach Trzymający w napięciu polityczny thriller, obnażający mechanizmy manipulacji i spiskowych działań tajnych służb rządowych. Tytułowy bohater otrzymuje lukratywny kontrakt na zredagowanie wspomnień byłego premiera, który opuścił kraj i osiadł w posiadłości na amerykańskiej wyspie. Film "Autor widmo" okazał się wielkim sukcesem komercyjnym i artystycznym. Obsypane nagrodami dzieło Romana Polańskiego zdobyło m.in. w 2010 r. na festiwalu w Berlinie Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego reżysera. Polańskiego nie było na rozdaniu nagród, przebywał wówczas na "przymusowym odosobnieniu" w Szwajcarii. Scenariusz powstał na podstawie opublikowanej w 2007 r. powieści "The Ghost", bestsellerowego angielskiego pisarza Roberta Harrisa. Akcja rozgrywa się w Londynie i na wyspie Martha’s Vineyard w USA. Główny wątek koncentruje się na pracy anonimowego autora, trudniącego się spisywaniem biografii sławnych osób, któremu ukończenie swoich wspomnień zleca Adam Lang, fikcyjny były premier Wielkiej Brytanii. Autor widmo ma kontynuować dzieło zaczęte przez Michaela McArę, długoletniego zaufanego doradcę premiera, któremu ten najpierw powierzył to zadanie. McAra nie zdążył zrealizować zamówienia, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Pełen zapału do pracy nowy zleceniobiorca w środku zimy opuszcza Londyn i wyrusza wyspę Martha’s Vineyard. W pilnie strzeżonej rezydencji osiadł Lang, który przebywa tu wraz z żoną Ruth, personelem pomocniczym i ochroniarzami oraz asystentką i zarazem swoją kochanką, Amelią Bly. Pisarz zatrzymuje się w hotelu, skąd jest dowożony do rezydencji. Krótko po jego przyjeździe na wyspę, minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Rycart, oskarża premiera Langa o zezwolenie na nielegalne pojmanie terrorystów i przekazanie ich na tortury agentom CIA. Wiadomość o przypuszczalnych zbrodniach wojennych odbija się szerokim echem w kraju i na świecie. Całe rzesze dziennikarzy i demonstrantów okupują wyspę, na której znalazł azyl emerytowany premier. W tej sytuacji autor przenosi się z hotelu do rezydencji Langa, gdzie zajmuje dawny pokój McAry, którego osobiste rzeczy nadal tu pozostają. Kiedy Lang wyjeżdża do Waszyngtonu, autor porządkując swoje nowe lokum odkrywa kopertę, zawierającą ciekawe zdjęcia. Poruszając się po wyspie na rowerze autor spotyka starego człowieka, poddającego w wątpliwość rzekomy nieszczęśliwy wypadek, w którym zginął McAra. Mówi też o sąsiadce, która widziała światła na plaży tej nocy, kiedy znaleziono ciało denata. Niestety, osoba ta nie zdradzi już więcej szczegółów, spadła ze schodów i jest w śpiączce. Dalsze poszukiwania autora na wyspie zostają przerwane przez Ruth i ochroniarzy, którzy zabierają go do rezydencji. Pracując nad powierzonym mu dziełem, autor zdobywa kolejne dowody świadczące przeciwko Langowi. Wygląda na to, że byłego premiera łączyły tajemnicze związki z CIA. Autor odkrywa skandale, w które był zamieszany premier, poznaje tajne operacje władzy. Wkrótce sam znajdzie się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Ktoś za wszelką cenę próbuje mu przeszkodzić w dojściu do prawdy. 22:35 SCENA MUZYCZNA - BARTEK WĄSIK PLAYS RADIOHEAD Koncert, 48 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bartek Wąsik "Daydreamer" to dwanaście oryginalnych aranżacji piosenek zespołu Radiohead na fortepian solo, które razem tworzą fresk pełen znaczeń i barw. To bardzo osobista muzyczna wypowiedź Bartka Wąsika, jednego z czołowych polskich pianistów, kompozytora i aranżera, artysty przekraczającego w swoich działaniach granice dźwięku. Z miłości do piosenek Radiohead muzyk stworzył ich zaskakujące wersje. 23:40 SEANS KULTOWY - CZŁOWIEK SŁOŃ (THE ELEPHANT MAN) Dramat psychologiczno - obyczajowy, 119 min, USA/Wielka Brytania 1980 Reżyseria: David Lynch Scenariusz: Christopher de Vore, Eric Bergren, David Lynch Zdjęcia: Freddie Francis Muzyka: John Morris Aktorzy: Anthony Hopkins, John Hurt, Anne Bancroft, John Gielgud, Wendy Hiller, Freddie Jones, Michael Elphick, Hannah Gordon i inni W 1978 r. David Lynch poznał Christophera de Vore i Erica Bergena, autorów scenariusza "Człowieka słonia", poszukujących możliwości jego sfilmowania. Tekst opowiadał o Johnie Merricku - żyjącym pod koniec XIX w. w Anglii człowieku cierpiącym na rzadką chorobę. Objawiała się ona przede wszystkim nadmiernym, nieproporcjonalnym rozrostem kości i ogólną deformacją ciała. Lynch, któremu spodobał się pomysł nakręcenia filmu osadzonego w realiach wiktoriańskiej Anglii, zgodził się reżyserować pod warunkiem, że film będzie czarno - biały. Przerobił też scenariusz, sięgając do tekstów źródłowych: pamiętników Fredericka Trevesa, lekarza, który zaopiekował się Merrickiem "The Elephant Man and Other Reminiscences" oraz "The Elephant Man: A Study in Human Dignity" Ashleya Montagu. Ponadto dodał zagadkowy prolog i w efekcie również on wymieniony jest w czołówce filmu jako współautor scenariusza. "Człowiek słoń" zdobył w 1980 r. trzy nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej. Jedno z tych prestiżowych wyróżnień przypadło odtwórcy głównej roli, Johnowi Hurtowi. W tym samym roku film otrzymał aż osiem nominacji do Oscara, a rok później został uhonorowany francuskim Cezarem. Dzieło Lyncha to wnikliwe studium nieprzystosowania, opowieść o tolerancji, o potrzebie zauważania człowieka, jego odmienności i niepowtarzalności. Cierpienie i nieszczęście Merricka nie wiąże się tylko z samą jego odmiennością, brzydotą i bólem towarzyszącym chorobie. Najdotkliwsze dla niego jest osaczenie przez żądnych sensacji ludzi, ciągłe wystawianie na pośmiewisko. W pewnym sensie takimi podglądaczami stają się również widzowie filmu, chociaż reżyser nie epatuje ich widokiem swego bohatera. Dopiero po pół godzinie po raz pierwszy pokazuje w pełnym świetle jego twarz. W 1884 r. młody, ambitny lekarz Frederick Treves trafia przypadkowo do jarmarcznej budy cyrkowej, w której wystawiono na pokaz istotę nazywaną Człowiekiem słoniem. Zaintrygowany tym, co ujrzał, dobija targu z właścicielem dziwnej postaci, niejakim Bytesem, i "wypożycza" od niego Człowieka słonia, aby dokładniej zbadać tak rzadki przypadek medyczny. Nieszczęśnik nazywa się John Merrick. Wycieńczony astmą i nieludzkim traktowaniem, zostaje przewieziony do szpitala. Okazuje się, że straszliwie zdeformowane ciało kryje człowieka o niezwykłej inteligencji i wrażliwości. Doktor Treves poświęca się bez reszty swemu nowemu pacjentowi, cierpliwie prowadzi kurację i stanowczo odrzuca żądania Bytesa, który domaga się zwrotu swojej "własności". Wieść o Człowieku słoniu szybko rozchodzi się po mieście. John Merrick staje się obiektem powszechnego zainteresowania. W szpitalu odwiedza go nawet słynna aktorka Madge Kendall, w której Merrick zakochuje się od pierwszego wejrzenia. Pod jej wpływem zaczyna się interesować teatrem, muzyką, literaturą. Ale pewnej nocy zostaje uprowadzony i ponownie trafia do cyrku Bytesa. 01:50 WIECZÓR KINOMANA - ŁOWCA JELENI (DEER HUNTER) Dramat psychologiczny, 180 min, USA 1978 Reżyseria: Michael Cimino Scenariusz: Deric Washburn Zdjęcia: Vilmos Zsigmond Muzyka: Stanley Myers Aktorzy: Robert De Niro, John Cazale, John Savage, Christopher Walken, Meryl Streep, George Dzundza, Chuck Aspegren, Shirley Stoler, Rutanya Alda, Pierre Segui, Mady Kaplan i inni Obsypane prestiżowymi nagrodami dzieło Michaela Cimino, twórcy m. in. "Wrót niebios" (1980) i "Roku Smoka" (1985). Akademia Filmowa przyznała "Łowcy jeleni" pięć złotych statuetek, w tym za najlepszy film, najlepszą reżyserię oraz za najlepszą rolę drugoplanową dla Christophera Walkena. Debiutujący jako reżyser Michael Cimino został ponadto uhonorowany Złotym Globem. Nominacje do Oscarów otrzymali aktorzy Robert De Niro i Meryl Streep oraz autor scenariusza. "Łowca jeleni", którego Amerykanie zaprezentowali na festiwalu w Berlinie Zachodnim, wywołał protest delegacji radzieckiej zarzucającej reżyserowi przedstawienie w fałszywym świetle dzielnego narodu wietnamskiego. Zrealizowany w 1978 roku legendarny film Cimino był w krajach socjalistycznych ostro tępiony przez cenzurę. Akcja "Łowcy jeleni" rozpoczyna się u schyłku lat 60. w niewielkim przemysłowym miasteczku Clairton w Pensylwanii wśród społeczności wywodzącej się z Ukrainy. Bohaterami są trzej młodzi robotnicy Mike (Robert De Niro), Nick (Christopher Walken) i Steven (John Savage) pracujący w niebezpiecznych warunkach przy piecu hutniczym. Powołani do wojska przyjaciele jadą do Wietnamu. W przeddzień wyjazdu najmłodszy z nich, Steven, żeni się z Angelą, która jest w ciąży, chociaż nie jest pewien, czy to on jest ojcem dziecka. Ślub młodej pary odbywa się szczególnie uroczyście. Huczne wesele ma charakter publicznego święta ku czci bohaterów ruszających na wojnę. Niezwykle rozbudowana sekwencja zabawy ukazuje rosyjskie tańce, tłum weselnych gości, ich przywiązanie do tradycji przywiezionych ze "starego kraju". Uroczystości odbywają się według starego obrządku celebrowanego przez przodków. Po weselu Mike i Nick wraz z innym kolegami - Stanem, Johnem i Axelem, wybierają się na polowanie. W Wietnamie Nick, Mike i Steven przeżywają prawdziwe piekło. Amerykańscy jeńcy zmuszani są przez północnowietnamskich żołnierzy do gry w "rosyjską ruletkę". Po okrutnych przeżyciach dwaj przyjaciele wracają do kraju. Mike jest cały i zdrów, lecz Steven porusza się na wózku inwalidzkim. Trzeci z towarzyszy niedoli pozostaje w Wietnamie. W Sajgonie gra w "rosyjską ruletkę", tym razem z własnej woli, dla pieniędzy. Mike wkrótce przyjeżdża po niego, usiłuje nakłonić do powrotu do domu. Jednak Nick nie poznaje przyjaciela. Szok, jakiego doznał podczas pierwszej gry o własne życie, pozostawił w nim trwały ślad. 05:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY ILLG Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina poeta, krytyk literacki i wieloletni redaktor naczelny Społecznego Instytutu Wydawniczego "Znak", Jerzy Illg. W rozmowie wraca do czasów zabaw na podwórku w Katowicach, spotkań katowickiego undergroundu na poddaszu Urszuli Broll i Andrzeja Urbaniaka, początków ruchu hippisowskiego oraz swojej znajomości z Czesławem Miłoszem.