TVP Dokument Piątek, 31.03.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - PTASI KOCIOŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Wielki kompleks stawów w okolicach Przemkowa na zachodnich rubieżach Polski to prawdziwe uroczysko. Wokół ciągnęły się jeszcze niedawno radzieckie poligony, dziś to prawdziwe odludzie. Stawy są dzikie, zarastają nadmiarem trzciny. Na otaczających je łąkach żyją rzadkie kuliki wielkie, bekasy, brodźce i czajki. Nie mógł tego nie zauważyć Marek Cieślak, dyrektor Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, z zamiłowania ornitolog. Chcąc uchronić siedliska ptaków poprzez wykaszanie częściowo już zakrzaczonych łąk, a lustra stawów przed nadmierną inwazją trzciny, stał się propagatorem kotłów do spalania biomasy. Taki kocioł ogrzewa już siedzibę parku. Z siana i trzciny robi się tu tzw. balaty, stanowiące opał dla kotłów. Marek Cieślak nie jest zwolennikiem przerabiania trawiastej biomasy na brykiety, bo to energochłonny zabieg, ale jest orędownikiem instalowania kolejnych kotłów. W rozmowach z energetykami wyznaje jednak prostą, godną przyrodnika filozofię: "Jeżeli w pierwszym rzędzie mówią o kotle i energii - to z nimi nie współpracuję, jeżeli najpierw o przyrodzie - to tak!" 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 26 NA RATUNEK W GÓRACH Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Zorganizowana pomoc ratownicza w Tatrach ma już ponad 100 lat! Przez ten czas zmieniali się ludzie, sprzęt i poziom wyszkolenia. Nie zmieniło się jednak jedno - nadal w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym pracują ludzie, którzy ryzykują życie, aby turystyka w naszych górach była bezpieczna. Radek Kotarski sprawdza, jak bardzo dawny TOPR różni się od współczesnego. 07:05 NOTACJE - EDWARD LUBASZENKO COŚ NIEBIAŃSKIEGO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2014 Autor: Agnieszka Chmielińska Edward Lubaszenko (rocznik 1939), aktor filmowy i teatralny. Jego ojcem był Niemiec szwedzkiego pochodzenia, Julian Linde, który wyjechał w 1939 r. z zajętego przez ZSRR Białegostoku. W 1941 r. Edward wraz z matką, przy pomocy radzieckiego kapitana Mikołaja Lubaszenki, przeprowadzili się do Archangielska, podając się za jego rodzinę. O swoim prawdziwym ojcu aktor dowiedział się dopiero w dorosłym życiu. W 1991 r. postanowił dodać człon Linde do nazwiska Lubaszenko. Jest ojcem aktora Olafa Lubaszenki oraz Beaty Linde - Lubaszenko. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 11 DOLINA NARWI Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzenie: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Dolinę Narwi - rejon z wyjątkowo piękną przyrodą i zabytkami. Narwiański Park Narodowy i jego okolice to przestrzeń idealna, by zwolnić i zachwycać się wodą, powietrzem i słońcem. Narew nazywana jest polską Amazonką. Nie jest to związane z jej długością, lecz z rzadko spotykaną na świecie budową koryta rzeki. Wyjątkowa przyroda sprzyja zwierzętom; zakamarki w trzcinie to bezpieczne miejsce do uwicia ptasich gniazd. Przyjeżdżając tu, warto też odwiedzić miasta z ciekawą historią. Do takich należą m.in. Tykocin oraz Suraż, w którym Tomasz Bednarek zwiedził niezwykłe muzea, założone przez prawdziwych pasjonatów historii. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /32/ Reality show, 23 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Są miejsca, do których wracamy. Do takich należy warszawskie zoo. Tutaj zwierzęta nie muszą martwić się o przetrwanie. Zaskoczeniem jest dla nas fakt, że te, które naszym zdaniem powinny skakać o tej porze roku z radości, ślizgać się po lodzie i wylegiwać na skałkach, mają zupełnie inne marzenia. Odwiedziliśmy papugi kochające zimę i pingwiny z Afryki, które z utęsknieniem czekają na lato. Poznajcie też nowe ciekawe miejsce Jeżurkowo - to Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt Dzikich we wsi Skierdy pod Warszawą. Już sama nazwa wskazuje, jakie zwierzęta tam spotkamy. To nie tylko przytulna sypialnia, ale również szpital. Jeżurkowo powstało po to, by odchowane i wyleczone jeże mogły znowu być wolne i wrócić do swojego dzikiego życia. 08:20 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 4. MIASTA (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Helene Le Meur, Alex Fighter W odcinku 4 zajmiemy się miastami. Jak będą wyglądały miasta przyszłości? Od dawna fantazjujemy na ich temat. Ale pod koniec XX w. marzenia się zmieniły. Jak miasta ochronią nas przed stresem, zatruciem środowiska i wykluczeniem najsłabszych? Jak się rozwiną, nie niszcząc naszej planety? Potrzebna jest rewolucja urbanistyczna. Wizjonerzy Miasta 2.0 marzą o inteligentnym, partycypacyjnym i zielonym mieście. Rewolucja przemysłowa przyspiesza rozwój urbanistyki. W XIX w. miasta tworzą się wokół kopalni, portów i fabryk, ściągając nową siłę roboczą - stąd muszą racjonalnie gospodarować przestrzenią. Miasta roku 2050 będą habitatem sześciu miliardów ludzi. Jak znaleźć dla nich schronienie? Czy wieżowce są rozwiązaniem? 09:25 SIDIK I LAMPART (SIDIK AND THE PANTER) Film dokumentalny, 56 min, Irak, 2019 Reżyseria: Reber Dosky Film dokumentalny, którego bohaterem są kurdyjskie góry i perski lampart. Reżyser filmu oprowadza nas po tych górach wraz z Sidikiem, który postanowił spędzić dwadzieścia pięć lat na poszukiwaniu lamparta w naznaczonym ludobójstwem surowym górskim regionie Kurdystanu w północnym Iraku. Wszystko dlatego, że powstał warunek, że jeśli uda się znaleźć i sfilmować lamparta, uważanego tu za magiczne stworzenie, ten region zostanie ogłoszony parkiem narodowym, a bomby już nigdy tu nie spadną. Gdy znów zawitają tu lamparty, ojczyzna będzie ocalona. Sidik wciąż nie znalazł swojego lamparta, ale nie chce się poddać. Czy może on być kluczem do pokoju w Kurdystanie? Okoliczni często mawiają: "Jeśli spotkasz lamparta, powinieneś przyklęknąć, bo jest on sułtanem, księciem i duszą tych gór. Zachowaj spokój. Wiedz, że nie zrobi ci krzywdy." 10:30 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - LUBLANA (BALKAN BOOM TOWNS SOFIA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Caroline Haertel, Mirjana Momirovic Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku pierwszym - Lublana. Rzeka Ljubljanica opływa stare miasto Lublany, którą z powodu dużej liczby mostów nazywa się Małą Wenecją. Tu styl śródziemnomorski spotyka się z austriackim. Stolica Słowenii to jedna z najmniejszych stolic Europy. Ma tylko trzysta tysięcy mieszkańców. Od dziesięciu lat barokowe stare miasto to jeden wielki deptak. W roku 2016 Komisja Europejska nadała Lublanie tytuł Zielonej Stolicy Europy. Świt podkreśla piękno miasta. Rzeka obejmuje stare miasto jak zielona aorta. Rośnie tu dużo drzew, a brzegi łączy wiele mostów. Kto lubi spokój, musi wcześnie wstawać. Bary i kawiarnie nazywa się salonem Lublany. Historia miasta zaczyna się około 5 tysięcy lat temu. W dolinie osiedlały się różne ludy. Od XIV wieku Słowenia należała do Cesarstwa Habsburgów, po pierwszej wojnie światowej weszła w skład Jugosławii, w czerwcu 1991 roku ogłosiła niepodległość, a Lublana została jej stolicą. Od 2004 r. Słowenia jest w Unii Europejskiej. Barokowa architektura, czystość ulic i placów nadają miastu spokojny charakter; ta młoda stolica stawia na równowagę ekologiczną. W centrum nie ma samochodów, więc atmosfera jest wyjątkowa. 11:30 ZŁOTA KOLEKCJA - NASTĘPCY NA MORZU Reportaż, 24 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Włodzimierz Resiak, Andrzej Bogusz Absolwenci Wyższej Szkoły Morskiej na starcie życia zawodowego, często kontynuujący marynarskie tradycje rodzinne. W programie o wykorzystaniu wyszkolonych kadr oficerskich w Polskiej Żegludze Morskiej, pracujących na stanowiskach nawigatorów czy mechaników. O stopniowym zastępowaniu starej kadry młodym narybkiem, wywodzącym się z marynarskich domów. 12:05 TATARZY POLSCY ODC. 3 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 "Tatarzy polscy" - cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan, czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 12:50 KINIARZE Z KALKUTY (KINIARZE Z KALKUTY) Film dokumentalny, 59 min, Polska/Niemcy, 1998 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Kaleki Mama, który po trzydziestu latach pracy porzucił niegdyś zakład fryzjerski, by jeździć z kinem pana Battu, ma 80 lat i żywi głębokie przekonanie, że po jego śmierci umrze też kino objazdowe, zamordowane przez telewizję. Pan Battu nie zgadza się ze swoim współpracownikiem. Jest przekonany, że w Indiach kino objazdowe będzie istniało zawsze, bo milionów ludzi żyjących w biednych wioskach nie stać na kupno telewizora, a kochają filmy do tego stopnia, że przybywają na pokazy, pokonując pieszo wiele kilometrów. Pomocnik tych dwóch, młody Amit, nie ma zdania w tej kwestii. Robi, co do niego należy: rozwiesza białe płótno ekranu na wysokim rusztowaniu, obsługuje projektor i pozostaje w cieniu pryncypałów, którzy zresztą nie zgadzają się nie tylko w tej sprawie. Są jak ogień i woda. Pan Battu, powściągliwy i oszczędny abstynent, nie może znieść, że Mama - malutki, niemal bezzębny kaleka - wcale nie myśli o przyszłości, wydaje, co zarobi i chętnie zagląda do butelki. Pan Battu z Kalkuty jest właścicielem jednego z 2 tysięcy objazdowych kin pokazujących ludziom efekt głównie rodzimej, nawiększej na świecie produkcji filmowej. Zarabia na tym, lecz zarazem wypełnia swą własną misję: jest przekonany, że film może zmieniać ludzkie życie na lepsze, a oglądające go dzieci stają się mądrzejsze. Jeździ po Indiach również dlatego, że szuka swej żony, którą jakiś czas temu porwali mu Dalaici. Największym jednak marzeniem pana Battu jest pokazanie filmu mieszkańcom odległych wiosek, żyjącym w pierwotnych, niezmiennych od tysięcy lat wspólnotach, którzy w ogóle nie wiedzą, że wynaleziono kino i istnieją filmy. O zgodę na taki pokaz zabiegał przez trzy lata w Ministerstwie Opieki Społecznej, zgodnie bowiem z obowiązującymi w Indiach przepisami plemiona te należy zostawić w spokoju i w żaden sposób nie wpływać na zmianę ich stylu życia. W końcu pan Battu zgodę dostał, i oto w grudniu 1997 roku wraz z Mamą i Amitem wyruszył, by zrealizować swoje marzenie. Andrzej Fidyk z ekipą towarzyszył jego zdezelowanej ciężarówce w tej długiej podróży. W efekcie wyprawy powstał film dokumentalny, lecz z fabułą. Trzej bohaterowie przeżywają w drodze przeróżne, niepozbawione dramatyzmu perypetie, prowadzące do zaskakującego zakończenia. Śledząc ich przygody, widz ogląda fragmenty prezentowanych przez pana Battu i Mamę filmów, reakcje widzów, dostrzeżone podczas jazdy sceny z życia codziennego, obyczaje, ogrom i egzotykę Indii. Poznaje też niesamowitą społeczną i polityczną rolę kina w tym kraju. Dokument powstał w koprodukcji Telewizji Polskiej z telewizjami Westdeutsche Rundfunk i Arte. W 1998 roku film zdobył Grand Prix podczas I Tygodnia Europejskiego Filmu Dokumentalnego w Strasburgu i jedną z trzech nagród publiczności na Międzynarodowym Festiwalu Filmu Dokumentalnego w Amsterdamie. W 1999 roku "Kiniarzy z Kalkuty" uhonorowano nagrodą "Golden Spire" na 42. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco. 13:55 NIEDŹWIEDZIE Z KARAWANKÓW (BEARS OF THE KARAWANK MOUNTAINS / DER KARAWANKENBÄR - AUF DEN SPUREN EINES GRENZGÄNGERS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Eva Gressel Film dokumentalny o powrocie niedźwiedzi w europejskich górach. Julijskie i Karnickie Alpy to imponujący mur między europejskim, śródziemnomorskim Południem - a regionem alpejskim na Północy. Alpy Julijskie leżą na granicy Włoch, Słowenii i Austrii. Tymczasem, niedźwiedzie ignorują granice między państwami - przekraczając Alpy Julijskie i pasmo górskie Karawanki w drodze do Austrii. Potężne góry nie stanowią dla nich przeszkody. Niegdyś rzadko spotykane w Europie Środkowej, kudłate 300 - kilogramowe niedźwiedzie brunatne znów przemierzają słoweńskie lasy. W tych wapiennych pasmach, w zasięgu wpływu ciepłego Morza Śródziemnego, żyją sobie i rzadko kiedy wchodzą w konflikty z ludźmi, chyba że wyczują obecność miodu! W Słowenii młode pozostają z matką do trzech lat, zanim wyruszą samotnie w poszukiwaniu nowego terytorium. Młode samce wędrują na północ, aż do Alp Karawanki. Film otwiera nasze oczy na urok niedźwiedzi, ich inteligencję i zaskakujące nawyki. Niektóre niedźwiedzie zapadają w sen zimowy z nietoperzami, które gromadzą się razem, a nawet łączą się w towarzyskie pary. 15:00 DZIKA KUBA - CZĘŚĆ 2 (WILD CUBA A CARIBBEAN JOURNEY WITH COLIN STAFFORD - JOHNSON) Film dokumentalny, 58 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Film przenosi widzów w czasy sprzed zaledwie 50 lat, kiedy ziemska przyroda wydawała się obfita. To podróż do zagubionego świata, który wkrótce może zniknąć na zawsze. Bo wszystko się zmieni. Rozpoczniemy kubańską podróż na południu wyspy, na wielkim Bagnie Zapata. Największy pojedynczy obszar chroniony na całych Karaibach jest domem dla najmniejszego ptaka na świecie, niewielkiego kolibra pszczół. Dekady socjalistycznego rządu nastawionego na ochronę przyrody, amerykańskie embarga i minimalny rozwój pozostawiły wyspę w dużej mierze niezmienioną przez pięć dekad. Niezależnie od polityki, izolacja Kuby stworzyła naturalną cytadelę na Karaibach, wyspę naprawdę oddzieloną. Kuba to najcenniejszy klejnot Karaibów. Lasy porastają duże obszary wyspy - a jej błękitne wody kryją w sobie jedne z najbogatszych raf koralowych na świecie. Gdy wiele dzikich krain i mórz Karaibów ma problemy - niezwykła historia Kuby stworzyła prawdziwą, dziką krainę czarów. Połowa kubańskiej flory i fauny występuje wyłącznie tutaj. Od kubańskiego gatunku krokodyli i węży - po najmniejsze ptaki i żaby na naszej planecie. Po Kubie oprowadzi nas Colin Stafford Johnson. Filmuje dziką przyrodę od ponad 30 lat i nigdy nie zatracił chłopięcej obsesji na punkcie tej wyjątkowej wyspy. 16:05 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 5. DZIEDZICTWO (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2021 Reżyseria: Helene Le Meur, Alex Fighter Jak będzie wyglądał świat jutra? Jak obecne odkrycia i badania wpłyną na nasze codzienne życie? Znani naukowcy, gwiazdy i pasjonaci z całego świata podzielą się swoimi badaniami i poglądami na życie w przyszłości. Odc. 5 - "Dziedzictwo". Piramidy w Egipcie, posągi z Wysp Wielkanocnych, Mur Chiński i Akropol w Atenach - wszystkie te zabytki kultury łączą nas i tworzą najcenniejszą część dziedzictwa ludzkości. Dziedzictwo i zabytki to nie tylko cegła i kamień. To cała historia i kryjące się w niej wartości. Co się stanie z dziedzictwem w 2050 roku - bo zagrożeń jest wiele? Na całym świecie archeolodzy, konserwatorzy i naukowcy tworzą narzędzia, rozwijają techniki i przesuwają granice, by zrozumieć, chronić i przekazywać naszą spuściznę. Inni projektują muzeum przyszłości. Wyobrażacie sobie Egipt bez piramid?! Peru bez Machu Picchu? Ludzie rozumieją, że ochrona naszej spuścizny jest bardzo ważna. 17:05 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - SARAJEWO (BALKAN BOOM TOWNS SARAJEVO / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku drugim - Sarajewo. W górskiej kotlinie nad rzeką Miljacką leży Sarajewo, stolica Federacji Bośni i Hercegowiny. Pełno tu kontrastów, bo miasto leży na styku Wschodu i Zachodu. Sarajewo bywa nazywane Małą Jerozolimą ze względu na wyznawaną tu mnogość religii. Miasto ma bogatą historię. Należało do Imperium Osmańskiego, a potem do Cesarstwa Austro - Węgierskiego. Trzykrotnie znalazło się w centrum światowych wydarzeń politycznych. W roku 1914, po zamachu na austriackiego następcę tronu Franciszka Ferdynanda, wybuchła pierwsza wojna światowa. W roku 1984 odbyła się tu zimowa olimpiada, a w 1992 miasto przetrwało najdłuższe oblężenie od czasu drugiej wojny światowej. Obecnie trzystutysięczne Sarajewo jest domem dla Bośniaków, ortodoksyjnych Serbów i katolickich Chorwatów, którzy żyją w harmonii mimo wydarzeń najnowszej historii. 18:10 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - WIELKANOC W SZTUCE, CZĘŚĆ 1 (EXPOSITION ON SCREEN. EASTER IN ART, PART 1) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, przy pomocy prywatnych listów ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w najsłynniejszych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Kolejna odsłona serii to "Wielkanoc w sztuce, część 1". Wielkanoc jest najważniejszym świętem chrześcijaństwa, obchodzonym na pamiątkę zmartwychwstania Jezusa wkrótce po Jego ukrzyżowaniu. Każdy, kto interesuje się sztuką, czy ogólnie kulturą wizualną, musi poznać dzieje Chrystusa, ponieważ z nimi związane są najwspanialsze, najbardziej sugestywne, najgłębiej poruszające i najpiękniejsze obrazy w całym dorobku naszej kultury. Z pewnością żadna inna historia nie została tak dobrze zilustrowana w sztuce Zachodu. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALEARY. HISZPAŃSKIE PIĘKNOŚCI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Baleary to jeden z najchętniej odwiedzanych archipelagów świata. Przyjeżdżając tu, warto zejść z utartych, turystycznych szlaków, by poznać architektoniczną spuściznę Majorki i kulturalne dziedzictwo Minorki. Ibiza to nie tylko szalone nocne życie, lecz także wspaniała przyroda, a turkusowe wody wokół Formentery przywodzą na myśl Karaiby. Majorka to największa i najbardziej zróżnicowana wyspa archipelagu. Tubylcy nazywają ją La Roqueta, czyli "skałka". Dzikie, skaliste wybrzeże znajduje się w północno - zachodniej części wyspy. Miasteczka takie, jak Estellenscs leżą zwykle z dala od wybrzeża, w cieniu lasów, porastających masyw Serra de Tramuntana. U ich podnóża znajdują się plaże albo małe zatoki dla kutrów. 20:10 NIEBEZPIECZNY DRON (DRONE) Film dokumentalny, 58 min, Norwegia, 2014 Reżyseria: Tonje Hessen Schei Film dokumetalny o dronach. Michael Haas grał w wojenne gry wideo odkąd skończył 5 lat. W wieku 19 lat jest zatrudniony przez US AirForce jako pilot drona. Oto nowa wojna: młodzi gracze rekrutowani do obsługi dronów za pośrednictwem swoich komputerów w celu zabijania prawdziwych ludzi w odległości ponad 11 tysięcy km. To nie jest science fiction, ale dzisiejsza rzeczywistość i wielka inwestycja przyszłości: taka wojna robotów. Ponieważ technologia rozwija się w bezprecedensowym tempie, jesteśmy częścią eksperymentu, który zmieni przyszłe wojny i być może nasz świat. Użycie dronów to nowe perspektywy i kluczowe sekrety wojny CIA, zarówno z użyciem dronów jak i w celu obrony przed nimi. W roku 2010 Fundacja Praw Podstawowych składa pozew przeciwko CIA w związku z użyciem dronów w Waziristanie. Uzbrojony dron to główna broń stosowana w walce z terroryzmem. To zdalnie sterowany system bojowy, działający często w odległych zakątkach świata, kontrolowany za pomocą łączności satelitarnej przez operatorów znajdujących się na przykład w Newadzie. Dzięki tej technologii politycy oraz osoby kształtujące opinię publiczną pierwszy raz w historii mogą na żywo obserwować to, co się dzieje na polu walki. Drony zmieniły wszystko. To jest jak kiepska powieść science - fiction. Ludzie chcą odhumanizować wojnę, stworzyć automaty, które zrobią za nich "brudną robotę". Jeśli pozbawimy wojnę aspektu ludzkiego, nic nas nie powtrzyma przed wysłaniem armii automatów do innego kraju, by wymordowały całą ludność. Pisano o tym już na początku dwudziestego wieku. I właśnie to teraz obserwujemy. 21:20 ATAK - STRZELANINY W KOPENHADZE (THE ATTACK - THE COPENHAGEN SHOOTINGS) Film dokumentalny, 55 min, Dania, 2020 Reżyseria: Nils Giversen Kilka lat temu Dania została dotknięta terroryzmem. Atak nastąpił 15.02.2015 r. To Abdel Hamid el - Hussein według policji okazał się winny zabójstw w Kopenhadze. Był zainspirowany atakiem na Charlie Hebdo. Abdel urodził się w Danii. Niedawno wyszedł z więzienia. Zaatakował dom kultury Krudttnden i Wielką Synagogę w Kopenhadze, zabił dwie osoby. Duńczycy byli wstrząśnięci, a kraj się zmienił. Pięć lat po ataku, za zgodą najbliższych, policja ujawniła informacje o tym, co mogło doprowadzić do tamtej tragedii. Co sprawiło, że człowiek popełnił nieludzki czyn? Czy można było zapobiec tragedii? To była seria błędów. W filmie poznamy ludzi, którzy po raz pierwszy mówią o sprawcy, bo znali Omara el - Husseina. Wykorzystując wypowiedzi nowych świadków, poufne dokumenty, zdjęcia policyjne i nagrania z monitoringu, ten film opisuje wstrząsający przebieg wydarzeń, które wtedy miały miejsce. 22:30 PRAWDZIWE PSY - ODC. 3/13 Serial dokumentalny, 26 min, Polska 2001 Realizacja: Krzysztof Lang Pomysł serialu: Patryk Wega Konsultacja: Dariusz Janas Współpraca: Marcin Koszałka, Patryk Wega Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Abel Korzeniowski Nie ma już wątpliwości w sprawie zwłok znalezionych nad Jeziorkiem Szczęśliwickim. Sekcja potwierdza, że mężczyzna zginął od kilku uderzeń w głowę. Policjanci z Wydziału Zabójstw Komendy Stołecznej Policji kontynuują śledztwo w tej sprawie. Tymczasem policjanci z Wydziału Kryminalnego zajmują się likwidacją nielegalnej agencji towarzyskiej. Budki typu fast food, oferujące wietnamskie potrawy, wrosły już w krajobraz Warszawy. Wietnamczycy zajmują się również sprzedażą taniej odzieży. Duża ich grupa mieszka w jednym z budynków w samym centrum miasta. Tam też, na 13 piętrze, znajduje się przeznaczona tylko dla nich agencja towarzyska. Jej właścicielem jest znany policji przestępca. Został już zatrzymany za wymuszenia rozbójnicze. Teraz czas na przeszukanie agencji i jej likwidację. Istnieje przypuszczenie, że mogą się tam znajdować narkotyki i broń. Wszystko też wskazuje na to, że przebywa w niej inny podejrzany o wymuszenia. Przesłuchania na budowie, na której pracował denat znaleziony nad jeziorkiem, prowadzą policjantów do niejakiego pana Władka. Zatrzymany i dowieziony na komendę, zaprzecza jakoby miał coś wspólnego z zabójstwem. Twierdzi, że zostawił kompana pijanego, a sam udał się do toalety typu "toi toi". Po wyjściu z niej wrócił na kwaterę. Kilku policjantów usiłuje dostać się do agencji. Nikt nie reaguje na wezwania. Funkcjonariusze postanawiają czekać, aż przyjdzie jakiś Wietnamczyk, i wejść do środka wraz nim. Ten sposób także zawodzi. Odnajdują więc właściciela mieszkania, w którym urządzono agencję. Ostatecznie forsują drzwi siłą. Za nimi znajdują kilku Wietnamczyków i ukraińskie prostytutki. Zabierają wszystkich do Komendy Stołecznej. W okolicach jeziorka Sławomir Opala i Krzysztof Tkaczyk próbują odtworzyć przebieg wydarzeń tak, jak je przedstawia zatrzymany pan Władek. 23:05 MISTRZOWIE DOKUMENTU Z HISTORIĄ W TLE - ANDRZEJ FIDYK Magazyn, 44 min, Polska, 2009 Autor: Jędrzej Lipski, Piotr Mielech Zdjęcia: Marcin Peresada, Ładysław Lipkowski Ostatnie dwudziestolecie w historii telewizyjnego filmu dokumentalnego obfituje w produkcję dokumentów o charakterze i tematyce historycznej. W tym odcinku dorobek twórczy Andrzeja Fidyka 00:05 YODOK STORIES Film dokumentalny, 83 min, Polska/Norwegia 2008 Reżyseria: Andrzej Fidyk Scenariusz: Andrzej Fidyk, Torstein Grude Zdjęcia: Tore Vollan, Torstein Grude "Zaczęło się od tego, że miałem zrobić dokument o północnokoreańskich obozach koncentracyjnych, ale nie wiedziałem jak. Przecież tam nie można wejść i filmować. Zresztą po filmie"Defilada", który zrobiłem w 1988 roku, do Korei Północnej już bym nie wjechał. Wiedziałem, że jest kilka osób, którym udało się z obozów wydostać i uciec do Korei Południowej. Ale oprócz nich trzeba coś pokazać. Wymyśliłem, że to może być spektakl, w którym oni wystąpią. Pojechałem do Seulu, żeby znaleźć wykształconego w Korei Północnej reżysera. Tak znalazłem Jung Sung Sana" - mówił w jednym z wywiadów Andrzej Fidyk. Pomysł nakręcenia filmu o północnokoreańskich "łagrach" wyszedł od norweskiej organizacji praw człowieka RAFTO Foundation. Znalezienie reżysera - emigranta z "raju" Kim Ir Sena i Kim Dzong Ila udało się dzięki pomocy południowokoreańskich organizacji pozarządowych. Jednak z początku Jung Sung Sanowi nie spodobał się pomysł Andrzeja Fidyka. Trudno się dziwić. Po ucieczce Sana jego rodziców aresztowano i katowano. Matka dostała wylewu i zapadła na chorobę psychiczną. Ojca stracono podczas publicznej egzekucji w obozie dla więźniów politycznych. Narzeczoną reżysera, utalentowaną tancerkę i piosenkarkę, również uwięziono po oskarżeniu jej ojca o szpiegostwo. Cała jej rodzina została zesłana na pustkowie, gdzie musiała mieszkać w wykopanych w ziemi norach przykrywanych tylko folią. Po kilkunastu miesiącach piękna do niedawna dziewczyna straciła paznokciei niemal wszystkie włosy, odmroziła sobie nogi, obcięto jej pierś, wielokrotnie gwałcona przez żołdaków została dwukrotnie zmuszona do aborcji. Trzeba było trzech tygodni dyskusji, by Jung Sung San dał się przekonać. Realizacja spektaklu stała się dlań formą uczczenia pamięci rodziców, przed fotografią których, nie wstydząc się kamery Andrzeja Fidyka, łamiącym się głosem złożył uroczyste zobowiązanie: "Obiecuję wam, że cały świat dowie się, jak jest naprawdę w Korei Północnej, jak żyją nasi rodacy". Co ciekawe w toku rozmów idea spektaklu niespodziewanie ewoluowała od kameralnej sztuki teatralnej do widowiskowego musicalu. Na pierwszy rzut oka zestawienie cierpień ofiar obozów koncentracyjnych z tak rozrywkową konwencją może wydawać się szokujące, a nawet gorszące. Na jego korzyść przemawiają jednak dwa poważne argumenty: po pierwsze koreańska specyfika kulturowa (zdaniem Fidyka dużo bardziej od europejskiej "kolorowa i krzykliwa"), po drugie zaś pragnienie zwrócenia powszechnej uwagi na problem północnokoreańskich "łagrów". W trakcie realizacji filmu polski reżyser przekonał się bowiem, że wśród południowokoreańskich elit sprawa jest praktycznie nieznana. Politycy, dziennikarze, naukowcy - wszyscy oni w ogóle nie wiedzieli, że niemal pod ich nosem istnieją obozy koncentracyjne, w których w nieludzkich warunkach umierają na raty tysiące ludzi. Co gorsza, nie dość, że nie wiedzieli, to nie chcieli uwierzyć. Zupełnie jak przed laty zachodnioeuropejscy luminarze zafascynowani Stalinem i Mao Tse Tungiem. Tę zdumiewającą sytuację Fidyk podsumowuje smutnym wnioskiem, że gdyby nie broń atomowa Korea Północna prawdopodobnie nikogo na świecie by nie interesowała. Kameralny spektakl z pewnością nie miałby szans zmienić tego stanu rzeczy. Głośny musical - przeciwnie. Oprócz Jung Sung Sana Andrzejowi Fidykowi udało się dotrzeć do jeszcze kilku uciekinierów z Korei Północnej, którzy zgodzili się wziąć udział w powstającym spektaklu. Zarówno proces jego realizacji, jak i wstrząsające historie życia tych kilkorga emigrantów stanowią główny temat filmu "Yodok Stories". Tytułowy "Yodok" - to jedyny północnokoreański obóz koncentracyjny, z którego nieliczni mają szansę wyjść żywi. Jest to zatem miejsce, gdzie traktuje się "wrogów ludu" nieco łagodniej niż w innych tego typu "placówkach". Tym bardziej wstrząsające są opowieści ludzi, którym udało się stamtąd różnymi sposobami wydostać. Wybrane wątki ich relacji składają się na fabułę powstającego musicalu. Jego główną bohaterką jest młoda piękna dziewczyna. Była utalentowaną tancerką u progu wielkiej kariery, gdy jej ojciec został oskarżony o rzekome szpiegostwo. Nie pomogła nawet jego przynależność do partii komunistycznej. Zgodnie z zaleceniem Kim Ir Sena, że "nasienie wroga klasowego należy zniszczyć do trzeciego pokolenia", cała rodzina głównej bohaterki trafia do obozu koncentracyjnego. Nagrody na festiwalach filmowych w Warszawie, Jerozolimie i Los Angeles. 01:30 DEFILADA Film dokumentalny, 61 min, Polska, 1989 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz. 02:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PANZER III ODC. 288 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 03:15 21 X NOWY JORK Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Piotr Stasik Muzyka: Karol Rakowski Dlaczego lubimy czytać biografie, wspomnienia, pamiętniki, reportaże? Jak często łapiemy się na próbie zgadywania, kim jest nasz współpasażer w pociągu lub człowiek siedzący samotnie w kawiarni? Czy śledzenie losów innych ludzi to zwykła potrzeba podglądania, czy też może próba odnalezienia w tych historiach siebie, poszukiwanie recepty na życie, chęć skorzystania z cudzych doświadczeń? "21 x Nowy Jork" - od metra do transcendencji. Jesteśmy w nowojorskim metrze. Tutaj spotykają się wszyscy - młodzi i starzy, właściwie każda osoba ma inny kolor skóry albo inne pochodzenie. Kamera zatrzymuje się na niektórych twarzach, przygląda się im dłużej. Kim są ci ludzie? Z off - u słyszymy opowieści niektórych z nich: o czym myślą, czym się zajmują, dokąd jadą. To jest punkt wyjścia. Za kilkoma osobami podążamy do ich miejsca pracy, zamieszkania, czy tam gdzie lubią przebywać: do nocnego klubu, na miejską plażę. Obserwujemy ich. Czasem będą to zwykłe sceny z codziennego życia (przygotowania do pracy, samotnie jedzona kolacja), czasem ważne momenty (pierwsza randka, kłótnia z przyjacielem). Kamera pokazuje sytuacje, w których się znajdują, oraz miejsca, które tworzą ich świadomość: widok z okna, ulubiony kąt w mieszkaniu, kawiarnię, w której spędzają kilka godzin dziennie. Poznajemy także ich obrazy "wewnętrzne": to, co widzą w swojej wyobraźni, w jaki sposób postrzegają świat. W off - ie wybrani bohaterowie opowiadają swoje historie, szukają w pamięci ważnych wydarzeń, czytają fragmenty dzienników, listy, maile od najbliższych osób. Opowiadają o poszukiwaniu bratniej duszy, odnajdowaniu sensu życia, czy w końcu, obecnej w ich życiu transcendencji. Trzy najważniejsze elementy w filmie to obserwacje życia bohaterów, rozważania bohaterów w off - ie na temat ich filozofii oraz oddanie klimatu i ducha miasta poprzez ukazanie intymnego życia jego mieszkańców.