TVP Historia Czwartek, 23.03.2023 Zmiany z dnia 22.03.2023 w stosunku do raportu z dnia 14.02.2023 (dodano pozycję programową) 22:25 GIGANCI NAUKI - TADEUSZ WENDA Film dokumentalny, 9 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Tadeusz Wenda to wybitny projektant linii kolejowych, mostów, budowniczy portów morskich. W 1920 roku, kiedy to Gdańsk jako wolne miasto, będący pod protektoratem Ligi Narodów, zablokował dostawy sprzętu wojennego dla walczącej Polski, rząd Polski zdecydował się na budowę polskiego portu nad Bałtykiem. Wybranie miejsca i opracowanie projektu zlecono Tadeuszowi Wendzie. Wenda osobiście dokonał wyboru miejsca pod przyszły port we wsi Gdynia, w dolinie rzeki Chylonki, między Kępą Oksywską a Kamienną Górą. O wyborze tej właśnie lokalizacji przesądziło dogodne położenie Gdyni: osłonięcie od wiatrów przez Półwysep Helski, odpowiednia głębokość wody przy brzegu oraz bliskość stacji kolejowej. Powołany do tego zadania inż. Wenda miał wówczas 57 lat, był człowiekiem dojrzałym, mającym odpowiednie przygotowanie teoretyczne i praktyczne. Z racji swojego doświadczenia zawodowego był cenionym specjalistą w dziedzinie budownictwa portowego. W 1921 roku Tadeusz Wenda przygotował koncepcję portu właściwego do zdolności przeładunkowej 6 mln ton, rekordowej w skali Europy i świata. 9 kwietnia 1923 roku z udziałem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego uroczyście otwarto w Gdyni Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków. (dodano pozycję programową) 22:35 POLSKIE 100 LAT - PODZIEMIE NIEPODLEGŁOŚCIOWE 1944 1953 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Podziemie niepodległościowe w większości stanowiło bezpośrednią kontynuację organizacyjną i ideową konspiracji działającej w okresie II wojny światowej. 19 stycznia 1945 roku komendant główny AK generał Leopold Okulicki Niedźwiadek wydał rozkazy rozwiązujące Armię Krajową. Choć formalnie likwidowały one podziemną armię, dawały jednak wyraźny sygnał, że walka w innej formie organizacyjnej będzie kontynuowana. Dowództwo pozostającej w stanie likwidacji AK starało się wygaszać działalność partyzancką, jednak represje komunistów popychały coraz więcej ludzi do podziemia. Amnestia ogłoszona 22 lutego 1947 roku objęła ponad 76 tysięcy osób, członków organizacji podziemnych i oddziałów partyzanckich. Wcześniejsza amnestia z połowy 1945 roku objęła około 30 tysięcy osób. Poszczególne oddziały partyzanckie w latach 1947 53 systematycznie były rozbijane i likwidowane przez funkcjonariuszy KBW, UB i MO. Po 1953 roku w terenie pozostali jedynie ukrywający się pojedynczo lub w dwu - , trzyosobowych grupach partyzanci, którzy jedynie w wyjątkowych wypadkach przeprowadzali akcje z bronią w ręku. Do 1956 roku byli oni systematycznie likwidowani lub wyłapywani. Ci nieliczni, którym udało się dotrwać do jesieni 1956 roku, korzystając z zachodzących w kraju przemian, wyszli z podziemia. Po tej dacie w lesie zostało sześciu partyzantów, z których ostatni Józef Franczak Lalek zginął w obławie w 1963 roku. Decyzja o rozwiązaniu podziemia nie oznaczała rezygnacji z wysiłków o odzyskanie niepodległości. Grono najbliższych współpracowników pułkownika Jana Rzepeckiego w sierpniu przygotowało projekt organizacyjny i programowy nowej konspiracji. 2 września 1945 roku w Warszawie powołany został Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość, znany jako Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (WiN). Według koncepcji twórców WiN przyszła walka winna być prowadzona środkami politycznymi, a odzyskanie suwerenności przez Polskę miało się odbyć wyłącznie na zasadach wyznaczonych przez ustalenia jałtańskie, na drodze pokojowej, w porozumieniu ze Związkiem Sowieckim, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią. Na skutek prowokacji, WiN zostało opanowane przez Urząd Bezpieczeństwa.