TVP Kultura Wtorek, 21.03.2023 08:00 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - PRZYJEMNE I POŻYTECZNE Magazyn, 28 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Architektura czasu wolnego to dziś bardzo szerokie pojęcie. Projektanci budynków przyjemnych i pożytecznych opowiadają o nowych tendencjach w ich projektowaniu. W podróży po Polsce odwiedzamy obiekty tak różne jak eksperymentatorium schowane pod skarpą, oceanarium i wystawa o wodzie w komorze dawnych filtrów. Wizyta w mediatece pokaże nowe tendencje w projektowaniu lokalnych obiektów kultury. Odwiedzimy także budowę najbardziej niezwykłego z polskich kościołów XX i XXI wieku. 08:40 ZAGINIONE SKARBY - "WALKA KARNAWAŁU Z POSTEM" Film animowany, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przedstawia losy dzieła Pietera Brueghela młodszego (1564 - 1638), którym jest "Walka karnawału z postem". To malowana opowieść o barwnie przedstawionym konflikcie światopoglądowym i moralnym. Obraz był ozdobą kolekcji Stanisława hrabiego Ursyn Rusieckiego do roku 1934. Wtedy hrabia przekazał go w darze Muzeum. W chwili utraty, w 1941 roku, właścicielem obrazu było Muzeum Narodowe w Krakowie. 09:05 DALEKO OD OKNA Dramat psychologiczny, 113 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Dorota Landowska, Dominika Ostałowska, Bartosz Opania, Krzysztof Pieczyński, Karolina Gruszka, Dariusz Toczek, Adam Kamień, Magdalena Mirek, Olgierd Łukaszewicz, Grzegorz Damięcki, Ola Fiedeń, Marysia Sabonis, Natalia Mikovic, Wiktoria Witczak, Filip Seweryński, Jerzy Żydkiewicz i inni "Daleko od okna" uznano za jeden z najlepszych polskich filmów 2000 roku. Stanowi on także przełom w karierze Jana Jakuba Kolskiego. Po raz pierwszy reżyser zdystansował się od swojej ulubionej, wiejsko - mitycznej tematyki, dzięki której dokonywał - jak sam mówił - "osobistych rozliczeń ze światem". Etap "rozliczeniowy" w jego twórczości zakończyła "Historia kina w Popielawach" (1998). "Wierzę, że teraz znajdę w sobie dość wrażliwości, by dostrzegać inne rzeczy" - deklarował Kolski w wywiadach i słowa dotrzymał. Na pierwszy rzut oka "Daleko od okna" jest filmem o holocauście. Trudno o temat bardziej ostatnio eksploatowany, a jednak reżyser nie powiela startych do cna klisz i martyrologicznych stereotypów. Spora w tym zasługa Cezarego Harasimowicza i jego scenariusza, powstałego na kanwie prozy Hanny Krall. "Daleko od okna", choć za punkt wyjścia ma historię autentyczną, daleko wykracza poza reporterski realizm właściwy twórczości autorki "Sublokatorki". Dramatycznej opowieści o Żydówce ukrywanej w czasie wojny przez Polaków Harasimowicz nadaje cechy uniwersalne, godne greckiej tragedii. Inkrustuje realistyczną fabułę akcentami metaforycznymi i symbolicznymi (szafa jako symbol zniewolenia i upodlenia). Mroczne, "klaustrofobiczne" zdjęcia Arkadiusza Tomiaka przydają filmowi dusznej i ciężkiej atmosfery. Uwiarygodniają w ten sposób dramat Jana i Barbary, którzy przez lata noszą na dnie serca straszną tajemnicę i poczucie winy. Aktorskim odkryciem filmu jest Dorota Landowska w roli bezpłodnej kobiety, przywłaszczającej sobie córkę swego męża i ukrywanej w szafie Żydówki. Udało jej się stworzyć fascynujący, pełen psychologicznych niuansów portret kobiety bezwzględnej i podłej, a zarazem naznaczonej cierpieniem, głęboko upokorzonej. Znakomitą, choć tylko drugoplanową, kreację tworzy też Krzysztof Pieczyński jako granatowy policjant Jodła. Pozornie pozbawiony skrupułów, cynicznie wykorzystujący swoje stanowisko, lecz jednocześnie skrycie kochający Barbarę, powstrzymujący się przed denuncjacją, dopóki ma choć cień nadziei na wzajemność. Wszystko to sprawia, że "Daleko od okna" nie sposób oglądać obojętnie. Przejmująca historia opowiedziana przez Kolskiego wciąga, hipnotyzuje, drąży sumienie. Tadeusz Sobolewski pisał: "Odzwyczailiśmy się traktować kino jako twórczość w sensie dosłownym. Tu udało się stworzyć na nowo jakiś świat, wpuścić nas do niego i sprawić, że stał się naszym światem". Akcja filmu zaczyna się tuż przed wojną. Młody malarz Jan i jego żona Barbara bardzo chcą mieć dziecko. Niestety, wraz z upływem czasu staje się jasne, że któreś z nich jest bezpłodne. Wybucha wojna. Jan zarabia na rodzinę głównie dzięki "fuchom", które organizuje mu Jodła, granatowy policjant, równie ostentacyjnie co nieskutecznie przypochlebiający się Niemcom. Pewnego dnia Jan przyprowadza do mieszkania Reginę, młodą żydowską wdowę. Barbara, choć z lekkimi oporami, zgadza się ją ukrywać. Jan i Regina stopniowo stają się sobie coraz bliżsi. Wreszcie dochodzi do zbliżenia, w wyniku którego Żydówka zachodzi w ciążę. Barbara, dowiedziawszy się o tym, przeżywa podwójne upokorzenie. Po pierwsze została zdradzona przez męża, a po drugie wychodzi na jaw, że to ona nie może mieć dzieci. W odruchu rozpaczy i nienawiści postanawia zadenuncjować Reginę. W decydującej chwili dostaje jednak torsji, co tłumaczy Niemcom jako objaw ciąży.Od tej pory zaczyna udawać, że jest w odmiennym stanie, Reginę zaś na całe dnie i noce zamyka w szafie, gdzie kobieta przechodzi psychiczne katusze. Jodła przypadkiem odkrywa, że Jan i Barbara ukrywają u siebie Żydówkę. Barbarze jednak udaje się go przekupić cennym na szyjnikiem. Jan, nie mogąc znieść coraz bardziej nieznośnej i stresującej sytuacji, całkowicie oddaje inicjatywę żonie. Wreszcie nadchodzi dzień rozwiązania. Regina rodzi córkę, lecz Barbara nie pozwala jej nawet zobaczyć twarzy dziecka. Niemowlę zostaje czym prędzej ochrzczone, Regina zaś zredukowana do roli karmicielki. Liczne nagrody m.in. na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni, Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie i Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej "Prowincjonalia". 11:00 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 6/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Pod osłoną nocy trzej uzbrojeni bandyci skradają się w stronę willi Jerzego Bociana. Świadek koronny śpi w najlepsze, gdy nagle ze ściany spada obrazek Matki Boskiej, który Bocian otrzymał od księdza podczas jego wizyty duszpasterskiej u nowego parafianina. Hałas budzi Bociana, mężczyzna wstaje, żeby podnieść obrazek. W tym momencie rozlega się seria strzałów. Pociski przeszywają łóżko, na którym jeszcze przed chwilą leżał Bocian. Mężczyzna widzi tylko światła odjeżdżającej furgonetki. Z pietyzmem podnosi obrazek Matki Boskiej, pada na kolana i zaczyna się modlić. Nastepnego dnia w kościele chce ofiarować księdzu złoty łańcuch w podzięce dla Matki Boskiej za uratowanie mu życia. 11:55 KOCHAM RADIO (LA MAISON DE LA RADIO) Film dokumentalny, 99 min, Japonia/Francja, 2012 Reżyseria: Nicolas Philibert Zdjęcia: Katell Djian W swoim filmie Nicolas Philibert pokazuje radio od kuchni. Nie interesują go wyłącznie dziennikarze, ważni są tutaj wszyscy, dzięki którym w radiowej machinie wszystko chodzi jak w zegarku. Aby rzetelnie oddać atmosferę ich codziennej pracy, reżyser spędził sześć miesięcy, przyglądając się codziennym obowiązkom pracowników Radio France. Ten publiczny francuski nadawca radiowy gromadzi pod swoimi skrzydłami siedem stacji, m.in. France Inter, France Culture i FIP. Siedziba główna mieści się w olbrzymim budynku, usytuowanym na brzegu Sekwany w centrum Paryża. Philibert odnosi się do swoich bohaterów z ogromnym szacunkiem, ciepłem, ale też humorem. Zależy mu na pokazaniu ich tytułowej miłości do radia, a także ich precyzji i kunsztu, poprzez które ta miłość się objawia. Film został zrealizowany tak, aby pokazać jeden dzień z życia radiowej ekipy, wspieranej w swojej pracy przez dziesiątki ludzi, którzy choć nigdy nie wchodzą do studia, stanowią integralną część zespołu. 14:30 PORTRET PODWÓJNY Film obyczajowy, 108 min, Polska 2000 Reżyseria: Mariusz Front Scenariusz: Mariusz Front, Elżbieta Piekacz Zdjęcia: Jacek Januszyk Aktorzy: Maciej Adamczyk, Elżbieta Piekacz, Adam Bauman, Adam Bosko, Irena Front, Paweł Grzelak, Maciej Karpiński, Bogusław Kierc, Agnieszka Wosińska, Tomasz Zygadło, Xawery Żuławski Uhonorowany nagrodą jury "za poszukiwanie nowych form wyrazu" oraz nagrodą jury młodzieżowego na FPFF w Gdyni w 2001 r. film obyczajowy będący właściwie serią obrazów, okruchów codzienności, układających się w rozbudowaną mozaikę. To zrealizowana w konwencji paradokumentu, dramatyczna, choć niepozbawiona optymizmu historia dwojga młodych ludzi, polskich inteligentów, artystycznych dusz, wchodzących w dorosłe - prywatne i zawodowe - życie, szukających swojego miejsca na Ziemi. Film stanowi debiut fabularny Mariusza Fronta, rocznik 1965, absolwenta malarstwa w krakowskiej ASP i reżyserii, którą ukończył w łódzkiej "filmówce". Scenariusz powstawał niemal trzy lata i stanowi wspólne dzieło Mariusza Fronta oraz jego dziewczyny Elżbiety Kopacz, grającej w filmie jedną z dwóch głównych ról. Poza parą bohaterów większość ról odtwarzają aktorzy nieprofesjonalni - rodzina Elżbiety Piekacz, matka Mariusza Fronta, autentyczne postaci ze środowiska filmu, telewizji i reklamy. On, Michał, ukończył wydział reżyserii i stara się o możliwość nakręcenia debiutanckiego filmu na podstawie własnego scenariusza, ona, Ewa, jest początkującą aktorką. Oboje przyjechali do Warszawy w nadziei, że tu szybciej zrealizują swoje marzenia. Zamieszkują w wynajętej kawalerce, w oczekiwaniu na zawodowe spełnienie pracują w hipermarkecie. W wolnych chwilach on wędruje od producenta do producenta, usiłując zainteresować któregoś z nich swoim scenariuszem, ona chodzi na castingi, licząc, że wreszcie dostanie rolę. Jemu była żona i teściowa bronią dostępu do kilkuletniego synka, więc z konieczności rzadko go widuje. Jej ojciec odszedł z domu, gdy była jeszcze mała, więc wie, jak bardzo dzieci to przeżywają. Namawia go, żeby nie bacząc na zachowanie teściowej, odwiedzał synka, podtrzymywał więź z nim. Ani Michał, ani Ewa nie mają układów czy zamożnych rodziców, którzy "popchną" ich kariery, wesprą, umożliwią. O wszystko muszą sami zabiegać. Przeżywają upokorzenia, rozczarowania, frustracje. Duszą się w ciasnocie małego mieszkanka, a jednocześnie oddalają od siebie, szarpią się z samymi sobą i światem, który tak wiele obiecywał, a tak niewiele teraz daje. 18:15 12. KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '74 - MIKROFON I EKRAN (1) Artystyczne/estradowe (widowisko), 85 min, Polska, 1974 Wykonawcy: Lucjan Kydryński (prowadzący), Piotr Janczerski, Anna Jantar, Hanna Orsztynowicz, Roman Gerczak, Andrzej Dąbrowski, Elżbieta Dmoch, Stan Borys, Zofia Framer, Zbigniew Framer, Halina Kunicka, Krystyna Prońko, Maryla Rodowicz, Daniel Olbrychski, Waldemar Grzech Przypomnienie koncertu finałowego 12. Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - MADE IN BANGLADESH (MADE IN BANGLADESH) Dramat, 90 min, Dania/Francja, 2019 Reżyseria: Rubaiyat Hossain Scenariusz: Rubaiyat Hossain, Philippe Barrire Aktorzy: Rikita Nandini Shimu, Novera Rahman, Deepanwita Martin Shimu (Rikita Nandini Shimu) pracuje jako szwaczka w fabryce ubrań w Dhace. Swoją pracą utrzymuje nie tylko siebie, ale również swojego bezrobotnego męża. Zachowanie zarządców fabryki po pożarze, w którym ginie jedna z pracownic, motywuje Shimu do udziału w spotkaniu na temat praw pracowniczych. Wspierana przez lokalną działaczkę na rzecz praw kobiet, zaczyna organizować w fabryce związek zawodowy. Jednakże, napotyka opór na każdym kroku: zarządcy fabryki grożą jej na wszystkie sposoby, współpracownice nie chcą jej wspierać w strachu przed utratą pracy, a urzędnicy odwlekają formalności. 22:10 TEATR TELEWIZJI. NOCE SIÓSTR BRONTE Teatr, 50 min, Polska, 1999 Przekład: Danuta Żmij Zielińska Reżyseria: Maciej Prus Zdjęcia: Jacek Dybowski Aktorzy: Kinga Preis, Małgorzata Rudzka, Anna Moskal, Mariusz Bonaszewski Bohaterkami sztuki są Charlotte, Anne i Emily Jane Bronte, żyjące w pierwszej połowie XIX wieku angielskie literatki. Centralnym wydarzeniem, wokół którego ogniskuje się akcja "Nocy sióstr Bronte", jest śmierć ich brata Branwella. Fakt ten stanowi kulminacyjny punkt dramatu. Wcześniej Schneider w ciągu krótkich scenek daje świetne portrety psychologiczne swoich bohaterek. Anne jest więc osobą nieco naiwną i idealistycznie nastawioną do życia, a przy tym religijną, powierzającą swe losy Bogu. Jej tajemnicą, zresztą szybko odkrytą przez pozostałe siostry, jest skryte uczucie do Williama Weightmana, jednego z miejscowych wikarych. Charlotte to pomału wchodząca w wiek dojrzały romantyczka, brzydząca się nudną, beznadziejną, prowincjonalną egzystencją. Swoje frustracje, lęki oraz bolesną pamięć po nieszczęśliwej, brukselskiej miłości stara się zagłuszyć ucieczkami w świat ułudy, którego symbolem jest Lord Byron - duchowy idol Charlotty. I wreszcie trzecia siostra, Emily Jane, najbardziej "dzika" i szalona, całe dnie spędzająca na pobliskich wrzosowiskach. Za zasłoną złośliwości i wisielczego humoru ukrywająca głębokie wewnętrzne cierpienie i chorobę ciała. Jedyną rozrywką dla wszystkich sióstr jest pisanie. Pełni ono również do pewnego stopnia funkcję terapeutyczną. Żadna z kobiet nie decyduje się na wydanie swych utworów. Wszystkie piszą w konspiracji nie tylko przed światem, lecz także przed Branwellem. Zamykają skrzętnie swe biurka w obawie, by nie zaczął w nich szperać, szukając pieniędzy na kolejne popijawy. Żyjąc w cieniu brata, skutecznie rujnującego prestiż rodziny i zdrowie, troskliwie pielęgnują swe marzenia - jedyną pociechę w marnej, nijakiej egzystencji. Przychodzi jednak dzień, w którym świat sióstr Bronte wali się w gruzy. Dramat Susanne Schneider można interpretować na wiele sposobów. Jako przenikliwe studium psychologiczne trzech niebanalnych kobiet, jako opowieść o klęsce marzeń w konfrontacji z rzeczywistością, jako rzecz o próbie przeciwstawienia się losowi za pomocą sztuki. Kluczy do duchowej krainy sióstr Bronte jest wiele. Być może, dlatego, nawet po upływie 150 lat, dzieje tych trzech wrażliwych kobiet nie przestają fascynować. 23:15 MŁODA POLSKA - WENUS Z WILLENDORFU Dramat, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Zuzanna Grajcewicz Scenariusz: Zuzanna Grajcewicz, Ewa Radzewicz Zdjęcia: Ewa Radzewicz Aktorzy: Katarzyna Strączek, Sonia Roszczuk, Jan Hrynkiewicz, Anna Antoniewicz, Justyna Wasilewska Krótki film fabularny. Kamila to ambitna dziewczyna, która żyje w świecie, w którym nadwaga wyznacza ideał piękna i status społeczny. Im więcej ważysz, tym więcej znaczysz. Kiedy chudość Kamili zostaje zdemaskowana, dziewczyna zostaje zwolniona z pracy i porzucona przez chłopaka. Porzuca swój fałszywy pogrubiający strój i postanawia stawić czoła rzeczywistości, a więc przytyć. Decyduje się pójść do kliniki Fit&Fat, żeby poddać się kompleksowej terapii. Czy Kamili uda się przystosować do otaczającego ją świata? (źródło: filmpolski.pl) 03:45 W SZKLANYM KLOSZU SYLVII PLATH (SYLVIA PLATH - INSIDE THE BELL JAR) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Teresa Griffiths Scenariusz: Teresa Griffiths Zdjęcia: Jonathan Partridge Muzyka: Guy Farley Wykonawcy: Maggie Gyllenhaal Film opowiada historię powstawania autobiograficznej powieści poetki Sylvii Plath "Szklany klosz" oraz powiązania między jej życiem a książką. W książce Sylvia Plath opisuje swoje życie w okresie od wyjazdu do Nowego Jorku i czasy po powrocie do rodzinnego Bostonu. W międzyczasie autorka powieści studiuje również w Smith College w Northampton. Miesiąc po wydaniu książki poetka popełnia samobójstwo (11 lutego 1963 roku). W filmie poetkę wspomina jej córka, Frieda Hughes.