TVP Kultura Piątek, 24.03.2023 08:30 MAZURKI NAD WISŁĄ - SŁAWOMIR CZEKALSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Janusz Prusinowski "Mazurki nad Wisłą" to cykl reportaży poświęconych ludziom związanym z szeroko pojętym regionem Mazowsza, jego tradycjami muzycznymi, artystycznymi i rzemieślniczymi. Są to zarówno wiejscy mistrzowie wyrastający ze swoich społeczności jak i ludzie miasta, którzy świadomie wybrali tradycyjne sztuki jako przestrzeń osobistego spełnienia i rozwoju. Ich ścieżki krzyżują się nad Wisłą, na festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, tworzącym przestrzeń inspiracji, kontynuacji i twórczości zakorzenionej głęboko w języku muzyki i sztuki tradycyjnej. W kolejnych odcinkach poznamy osoby z różnych stron mazowieckiej równiny, które z pasją przekazują dalej to, czego nauczyły się od swoich mistrzyń i mistrzów. 09:10 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 11:00 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 9/12 Serial komediowy, obyczajowy, 41 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Stasiek Niemotko po 20 latach emigracji wraca do ojcowizny - Królowego Mostu. A tam życie płynie spokojnie. Burmistrz pisze wiersze. Chór kościelny próbuje pod dyrekcją Witka, który teraz w ludowości szuka inspiracji jak kiedyś romantycy. Państwu Bocianom zdarza się wcześniej zamknąć gospodę, bo przecież pieniądze to nie wszystko. Stasiek Niemotko ochoczo zabrał się za remontowanie domu po rodzicach i szukanie żony. Marina Chmiel, atrakcyjna, dojrzała i samotna instruktorka przybywa do Królowego Mostu, by zapoznać miejscową policję z tajnikami obsługi komputera. Wreszcie przyda się schowany w sejfie laptop, otrzymany kiedyś za zasługi. 13:20 PATRZĘ NA CIEBIE, MARYSIU Film obyczajowy, 67 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Łukasz Barczyk Zdjęcia: Kacper Lisowski Występują: Maja Ostaszewska, Michał Bukowski, Redbad Klynstra, Dorota Landowska, Magdalena Olszewska, Marek Walczewski, Małgorzata Niemirska, Maria Maj, Leon Niemczyk, Sławomir Sulej, Łukasz Barczyk, Mariusz Orski, Sylwester Maciejewski, Anna Łopatowska, Wojciech Kuliński, Agnieszka Dygant, Magdalena Komar, Ewa Oksza - Łapicka, Julia Olszewska, Piotr Augustyniak, Andrzej Jurek, Zbigniew Kasprzyk i inni Debiut telewizyjny Łukasza Barczyka, wówczas dwudziestosześciolatka, absolwenta reżyserii łódzkiej PWSFTviT. Główni bohaterowie filmu to dwoje młodych ludzi, od dwu lat dzielących życie i mieszkanie. Michał Okrężny (Michał Bukowski) jest obiecującym psychiatrą z lekarskiej rodziny, Marysia Orzechowska (bardzo dobra rola Mai Ostaszewskiej) właśnie kończy studia geologiczne. Ich wolny związek zdaje się pomału wchodzić w fazę kryzysu. Marysia coraz mocniej pragnie stabilizacji, małżeństwa, dziecka. Michał wręcz przeciwnie, jest pełen obaw i wątpliwości. Czuje, że nie podoła finansowym i życiowym obowiązkom głowy rodziny. Nad uczucie przedkłada rozsądek, którego - zdaniem partnerki - ma w nadmiarze. Jednak wreszcie "łamie się" i proponuje ukochanej ślub. Wkrótce Marysia oświadcza, że jest w ciąży. Michał, lekarz z wykształcenia, z najwyższym trudem ukrywa zdumienie. Przecież byli zabezpieczeni. Niespodziewana wiadomość sprawia, że w młodym psychiatrze niepostrzeżenie narasta stres. Wewnętrzne napięcie dodatkowo potęguje duże tempo pracy oraz niezwykle rzadka dolegliwość nowego pacjenta, który nie widzi, choć aparat wzroku ma całkowicie zdrowy. Na domiar złego niewidomy to znany aktor Artur, niedługo zaczynający zdjęcia do kolejnego filmu. Producent naciska więc na Michała, by jak najszybciej doprowadził gwiazdora do pełnej formy. Okrężnego zadręcza też koleżanka - dziennikarka, by zaaranżował jej wywiad z niecodziennym pacjentem. Jakby tego było nie dość, Michał wbrew swej woli zostaje wplątany w małżeńskie problemy Artura. Łukasz Barczyk dostosował formę swego debiutu do jego treści. Całość stylizowana jest na film kręcony po amatorsku na wideo. Kamera, wędrując za bohaterami, nierzadko za nimi "nie nadąża". Głos mówiącej postaci dobiega wtedy zza kadru. Montaż sprawia wrażenie chaotycznego, trochę niechlujnego. Reżyser ukazuje swych bohaterów głównie w bliskich planach. Ze szczególnym upodobaniem koncentruje się na twarzach, doszukując się w nich prawdy o emocjach pary pierwszoplanowych postaci. Wizualne "rozedrganie" filmu dobrze oddaje stan ducha Marysi i Michała. Ona boi się stracić jego uczucie poddane ogniowej próbie zbliżającego się ślubu i rodzicielstwa, w pewnym momencie przestaje też być pewna wierności partnera. On, narażony na wieloraką presję ze strony otoczenia, z coraz większym wysiłkiem stara się zapanować nad własnymi odczuciami i odruchami. Czy wytrzyma? Debiutancki film Barczyka stanowił intrygującą próbę psychologicznego opisu sytuacji młodych Polaków wchodzących w życie u progu XXI stulecia. Szanse i niebezpieczeństwa, z jakimi się stykają, różnią się w znacznej mierze od tych, przed którymi stali ich rodzice. Inne są dziś hierarchie wartości, inne drogi kariery, inny system gospodarczo - polityczny. Rzuceni na głęboką wodę dwudziestoparolatkowie muszą dostosować do nowych warunków wyniesione z domu wyobrażenia o samodzielności, odpowiedzialności, sukcesie. Film Barczyka to ciekawa próba pokazania, w jaki sposób to czynią. 14:40 WIELKA MAJÓWKA Komedia, 86 min, Polska 1981 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Krzysztof Rogulski i Marek Rymuszko Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Marek Jackowski Występują: Zbigniew Zamachowski, Jan Piechociński, Anna Moczkowska, Roman Kłosowski, Wiesław Michnikowski, Czesław Wołłejko, Jerzy Kryszak, Krzysztof Kowalewski Fabuła filmu oparta została na prawdziwym wydarzeniu. Przedstawia historię dwóch chłopców, którzy zdobyli dużą sumę pieniędzy i bardzo prędko bezmyślnie je wydali. Kilkunastoletni Rysiek ucieka z zakładu poprawczego. W poszukiwaniu jedzenia włamuje się do willi konwojenta zakładów mięsnych, gdzie oprócz pełnej lodówki znajduje także milion złotych - sumę wówczas zawrotną. Zaprzyjaźnia się z Julkiem, hochsztaplerem, który ma gotowy pomysł jak wykorzystać skardzione pieniądze. Chłopcy lekką reką wydają całą sumę i wiodą życie pełne wrażeń. Rysiek zakochuje się w Agnieszcze. Cała trójka zostaje wkrótce aresztowana. Podczas sądowej rozprawy wszyscy są tak zasłuchani w wywody prokuratora, że nikt nie zauważa, jak obaj chłopcy i dziewczyna wychodzą z sali. Niewątpliwą atrakcją filmu jest udział zespołu Maanam. Ścieżkę dźwiękową skomponował Marek Jackowski, a Kora śpiewa pięć piosenek - "Kiedyś", "Stoję", "Hollywood", "Tango", "Oddech szczura". 16:25 MISTRZOWIE PĘDZLA - JAMES TISSOT, PORTRECISTA NEOKLASYCYZMU (JAMES TISSOT THE AMBIGUOUS FIGURE OF MODERNITY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pascale Bouhnic James Tissot to francuski przedstawiciel neoklasycyzmu drugiej połowy XIX wieku. W przeciwieństwie do innych malarzy tego okresu nigdy nie miał problemów ze sprzedażą swoich prac, a swoją pozycję budował poprzez bliskie kontakty z możnymi Francji i Wielkiej Brytanii. Na początku kariery malował obrazy o tematyce średniowiecznej, później realistyczne kobiece portrety i sceny rodzajowe. Portretował europejskie elity, burżuazję oraz osoby z nizin społecznych, także ofiary wojny francusko - pruskiej. 18:10 ROZMOWY O ZMIERZCHU I ŚWICIE - ROZMOWA 4. DZIENNIKARKA "GŁOSU WYBRZEŻA" Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 1996 Reżyseria: Magda Umer Scenariusz: Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar Wykonawcy: Kalina Jędrusik, Magda Umer (prowadząca) Agnieszka Osiecka i Magda Umer - na plaży przed Grand Hotelem w Sopocie - wspominają pierwszą pracę artystki. Agnieszka Osiecka po raz pierwszy przyjechała tu na praktykę dziennikarską do "Głosu Wybrzeża" w 1955 roku. Poznała tam legendarnych dziś arystów, m. in. Zbyszka Cybulskiego, Bogumiła Kobielę oraz przeżyła swoją pierwszą wielką miłość do poety Witolda Dąbrowskiego... 18:50 15 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '77 - NASTROJE. NAS TROJE Koncert, 56 min, Polska, 1977 Reżyseria: Tomasz Dembiński Wykonawcy: Agnieszka Osiecka (prowadząca), Wojciech Młynarski (prowadząca), Jonasz Kofta (prowadzący), Zespół Skaldowie, Jan Pietrzak, Magda Umer, Halina Frąckowiak, Łucja Prus, Andrzej Rosiewicz, Wiesław Gołas, Marek Grechuta, Urszula Sipińska, Bogusłąw Mec Koncert, podczas którego Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jonasz Kofta "podsumowali" swój dorobek literacki - prezentując piosenki wykonywane na wielu festiwalach opolskich. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - ARMIA CIENI (L' ARMEE DES OMBRES) Dramat, 137 min, Francja 1969 Scenariusz na podstawie powieści Josepha Kessela i reżyseria: Jean - Pierre Melville Zdjecia: Pierre Lhomme Muzyka: Eric Demarsan Występują: Lino Ventura, Paul Meurisse, Simone Signoret, Jean - Pierre Cassel, Paul Crauchet, Christian Barbier, Serge Reggiani i inni Naprawdę nazywał się Jean - Pierre Grumbach, Melville to jego pseudonim z okresu wojennej działalności w konspiracji, przyjęty w dowód uznania dla talentu amerykańskiego pisarza, twórcy "Moby Dicka". Chociaż w ciągu 25 lat kariery reżyserskiej nakręcił zaledwie 12 filmów, zapewniły mu one szczególną pozycję w historii francuskiego kina. Nietypowa była już jego droga do filmowej kariery. Nigdy nie ukończył żadnej szkoły filmowej, mimo że jako młody chłopak spędzał całe dnie w kinie, wręcz "pochłaniając" amerykańskie obrazy z lat 1930 - 37, nie przeszedł stażu realizując filmy krótkometrażowe (nakręcił tylko jeden, w 1946 r. - "24 godziny z życia clowna"), nie asystował żadnemu ze swych sławnych kolegów. W czasie wojny Melville walczył we francuskiej kawalerii, później w armii angielskiej, a wreszcie we francuskim Ruchu Oporu. W 1945 r. wrócił do Paryża, gdzie założył własne studio filmowe, uniezależniając się dzięki temu - jako jeden z nielicznych reżyserów - od kaprysów producentów. Jego debiutancki film fabularny - "Milczenie morza" z 1949 r. - okazało się dziełem niezwykłym, w pełni dojrzałym, dało też początek tzw. kinu bezdialogowemu. W połowie lat 50. Melville zajął się filmem gangsterskim i pozostał mu wierny przez długie lata, świadomie transponując ukochane od młodości i w jego opinii najdoskonalsze wzory amerykańskie z lat 30. Spod ręki Melville'a wyszły takie arcydzieła gatunku, jak "Kapuś", "Bob Ryzykant", "Drugi oddech", "Samuraj", "W kręgu zła" czy "Glina". "Armia cieni" to trzeci film w dorobku Melville'a (po "Milczeniu morza" i "Leonie Morinie, księdzu") ukazujący życie Francuzów za okupacji. Podstawą scenariusza stała się wydana w 1943 r. powieść Josepha Kessela. Jej tematyka była Melville'owi - jako byłemu działaczowi Resistance - szczególnie bliska i niemal natychmiast zapragnął przenieść ją na ekran. Z różnych przyczyn mógł swe marzenie zrealizować dopiero ćwierć wieku później. Jego film przynosi ponury i krytyczny obraz okupowanej Francji: zrezygnowane, obojętne i bierne społeczeństwo, żandarmi kolaboranci, podporządkowani zaleceniom rządu Vichy, a pośród tego tytułowa "armia cieni", grupa anonimowych desperatów, którzy giną jeden po drugim, często zupełnie niepotrzebnie. Jest rok 1942. W okupowanej Francji działa siatka Ruchu Oporu. Jednym z członków jej marsylskiego oddziału jest Philippe Gerbier, inżynier, zwolennik De Gaulle'a. Aresztowany przez gestapo, zostaje następnie przewieziony do Paryża. Udaje mu się uciec stamtąd, zabijając strażnika i wrócić do Marsylii. Tu, wraz z dwoma współtowarzyszami: Flixem i Lemasque'iem, Gerbier wykonuje wyrok na zdrajcy, który go zadenuncjował. Do organizacji przystępuje niebawem także Jean - Franois, dawny kolega Flixa, który otrzymuje zadanie dostarczenia radiostacji Mathildzie, działaczce Ruchu Oporu w Paryżu. Przy okazji mężczyzna odwiedza swego brata, Luca Jardie. Z pozoru bogaty fantasta, Luc jest w rzeczywistości szefem całej siatki, o czym Jean - Franois nie ma pojęcia. Gerbier, ukrywający się w Lyonie, przygotowuje tymczasem ucieczkę 8 działaczy - w tym Luca - do Anglii. Wcześniej jednak gestapo aresztuje Flixa. Mathilde, Lemasque i "Bison" próbują go uwolnić, ale przybywają za późno: torturowany Flix umiera. W ręce oprawców trafia także Jean - Franois, który dał się dobrowolnie aresztować tylko po to, by uprzedzić kolegę o planowanej akcji. Gestapo ponownie aresztuje również Gerbiera i skazuje go na śmierć. Mathilde podejmuje heroiczną próbę jego uwolnienia. 23:25 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 8 (WOMEN MAKE FILM) Cykl dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Cousins Twórcy serialu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie swoistej odrębności. 00:40 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - CUDOWNI MĘŻCZYŹNI Z KORBKĄ (BAJECNI MUZI S KLIKOU) Film historyczny, komediowy, 84 min, Czechosłowacja, 1979 Reżyseria: Jiri Menzel Aktorzy: Rudolf Ii Hrusinsky, Vladimir Mensik, Jiri Menzel, Vlasta Fabianova, Blazena Holisova Pasparte, wędrowny magik i wielbiciel kina, przyjeżdża do Pragi. Tam postanawia nakręcić film. Do współpracy namawia młodego inżyniera, również zafascynowanego kinem. Ten jednak stawia warunek, by w produkcji wzięła udział pewna słynna aktorka teatralna. Współpraca z artystką kończy się jednak niepowodzeniem. Po pewnym czasie Pasparte zakłada kino. Na jednym z seansów zjawia się ta sama artystka, która po obejrzeniu filmu zmienia zdanie i zgadza się na swój udział w filmie. 02:20 TERAZ ANIMACJE! - SUPER RZECZ Film animowany, 5 min, Polska, 2016 Reżyseria: Piotr Kabat Scenariusz: Piotr Kabat Wykonawcy: Tomasz Knapik SUPER RZECZ to krótkometrażowy film animowany zainspirowany współczesną kulturową masową. Jest on swego rodzaju hołdem dla epickich filmów amerykańskich, telewizyjnych seriali i kreskówek z drugiej połowy XX wieku. Akcja dzieje się w notatniku artysty, gdzie zderzają się opozycyjne światy niechlujnych rysunków i bazgrołów, efektów specjalnych, hollywoodzkich filmów, plam malarskich oraz znanych korporacyjnych logotypów. Wszystko zebrane w całość dąży do nieuniknionej autodestrukcji, odsłaniając zupełnie nową i znacznie potężniejszą rzeczywistość. (opis producenta) 02:25 TERAZ ANIMACJE! - ŁUSKA Film animowany, 4 min, Polska, 2016 Reżyseria: Alicja Kot Scenariusz: Alicja Kot Krótki film animowany. Film animowany w tradycyjnej technice rysunkowej. W humorystyczny sposób opowiada historię człowieka, mieszkającego w ponurym, deszczowym mieście rządzonym przez koty, którym nie może zdradzić swojej prawdziwej tożsamości. (opis producenta) 02:30 TERAZ ANIMACJE! - NALEŚNIKI (KRAMPOUEZH) Film animowany, 4 min, Francja, 2018 Reżyseria: Camille Estieu, Jiamin Peng, Julie Brun Wykonawcy: Gaelle Boureau, Lisa Chabot Krótki film animowany. Babcia i wnuczka zbliżają się do siebie dzięki wędkarstwu - ulubionemu hobby niedawno zmarłego dziadka. 02:50 SÓL ZIEMI (SALT OF THE EARTH) Film dokumentalny, 105 min, Brazylia/Francja/Włochy, 2014 Reżyseria: Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado Scenariusz: Juliano Ribeiro Salgado, David Rosier, Wim Wenders Zdjęcia: Juliano Ribeiro Salgado, Hugo Barbier Muzyka: Laurent Petitgand Sebastio Salgado, legendarny brazylijski fotograf, podróżował po całym świecie przez 40 lat. Dokumentował ludzkość w okresie dramatycznych zmian, będąc tym samym świadkiem najważniejszych wydarzeń na świecie: konfliktów wojennych, ludobójstwa, klęsk głodu i przymusowych emigracji. Sławę przyniosły mu cykle czarno - białych fotografii poświęcone kondycji człowieka, w których zajrzał wprost do jądra ciemności ludzkości, obrazując cierpienie, okrucieństwo i śmierć. W swoim nowym projekcie fotograficznym, zatytułowanym "Genesis", poświęconym pięknu Ziemi, po raz pierwszy zdecydował się odejść od fotografii społecznej na rzecz dokumentowania terenów nietkniętych przez zachodnią cywilizację, gdzie bez przeszkód nadal rozwija się fauna i flora, i gdzie można zobaczyć krajobrazy jakby zaczerpnięte właśnie z Księgi Rodzaju. Film pokazuje życie Sebastio Salgado, jego prace, dzięki którym stał się jednym z najsłynniejszych fotografów na świecie, a także emocjonalną i psychologiczną przemianę, jaką przeszedł po powrocie do Brazylii i zaangażowaniu się w prowadzenie farmy z żoną Llią. Poznajemy Salgado z dwóch perspektyw: jego syna Juliano oraz Wima Wendersa, współreżysera filmu, który sam jest również fotografem. Juliano ma w tym filmie kluczowe znaczenie nie tylko z powodu prezentowanych w filmie archiwalnych materiałów z wyjazdów, w których towarzyszył słynnemu ojcu, ale także dzięki ujawnieniu kilku tajemnic z ich rodzinnego życia oraz wzruszającym intymnym scenom, w których szczerze analizuje relacje z ojcem. Wątki osobiste doskonale uzupełnia obiektywne spojrzenie Wendersa, co sprawia, że film jest nie tylko filmową ucztą dla oka, ale również pasjonującym i wielowątkowym portretem ikony współczesnej fotografii. Wybrane festiwale i nagrody: 2015 Nominacja do Oscara w kategorii: Najlepszy Film Dokumentalny, 2014 MFF Cannes: Nagroda Specjalna Krytyki Un Certain Regard, Wyróżnienie Specjalne Jury Ekumenicznego, 2014 MFF San Sebastin: Nagroda Publiczności, 2014 MFF Troms: Nagroda Publiczności