TVP Kultura Wtorek, 28.03.2023 08:05 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - PIONY I POZIOMY EDUKACJI Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak Ostatnie lata to znakomity czas dla architektury budynków służących edukacji. Obejrzymy najlepsze realizacje tego typu obiektów: od nowej siedziby słynnego uniwersyteckiego wydziału po kameralny żłobek i przedszkole w małym mieście. Odwiedzimy szkołę podstawową ulokowaną w budynku dawnej fabryki i liceum, którego formę zdeterminował hałas sąsiedztwa. Projektantka przedszkoli opowie o rewolucji w projektowaniu budynków dla małych dzieci, a autor gminnej biblioteki o wpływie architektury na czytelnictwo. 08:50 ZAGINIONE SKARBY - "LEŻĄCA LWICA" Film animowany, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przybliża historię dzieła zatytułowanego "Leżąca lwica" - jednego z trzech rysunków Albrechta Dürera, które należały do najcenniejszych obiektów w zbiorach Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Odzyskanie dzieła ze Związku Radzieckiego nastąpiło w 1923 r. 09:10 SZCZĘŚLIWY BRZEG Film psychologiczny, 94 min, Polska 1983 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ewa Szumańska, Andrzej Konic Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Wojciech Karolak Aktorzy: Jerzy Binczycki, Beata Poźniak, Stanisława Celińska, Wojciech Pokora, Leonard Pietraszak, Marcin Francuz, ZbigniewBuczkowski, Marian Glinka, Klemens Milczarek, Zdzisław Rychter, Tomasz Zaród i inni "Temat to z pewnością w filmie nienowy, ale wciąż niosący sporą dozę atrakcyjności: marynarz na lądzie - na urlopie, na emeryturze. Wiadomo - marynarz na statku tęskni do domu, w domu tęskni do morza i owa pozorna anomalia jest właśnie normą psychiczną dla ludzi tego zawodu. Zaś zderzenie ich przyzwyczajeń, wyobrażeń, oczekiwań, nawet i marzeń z lądową rzeczywistością stanowi dla pisarzy i filmowców ciekawe, wciąż inspirujące pole obserwacji psychologicznej" - pisała po premierze "Szczęśliwego brzegu" jedna z recenzentek. W filmie Konica owe obserwacje, niestety, nie nastrajają optymistycznie. Głównym bohaterem "Szczęśliwego brzegu" jest Jan, emerytowany kapitan Żeglugi Wielkiej, który po latach pływania po wodach całego świata chce spędzić resztę życia w domowo - rodzinnym zaciszu. Żona mu zmarła, więc bezpiecznego kąta na starość szuka przy rodzinie córki. Ma do tego prawo nie tylko z racji więzów krwi. To przede wszystkim dzięki jego dolarom córka z zięciem wybudowali luksusową willę w Warszawie i urządzili sobie wygodnie życie. Już jednak pierwsze dni pod jednym dachem przynoszą obopólne rozczarowanie. Jan jest przerażony materializmem i egoizmem dzieci oraz bezczelnością wnuka. Córce i zięciowi przeszkadzają nawyki starszego pana: palenie papierosów, toaleta o szóstej rano, jajecznica na śniadanie. Jan zaczyna więc szukać azylu poza domem. Przypadkowo poznaje dużo młodszą od siebie dziewczynę, Polę. Spotkanie przeradza się w fascynujący związek, w którym Jan odnajduje przynajmniej chwilowe zaspokojenie tęsknoty za miłością córki i żony, minioną bezpowrotnie młodością. Niebawem jednak radosna, uczuciowa przygoda z Polą dobiega końca. Jan musi wrócić na łono przeżartej dulszczyzną rodziny. Ozdobą filmu jest ciekawa rola Jerzego Binczyckiego, który postać emerytowanego kapitana nasycił życiową prawdą i ciepłem. 11:00 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 11/12 Serial komediowy, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Wraz z wyborami pojawia się apetyt na władzę. O fotelu burmistrza zaczyna marzyć inny kandydat, miejscowy przedsiębiorca - Śliwiak. A i obecny burmistrz wcale nie myśli oddawać posady. W walce politycznej hołdują zasadzie - wszelkie chwyty dozwolone. W studiu fotograficznym Stasiek Niemotko, gość z Ameryki, zgodził się zostać szefem sztabu wyborczego Śliwiaka. Burmistrz w walce z konkurencją wyborczą może liczyć na synów, których kiedyś, dzięki swojej władzy wyniósł na stanowiska. Na łące, pośród zarośli, burmistrz czyta sekretarce Dzidce wiersze. Rozmarzony, w twórczym uniesieniu, niewinnie składa głowę na jej okazałym biuście. Ksiądz w kuchni zwierza się komendantowi z nowego zmartwienia. Dzwon na wieży kościelnej fałszywie zabrzmiał. Boi się, że to zły znak i prosi komendanta o wzmocnienie patroli w miasteczku. 11:55 KOD ORIGAMI (THE ORIGAMI CODE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2015 Reżyseria: Franois - Xavier Vives Scenariusz: Franois - Xavier Vives Dokument przybliża fascynujący świat sztuki origami. Ta starożytna sztuka składania papieru, znajduje się w centrum zaskakującej współczesnej rewolucji. Jego wykorzystanie przez naukowców może doprowadzić do rzadkiego eksperymentu biomimetycznego: zrozumienia i naśladowania niezwykłych zdolności fałdowania żywych istot. 13:00 JESTEM Dramat psychologiczno - obyczajowy, 93 min, Polska 2005 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Arthur Reinhart Muzyka: Michael Nyman Aktorzy: Piotr Jagielski, Agnieszka Nagorzycka, Edyta Jungowska, Barbara Szkałuba, Paweł Wilczak, Agnieszka Podsiadlik, Marcin Sztabiński, Elżbieta Okupska, Przemysław Bluszcz, Janusz Chabior, Łucjan Bieńkowski, Tomasz Beker, Kevin Rolof, Piotr Andrykowski, Mateusz Andrykowski "Kundel" ma 11 lat, drobną buzię, jasne włosy i poważne spojrzenie dorosłego człowieka, który już niejednego w życiu doświadczył. Bo też los go nie oszczędzał. Ojca pewnie nie zna albo już nie pamięta, matka oddała go do domu dziecka, bo nie radziła sobie z obowiązkami macierzyńskimi, do których zupełnie nie dorosła. Znacznie bardziej niż syn pochłania ją poszukiwanie właściwego partnera życiowego. Jak twierdzi, nie umie żyć sama, pragnie, żeby ktoś ją kochał, ale trafia na takich, którzy tylko chcą "zaliczyć" atrakcyjną jeszcze młodą kobietę. Szybko przychodzą i jeszcze szybciej znikają. A ona znów zostaje sama z dojmującą potrzebą miłości. Nie dostrzega, że tej miłości potrzebuje również jej syn, przeraźliwie samotny, pozbawiony opieki, domu, oparcia, o ileż dojrzalszy, mądrzejszy i wrażliwszy niż jego nieodpowiedzialna, egoistyczna matka. Pobyt w domu dziecka zapewnia dach nad głową i kawałek chleba, ale "Kundel" ma dosyć bezdusznych nauczycieli i okrutnych, prześmiewczych docinków rówieśników. Pewnego dnia ucieka z sierocińca. Ma nadzieję, że matka przygarnie go przynajmniej na jakiś czas, ale ona, jak zwykle, zajęta jest tylko sobą. Przegania go jak najgorszego natręta. Chłopiec zamieszkuje więc na opuszczonej, starej barce przycumowanej do brzegu. Zarówno mieszkańcom miasteczka, dobrze go znającym, jak i ludziom mieszkającym w stojącym na uboczu domu nad rzeką jego los jest całkowicie obojętny, z czego "Kundel" zdaje sobie sprawę. Ci pierwsi spotykają go, jak zbiera złom do rozklekotanego wózka, żeby zarobić parę groszy na jedzenie, gdyż ma swój honor i nie chce żebrać. Ci drudzy widzą go, jak krząta się po barce rano i wieczorem, myje się, je. Zainteresowanie budzi jedynie w dwóch córkach gospodarzy: siedmio - i ok. jedenastoletniej, które uważnie obserwują chłopca z daleka. Dodatkowo "Kundel" musi się wystrzegać swych dawnych kolegów z miasteczka, traktujących go jako obiekt swoistych polowań. Któregoś wieczoru młodsza z dziewczynek zagląda na barkę, a wreszcie staje oko w oko z "Kundlem". Odwagi dodaje jej wypite piwo. Dzieci zamieniają parę słów, mała odchodzi. Wraca do swojego dostatniego domu, w którym czuje się równie osamotniona i nieszczęśliwa jak jej nowy znajomy z barki. Nazajutrz pojawia się znowu i odtąd staje się regularnym, gorąco wyczekiwanym gościem na barce. Podrzuca też chłopcu jedzenie, przynosi baterie do znalezionego przez niego radia. Stopniowo między obojgiem małych nieszczęśników rodzi się przyjaźń. Wreszcie każde z nich ma kogoś, z kim może porozmawiać, kto go słucha i rozumie. On zwierza się jej, że jak dorośnie, zostanie poetą, choć pewnie nie do końca wie, co to znaczy. Ona, na pytanie, kim będzie w przyszłości, odpowiada, że starą panną, bo już wie, że to coś smutnego i przykrego, a tak się czuje w swoim zasobnym, lecz obojętnym domu. W przypływie desperacji oboje rozważają nawet wspólną ucieczkę barką w świat. O przyjaźń dziewczynki z obcym zaczyna być zazdrosna niedopuszczona do tajemnicy starsza siostra. Któregoś ranka, odwróciwszy uwagę siostry, dzwoni na policję, by złożyć doniesienie. "Jestem" to bodaj najdojrzalszy film w dorobku Doroty Kędzierzawskiej ("Wrony", "Nic", "Pora umierać") przejmujący, prawdziwy, zapadający w pamięć. Urzeka nie tylko znakomitą grą głównego bohatera, małego Ślązaka Piotra Jagielskiego, ale także poetyckimi zdjęciami Arthura Reinharta i wspaniałą muzyką Michaela Nymana. Na festiwalu w Gdyni w 2005 r. film otrzymał nagrody za muzykę, zdjęcia i dźwięk oraz nagrodę publiczności. Dodatkowo operatora Arthura Reinharta uhonorowano nagrodą główną na festiwalu Camerimage w Łodzi i Orłem - Polską Nagrodą Filmową. "Jestem" zebrało też laury na festiwalach w Berlinie, Belgradzie i 16:30 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - REMBRANDT - DZIEŁA PÓŹNE (EXPOSITION ON SCREEN. REMBRANDT THE LATE WORKS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym twórcy i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pośrednictwem prywatnych listów ożywi mało znane wątki biograficzne. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie, m. in. Leonarda, Rembrandta; Cezanne ' a, Moneta, Picassa. Odc. 4 Opowieść o artyście imieniem Rembrandt Harmenszoon van Rijn, holenderskim malarzu, rysowniku i grafiku. Uważanym powszechnie za jednego z największych twórców europejskich i światowych. Najmłodszy z dziewięciorga dzieci Rembrandt nie był zmuszany do pójścia w ślady ojca. Rodzice postanowili zapewnić mu wykształcenie, by kiedyś przydał się swojemu miastu. Ale chłopiec miał inne plany. Chciał zostać malarzem. Skończył 14 lat, porzucił szkołę i zaczął terminować u popularnego lejdejskiego artysty, Jacoba van Swanenburgha. Przez trzy lata sprzątał pracownię, naciągał płótno na krosna, mełł pigmenty. Po stażu wyjechał do Amsterdamu, by przez pół roku praktykować u mistrza Pietera Lastmana. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - DZIECI SŁOŃCA (KHORSHID / SUN CHILDREN) Dramat, 94 min, Iran, 2020 Reżyseria: Majid Majidi Scenariusz: Majid Majidi Zdjęcia: Hooman Behmanesh Muzyka: Ramin Kousha Aktorzy: Roohollah Zamani, Tannaz Tabatabaei, Javad Ezati, Ali Nassirian Dwunastoletni Ali i jego przyjaciele ciężko pracują, by przetrwać i wesprzeć finansowo swoje rodziny, wykonując drobne prace lub dopuszczając się drobnych przestępstw, by szybko zdobyć środki niezbędne do życia. Nagle jednak zdarzenia przyjmują inny, zdawałoby się cudowny bieg. Alemu zostaje powierzone zadanie znalezienia ukrytego skarbu. 22:15 TEATR TELEWIZJI - BOULEVARD VOLTAIRE Teatr, 71 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Bart Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jakub Kapsa Występują: Ewa Wiśniewska (Pani Z.), Janusz Gajos (Pan R.), Agnieszka Grochowska (Paulina), Krystyna Tkacz (Bela), Ewa Ziętek (Adela), Leonard Pietraszak (Leo Fish) Ceniony prozaik, scenarzysta i twórca filmów dokumentalnych debiutuje jako reżyser na deskach Teatru TV. Andrzej Bart znany jest głównie jako autor powieści "Rien ne va plus" (Nagroda Kościelskich w 1991 roku) i "Fabryka muchołapek", której wątki wykorzystał Borys Lankosz w swym głośnym dokumencie "Radegast". Innym wspólnym dokonaniem Barta (scenariusz) i Lankosza (reżyseria) jest czarna komedia "Rewers", laureatka licznych nagród, w tym Złotych Lwów na XXXIV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni przed dwoma laty. W "Boulevard Voltaire" Bart po raz kolejny wraca do jednego ze swych ulubionych tematów, a mianowicie skomplikowanych relacji polsko - żydowskich. Głównymi bohaterami tej kameralnej sztuki są ludzie bardzo dojrzali, pozornie krańcowo różni i wywodzący się z odmiennych środowisk, a w rzeczywistości mający podobne upodobania, tęsknoty i refleksje na temat własnego, powoli kończącego się życia. Pani Z. jest zamożną Żydówką, która jako dziecko wyjechała z Polski po 1956 roku, na fali gomułkowskiej odwilży. Jej mąż, również Żyd, tyle że z Białostocczyzny, zrobił we Francji wielką karierę jako ekonomista. Życie państwa Z. upłynęło więc nie tylko w dostatku, ale i na salonach politycznych, naukowych i finansowych elit. Jedyna córka małżeństwa Z. , Paulina, również zaszła daleko, a mianowicie na stanowisko... generała armii Izraela. Dziś jednak paryskie życie Pani Z. wypełnia głównie samotność. Córka jest daleko, mąż nie żyje, jedyna przyjaciółka Bela to osoba zbyt pospolita, by dopuścić ją do prywatnych sekretów, a podstarzały amant Leo Fish prawi wprawdzie czułe słówka, ale tak naprawdę dybie na majątek. W rezultacie pozbawiona realnego wsparcia Pani Z. nie może sobie poradzić nawet z cieknącym w kuchni kranem. Adela, służąca pochodząca z tej samej wsi, gdzie ukrywał się w czasie wojny pan Z. , zasięga języka wśród tańszych od francuskich polskich hydraulików. Ci jednak są rozchwytywani i nie biorą tak małych zleceń. Na szczęście nie wszyscy. Zadania naprawy kranu podejmuje się Pan R. , emerytowany hydraulik - amator. Dziwnym zrządzeniem losu puka on do drzwi Pani Z. właśnie wtedy, gdy raczy się ona codzienną porcją muzyki klasycznej, której jest szczerą wielbicielką. Ku wielkiemu zaskoczeniu gospodyni Pan R. okazuje się jeszcze większym koneserem pięknych dźwięków niż ona. Bez problemu rozpoznaje też obrazy sławnych artystów, ozdabiające ściany mieszkania Pani Z. , potrafi opisać zalety markowych trunków, mimo że sam nie pije. Jest przy tym mężczyzną bardzo uprzejmym, skromnym i taktownym. Wszystko to sprawia, że Pani Z. zaczyna szukać kolejnych pretekstów, by widywać tajemniczego Polaka częściej. Z biegiem czasu dowiaduje się, że jest on poetą i hungarystą, którego we Francji zatrzymało niegdyś wprowadzenie w Polsce stanu wojennego. Początkowo zażywał sławy bohatera, lecz później było już tylko gorzej. W rezultacie skończył jako zapomniany niemal przez wszystkich samotnik, dorabiający do skromnej emerytury najprostszymi usługami hydraulicznymi. Stopniowo zażyłość między Panią Z. i Panem R. nabiera coraz bardziej intymnego charakteru, co nie umyka uwagi jej znajomych i córki, którzy bynajmniej nie są tym faktem zachwyceni. 23:40 MŁODA POLSKA - JASKINIA ŻÓŁWI Film fabularny kinowy, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Klaudia Folga Scenariusz: Klaudia Folga Aktorzy: Zuzanna Ostrowska, Sandra Korzeniak, Tomasz Haładaj, Radosław Osypiuk, Natalia Rybicka Obraz jest retrospekcją zdarzeń z dzieciństwa głównej bohaterki - Hani. Dziewczynka przywołuje historię swojej mamy, która wciąga ją w problemy rodzinne. Hania próbuje na zawsze uwolnić się z poczucia winy. Zamykając oczy, stara się zniknąć. 00:15 BILET NA KSIĘŻYC Film obyczajowy, 118 min, Polska 2013 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Ludek Drizhal, Aaron Frescas, Spencer Gibb Aktorzy: Filip Pławiak, Mateusz Kościukiewicz, Bożena Adamek, Krzysztof Stroiński, Anna Przybylska, Łukasz Simlat Na festiwalu filmowym w Gdyni w 2013 r. Jacek Bromski został nagrodzony za scenariusz filmu. To opowieść o młodości, przyjaźni i miłości w odległych już czasach, gdy człowiek stawiał pierwsze kroki na Księżycu, na ulicach królowały saturatory, sklepy świeciły pustymi półkami, z tranzystorów płynęła rockandrollowa muzyka, a szczytem marzeń każdego Polaka były własne cztery kółka. Twórcy filmu zabierają widza w sentymentalną podróż do szalonych lat 60. , do czasów młodzieżowej kontestacji, hipisów i bigbitowców, do barwnej epoki długowłosych dzieci kwiatów, nawołujących do miłości, nie do wojny. Akcja filmu rozgrywa się w 1969 r. Główny bohater to młody chłopak, Adam Sikora, który pasjonuje się lotnictwem. Kiedy dostaje powołanie do wojska, przeżywa pierwsze życiowe rozczarowanie. Jego marzenia i plany nagle legły w gruzach. Okazuje się, że na przekór swoim zainteresowaniom, młody człowiek przez trzy lata ma służyć w Marynarce Wojennej w Świnoujściu. Już wkrótce musi stawić się w jednostce. Wraz ze swoim starszym bratem Antkiem wyrusza więc na Wybrzeże. Podczas podróży przez Polskę bracia przeżywają różne przygody, zawierają nowe znajomości. Antek, który uchodzi za niepoprawnego podrywacza i króla nocnych lokali, próbuje wprowadzić nieśmiałego Adama w dorosły świat, pokazać mu prawdziwe życie, nauczyć samodzielności i odwagi w podejmowaniu różnych decyzji. Spotkanie z piękną i tajemniczą tancerką Roksaną mocno skomplikuje życie Adama. Ta znajomość pociągnie za sobą całą serię zaskakujących zdarzeń. 02:30 NIEDZIELA Z... FILMEM WESELE ANDRZEJA WAJDY Dysk./wywiad/debata, 41 min, Polska, 2023 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Mija pół wieku od premiery jednego z najważniejszych filmów w historii polskiego kina. 9 stycznia 1973 roku na scenie Teatru Słowackiego w Krakowie odbyła się się uroczysta premiera filmu "Wesele" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Elia Kazan po obejrzeniu "Wesela" miał zapytać reżysera, gdzie znalazł tak doskonalego scenarzystę. Operator Witold Sobociński mówił, że "Film pokazał wszystko to, czego nie mógł pokazać teatr". Sam reżyser uważał, że kluczem do sukscesu będzie wierność oryginałowi. W programie "Niedziela z..." rozmawiamy o tym, co zadecydowało o sukcesie filmu. 05:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 9 320 METRÓW POD ZIEMIĄ Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne życie wiódł górnik sto lat temu? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Zabrza, by w zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego Guido na własnej skórze przekonać się o znojach pracy na dole. Na dodatek tłumaczy, dlaczego XIX - wieczni górnicy chodzili do pracy w eleganckich koszulach i sam, w podobnym ubraniu, zabiera się za fedrowanie węgla. Co najciekawsze, po paru dniach spędzonych w kopalni prowadzący zupełnie zmienia zdanie o współczesnym wyobrażeniu o górniku, którego praca jest jeszcze trudniejsza, niż mogłaby się wydawać na pierwszy rzut oka.