TVP Kultura                    Piątek, 31.03.2023

08:25  MAZURKI NAD WISŁĄ - PIOTR ZGORZELSKI

Reportaż, 25 min, Polska, 2022
Reżyseria: Marzena Strąk
Scenariusz: Janusz Prusinowski

"Mazurki nad Wisłą" to cykl reportaży poświęconych ludziom związanym z szeroko pojętym regionem Mazowsza, jego tradycjami 
muzycznymi, artystycznymi i rzemieślniczymi. Są to zarówno wiejscy mistrzowie wyrastający ze swoich społeczności jak i ludzie 
miasta, którzy świadomie wybrali tradycyjne sztuki jako przestrzeń osobistego spełnienia i rozwoju. Ich ścieżki krzyżują się nad 
Wisłą, na festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, tworzącym przestrzeń inspiracji, kontynuacji i twórczości zakorzenionej głęboko 
w języku muzyki i sztuki tradycyjnej. 
W kolejnych odcinkach poznamy osoby z różnych stron mazowieckiej równiny, które z pasją przekazują dalej to, czego nauczyły 
się od swoich mistrzyń i mistrzów. 



09:05 JAŃCIO WODNIK

Dramat obyczajowy, 100 min, Polska 1993
Reżyseria: Jan Jakub Kolski
Zdjęcia: Piotr Lenar
Muzyka: Zygmunt Konieczny
Aktorzy: Franciszek Pieczka, Bogusław Linda, Grażyna Błęcka - Kolska, Olgierd Łukaszewicz, 
Katarzyna Aleksandrowicz, Henryk Niebudek, Lech Gwit, Joanna Jędrejek, Katarzyna Kurylońska,
Wiesław Cichy, Renata Pałys

 Reżyser Jan Jakub Kolski (ur. 1956) jest wierny swojemu oryginalnemu stylowi i tematyce. 
W filmach dokumentalnych, które realizuje od 1982 roku, częstym tematem była kontemplacja
porządku natury. W filmach fabularnych Kolski rozwija ten temat. Opowiada o wsi, ale nie czyni
tego na sposób realistyczny. Są to przypowieści o życiu - często brutalnym - w bliskim kontakcie 
z naturą, a więc bliżej Boga. Kino Kolskiego, porównywane z latynoskim "realizmem magicznym", 
to refleksja na temat dobra i zła, pełna tęsknoty za duchowymi wartościami. W "Pogrzebie kartofla"
(1990) Kolski odwołuje się do biblijnego mitu Hioba, kreśląc obraz gwałtownych przemian na polskiej 
wsi po II wojnie światowej. W "Pograbku" (1992) przedstawił historię niezwykłego uczucia ludzi 
z "dołów" wiejskiej hierarchii. W świecie filmów Kolskiego ciągle jest obecne pytanie o sens dobrych 
i złych uczynków, które zdają się determinować losy ich sprawców. 
 W roli Jańcia wystąpił wybitny aktor teatralny i filmowy - Franciszek Pieczka (ur. 1928). Stworzył 
niezwykłą, barwną galerię bohaterów o ludowym rodowodzie, zagrał m.in. tytułową rolę w "Żywocie 
Mateusza" (1968) Witolda Leszczyńskiego, w "Perle w koronie" (1972) stworzył pełną godności 
postać powstańca śląskiego, był zbuntowanym przeciw komunistycznej władzy góralem Haratykiem 
w zatrzymanym kilka lat przez cenzurę filmie "Słońce wschodzi raz na dzień" (1972) i doskonałym 
Czepcem w "Weselu" (1973) Andrzeja Wajdy według dramatu Stanisława Wyspiańskiego. Wielką 
popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies" (1968 - 70). Dużą zaletą 
jego aktorstwa jest naturalność i zróżnicowanie ról. Grając postaci często zbliżone charakterem, 
Pieczka potrafi uczynić z nich zawsze niepowtarzalne osobowości. 
 "Jańcio Wodnik" zdobył Nagrodę Specjalną Jury "Złote Lwy Gdańskie" za najlepszą rolę męską 
dla Franciszka Pieczki i Nagrodę Dziennikarzy na XVIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych 
w 1993 roku w Gdyni. 
 Jeden z chłopów wygnał ze stajni i skatował chorą klacz. Znajduje ją wędrowny dziad (Łukaszewicz), 
który, gdy klacz zdycha, rzuca klątwę na wieś. W tym samym czasie jeden z jej mieszkańców 
Jańcio (Pieczka) odkrywa w sobie niezwykłe zdolności. Jest mu posłuszna woda, może dokonywać 
i innych nadnaturalnych czynów. Jańcio opuszcza ciężarną młodą żonę Weronikę (Błęcka - Kolska). 
Chce nieść ludziom pociechę i pomoc. Na swej drodze spotyka sprytnego oszusta - stygmatyka 
(Linda). To spotkanie odmieni życie Jańcia. 



11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 2 ZAWIERUCHA

Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska 1998
Autor: Jarosław Iwaszkiewicz
Reżyseria: Kazimierz Kutz
Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz
Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski
Muzyka: Wojciech Kilar
Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Olgierd Łukaszewicz, Michał Żebrowski, Piotr Adamczyk, 
Mariusz Bonaszewski, Anna Radwan, Joanna Mastalerz, Maria Gładkowska, Mirosława 
Dubrawska, Paweł Deląg, Agnieszka Czekańska, Zbigniew Zamachowski i inni

 Janusz przyjeżdża do Odessy i zamieszkuje u Szyllerów. Zaczyna spotykać się ze swą 
dawną miłością Ariadną. Niebawem przybywa też pani Royska z Józiem, którego młodszy
brat Walerek służy w wojsku rosyjskim. Spychała angażuje się w konspiracyjną pracę 
na rzecz formującego się polskiego korpusu Dowbora - Muśnickiego. Nie reaguje zupełnie 
na tęskne spojrzenia Oli. Zrozpaczona jego obojętnością dziewczyna przyjmuje oświadczyny 
Gołąbka, mimo że go nie kocha. Wie jednak, że cukiernik jest człowiekiem prawym i żywi 
do niej szczere, głębokie uczucie. 
 Odessę odwiedza też na krótko Elżbieta Szyllerówna. Spędza namiętną noc z Józiem, 
po czym odpływa do Konstantynopola. Razem z nią odjeżdżają Ariadna i jej kochanek 
Niewolin. 
 Mijają kolejne dni. Odbywa się ślub Oli i Gołąbka. Egdar postanawia poświęcić się 
wyłącznie sztuce, zaś Janusz - mimo nieukrywanej apolityczności - podejmuje decyzję 
o wstąpieniu do rodzącego się polskiego wojska. 



13:30 OSTATNIE TAKIE TRIO

Film obyczajowy, 42 min, Polska 1977
Reżyseria: Jerzy Obłomski
Scenariusz: Andrzej Mularczyk
Zdjęcia: Jan Mogilnicki
Muzyka: Andrzej Korzyński
Aktorzy: Zbigniew Zapasiewicz, Ryszard Ronczewski, Mirosław
Otrębus, Joanna Szczepkowska, Borys Marynowski, Witold Dederko, 
Jacek Recknitz i inni

 Poetycka opowieść o odwiecznych dylematach człowieka, o opozycji 
między bezinteresowną miłością a pragmatyzmem. Fabuła filmu osnuta 
jest wokół wątku starego jak świat - rodzice chcą wydać córkę za bogatego 
konkurenta, tymczasem jej serce należy do młodego, pięknego amanta, 
niestety, biednego. Według zamysłu scenarzysty, Andrzeja Mularczyka, 
wiejska panna "Anno Domini 197..." ma poślubić majętnego Amerykanina, 
faceta z dużą forsą. Wszystko już przygotowane - uczta weselna, sala do 
tańca, są muzykanci. W chwili, gdy weselny orszak rusza do kościoła, 
wynajęta orkiestra zaczyna grać melodię, którą zamówił młody mężczyzna. 
Pozostający do tej pory w cieniu, ukochany dziewczyny ma nadzieję, że 
melodia, z którą wiąże się wiele wspomnień, skruszy serce narzeczonej. 
I tak się dzieje. Początkowo posłuszna woli ojców, ucieka od bogatego 
Amerykanina do ubogiego chłopaka. Na motocyklu odjeżdżają w nieznane. 
 W rolach komentujących akcję występują trzej tytułowi muzykanci. 
Wybory, jakich dokonuje dziewczyna, sprzyjają konfrontacji. Zróżnicowanie 
charakterologiczne wspomnianego tria pozwala na zaprezentowanie 
krańcowo różnych odniesień do świata i wartości moralnych. Epizod 
z życia wędrownych grajków jest jedynie barwnym tłem, istotna w tym 
filmie jest sublimacja postaw wobec zaistniałej sytuacji - a dalej miłości, 
uczciwości. "Tak więc rzecz została pomyślana jako psychologiczny 
tercet nieudacznika, pijaka i młokosa, a pseudonimy miały ich sylwetki 
psychiczne charakteryzować jeszcze dokładniej". 
 Cygan (w tej roli Zbigniew Zapasiewicz), to cynik, obwieś i fatalista, 
pan Karol (Ryszard Ronczewski), niegdysiejszy talent sterany w trudach 
wielu wesel, jest twardzielem i chłodnym pragmatykiem, zaś Młodziak 
(Mirosław Otrębus) to żółtodziób przekonany o rzeczywistej sile uczuć. 
W finałowej scenie, kiedy do małżeństwa z wyrachowania nie dochodzi, 
spod maski cynika i twardziela spoglądają ludzie spragnieni miłości 
i przyjaźni. 



14:25 SYZYFOWE PRACE

Dramat obyczajowy, historyczny, 98 min, Polska, 2000
Autor: Stefan Żeromski
Reżyseria: Paweł Komorowski, Waldemar Prokopowicz
Scenariusz: Paweł Komorowski
Zdjęcia: Wiesław Zdort
Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz
Aktorzy: Bartek Kasprzykowski,  Franciszek Pieczka, Andrzej Wichrowski,  Alicja 
Bachleda Curuś, Zofia Kucówna, Ewa Wichrowska, Jakub Papuga, Tomasz Piątkowski, 
Marcin Przybylski, Walentin Gołubienko, Andrzej Kozak, Sebastian Domagała, Krzysztof 
Wakuliński, Aleksander Kiriłłow

	Kinowa wersja serialu telewizyjnego z 1998 r. 
	Filmowa adaptacja "Syzyfowych prac" (1898), pierwszej liczącej się w dorobku 
Stefana Żeromskiego powieści, do dziś pozostającej w kanonach lektur szkolnych. Paweł 
Komorowski wykorzystał jej najbardziej dramatyczną część: ostatnie 3 lata nauki bohatera, 
Marcina Borowicza, w kieleckim gimnazjum. 
	Lata 90. XIX wieku w Królestwie Polskim to okres wzmożonej rusyfikacji. 
Marcin, syn szlachcica, daje się wciągnąć przez nauczycieli i dyrekcję gimnazjum 
w "naukową" działalność propagującą ideę panslawizmu - ukrytą formę rusyfikacji. 
Swoje zniewolenie dostrzega dopiero w atmosferze działań patriotycznych inspirowanych 
przez nowego kolegę, Bernarda Zygiera, wyrzuconego ze szkoły w Warszawie za działalność 
w konspiracyjnych kołach młodzieżowych. 
	Swoistym kontrapunktem dla dziejów Borowicza jest historia drugiego bohatera 
powieści i filmu - Andrzeja Radka, chłopskiego syna, który z uporem zdobywa wiedzę. 
Zdarzenia, w których chłopcy wzajemnie sobie pomagają, stają się początkiem ich przyjaźni. 
	W "Syzyfowych pracach" nie brak też wątku pierwszej miłości. Marcin zakochuje
się w pięknej pensjonarce - Birucie. Po maturze ich uczucie wystawione jest na ciężką próbę 
- okazuje się, że dziewczyna wraz z całą rodziną wyjechała w głąb Rosji. 


16:20 MISTRZOWIE PĘDZLA - KLUCZ DO SALVADORA DALEGO
(LA LLAVE DALI / THE KEY TO DALI)

Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2016
Reżyseria: David Fernandez
Scenariusz: Pau Cavaller, David Fernandez, Simo Mateu
Zdjęcia: Bosco Llona

Girona to popularne wśród turystów hiszpańskie miasteczko. W 1989 roku w jednym z lokalnych sklepów z antykami niejaki 
Tomeu I’ Amo trafia na obraz, który wydaje mu się być oryginalnym dziełem Salvadora Dalego. Niestety, jedyna osoba mogąca 
potwierdzić autorstwo, czyli sam autor dzieła, umiera w tym samym roku. I’ Amo nie zniechęca się jednak i postanawia 
za wszelką cenę udowodnić wagę swojego znaleziska. Tak rozpoczyna się 25 - letnia przygoda, podczas której ten ekscentryczny 
naukowiec z Majorki pozna ekspertów z całego świata, a także odkryje specjalny kod - jego zdaniem - stosowany przez 
Salvadora Dalego, co rzuci nowe światło na twórczość hiszpańskiego mistrza. W przeciwieństwie do bajek, odnalezienie skarbu 
to dopiero początek historii, a w rzeczywistości trzeba jeszcze jego wartość udowodnić. Tomeus i'Amo przypomina swoją 
pewnością i naiwnością Don Kichota, który współcześnie walczy z wiatrakami świata sztuki. Niezależnie od wyniku tego 
pojedynku, l’ Amo i jego dzieje łączą w sobie narodowe cechy Hiszpanów: fantazję, aktywność, śmiałość. 



17:30 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - PRIIT PARN

Dysk./wywiad/debata, 26 min, Polska, 2023
Reżyseria: Piotr Poraj Poleski
Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski
Wykonawcy: Jolanta Rzegocka(Prowadzący)

Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. 
Tym razem dziennikarka odwiedza Estonię, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne 
poznanie się Polaków i Estończyków, odnalezienie w Estonii polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, 
co może łączyć obydwa narody. 
Bohaterem odcinka jest Priit Parn, wybitny twórca estońskich filmów animowanych.


18:10 ROZMOWY O ZMIERZCHU I ŚWICIE - ROZMOWA 5. STS I MAZURY.

Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 1996
Reżyseria: Magda Umer
Scenariusz: Magda Umer
Zdjęcia: Jacek Kuźniar
Wykonawcy: Kalina Jędrusik, Magda Umer (prowadząca), Zofia Merle, Łucja Prus

     Nad Jeziorem Nidzkim w Krzyżach Agnieszka Osiecka wspomina swoją 
pracę w Studenckim Teatrze Satyryków w latach 1955-1969, opowiada o historii
mazurskiej ziemi, jej mieszkańcach i o swoich wielkich przyjaźniach i miłościach. 
     Do miejscowości Krzyże, dokładnie tam, gdzie nagrane są wspomnienia,
poetka przyjeżdżała na każde wakacje przez ponad 20 lat. W programie znalazły się
nagrania archiwalne piosenek z tekstami Agnieszki Osieckiej, m.in.: "Ja nie chcę spać" 
(muz. Krzysztof Komeda , śpiewa Kalina Jędrusik), "Siedzieliśmy jak w kinie" 
(śpiewa Zofia Merle), "Okularnicy" (muz. Jarosław Abramow - śpiewa zespół 
Teatru STS), "Na całych jeziorach ty" (muz. Adam Sławiński, śpiewa Kalina Jędrusik), 
"Dookoła noc się stała" (muz. Adam Sławiński - śpiewa Łucja Prus).


18:50 MYŚLENIE MA KOLOSALNĄ PRZESZŁOŚĆ - 50 - LECIE STUDENCKIEGO TEATRU SATYRYKÓW

Koncert, 39 min, Polska, 2004
Reżyseria: Jerzy Satanowski
Wykonawcy: Kinga Preiss, Sambor Dudziński, Mirosław Czyżykiewicz, 
Dorota Osińska, Mariusz Kiljan, Magdalena Piotrowska,  B. A. Ch., 
Arkadiusz Brykalski

Koncert jubileuszowy z okazji 50-lecia STS, który odbył się 
w Teatrze na Woli. W koncercie wystąpili m.in.: Stanisław Tym, 
Kinga Preis, Katarzyna Zielińska, Dorota Osińska, Sambor 
Dudziński, Mirosław Czyżykiewicz.


19:40 POECI I ICH WIERSZE - AGNIESZKA OSIECKA

Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 1981
Autor: Agnieszka Osiecka
Wykonawcy: Agnieszka Osiecka

     Program z udziałem Agnieszki Osieckiej, która recytuje własne wiersze
(m.in. "Wigilia dla samotnych", "Automatyczny rozmówca", "Konkurs palenia 
fajek w Bostonie") w plenerach Warszawy.


20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - BŁĄD SYSTEMU

Dysk./wywiad/debata, 4 min, Polska, 2023

Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim
o filmie "Błąd systemu" reż. Nora Fingscheidt.



20:05 WIECZÓR KINOMANA - BŁĄD SYSTEMU
(SYSTEMSPRENGER (AKA SYSTEM CRASHER))

Dramat, 119 min, Niemcy 2019
Scenariusz i reżyseria: Nora Fingscheidt
Aktorzy: Helena Zengel, Albrecht Schuch, Gabriela Maria Schmeide, Lisa Hagmeister, Victoria Trauttmansdorff, Maryamm Zaree

Dramat "Błąd systemu" ma na swym koncie wiele prestiżowych wyróżnień i nagród. W 2019 roku na festiwalu w Berlinie 
Nora Fingscheidt została uhonorowana Srebrnym Niedźwiedziem. Bohaterką jej filmu 9 - letnia Benni, która szukając 
rozpaczliwie miłości i zrozumienia, staje się coraz bardziej zła i agresywna, sprawia poważne problemy wychowawcze. 
Próby zwrócenia na siebie uwagi, objawiają się skandalicznym zachowaniem, co powoduje, 
że dziewczynka zraża do siebie wszystkich. Zostaje nawet wyrzucona ze specjalnej szkoły, bezradni są opiekunowie 
społeczni, rezygnują kolejne rodziny zastępcze. Nikt nie umie okiełznać wcielonego potwora. Benni pragnie wrócić do 
swojej matki, która wyrzekła się jej. Teraz wychowuje dwoje małych dzieci i żyje z nowym partnerem, brutalnym Jensem, 
który nigdy nie zaakceptował Benni. Dziewczynka czuje się nieszczęśliwa i odtrącona. Próba zbliżenia się do rodziny, 
kończy się dla niej dramatycznie. Nie wytrzymuje napięcia i znowu wpada w szał. W końcu matka wzywa policję. 



23:05 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 9
(WOMEN MAKE FILM)

Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019
Reżyseria: Mark Cousins

Twórcy serialu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. 
Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), 
nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie 
stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie 
swoistej odrębności. 



00:20 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - POSTRZYŻYNY
(POSTRIZINY)

Komediodramat, film poetycki, 93 min, Czechosłowacja, 1980
Reżyseria: Jiri Menzel
Scenariusz: Jiri Menzel, Bohumil Hrabal
Zdjęcia: Jaromir Szofr
Muzyka: Jiri Sust
Aktorzy: Jiri Schmitzer, Magda Vasaryova, Jaromir Hanzlik, Rudolf Hrusinsky, Peter Cepek

Doskonała filmowa adaptacja tekstu Bohumiła Hrabala. Jeden z najbardziej znanych filmów Jiriego Menzla. 
Zarządca browaru Francin i jego śliczna żona przyjmują, na ważnym dla browaru zebraniu, radę nadzorczą. 
Przy tej okazji zapraszają ich na świniobicie. Niespodziewanie przyjeżdża w odwiedziny szwagier Pepin, 
z zawodu szewc i wielki miłośnik austriackiego wojska. Jego przyjazd wywołuje wielkie zamieszanie w całym 
browarze, bez przerwy słychać jego krzyki. Francin, który jest wielkim zwolennikiem nowoczesności, chce 
wprowadzić w browarze duże zmiany. 



02:10 TERAZ ANIMACJE! - CZARODZIEJ I KWIACIARKA
(KUZELNIK A KVETINARKA / THE MAGICIAN AND THE FLOWER GIRL)

Film animowany, 12 min, Czechosłowacja, 1986
Autor: Ľubomir Feldek
Reżyseria: Vlastimil Herold
Scenariusz: Vlastimil Herold
Wykonawcy: Milan Lasica

Krótki film animowany. Przygody w krainie kwiatów i kapeluszy.


02:20 TERAZ ANIMACJE! - GOŚĆ

Film animowany, 2 min, Polska, 2017
Reżyseria: Aleksander Józefczyk
Scenariusz: Aleksander Józefczyk

Krótki film animowany. Etiuda o malarzu, którego nieoczekiwanie odwiedza mieszkaniec malowanego obrazu. 
Tytułowy gość łamie granice świata realnego i wykreowanego, zmieniając perspektywę naszej percepcji. 
Samotny mężczyzna w pokoju próbuje namalować obraz, jednak ten sprawia mu coraz większy kłopot. 
Obcy z namalowanej rzeczywistości nie zgadza się na ingerencję w swój świat i odwiedza malarza. 
(opis producenta)


02:25 TERAZ ANIMACJE! - GRAND BASSIN
(GRAND BASSIN)

Film animowany, 6 min, Francja, 2018
Reżyseria: Chloe Plat, Heloise Courtois

Krótki film animowany. Jeden dzień na publicznym basenie.


02:45 NA DRODZE KU ŚWIADOMOŚCI
(AWARE - GLIMPSES OF CONSCIOUSNESS)

Film dokumentalny, 102 min, Niemcy/Wielka Brytania, 2020
Reżyseria: Frauke Sandig, Eric Black
Scenariusz: Eric Black, Frauke Sandig
Muzyka: Zoe Keating

Czym tak naprawdę jest świadomość? Czy psychodeliki faktycznie mogą ją poszerzyć? Czy posiadają ją także rośliny? Co dzieje 
się z nią po śmierci? Pytania, które prawdopodobnie słyszeliście już nie raz, w tym zjawiskowym filmie ulegają pogłębieniu 
i przynoszą zaskakujące odpowiedzi. Poznajemy niekonwencjonalnych naukowców z całego świata. Badaczka z Uniwersytetu 
w Sydney prowadzi eksperymenty na roślinach, udowadniając że nie są to aż tak nieświadome i nieczujące istoty, za jakie 
zwykliśmy je uważać. Meksykanka lecząca roślinami wedle starodawnych majańskich metod potwierdza, że rośliny potrafią 
komunikować się między sobą i z nami również. Akademik z Johns Hopkins University zaprasza ochotników na testy z udziałem 
psylocybiny. Według niego medytacja to sprawdzona droga do zrozumienia natury umysłu, ale zajmuje dużo czasu, podczas gdy 
psychodeliki oferują drogę na skróty. 
Film jest fascynującą podróżą w głąb oceanu świadomości. Czy rzeczywiście jesteśmy połączeni ze wszystkimi istotami żyjącymi, 
a przez każdego z nas przepływa kosmiczna energia? 
(Źródło: 18. Festiwal Millennium Docs Against Gravity)