TVP Kultura Czwartek, 30.03.2023 08:25 NIEDZIELA Z... "WESELEM" ANDRZEJA WAJDY Dysk./wywiad/debata, 41 min, Polska, 2023 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Mija pół wieku od premiery jednego z najważniejszych filmów w historii polskiego kina. 9 stycznia 1973 roku na scenie Teatru Słowackiego w Krakowie odbyła się się uroczysta premiera filmu "Wesele" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Elia Kazan po obejrzeniu "Wesela" miał zapytać reżysera, gdzie znalazł tak doskonalego scenarzystę. Operator Witold Sobociński mówił, że "Film pokazał wszystko to, czego nie mógł pokazać teatr". Sam reżyser uważał, że kluczem do sukscesu będzie wierność oryginałowi. W programie "Niedziela z..." rozmawiamy o tym, co zadecydowało o sukcesie filmu. 09:20 MUR Dramat, 81 min, Polska 2014 Scenariusz i reżyseria: Dariusz Glazer Zdjęcia: Wojciech Staroń Zdjęcia: Wojciech Staroń Aktorzy: Tomasz Schuchardt - Turek, Ewa Telega, Piotr Machalica, Ewa Kolasińska, Rafał Maćkowiak, Magdalena Kuta, Bogdan Bialik, Anna Jarosik-Trawińska, Aleksandra Konieczna, Marta Nieradkiewicz, Krzysztof Olszewski, Ewa Kasprzyk, Henryk Kozłowski, Marta Honzatka, Dariusz Toczek Pełnometrażowy debiut fabularny Dariusza Glazera (rocznik 1974), absolwenta katowickiej szkoły filmowej. Reżyser pokazuje Polskę podzieloną na biedną i bogatą, na tych, którzy osiągnęli finansowy sukces i tych, którzy żyją na granicy ubóstwa. Miejscem akcji filmu jest duże miasto, na styku dwóch całkowicie różnych światów: zamkniętego osiedla apartamentowców i obskurnych bloków pamiętających czasy głębokiej komuny. Klamrą spinającą te dwa odległe światy jest postać głównego bohatera, pochodzącego z gorszej części miasta. Mariusz mieszka w ciasnym lokum w starej kamienicy z cierpiącą na depresję matką, która po śmierci męża wycofała się z życia i od dwóch lat praktycznie nie wychodzi z domu. Rodzina utrzymuje się z renty po ojcu. Mariusz powinien kończyć technikum, ale nie chodzi do szkoły. Zarabia na swoje potrzeby wykańczaniem mieszkań na nowych osiedlach, handluje też narkotykami. Nie utożsamia się z matką i swoim środowiskiem, jego ciągnie do "lepszego" świata i konsekwentnie dąży do celu. W końcu podejmuje ten pierwszy krok. Opuszcza matkę i przekracza tytułowy mur, wynajmując mieszkanie na nowym osiedlu. Sam siebie oszukuje, wierząc, że już samo zamieszkanie w apartamentowcu z lśniącą klatką schodową i nowoczesną windą od razu postawi go wyżej w społecznej hierarchii. Początkowo udaje mu się stać się kimś innym, przynajmniej pozornie należy do elity z apartamentowca. Ma nawet dziewczynę stąd, córkę architekta, który projektował to osiedle. Agata zajmuje luksusowe mieszkanie z kilkuletnim synkiem, którego wychowuje samotnie. Romans nie trwa jednak długo. Mariusz szybko przekonuje się, że nie tak łatwo uciec od dotychczasowego życia i stać innym człowiekiem. Nie da się pogodzić tych dwóch różnych światów. Decyduje się wrócić do dawnego życia, zwłaszcza że jego matka nagle trafia po udarze do szpitala. Znalazła ją po dwóch dniach sąsiadka. Po powrocie do domu matka wymaga stałej opieki, jest przykuta do łóżka. Mariusz uświadamia sobie, że najpierw musi poukładać wszystkie swoje sprawy. Przyjdzie mu wybierać między uczuciem do bogatej dziewczyny a schorowaną matką. 11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 1 VERBORGENHEIT Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Olgierd Łukaszewicz, Michał Żebrowski, Piotr Adamczyk, Mariusz Bonaszewski, Anna Radwan, Joanna Mastalerz, Maria Gładkowska, Mirosława Dubrawska, Paweł Deląg, Agnieszka Czekańska, Zbigniew Zamachowski i inni Adaptacja niegdyś bardzo głośnej książki Jarosława Iwaszkiewicza. "Sława i chwała" to najobszerniejsza jego powieść. Napisana z epickim rozmachem, kreśli dzieje polskiej inteligencji od "pierwszych dni lipca 1914 roku" do jesieni roku 1947. Jest zarazem epitafium dla duchowego oblicza kultury polskiej, a po trosze i europejskiej, ukształtowanego w XIX wieku. Nad "Sławą i chwałą" pisarz pracował w latach 1956 - 1962, choć pierwsze szkice utworu powstały już pod koniec lat czterdziestych. Mimo upływu czasu także dzisiaj powieść Iwaszkiewicza stanowi interesujący zapis osobistych doświadczeń autora oraz jego rozważań filozoficznych, dotyczących zwłaszcza estetyki i moralności. Admirator Iwaszkiewiczowskiego stylu odnajdzie w "Sławie i chwale" zarówno niezrównane, pełne zmysłowego uroku opisy, jak i wnikliwe portrety psychologiczne, a także barwną panoramę uczuć i emocji, od dojmującej nostalgii i bólu przemijania do pełnej mądrego dystansu ironii. Historyczne przełomy i kataklizmy sąsiadują bowiem w książce z równie burzliwymi dziejami miłości, zdrad i tragedii, których doświadczają poszczególni bohaterowie. Przymiarki do ekranizacji "Sławy i chwały" trwały od dawna. Telewizyjna wersja z lat siedemdziesiątych firmowana przez Lidię Zamkow nie wytrzymała konfrontacji z książką. Blisko dziesięć lat później z powieścią Iwaszkiewicza chciał się zmierzyć Jerzy Hoffman. Skończyło się jednak na zamiarach. Wkrótce powstał scenariusz pióra Krzysztofa Teodora Toeplitza. I on musiał odleżeć swoje, zanim poważnie zainteresował się przedsięwzięciem Kazimierz Kutz. Po mozolnych zabiegach reżyserowi udało się zgromadzić niezbędne środki i produkcja ruszyła. Ze względów oszczędnościowych sceny "paryskie" kręcono w Krakowie, "kresowe" w Lublinie, a "czarnomorskie" nad Bałtykiem. Kutzowi udało się zebrać doborową obsadę. Ogółem w siedmioodcinkowym serialu wzięło udział prawie 150 aktorów, nie licząc statystów. Mimo że scenariusz jest wierną adaptacją powieści, liczne wątki literackiego oryginału musiały ulec redukcji. Wydaje się to zrozumiałe, jeśli w siedmiu godzinach emisji chce się zmieścić tysiąc pięćset stron prozy. Kutz i Toeplitz skupili się więc przede wszystkim na dziejach kolejnych pokoleń trzech rodów: Myszyńskich, Royskich i Gołąbków. Niestety, z powodu bardzo okrojonego budżetu cykl zrealizowano na taśmie szesnastomilimetrowej, co umożliwia prezentowanie go wyłącznie na małym ekranie. Akcja serialu rozpoczyna się w lipcu 1914 roku w Odessie. Spędzają tu wakacje dorosłe dzieci pani Szyllerowej: kompozytor Egdar i śpiewaczka Elżbieta. Towarzyszą im pochodzący z zaprzyjaźnionej rodziny Józio Royski i jego korepetytor Kazimierz Spychała. Wkrótce dołączają do nich Ola - cioteczna siostra Józia i hrabia Janusz Myszyński - sąsiad Royskich. Wszyscy nawiązują kontakty z Rosjanami z odeskiej bohemy artystycznej. Rodzą się wakacyjne flirty. Józio zakochuje się w Elżbiecie, Janusz w rozpoetyzowanej córce policmajstra Ariadnie Tarło, Spychała uwodzi Olę, do której wzdycha też znany cukiernik Franciszek Gołąbek. Obiecująco zapowiadającą się kanikułę przerywa jednak ogłoszenie mobilizacji. 12:10 RZEKA (RIVER) Film dokumentalny, 71 min, Australia, 2021 Reżyseria: Jennifer Peedom Filmowa i muzyczna podróż badająca niezwykłą relację między człowiekiem a rzeką. 14:20 JAŃCIO WODNIK Dramat obyczajowy, 100 min, Polska 1993 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Piotr Lenar Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Franciszek Pieczka, Bogusław Linda, Grażyna Błęcka - Kolska, Olgierd Łukaszewicz, Katarzyna Aleksandrowicz, Henryk Niebudek, Lech Gwit, Joanna Jędrejek, Katarzyna Kurylońska, Wiesław Cichy, Renata Pałys Reżyser Jan Jakub Kolski (ur. 1956) jest wierny swojemu oryginalnemu stylowi i tematyce. W filmach dokumentalnych, które realizuje od 1982 roku, częstym tematem była kontemplacja porządku natury. W filmach fabularnych Kolski rozwija ten temat. Opowiada o wsi, ale nie czyni tego na sposób realistyczny. Są to przypowieści o życiu - często brutalnym - w bliskim kontakcie z naturą, a więc bliżej Boga. Kino Kolskiego, porównywane z latynoskim "realizmem magicznym", to refleksja na temat dobra i zła, pełna tęsknoty za duchowymi wartościami. W "Pogrzebie kartofla" (1990) Kolski odwołuje się do biblijnego mitu Hioba, kreśląc obraz gwałtownych przemian na polskiej wsi po II wojnie światowej. W "Pograbku" (1992) przedstawił historię niezwykłego uczucia ludzi z "dołów" wiejskiej hierarchii. W świecie filmów Kolskiego ciągle jest obecne pytanie o sens dobrych i złych uczynków, które zdają się determinować losy ich sprawców. W roli Jańcia wystąpił wybitny aktor teatralny i filmowy - Franciszek Pieczka (ur. 1928). Stworzył niezwykłą, barwną galerię bohaterów o ludowym rodowodzie, zagrał m.in. tytułową rolę w "Żywocie Mateusza" (1968) Witolda Leszczyńskiego, w "Perle w koronie" (1972) stworzył pełną godności postać powstańca śląskiego, był zbuntowanym przeciw komunistycznej władzy góralem Haratykiem w zatrzymanym kilka lat przez cenzurę filmie "Słońce wschodzi raz na dzień" (1972) i doskonałym Czepcem w "Weselu" (1973) Andrzeja Wajdy według dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Wielką popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies" (1968 - 70). Dużą zaletą jego aktorstwa jest naturalność i zróżnicowanie ról. Grając postaci często zbliżone charakterem, Pieczka potrafi uczynić z nich zawsze niepowtarzalne osobowości. "Jańcio Wodnik" zdobył Nagrodę Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" za najlepszą rolę męską dla Franciszka Pieczki i Nagrodę Dziennikarzy na XVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1993 roku w Gdyni. Jeden z chłopów wygnał ze stajni i skatował chorą klacz. Znajduje ją wędrowny dziad (Łukaszewicz), który, gdy klacz zdycha, rzuca klątwę na wieś. W tym samym czasie jeden z jej mieszkańców Jańcio (Pieczka) odkrywa w sobie niezwykłe zdolności. Jest mu posłuszna woda, może dokonywać i innych nadnaturalnych czynów. Jańcio opuszcza ciężarną młodą żonę Weronikę (Błęcka - Kolska). Chce nieść ludziom pociechę i pomoc. Na swej drodze spotyka sprytnego oszusta - stygmatyka (Linda). To spotkanie odmieni życie Jańcia. 16:20 PRZECIWIEŃSTWA I PARY - HANNIBAL HOPKINS I SIR ANTHONY (HANNIBAL HOPKINS AND SIR ANTHONY / SIR ANTHONY AND HANNIBAL HOPKINS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Julia Kuperberg, Clara Kuperberg Dokument o wybitnym angielskim aktorze Anthonym Hopkinsie. Pierwszego Oscara zdobył w 1992 roku za "Milczenie owiec" i był nominowany za role w "Remains of the Day" (1993), "Nixon" (1995), "Amistad" (1997) i "The Two Popes" (2019), a w 2008 roku otrzymał stypendium BAFTA za całokształt twórczości. Korzystając z wywiadów obejmujących całą jego karierę i fragmentów z jego najważniejszych filmów, dowiemy się, jak syn piekarza z przedmieścia Port Talbot w Walii stał się kwintesencją brytyjskiego aktora w Hollywood i co łączy go z bohaterami. 18:00 BENEFIS - DANIELA OLBRYCHSKIEGO Artystyczne/estradowe (widowisko), 50 min, Polska, 2002 Reżyseria: Krzysztof Jasiński Scenariusz: Krzysztof Jasiński Wykonawcy: Krzysztof Jasiński, Daniel Olbrychski, Vadim Brodski, Bohdan Łazuka, Janusz Olejniczak, Krystyna Zachwatowicz, Anna Dymna, Magdalena Czerwińska, Marek Grechuta, Adam Hanuszkiewicz, Maryla Rodowicz, Beata Rybotycka Benefis Daniela Olbrychskiego, megagwiazdy polskiego kina, aktora znanego z wielu niezapomnianych kreacji, m. in. w "Ziemi obiecanej", "Popiołach", "Panu Wołodyjowskim", "Potopie", "Ogniem i mieczem", "Pannach z Wilka", "Panu Tadeuszu", "Przedwiośniu" czy "Wiedźminie". Wszystkich kreacji było blisko 120 w produkcjach polskich i zagranicznych u światowej sławy reżyserów - Wajdy, Zanussiego, Leloucha, Schl"ndorffa, Kaufmana, Michałkowa. W krakowskim Teatrze STU artysta świętuje jubileusz 40 - lecia pracy zawodowej. Gośćmi beneficjenta byli Adam Hanuszkiewicz, Marek Grechuta, Vadim Brodski, Maryla Rodowicz, Bohdan Łazuka, Krystyna Zachwatowicz, Janusz Olejniczak, Beata Rybotycka i wiele innych znakomitości. Na program uroczystego koncertu złożyły się występy - upominki zaprzyjaźnionych artystów, wspomnienia i anegdoty z życia jubilata oraz jego własne popisy sceniczne. Koncert prowadzi Krzysztof Jasiński. Przełomowym momentem w życiu Daniela Olbrychskiego, adepta PWST w Warszawie, było spotkanie z Andrzejem Wajdą. Reżyser powierzył młodemu wówczas aktorowi rolę Rafała Olbromskiego w"Popiołach", zrealizowanej z dużym rozmachem ekranizacji powieści Stefana Żeromskiego. Kreacja ta otworzyła mu drogę do sławy. Zaczął coraz częściej się pojawiać w filmach u boku znanych i cenionych aktorów, m. in. Zbigniewa Cybulskiego czy Kaliny Jędrusik. Jednak największą popularność zyskał dzięki kolejnym rolom w filmach Andrzeja Wajdy, m. in. w"Krajobrazie po bitwie","Weselu" czy już wspomnianych - nominowanych do Oscara -"Ziemi obiecanej"i"Pannach z Wilka". Produkcje te stały się dla Daniela Olbrychskiego przepustką do światowego kina, zaowocowały współpracą m. in. z Volkerem Schl"ndorffem w "Blaszanym bębenku" i Nikitą Michałkowem w "Cyruliku syberyjskim". Za swoje role otrzymał wiele prestiżowych nagród, m. in. Nagrodę im. Zbigniewa Cybulskiego, Legię Honorową, własną gwiazdę w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi. Znalazł się w pierwszej dziesiątce plebiscytu "Polityki" na najpopularniejszego polskiego aktora XX wieku. Oprócz kreacji filmowych ma na swoim koncie role teatralne, m. in. Hamleta, Otella, Cześnika. 19:00 BENEFIS - JANUSZA MAJEWSKIEGO Artystyczne/estradowe (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Krzysztof Jasiński Wykonawcy: Marian Opania, Marek Kondrat, Magdalena Cielecka, Andrzej Chyra, Małgorzata Socha, Zbigniew Buczkowski, Ewa Wiśniewska Benefisem z Teatru Stu w Krakowie Dwójka uczci tym razem Janusza Majewskiego - znakomitego reżysera (m.in. "Po sezonie" - 2005, "Złoto dezerterów", "Siedlisko", "C.K. Dezerterzy", "Królowa Bona", "Zaklęte rewiry", "Zazdrość i medycyna", "Ja gorę!") i autora scenariuszy ( "Złoto Dezerterów", "C.K. Dezerterzy"), wielokrotnie nagradzanego za swoją twórczość. W programie wezmą udział znakomici goście, artyści, przyjaciele, znajomi, którzy towarzyszyli beneficjentowi w najważniejszych momentach życia. Będą to między innymi : Marian Opania, Ewa Wiśniewska, Marek Kondrat, Magdalena Cielecka, Andrzej Chyra, Leon Niemczyk , Małgorzata Socha, Zbigniew Buczkowski. Nie zabraknie wspomnień z ukochanego Lwowa (miejsce urodzenia twórcy), czy z Mazur, anegdot z planów filmowych i niespodzianek (laudacji przyjaciół). Wieczór poprowadzi, już tradycyjnie, Krzysztof Jasiński. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - POSTRZYŻYNY Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Postrzyżyny", reż. Jiri Menzel. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - POSTRZYŻYNY (POSTRIZINY) Komediodramat, film poetycki, 93 min, Czechosłowacja, 1980 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel, Bohumil Hrabal Zdjęcia: Jaromir Szofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Jiri Schmitzer, Magda Vasaryova, Jaromir Hanzlik, Rudolf Hrusinsky, Peter Cepek Doskonała filmowa adaptacja tekstu Bohumiła Hrabala. Jeden z najbardziej znanych filmów Jiriego Menzla. Zarządca browaru Francin i jego śliczna żona przyjmują, na ważnym dla browaru zebraniu, radę nadzorczą. Przy tej okazji zapraszają ich na świniobicie. Niespodziewanie przyjeżdża w odwiedziny szwagier Pepin, z zawodu szewc i wielki miłośnik austriackiego wojska. Jego przyjazd wywołuje wielkie zamieszanie w całym browarze, bez przerwy słychać jego krzyki. Francin, który jest wielkim zwolennikiem nowoczesności, chce wprowadzić w browarze duże zmiany. 22:15 MŁYNARSKI - PIOSENKA FINAŁOWA Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2017 Reżyseria: Alicja Albrecht Scenariusz: Alicja Albrecht Ostatni bardzo osobisty, szczery wywiad z Wojciechem Młynarskim. Nieznane dotąd archiwalia, fotografie, teledyski, niektóre powstałe specjalnie na potrzeby filmu, przypominają najpiękniejsze jego piosenki. Film dopełnia ponad 30 wypowiedzi najbliższych przyjaciół, między innymi: Janusza Gajosa, Janusza Głowackiego, Jerzego Derfla, Janusza Senta, Włodzimierza Korcza, Ewy Bem, Janusza Stokłosy, Ireny Santor, Michała Bajora, Magdy Zawadzkiej, Krystyny Jandy, członków rodziny i tych, którzy z nim tworzyli, i dla których on tworzył: wybitni kompozytorzy, aktorzy, piosenkarze. Te uczciwe opowieści o Wojtku zbudowały portret niezwykłego artysty, ale też człowieka z wyraźnym pęknięciem, zmagającego się z ludzkimi słabościami. 01:45 BEZLITOSNY MIKE WALLACE (MIKE WALLACE IS HERE) Film dokumentalny, 87 min, USA, 2019 Reżyseria: Avi Belkin Scenariusz: Avi Belkin Miał silny, wyrazisty głos. Pobrzmiewały w nim zdecydowanie i inteligencja, a także nuta bezczelności. Ten głos stanowił jego główne narzędzie pracy. W końcu był dziennikarzem. Zadawał nim pytania nieubłaganie, jedno śmielsze od drugiego. W trakcie trwającej wiele dekad kariery Mike Wallace przepytał cały korowód prominentnych postaci, w tym Kirka Douglasa, Salvadora Dalego, Orianę Fallaci, Ruhollaha Chomeiniego, Donalda Trumpa i Władimira Putina. W dokumencie Aviego Belkina można zobaczyć fragmenty jego najważniejszych wywiadów. Szybko zmontowane, często wyświetlane na podzielonym ekranie, układają się w imponujące portfolio Wallace’a. Film skupia się na życiu zawodowym bohatera, ale pokazuje również przebłyski tego, kim był prywatnie, a był wrażliwszym człowiekiem, niż sugerowałby to jego telewizyjny wizerunek. 03:55 MUSIC LIVE COLLECTION - LAKSHMINARAYANA SUBRAMANIAM & BALLAKE SISSOKO (LAKSHMINARAYANA SUBRAMANIAM & BALLAKE SISSOKO) Koncert, 66 min, Francja, 2019 Reżyseria: Didier Oustrie Wykonawcy: Lakshminarayana Subramaniam, Ballake Sissoko Występ na festiwalu Detours de Babel w Grenoble.