TVP Dokument Wtorek, 21.03.2023 06:00 DZIKA POLSKA - CIEPŁA DŁOŃ PTASIARZA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Śledzenie wędrownych ptaków, zakładanie im obrączek, zapisywanie danych o małych wędrowcach trafiających do sieci ornitologów badaczy to jak dotąd zdecydowanie męskie zajęcie. Tym razem jednak poświęciła się im kobieta. Kieruje obozem badaczy, działających w ramach Akcji Bałtyckiej, który swe namioty i sieci rozłożył na Mierzei Wiślanej. Wędrują tędy niczym lądowym lesistym korytarzem - setki drozdów, rudzików, mysikrólików. Tutaj zostawiają informacje o sobie w zapiskach obserwatorów i przez chwilę grzeją się w ciepłych dłoniach ornitolożki. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 16 SMAK TORUNIA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak wiele miasto może zawdzięczać piernikom? Okazuję się, że naprawdę sporo. To one rozsławiły imię Torunia na całym świecie i co najciekawsze - dzieje się tak do dzisiaj! Radosław Kotarski tym razem bierze sprawy we własne ręce, dosłownie i w przenośni, ponieważ sam wypieka pierniki według tradycyjnej receptury. Poza tym sprawdza, jak wiele słów i stwierdzeń przeniknęło do języka polskiego dzięki toruńskim wyrobom. 07:05 NOTACJE - EDWARD KRASIŃSKI. DLACZEGO ZOSTAŁEM POLONISTĄ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Prof. Edward Krasiński ur. 1933 r. w wiosce koło Skaryszewa, wybitny badacz historii teatru polskiego, wydawca, pracownik naukowy Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, długoletni redaktor naczelny kwartalnika Pamiętnik Teatralny, autor wielu monografii, m. in. o Stefanie Jaraczu, Edmundzie Wiercińskim, Wandzie Siemaszkowej, znawca problematyki teatru czasów wojny. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 282 KOZIENICKI PARK KRAJOBRAZOWY Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /22/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Z jakimi problemami boryka się w naszych warunkach wielbłąd Kazik? Które psie rasy są szczególnie narażone na niedosłuch? Dlaczego wizyta z psem u behawiorysty to nie jest ludzka fanaberia, jeśli chcemy dogadać się z naszym pupilem? O tym wszystkim dowiecie się dzisiaj dzięki weterynarzom z sercem! 08:20 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 1 SŁODKA POKUSA (CONSUMERS TRAPS 1. IN A SUGAR RUSH / VERBRAUCHERCHECK EP. 1 DIE ZUCKERFALLE) Serial dokumentalny, 43 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner Nasze zdrowie i środowisko to kwestie, które dotyczą nas wszystkich. Ale trudno jest znaleźć wiarygodne informacje na te tematy ze względu na wszystkie plotki, półprawdy i manipulacje, które je otaczają. Uniemożliwiają konsumentowi odróżnienie faktów od mitów. W tym filmie autorzy dążą do wyjaśnienia różnych kwestii, zadając pytania typu: czym jest dla nas rosnące spożycie cukru? Jakie skutki ma dla nas uporczywe dbanie o higienę lub nadmiar używanych tabletek? Czy różne skutki uboczne są nadal niedoceniane? W jaki sposób można żyć bardziej ekologicznie? Osobiste historie i relacje ekspertów wyjaśniają dżunglę mitów dotyczących zdrowia i środowiska. W odcinku pierwszym będzie mowa o słodkich pokusach. O tym, że konsumujemy za dużo cukru, ale także o tym, że trudno to nawet kontrolować, gdyż cukier ukryty jest w bardzo wielu produktach. Dowiemy się, jak nadmiar cukru działa na nasze zdrowie i samopoczucie. Co radzą specjaliści? 09:15 KLAN MAŁEGO PAWIANA (THE CLAN OF BABY BABOON / BEBE BABOUIN & SON DROLE DE CLAN) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Jean - Marc Dauphin Film dokumentalny przedstawiający historię grupy bardzo młodych pawianów. Strategie przetrwania i codzienne życie. Są hałaśliwe i nieznośne, wścibskie i ciekawe świata. Nastolatki oraz matki z dziećmi. Najbardziej imponujący jest lider - przywódca stada. Potem w kolejności są ci, którzy pożądają tego najważniejszego miejsca w klanie. To tłumaczy, dlaczego młode samce nieustannie walczą o swoją pozycję. Interakcje w obrębie klanu są bogate i niezwykle złożone. Ale przede wszystkim grupa jest dobrze zorganizowana i zjednoczona, aby sprostać wyzwaniom codziennego życia: chronić się przed lampartami, znajdować jedzenie, uczyć się i żyć pełnią życia. 10:15 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 1 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 45 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Bardziej niż jakiekolwiek miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, która najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 11:05 RZECZ POLSKA S.I - ŻELAZKO TURYSTYCZNE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski. Żelazko turystyczne projektu Andrzeja Jana Wróblewskiego i Andrzeja Latosa, choć nigdy nie weszło do produkcji, jest jednym z ciekawszych pomysłów w polskim AGD lat 70. To niepozorne urządzenie było odpowiedzią na prężnie rozwijającą się turystykę - rodzinne wyjazdy na wakacje, czyli jeden z symboli czasów Gierka. Zaprojektowane w 1975 roku żelazko, po złożeniu mieściło się w każdej walizce, a jego wielofunkcyjna grzałka mogła zostać użyta do zaparzenia herbaty. 11:20 DO POLSKI Reportaż, 24 min, Polska, 1988 Autor: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Karol Żurawski Samuel Dombrowski, Polak żydowskiego pochodzenia, w podróży po kraju lat dziecinnych. "Uważa się, że czas goi rany. Stwierdzam, że im człowiek starszy, tym przeżycia wojenne stają się coraz jaskrawsze i nie zanikają. Człowiek czuje coraz większą potrzebę przebywania w kraju urodzenia" - mówi. W czasie wojny więzień łódzkiego getta i obozu w Oświęcimiu. Ucieka przed komunizmem do okupowanych jeszcze wtedy Niemiec. W RFN prowadzi własne przedsiębiorstwo handlowe. Zajmuje się filantropią i działalnością na rzecz ochrony praw zwierząt. Pierwszy raz przyjeżdża do Łodzi w 1977 roku. W 1988 odbywa kolejną podróż do Polski. Odwiedza Powązki. Szuka grobu przyjaciela. "Co roku przyjeżdżam na Święto Zmarłych. I nie mogę oprzeć się wielkiemu wzruszeniu. Moich rodziców zamordowano w Oświęcimiu, siostrę w getcie. Chodząc po Powązkach, mam odczucie duchowego kontaktu z nimi". W drodze do Krakowa wizytuje schronisko dla psów, które wspiera finansowo. Spacerując po Rynku, Dombrowski mówi: "Pomimo długiego pobytu w Niemczech nigdy nie czułem się emigrantem. Bo jest nim człowiek, który traci kontakt z ojczyzną". W domu pomocy społecznej rozmawia z siostrą zakonną o możliwościach wsparcia placówki w zakresie remontu i leków. Odwiedza cmentarz żydowski, synagogę i żydowskiego artystę. "Ludzie tacy jak ja asymilowali się w Polsce" - mówi Dombrowski. "Lata wojny nauczyły nas, że jesteśmy tylko Żydami, niczym innym". 11:50 TADEUSZ RÓŻEWICZ Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2000 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija, Maria Dębicz Zdjęcia: Henryk Janas, Tadeusz Owsianko Muzyka: Tadeusz Woźniak, Piotr Woźniak W filmie Tadeusz Różewicz wspomina najważniejsze wydarzenia swojego życia, snuje refleksje na temat wpływów i źródeł swojej poezji. Podczas produkcji filmu wykorzystana została prywatna ikonografia i archiwalia. 13:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. LUDWIK HIRSZFELD Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Wysoczański Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę prof. Ludwika Hirszfelda. Jego osiągniecia są znane w świecie, a w Polsce jedynie w kręgach naukowych. 14:00 KOZIOROŻEC, WŁADCA ALP (IBEX, ICON OF THE ALPS / BOUQUETIN) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Claude Andrieux Dokument o koziorożcach, które są zwierzęcym symbolem Alp. Ten film pozwoli nam przenieść się w Alpy i odkryć najpiękniejsze ich łańcuchy i szczyty. Zdjęcia kręcono w czasie wszystkich pór roku. Dowiemy się wielu ciekawych rzeczy na temat koziorożców. Niewiele brakowało, by koziorożec alpejski przestał istnieć. Pod koniec XIX wieku w Dolinie Aosty żyło ich tylko trzydzieści. 40 tysięcy żyjących obecnie w Alpach koziorożców to ich potomkowie. Świat koziorożców to skały i przepaście. Najlepiej czują się na stromych stokach. Mimo dużych rozmiarów, koziorożce z niezwykłą zwinnością przemieszczają się po trudnym terenie. Wyposażone są w racice, które w niczym nie są gorsze od najlepszych butów do wspinaczki. Brak membrany między racicami pozwala używać ich jak szczypiec, zdolnych czepiać się wszelkich nierówności. Podeszwa racic ma niezwykłe właściwości antypoślizgowe. Umożliwia wspinaczkę na stromizny o nachyleniu powyżej osiemdziesięciu stopni. Kozicom łatwiej poruszać się po śniegu, ale koziorożce nie mają sobie równych na pionowych ścianach. Dostosowują się do zmieniających się pór roku. Mimo królewskiej postawy to wrażliwy gatunek. Jako symbol Alp fascynuje tych, którzy go spotykają, stając się rzecznikiem ochrony życia na ziemi. 15:00 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 7 WIEJSKIE ŻYCIE (WILD GREAT BRITAIN EP 7 COUNTRYSIDE) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Cykl dokumentalny o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mniej znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. 16:00 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 2 NADMIAR TABLETEK (CONSUMERS TRAPS 2. MEDICATION OVERLOAD / VERBRAUCHERCHECK 2. TABLETTENFLUT) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku drugim dowiemy się, jak się bronić przed nadmiernym spożyciem różnego rodzaju tabletek. Jesteśmy bombardowani reklamami różnych wspaniałych produktów medycznych i suplementów diety, które mają poprawić nasze zdrowie, samopoczucie, komfort życia. Ale jak wybrać te właściwe dla siebie, w jakich ilościach je zażywać - to wiele pytań i odpowiedzi. 16:50 RZECZ POLSKA S.I - FOTEL 366 JÓZEFA CHIEROWSKIEGO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Jest to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program opowiada o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach jest również opowieścią o najnowszej historii Polski. W tym odcinku fotel 366 zaprojektowany przez Józefa Mariana Chierowskiego. Fotel określany jest ikoną designu PRL - owskiego. 17:05 FUTUROPOLIS - SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 2 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Druga część dokumentu o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, które najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 18:05 MITYCZNE KRÓLESTWO TEOTIHUACANU (TEOTIHUACN'S LOST KINGS / SCHÄTZE AUS DER UNTERWELT - TEOTIHUACN) Film dokumentalny, 55 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Jens Afflerbach Film dokumentalny o niezwykłym, owianym legendami, miejscu Teotihuacan. Dwa tysiące lat temu było jednym z największych miast na świecie, kwitnącą metropolią niedaleko dzisiejszego Meksyku. Miasto zostało nazwane przez Azteków Teotihuacan, czyli miejsce, z którego pochodzą bogowie; miejsce, gdzie rodzą się bogowie lub miejsce, w którym ludzie stają się bogami. Ale zaledwie kilkaset lat później Teotihuacan został całkowicie opuszczony. Kim byli budowniczowie tej ogromnej metropolii? I dlaczego ten wojowniczy lud zniknął bez śladu? Zespół międzynarodowych naukowców uważa, że znalazł odpowiedzi na te pytania. W rzeczywistości to, co odkryli, może wyjaśnić funkcję trzech piramid w Teotihuacan. Według legend zostało ono zbudowane przez olbrzymów, zwanych quinametin, którzy mieli żyć przed pojawieniem się ludzi i zostali zniszczeni przez wielką katastrofę. To święte miasto było celem pielgrzymek wielu plemion żyjących w Mezoameryce. Według mitów indiańskich tu powstał świat, nastąpiło oddzielenie światła od ciemności, powstało słońce i księżyc. Najprawdopodobniej tu powstał system religijny przyjęty później przez inne plemiona, tu kapłani opracowali kalendarz, według którego liczono czas. Udamy się w podróż do tajemniczego świata zbudowanego pod pierwszym megalopolis w Ameryce Łacińskiej, gdzie uczeni poszukają odpowiedzi na pytanie o pochodzenie tej wielkiej cywilizacji. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS I RODRIGUES. KRÓLOWE OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Mauritius to położona między Afryką a Azją wyspa o kolonialnej przeszłości. Najważniejszymi elementami jej krajobrazu są białe, piaszczyste plaże i piękne laguny. Mauritius charakteryzuje się olbrzymią różnorodnością etniczną i kulturową. Osiedlali się tu Europejczycy, Afrykanie, Hindusi i Chińczycy. Siostrzaną wyspą Mauritiusu jest Rodrigues. Obie, wraz z wyspą Reunion, należą do archipelagu Maskarenów. Rodrigues leży 560 kilometrów od północno - wschodniego brzegu Mauritiusu. To niewielka wyspa o długości zaledwie 18 kilometrów. Rzadko docierają do niej turyści, dlatego zdołała zachować swoją kreolską duszę. Wyspa ucierpiała z powodu intensywnej deforestacji, prowadzonej tu od czasów kolonialnych. Na jej zachodnim wybrzeżu znajduje się Anse Quito - sanktuarium żółwi olbrzymich. Aurele Andre wkłada mnóstwo energii w odnowę gatunku, który całkiem zniknął z Rodrigues. Tu żółwie są bezpieczne. 20:10 DUCHY AFGANISTANU (GHOSTS OF AFGHANISTAN) Film dokumentalny, 56 min, Kanada, 2021 Reżyseria: Julian Sher Film dokumentalny, w którym młody i pełen nadziei korespondent wojenny Graeme Smith podążał za żołnierzami w czasie wojny w Afganistanie. Teraz wraca do miejsca, które przyprawiało go o koszmary, aby sprawdzić, czy jest nadzieja na pokój. Smith ponownie odwiedza starych przyjaciół i znajomych i widzi głębokie podziały w kraju. Odbywa niezwykłą podróż, aby odwiedzić talibów w ich nieoficjalnej siedzibie poza Afganistanem, w Doha w Katarze. Ruch, który kiedyś zakazał telewizji i kamer, ma teraz młode pokolenie nowoczesnych przywódców, którzy publikują filmy na oficjalnej stronie internetowej talibów i wykorzystują media społecznościowe do rozpowszechniania swojego przesłania. Po latach relacjonowania wojny odkrywa ludzi, którzy po raz pierwszy debatują o tym, jak wprowadzić pokój. Może tym razem zabijanie się skończy. Wydarzenia w Afganistanie przybrały tragiczny obrót. Potężne armie najechały kraj, głosząc hasła o pokoju, demokracji i prawach kobiet. To była katastrofa. Potem obce wojska się wycofały. Zginęły setki tysięcy ludzi. Korupcja i nadużycia są powszechne. A talibowie, dalecy od pokonania, są gotowi powrócić do władzy. Co poszło nie tak w dobrej wojnie? 21:30 NA GRANICY (ON THE LINE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leo Mattei, Alex Gohari Film dokumentalny. Każdego roku amerykańskie władze siłą deportują do Meksyku ponad 100 tysięcy Meksykanów. Tymczasem wielu z nich ułożyło już sobie życie w Stanach Zjednoczonych. Dorastało pracując, płacąc podatki, zakładając rodziny. Niektórzy nie potrafią nawet mówić po hiszpańsku. Jak mogą deportować ludzi do kraju, w którym nigdy nie mieszkali? Za kilka dni zostają oderwani od swoich dzieci i bliskich i eskortowani przez granicę. Nie mogą wrócić do domu i nie mogą odwołać się od deportacji. Przygraniczne miasto Tijuana stało się śluzą powietrzną między dwoma światami, w której kończy się rozbite życie migrantów. Dla wielu z tych deportowanych jedyną dostępną pracą są przeniesione amerykańskie centra obsługi telefonicznej. Spędzają dnie, odpowiadając na telefony od amerykańskich konsumentów, udając, że pracują z Ameryki, a wieczory spoglądają na światła zza granicy, próbując utrzymać kontakt z pozostawionymi rodzinami. Rocio, Richard i Sergio to tylko trzy osoby dotknięte tym procesem. Śledzimy ich przez prawie rok, gdy walczą o zrozumienie sytuacji, w której się teraz znajdują i odbudowanie swojego życia. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMAŃSKIEGO DUCHOWNEGO W TASZKIENCIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Rahmatułahem - jednym z najważniejszych muzułmańskich duchownych w Uzbekistanie. 23:15 ARKTYKA - CEL CHIŃCZYKÓW (CHINA’S ARCTIC AMBITIONS / THE RISING OF CHINA ARCTIC) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Olivier Truc Film dokumentalny o wzroście potęgi Chin nie tylko w Afryce, jesteśmy również bliscy zobaczenia chińskiej Arktyki. Ponieważ globalne ocieplenie wpływa na bieguny szybciej niż na resztę planety, lód topnieje w przyspieszonym tempie. W ciągu ostatniej dekady Szanghaj zainwestował ponad pięć miliardów euro, aby chronić się przed podnoszącymi się wodami. Ale wraz z topniejącym lodem pojawiają się nowe możliwości. Otwierają się nowe szlaki żeglugowe, prowincje górnicze i łowiska. W styczniu 2018 r. Chiny przedstawiły swoje ambicje dotyczące rozwoju szlaków żeglugowych otwartych przez globalne ocieplenie. Projekt, który rozszerzyłby charakterystyczną dla prezydenta Xi Jinpinga inicjatywę Pasa i Szlaku na Arktykę, został nazwany Polarnym Jedwabnym Szlakiem. To polityka, którą Chiny po cichu rozwijają od kilkudziesięciu lat. Mimo że nie są państwem arktycznym, Chiny są coraz bardziej aktywne w regionie polarnym. Zainwestowano w pola gazowe z arktycznej Rosji, rozwinięto placówkę badawczą na Svalbardzie, pozyskano nowych sojuszników w norweskiej Laponii i stworzono pierwszy w kraju lodołamacz, Xuelong. Chiny zostały również członkiem - obserwatorem Rady Arktycznej w 2013 roku i teraz określają się mianem państwa bliskiego Arktyki. Tradycyjne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa jednak pozostają, a także istnieją obawy dotyczące długoterminowych celów strategicznych, w tym ewentualnego rozmieszczenia wojsk. Czego chcą Chiny w Arktyce? 00:20 GORĄCZKA SREBRA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1977 Scenariusz: Wiesław Karaś, Zdzisław Uberman Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Wizytówka filmowa Zjednoczonych Zakładów Ceramiki Stołowej "Cerpol" w Wałbrzychu. Produkowana tam porcelana cieszyła się dużym uznaniem nie tylko w naszym kraju, ale również za granicą. W połowie lat 70. kierownictwo fabryki, chcąc polepszyć markę i renomę swoich wyrobów oraz zwiększyć zyski, zdecydowało się wprowadzić nowy asortyment, oparty o wyroby z lubińskiego srebra oraz posrebrzanej miedzi. Nie było to jednak łatwe zadanie. Niemniej wszystkich ogarnęła swoista "gorączka srebra", toteż udało się wyprodukować pierwsze naczynia z dodatkiem srebra. Kamera filmowa śledzi krok po kroku, jak powstaje słynna porcelana. Zaprezentowano kolejne procesy: formowania, czyszczenia, suszenia, szkliwienia oraz wypalania naczyń. 00:40 NOTACJE - LEOPOLD KOZŁOWSKI. CHWAŁA MUZYCE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2014 Autor: Agnieszka Chmielińska Leopold Kozłowski (rocznik 1918), urodzony w Przemyślanach pod Lwowem muzyk pianista, kompozytor, dyrygent, zwany ostatnim klezmerem Galicji. 01:00 BETAR Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2010 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Piotr Gontarczyk Związek imienia Józefa Trumpeldora w skrócie Betar lub Bejtar jest niemal całkowicie nieznaną organizacją młodzieży żydowskiej, działającą w Polsce i na całym świecie, od połowy lat 20. do wybuchu wojny. Betar był organizacją bardzo oryginalną, a przy tym znaczącą, choć dziś nie funkcjonuje ani w literaturze przedmiotu, ani w świadomości historycznej społeczeństwa. Wielu członków polskiego Betaru odegrało ważną rolę w dziejach odbudowy państwa żydowskiego w Palestynie oraz jego późniejszych losach. Członkiem Betaru był między innymi premier Izraela w latach 1977 - 1983 Menachem Begin. Film przedstawia historię powstania tej organizacji, omawia założenia ideowe i cele działania. O tym, jak funkcjonował Betar, jak ważną rolę odegrał w życiu młodych Żydów, opowiadają uczestnicy ruchu, dziś już liczący sobie ponad 90 lat. Tło historyczne zostało oparte w filmie na wypowiedziach historyków: Herzla Makowa i Piotra Gontarczyka. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 280 "ZOSTAŁO TAK NIEWIELE" Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:30 ODNALEZIONY WALC Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Reżyseria: Julita Wołoszańska - Matysek Scenariusz: Julita Wołoszańska - Matysek, Agata Gregorczyk - Janik Zdjęcia: Marcin Peresada Film o utraconej miłości i odzyskanej po kilkudziesięciu latach. Bohaterowie to Andrzej Budzyński (90 lat) i Barbara Żugajewicz (87 lat). Zostali narzeczonymi w czasie II wojny światowej. W powstaniu warszawskim stracili ze sobą kontakt. Basia myślała, że Andrzej nie żyje, on również uznał ją za zmarłą. Po wojnie Andrzejowi udało się uciec z kraju do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobił karierę naukową i gdzie mieszka do dziś. Basia została w Polsce, w swoim rodzinnym domu w Klarysewie pod Warszawą. Oboje założyli rodziny. Andrzej miał żonę i dzieci. Basia była dwukrotnie zamężna. Już od wielu lat owdowiali żyli samotnie, każde w swoim końcu świata. Aż do ubiegłego roku. Andrzej odnalazł w internecie wywiad z Basią, dotyczący jej konspiracyjnej działalności w czasie II wojny światowej. Wysłał pierwszy list i tak się wszystko zaczęło od nowa po 72 latach. Po kilkumiesięcznej korespondencji Andrzej przylatuje do Polski, do Basi. Trzy tygodnie razem to czas intensywnych wspomnień i przeżywania na nowo gorącej miłości - jak podkreśla Andrzej - nigdy przez nich niezakończonej. Odzyskane uczucie przeżywają jak wtedy, gdy byli nastolatkami. Starość nie jest tu przeszkodą. Mimo siwych włosów i fizycznych oznak upływu lat, nadal są bardzo piękni i duchowo młodzi. Ich bolesne przeżycia z przeszłości nie pozwoliły im zatracić humoru i wesołego podejścia do życia. Pasją, optymizmem i nadzieją zaskakują i zarażają otoczenie. Andrzej cały czas podkreśla, że odkąd odnalazł Basię, chce wynagrodzić jej wszystkie minione lata, przede wszystkim te, gdy nie było go przy niej. Basia, jako psycholog kliniczny, twierdzi, że swojemu pacjentowi taką miłość wybiłaby z głowy, bo po co narażać się na cierpienie, obawy o drugiego człowieka, czekanie na jego telefon i tęsknotę za nim. Boi się nawet na głos powiedzieć, co się stanie z tym drugim, gdy jedno z nich pierwsze odejdzie. Nie potrafi rozstać się z Andrzejem, znowu przerwać tę znajomość. Są dla siebie nawzajem nagrodą i niespodzianką na stare lata. Pojawiają się również dylematy i wątpliwości. Odmienne temperamenty, przyzwyczajenia spowodowane długoletnią samotnością. Andrzej po śmierci żony kupił w USA ranczo na kompletnym odludziu, gdzie przez lata prowadził samotny tryb życia z wyboru. Basia otoczona przyjaciółmi, sąsiadami, młodzieżą, zaangażowana społecznie, zawsze prowadziła bardzo towarzyskie i intensywne życie. W filmie widać dwoje starych i pięknych ludzi, którzy nie wstydzą się czułości, ciepłych i pełnych emocji słów. Jesteśmy świadkami rozmów i pytań również tych trudnych - o przyszłość: czy mają szansę na spędzenie reszty dni razem, czy po wieloletniej rozłące umieliby wspólnie cieszyć się życiem? Tym rozmowom towarzyszą spacery po Warszawie, wspólny czas w domu Basi, romantyczne chwile w majowym ogrodzie przed werandą. Wyjazdy w miejsca dla nich ważne, które chcą sobie pokazać i o których chcą opowiedzieć. Np. do Piskórki (Chojnowski Park Krajobrazowy - Basia bardzo chce pokazać to miejsce Andrzejowi). To film o miłości, która się nie zestarzała mimo upływu lat i nie przeminęła mimo długiego rozstania. Przesłanie jest optymistyczne, dające nadzieję, że mimo okrucieństw, przez które bohaterowie musieli przejść w czasach okupacji i potem, warto wierzyć, kochać i walczyć o siebie. 03:35 TRZY LOSY, JEDNA POLSKA - BRACIA POMARAŃSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Mariusz Kaźmierski Bohaterami reportażu są trzej bracia Stefan, Józef i Zygmunt Pomarańscy. Ich losy są jakże typowe dla owego fenomenu pokolenia wskrzesicieli Niepodległej. Służba w Legionach i Polskiej Organizacji Wojskowej, wojna polsko - bolszewicka, praca i działalność społeczna w międzywojniu, Wrzesień 1939 i konspiracja, tragiczny koniec w hitlerowskich kacetach. Józef Piłsudski mawiał o nich "moi ulubieni żołnierze" i zapewne czekała ich świetlana wojskowa przyszłość w II Rzeczpospolitej, gdyby nie zdjęli mundurów i nie postanowili służyć Polsce codzienną sumienną pracą, której tak wiele było w młodej ojczyźnie.