TVP Dokument Wtorek, 28.03.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - ENERGETYCZNE BŁOTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Wielkie bagna nad Biebrzą okazały się niespodziewanym źródłem energii. Nie chodzi tu o metan wydobywający się czasem z bagien i łatwo ulegający zapłonowi, ani o spalanie torfu (dziś już uważane za barbarzyństwo energetyczne i ekologiczne, choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu snuto plany budowy elektrowni opalanej torfem). Źródłem energii, którą można stąd pozyskiwać z korzyścią dla przyrody, jest biomasa roślinna. Niegdyś powierzchnię torfowisk wykaszano, zbierając stąd liche siano, głównie na ściółkę. Nad Biebrzą stały setki stogów, czekających na mróz, gdy będzie można do nich dojechać po lodzie skuwającym błota. Wykaszane ręcznie torfowiska były siedliskiem lęgowym unikalnej fauny, zwłaszcza ptasiej, podobnej do tej, jaka zamieszkuje tundrę. Wraz ze zmianą charakteru gospodarki rolnej zaniechano wykaszania, a błota zaczęły szybko zarastać krzewami i lasem, skazując unikalną faunę na zagładę. Dla jej ochrony zaczęto te obszary wykaszać na nowo za pomocą nowocześniejszych technik niż kosa, ale pozostaje mnóstwo bezużytecznej biomasy. Powstają jednak programy jej wykorzystania do ogrzewania budynków. W odcinku ukazujemy entuzjastów i propagatorów tego rozwiązania. Pozwala to nam zarazem uchwycić jedyny w swoim rodzaju, historyczny zwrot w traktowaniu przyrody bagien, do niedawna uważanych za wstydliwe nieużytki. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 23 OWCZYM PĘDEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem rusza w polskie Tatry, aby zbadać, czy tamtejsi górale nadal pielęgnują historyczne tradycje wypasania owiec. Czy naprawdę codziennie wyprowadza się je w wysokie góry? Jak dawniej wyrabiano oscypki i czy dzisiaj również używa się pierwotnych metod? Odpowiedzi na te wszystkie pytania znajdą się w programie. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 9 OSTRÓW LEDNICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzenie: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza wyjątkowe miejsce pomiędzy Poznaniem a Gnieznem, na szlaku pielgrzymkowym do grobu św. Wojciecha. To Ostrów Lednicki, ukryty na wyspie, otoczony jeziorem gród Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeden z najważniejszych punktów na Szlaku Piastowskim i Romańskim w Polsce. Muzeum Pierwszych Piastów stworzyło tu znakomite warunki, by poznać, jak żyli nasi przodkowie. Gospodarz programu zwiedzi również inne miejsca związane z początkiem państwa polskiego: Grzybowo - jeden z największych grodów, które wybudowano na początku panowania Piastów oraz Dziekanowice, gdzie zaprasza turystów Wielkopolski Park Etnograficzny - jedno z największych muzeów w Polsce na wolnym powietrzu. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /29/ Reality show, 24 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Według istniejącej od pokoleń tradycji, w noc wigilii Bożego Narodzenia, zwierzęta mówią ludzkim głosem. Ale tak naprawdę, mówią do nas przez cały rok, tylko często nie chcemy ich usłyszeć. Co połknął uroczy kociak Psikus? Szkoda, że nie powiedział tego swemu Panu. Czy konie chodzą w butach? Nie odpowiadają, ale widzimy, że cieszą się, jeśli buty im sprawimy. Poznajcie też Zojkę, mieszkankę schroniska Na Paluchu. Mogłaby nam dużo opowiedzieć. Ich historie zobaczymy w "Weterynarzach z sercem". 08:10 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 1. SZTUKA (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2021 Reżyseria: Alex Fighter, Helene Le Meur Drugi sezon popularnonaukowej serii "Marzenia o przyszłości". Jak będzie wyglądał świat jutra? Jak obecne odkrycia i badania wpłyną na nasze codzienne życie? Znani naukowcy, światowe gwiazdy i pasjonaci z całego świata podzielą się swoimi badaniami i poglądami na przyszłe życie. Zapoznamy się z przyszłymi rewolucjami, które powinny zmienić nasze codzienne życie z technologicznego, socjologicznego i kulturowego punktu widzenia. To nie science fiction, tylko prawdziwe doświadczenia, które mają się wydarzyć o jedno pokolenie do przodu. Efekty specjalne i fragmenty filmów sprawią, że ten serial naukowy jest naprawdę zabawnym. W odcinku 1. zajmiemy się sztuką. W sztuce następują rewolucyjne zmiany. Narzędzia cyfrowe i technologie otwierają nowe możliwości i sposoby ekspresji. Eksperymentowanie jest powszechne. Mieszanie gatunków wyznacza sztukę przyszłości. Wymyślanie nowych form i nowych doświadczeń to od zawsze - gra Science Fiction. Czy nasza inwencja będzie tak twórcza jak w filmie? Nadawanie znaczenia nowym formom i doświadczeniom - to cel wszystkich na świecie, stosujących nowe narzędzia. Marzyciele obiecują łączyć świat z hybrydowymi dziełami, żywymi, interaktywnymi i wciągającymi. 09:05 LUNGAU. WYSOKO WŚRÓD CHŁODU (HIGH LIFE AT LOW TEMPERATURES - LUNGAU / LUNGAU - DIE EINSAME WILDNIS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2016 Reżyseria: Waltraud Paschinger Film dokumentalny, przedstawiający dobrze znany narciarzom region Austrii okalający Salzburg. Dolina Lungau leży na terenie Ziemi Salzburskiej, po południowej stronie Alp. Od północy otaczają ją Niskie Taury, a od południa pasmo Nockberge. To jeden z najpiękniejszych ekosystemów Alp i najzimniejszy region Austrii, nazywany potocznie austriacką Małą Syberią. Lato jest tutaj kótkie. Mnóstwo potoków, torfowisk, wrzosowisk i alpejskich jezior, w których żyją liczne zwierzęta, takie jak: kozice, salamandry i liczne ptaki. 10:10 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 4 LIECHTENSTEIN - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 4 LIECHTENSTEIN - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek czwarty to wycieczka do kraju Liechtenstein. Księstwo Liechtensteinu to niewielkie, alpejskie państwo w Europie Zachodniej, leżące pomiędzy Austrią i Szwajcarią, nad rzeką Ren. Liechtenstein jest jednym z dwóch współcześnie istniejących krajów podwójnie śródlądowych. Wiele tradycji w Liechtensteinie jest powiązanych ze zwyczajami innych państw niemieckojęzycznych. Ponieważ państwo jest bardzo niewielkie, nie powstały ludowe tradycje i zwyczaje charakterystyczne tylko dla Liechtensteinu. Wciśnięte między Austrię i Szwajcarię księstwo liczy 38 tysięcy mieszkańców i ledwie 160 kilometrów powierzchni. Większość ludzi mieszka w dolinach. W górach panują cisza i spokój. Dolina Hintervalorsch na wschodzie kraju przypomina idyllę na pocztówce sprzed wieku. Latem konie i krowy spędzają w Alpach trzy miesiące. 11:10 AMBICJE PO POLSKU Reportaż, 32 min, Polska, 1971 Autor: Hanna Kloza, Andrzej Pasierski, Piotr Załuski Scenariusz: Włodzimierz Rosiński, Ignacy Rutkiewicz Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Jest październik 1971 roku. We wrocławskich Zakładach Elektronicznych ELWRO dobiegają końca ostatnie próby techniczne jednego z pierwszych egzemplarzy nowej maszyny cyfrowej "Odra 1325". Jest to pierwsza polska elektroniczna maszyna licząca trzeciej generacji, skonstruowana w technice układów scalonych, przygotowana technologicznie do przemysłowego montażu. W ten sposób wrocławska i zarazem polska elektronika ma szansę przekroczyć ważny próg rozwojowy, tym samym przyśpieszając kroku w pogoni za rytmem światowego przemysłu komputerowego. W niniejszym reportażu kamera telewizyjna zarejestrowała wspomniane próby techniczne, poprzedzające wprowadzenie do produkcji najmłodszego przedstawiciela komputerowej rodziny "Odra". Oprócz tego realizatorzy programu przeprowadzili wywiady z zasłużonymi pracownikami ELWRO - konstruktorami, elektronikami i matematykami w jednej osobie, tj.: z mgr. inż. Janem Markowskim, mgr. inż. Andrzejem Niżankowskim, inż. Bronisławem Piwowarem i mgr. inż. Andrzejem Zasadą. Dzięki tym rozmowom udało się m.in. przybliżyć 12 - letnią wówczas historię tego przedsiębiorstwa, przedstawić i pokrótce omówić procesy powstawania maszyn cyfrowych, a także wskazać przyczyny, które w dalszym ciągu blokują pełny rozwój przemysłu informatycznego w Polsce. Na szczęście, dzięki polskim ambicjom wybitnych konstruktorów z ELWRO, pionierów informatyki w naszym kraju, znaczną część problemów udaje się przezwyciężyć. 11:50 AMBASADOR POKOJU Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2016 Reżyseria: Wiesław Dąbrowski Zdjęcia: Piotr Tokarski Filmowa opowieść ukazująca działalność wojskową, dyplomatyczną i społeczną generała Edwarda Rownego, współpracownika i doradcę pięciu prezydentów USA. Film pokazuje życiową drogę bohatera od dzieciństwa aż do osiągnięcia najwyższych pozycji w armii USA i administracji prezydenckiej. Wykorzystano dokumentalne rejestracje wypowiedzi generała Rownego oraz innych świadków historii - jego współpracowników, przyjaciół i członków rodziny, m. in. gen. Johna Cushmana, gen. Geoffreya Cheadle'a, Roberta C. Heatha, Leonarda Baldygi, synów - Michaela, Johna, Paula, córki Marii Carol, senatora Chucka Haglal, Władysława Zachariasiewicza (102 - letniego działacza polonijnego). Ilustracją są oryginalne materiały archiwalne filmowe, fotografie, artykuły prasowe, rysunki i mapy. 12:40 WIEŚ PŁYWAJĄCYCH KRÓW Film dokumentalny, 78 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Trzaska Muzyka: Bart Palyga W tej ciepłej komedii dokumentalnej zobaczymy zderzenie osób reprezentujących zupełnie inne filozofie życiowe. Troje uduchowionych i ekologicznie świadomych młodych Berlińczyków Elle, Mario i Jon, w ramach wakacyjnej wyprawy, a także poszukiwań miejsc, gdzie ludzie żyją w zgodzie z naturą, zwiedza wschód Polski i trafia na przepiękną podlaską wieś, gdzie wynajmują stary drewniany dom od miejscowego gospodarza zajmującego się hodowla krów - pana Stanisława. Przybysze z Berlina medytują, modlą się do księżyca, kąpią nago przy studni, współczują zwierzętom hodowlanym, jedzą warzywa wygrzebane ze śmietnika, w ramach oszczędzania pożywienia na ziemi. Dla miejscowych są bardziej egzotyczni, niż jakiekolwiek osoby znane im z telewizji i filmów. Czy mimo bariery komunikacyjnej i olbrzymiej kulturowej przepaści jest możliwe porozumienie pomiędzy dzisiejszym hipisami i rolnikami z Podlasia? Co to dzisiaj znaczy być blisko natury? Nowa wizja ekologicznej przyszłości kontra stara podlaska tradycja, a w tle ludzkie radości i dramaty oraz bardzo dużo humoru i piękna strona wizualna. 14:10 SARDYNIA - SANKTUARIUM DZIKICH KONI (HORSES IN THE STORM - SARDINIA'S ROCKY SANCTUARY) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Klaus Feichtenberger, Rolando Menardi Film dokumentalny, w którym przeniesiemy się na śródziemnomorską wyspę Sardynię i na surowy, skalisty płaskowyż Giara. Żyją tu dziko setki koni. Jest to specjalna rasa sprowadzona na wyspę przez osadników z Shardana 4000 lat temu i porzucona. Obserwuje je pasterz Porfirio, potomek pionierów Shardany. W kilka minut od narodzin źrebięta Giary galopują nieustraszenie po usianym skałami terenie. Porfirio obserwuje, jak ich idylliczna wiosna przechodzi w pełnię lata, kiedy jeziora zamieniają się w spieczoną skałę wulkaniczną, a jedzenie i woda znikają. W czasie suszy trwa walka o przetrwanie. Konie rywalizują ze sobą o dominację, terytorium i prawa do godów w tej poetyckiej, poruszającej i pięknie sfotografowanej historii. Sardynia leży bliżej Afryki niż kontynentu europejskiego. Wyspa o surowym krajobrazie to punkt między Alpami - a pustynią Sahara. Otoczona murem skał, wyniesiona wysoko ponad doliny interioru Sardynii i daleko od morza - znajduje się wyspa na wyspie. Wyspa sięgająca nieba. Płaskowyż, osobny świat - ukształtowany przez wiatry o wielu nazwach: mistral, sirocco, tramontana i lewanter. Tu żywioły szaleją. Sardyńska Giara di Gesturi jest jednocześnie wolnością i niewolą dla swoich mieszkańców. Nie ma ucieczki z dzikiego płaskowyżu, wznoszącego się nad polami w dolinach. Niemniej - Giara di Gesturi jest jednym z ostatnich w Europie sanktuariów, gdzie setki koni nadal mogą swobodnie biegać. 15:10 BRAHMAPUTRA - NIEBIAŃSKA RZEKA W HIMALAJACH - ODC. 2 Z LASÓW NA RÓWNINY (SKY RIVER OF THE HIMALAYAS / BRAHMAPUTRA - HIMMELSFLUSS AUS DEM HIMALAYA) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2018 Reżyseria: Klaus Feichtenberger, Heinz Leger, Jeremy Hogarth Film dokumentalny, trzyczęściowy o rzece Brahmaputra. Swój bieg rozpoczyna ona w Himalajach jako najwyżej położona rzeka na świecie. Przepływa przez Chiny, Indie i Bangladesz. Ma ponad 2 tysiące kilometrów. Źródłowe potoki znajdują się w lodowcach masywów górskich Himalajów. Nazwa Brahmaputra oznacza "syn Brahmy". Kanion rzeki według niektórych źródeł uważany jest za najgłębszy kanion na Ziemi. W górnym biegu Brahmaputra przyjmuje liczne potoki wypływające z najwyższych masywów himalajskich, co powoduje to, iż na długim, przeszło 1000 km odcinku ma ona charakter rzeki górskiej. W letnim okresie monsunów poziom rzeki podnosi się o 10 - 12 metrów. Wokół rzeki skupiają się gorące obszary różnorodności biologicznej Azji, obfitując w dzikie zwierzęta. Łącząc się z Gangesem, tworzy największą na świecie deltę rzeki. Przejedziemy też przez najgłębszy, najdłuższy i wciąż ledwo zbadany przełom Tsangpo. Część druga to kontynuacja eksploracji dorzecza rzeki, z czerwonymi pandami i odizolowanymi osiedlami ludzkimi, wyłaniającymi się w umiarkowanych lasach Indii, gdzie leniwie wędrują niedźwiedzie i śnieżne lamparty, omijając Himalaje w zielonym monsunowym kraju Assama. Część trzecia prowadzi nas do parnych równin Bangladeszu z ich bagnami i dżunglami mangrowymi. Muł sprowadzony z Himalajów tworzy najbardziej żyzny i zabójczy region świata, spustoszony przez powodzie i patrolowany przez tygrysy, które bywają niebezpieczne dla ludzi. 16:10 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 2. KUCHNIA (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2021 Reżyseria: Helene Le Meur, Alex Fighter Na gotowaniu spędzamy średnio godzinę dziennie. Obecnie jesteśmy świadkami manii gotowania - pod wpływem reality show, zdjęć dań, wpisów w mediach społecznościowych, nowego pokolenia wytatuowanych, młodych kucharzy... I trzeba też myśleć o kuchni przyszłości. Kuchnia - jak reszta gospodarki - musi znaleźć własne rozwiązania dla przyszłości planety. Ruchy wegańskie, freegan i lokalne produkcje - wspierane przez kucharzy i konsumentów - już kładą nacisk na źródło produktów. W 2050 roku kuchnia będzie jeszcze silniej zintegrowana. Kuchnia się spersonalizuje, przystosuje do potrzeb zdrowotnych, preferencji - i zmechanizuje. Czy rozwój technologiczny będzie się różnił od wizji SF? Roboty to przyszłość, ale gotowanie zostanie w sferze przyjemności, pasji i emocji. Kucharze i naukowcy już wymyślają kuchnię przyszłości. 17:10 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 5 LUXEMBURG - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 5 LUXEMBURG - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek piąty zabierze nas do Luksemburga, państwa położonego w Europie Zachodniej. Graniczy ono z Francją od południa, Niemcami od wschodu i z Belgią od zachodu i północy. Jest państwem członkowskim Unii Europejskiej oraz NATO. Główne ośrodki turystyczne: miasto Luksemburg, Vianden oraz dolina rzeki Mozeli i Ardeny. Serce Europy. Centrum polityczne. Władza i pieniądze. Tak znamy Luksemburg. Jednak ta minimonarchia to również różnorodne krajobrazy. Bajkowe lasy na północy i urokliwa dolina Mozeli na południowym wschodzie. Skalne olbrzymy w Małej Szwajcarii i jezioro zaporowe na rzece Sure na zachodzie. A przede wszystkim ludzie, którzy ten kraj kształtują i żyją w harmonii z otoczeniem. Którzy chronią to, co im drogie. Naturę. 18:15 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 2 (SUN AND MAN) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PERU: INKASKI KLEJNOT (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Peru jest ziemią kontrastów: dynamicznych miast i starożytnych ruin. To Ameryka Południowa w pigułce. Zapomniane świątynie, ukryte skarby, grobowce, a także niezwykła przyroda - od wieków kuszą podróżników i poszukiwaczy przygód. Bogactwa Świętej Doliny, gigantyczna Lima, pływające wyspy na jeziorze Titicaca czy tajemnicze Machu Picchu pobudzają wyobraźnię i obiecują niezwykłą podróż śladami dawnego imperium Inków. 20:10 NA GRANICY (ON THE LINE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leo Mattei, Alex Gohari Film dokumentalny. Każdego roku amerykańskie władze siłą deportują do Meksyku ponad 100 tysięcy Meksykanów. Tymczasem wielu z nich ułożyło już sobie życie w Stanach Zjednoczonych. Dorastało pracując, płacąc podatki, zakładając rodziny. Niektórzy nie potrafią nawet mówić po hiszpańsku. Jak mogą deportować ludzi do kraju, w którym nigdy nie mieszkali? Za kilka dni zostają oderwani od swoich dzieci i bliskich i eskortowani przez granicę. Nie mogą wrócić do domu i nie mogą odwołać się od deportacji. Przygraniczne miasto Tijuana stało się śluzą powietrzną między dwoma światami, w której kończy się rozbite życie migrantów. Dla wielu z tych deportowanych jedyną dostępną pracą są przeniesione amerykańskie centra obsługi telefonicznej. Spędzają dnie, odpowiadając na telefony od amerykańskich konsumentów, udając, że pracują z Ameryki, a wieczory spoglądają na światła zza granicy, próbując utrzymać kontakt z pozostawionymi rodzinami. Rocio, Richard i Sergio to tylko trzy osoby dotknięte tym procesem. Śledzimy ich przez prawie rok, gdy walczą o zrozumienie sytuacji, w której się teraz znajdują i odbudowanie swojego życia. 21:25 POLOWANIE NA ISIS (HUNTING ISIS) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2021 Reżyseria: Daham Alasaad Film dokumentalny. W obozie Al - Roj w Syrii setki kobiet i dzieci żyją w tragicznych warunkach, podczas gdy świat się zastanawia, co z nimi zrobić. To żony i dzieci bojowników ISIS, schwytanych po upadku kalifatu. Wśród nich są setki ludzi z Zachodu, którzy desperacko chcą wrócić do domu. Szacuje się, że połowa zagranicznych bojowników, którzy opuścili Europę, aby dołączyć do ISIS, wróciła już do swoich krajów pochodzenia. Udając uchodźców lub podróżując na fałszywych paszportach, inni mogli uciec z kalifatu na Zachód i zacząć nowe życie. 33 - letni Ahmad Ramadan prowadzi tajną siatkę mającą na celu wyśledzenie tych byłych dżihadystów i pociągnięcie ich do odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. Dziś jest na tropie wojownika, który prawdopodobnie mieszka teraz w Niemczech. Film dostarczony przez informatora pokazuje, jak uczy się zawodu kierowcy ciężarówki. Dzięki tej sieci w Europie aresztowano znanych członków, takich jak rzecznik dżihadu Abdul Kader el Raqqaoui. Ale sami członkowie płacą wysoką cenę i sami są celem represji ze strony ISIS. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W RYDZE Cykl reportaży, 26 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z współwłaścicielem firmy budowlanej, Valdisem Kalnozolsem, który należy do elity finansowej Łotwy. Valdis reprezentuje tę grupę ludzi, którzy najbardziej odczuli poprawę życia na Łotwie. Reportaż pokazuje, co się zmieniło w tym kraju po upadku Związku Radzieckiego. 23:15 TERRA INCOGNITA. KTO JEST WŁAŚCICIELEM INTERNETU? (TERRA INCOGNITA - WHO OWNS THE INTERNET? / NEULAND - WER HAT MACHT IM INTERNET?) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Julia Friedrichs, Andreas Spinrath, Fabienne Hurst Kto będzie właścicielem internetu? Chiny i Stany Zjednoczone wyprzedzają cyfryzację, pozostawiając w tyle kraje takie jak Niemcy; zarówno ekonomicznie, jak i politycznie. Jednymi z najbardziej wartościowych firm na świecie są platformy technologiczne z USA i Chin. Ale czy w tej konkurencyjnej przestrzeni jest miejsce dla innych narodów? W Niemczech internetowy sprzedawca odzieży pracuje nad silną obecnością w Internecie. Spoglądamy za kulisy szybko rozwijającej się branży cyfrowej i wyjaśniamy, w jaki sposób ta firma wykorzystuje dane klientów do ulepszania swoich usług. Co to oznacza dla gospodarki, gdy platformy internetowe stają się coraz potężniejsze, a dane zyskują na wartości? Jak można kontrolować moc? Chiny zaczęły eksperymentować z punktacją społeczną i systemami kredytowymi. Tutaj technologia jest obecna wszędzie. Terra incognita / Neueland to dosłownie znaczy "nowa ziemia". Jest to metaforyczne określenie zmian, jakie niesie ze sobą cyfryzacja i nieuniknione zmonopolizowanie rynku przez wielkie platformy internetowe. 00:15 GINĄCE ZAWODY - ZABAWKARZE LUDOWI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1973 Scenariusz: Krystyna Morgała Zdjęcia: Leszek Stafiński Film poświęcony zabawkarzom ludowym, którzy wykonują drewniane zabawki, takie jak malowane bryczki z konikami czy kłapiące skrzydłami ptaszki. Spotkania z twórcami ludowymi w ich warsztatach podczas pracy w Lachowicach, Koszarawej, Stryszawie, Łącznej i Żołyni. Są to tereny południowej Małopolski, gdzie na obszarach górskich, wiejskich istniała tradycyjna produkcja wyrobów drewnianych. Produkcja jarmarcznych zabawek drewnianych rozwinęła się w okolicach, gdzie liczba ziemi i znaczne rozdrobnienie gruntów zmusiło ludność do szukania dodatkowego zarobku, poza rolnictwem. W audycji rozmowa z Heleną Pierzchałową, prezes krakowskiego oddziału Cepelii o Funduszu Rozwoju Twórczości Ludowej, który daje możliwość Cepelii sprawowania mecenatu nad twórcami ludowymi poprzez fundowanie stypendiów, organizowanie konkursów, szkoleń, warsztatów, jarmarków i pokazów. Wypowiedź etnograf Teresy Komornickiej o wartościach artystycznych i tradycyjnych zabawek drewnianych, o wkładzie twórczym pracy każdego z rzemieślników. 00:50 NOTACJE - WIESŁAW ROSOCHA. SZCZĘŚCIE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Wiesław Rosocha zajmuje się plakatem, rysunkiem, grafiką, ilustracją i projektowaniem książek. Urodził się w 1945 roku w Sokołowie Podlaskim. W latach 1969 - 1974 studiował na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom uzyskał w pracowni plakatu prof. Henryka Tomaszewskiego. W latach 1975 - 1978 był w ASP asystentem w pracowni malarstwa prowadzonej przez Teresę Pągowską. W okresie stanu wojennego współpracował z wydawnictwami podziemnymi, biorąc udział w niezależnym. W 1990 roku współpracował z Pomarańczową Alternatywą w czasie jej akcji w Warszawie. Współpracował też z wieloma teatrami - Teatrem Wielkim, Operą Novą, Teatrem Szwedzka 2/4, Lothe Lachmann Videoteatrem. 01:05 LISTY ŚMIERCI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Tomasz Woźniak, Mirosław Basaj Film dokumentalny w reżyserii Hanny Zofii Etemadi pokazuje bezprecedensowe działania, podjęte przez hitlerowców, na wiele miesięcy przed agresją na Polskę. Działania te miały na celu stworzenie list planowej likwidacji polskich elit, podczas przyszłych działań wojennych. Film ujawnia akcje niemieckiego wywiadu i mniejszości niemieckiej, mieszkającej w Polsce, w wyniku czego powstały tajne listy Polaków, uznanych za niebezpiecznych dla Rzeszy. Listy te stanowiły podstawę eksterminacyjnych działań, przeprowadzanych przez specjalne grupy operacyjne policji bezpieczeństwa (Einsatzgruppen) oraz formacje wspomagające (Selbstschtzgruppen), Działania te to tzw. Akcja politycznego oczyszczania terenu, szczególnie brutalna na ziemiach włączonych do Rzeszy. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 285 WIĘCEJ PYTAŃ NIŻ ODPOWIEDZI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Więcej pytań niż odpowiedzi Dziś odwiedzamy Białaczów. Nasze wyzwanie to zielona gęstwina na skraju tej miejscowości. Ziemia opoczyńska jest wyjątkowo bogata w wydarzenia historyczne czasów powstańczych. Mierzymy się dziś z mogiłą powstańca styczniowego, który w tragiczny sposób został stracony. Od lat trzydziestych ubiegłego wieku w tym miejscy stał drewniany krzyż wraz z tabliczką, ale czas zatarł ślady nazwiska. Jeśli uda nam się odnaleźć miejsce pochówku, zechcemy przywrócić temu punktowi na mapie rangę lokalnego miejsca pamięci. 02:35 OTO CZŁOWIEK - RZECZ O HENRYKU SŁAWIKU I JOZSEFIE ANTALLU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Adam Kraśnicki Film dokumentalny o losach Henryka Sławika, ale też i Jozefa Antalla (seniora) będący opowieścią o biografii jednego z wielu Polaków i Węgrów, którzy w okresie minionej wojny dali prawdziwe świadectwo cnót obywatelskich, narodowych i ogólnoludzkich. Główny bohater filmu - rodowity Ślązak, pochodzący z Szerokiej, obecnej dzielnicy Jastrzębia Zdroju, wychowany i ukształtowany w tyglu wielokulturowości śląskiej, należy do tych postaci, które w konkretny i praktyczny sposób tworzyli najlepszą część historii narodu polskiego i węgierskiego. 03:35 ARABSKI SEKRET Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Maja Julia Groszek Kamil Filipek pragnie poznać swojego ojca Ilhama Al Madfaiego, który jest twórcą arabskiej muzyki folkowej i gwiazdą na Bliskim Wschodzie. Ojciec i syn nigdy się nie poznali. Reżyserka zaprasza widzów do wspólnej obserwacji podróży Kamila oraz refleksji nad sensem życia i potrzebą odnalezienia swoich korzeni.