TVP Dokument Czwartek, 06.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - NOCKA NOCKÓW Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska O zmierzchu nietoperze wzdłuż leśnego potoku podążają w góry. Po drodze wpadają w delikatną sieć badaczy i dostają obrączki lub nadajniki telemetryczne. Dzięki nim wiemy, że część tych lotników podąża do nocnego klubu na wspólną imprezę. W filmie przewodnikiem po świecie nietoperzy jest dr Robert Mysłajek. Celem jego badań jest poznanie składu gatunkowego nietoperzy zamieszkujących lasy Beskidu Śląskiego, wyznaczenie szlaku ich wędrówek, wykrycie miejsc rozrodu, wypoczynku i zimowania. Tajemnice życia nietoperzy odsłaniane są powoli. Jednak są one na tyle fascynujące, że wielu badaczy jest gotowych do podejmowania kolejnych wyzwań. Jednym z nich jest właśnie dr Robert Mysłajek. Towarzyszymy mu z kamerą podczas odłowu nietoperzy w delikatne siatki chiropterologiczne i zakładania nadajników telemetrycznych, które pozwalają poznać ich wędrówki. Podsłuchujemy nietoperze za pomocą detektorów ultrasonicznych, które przetwarzają wydawane przez nie ultradźwięki na dźwięki słyszalne dla ludzi i umożliwiające identyfikację gatunków. Późnym latem i jesienią obserwuje się wzmożoną aktywność nietoperzy w pobliżu otworów jaskiń. Rola rojenia nietoperzy w takich miejscach nie jest do końca jasna. Sugeruje się jego związek z zachowaniami godowymi, przekazywaniem przez dorosłe osobniki młodym informacji o rozmieszczeniu kryjówek zimowych, wykorzystaniem jaskiń jako schronień tymczasowych itd. Bez względu jednak na pełnioną funkcję, rojenie stwarza doskonałą okazję do lepszego poznania fauny nietoperzy danego regionu i zdefiniowania miejsc ważnych dla ich ochrony. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 32 DWIE TWARZE GALICJI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ludzie w Małopolsce wciąż odczuwają sentyment do czasów zaboru austriackiego? Skąd w ich domach pojawiały się portrety cesarza Franciszka Józefa? Galicja to sztucznie wymyślona kraina, w której odnajdziemy mnóstwo sprzeczności. Radosław Kotarski wyrusza na południe Polski, aby przespacerować się po galicyjskich rynkach. Zagląda do warsztatów rzemieślniczych i usługowych, aby przyjrzeć się życiu w dawnej Małopolsce. Sprawdza też, dlaczego o krakusach mówi się centusie. 07:05 NOTACJE - ANDRZEJ BERTRANDT - NIE IDZIE NA PŁOTY Felieton, 10 min, Polska, 2014 Autor: Ewa Urbańska Z wykształcenia architekt wnętrz, uprawia sztukę wielostronną, w której znajduje się miejsce i dla wielkich form, takich, jak rekonstrukcje sal Zamku Królewskiego w Warszawie czy wielometrowe murale w przestrzeni wielkomiejskiej, i dla prac małoformatowych, plakatów, grafiki książkowej, znaków firmowych. Andrzej Bertrandt jest autorem najlepszego na świecie plakatu westernowego, doskonałych opracowań graficznych wizerunków znanych firm. Szuka dla siebie satysfakcji również w malarstwie i w filmie eksperymentalnym, łącząc działania plastyczne z muzycznymi. Przy realizacji wielkich narodowych projektów współpracował ze znakomitościami w dziedzinie nauki i sztuki, między innymi z prof. Janem Zachwatowiczem, prof. Stanisławem Lorentzem, prof. Aleksandrem Gieysztorem, prof. Lechem Tomaszewskim, architektem Wojciechem Zabłockim. Poszukując formuły dla określenia creda artystycznego Andrzeja Bertrandta, trzeba stwierdzić, że zasadniczą cechą jego twórczości jest dążność do utrwalenia swojej osobowości w różnych mediach. Artysta nie gardzi też skromnymi środkami wyrazu. W ostatnich latach odkrył rysunek jako sztukę, która daje najwięcej wolności. Kluczową rolę w swojej twórczości powierzył ołówkowi, który stał się głównym narzędziem jego wypowiedzi artystycznej. Przyjmuje się, że ołówek i papier są najskromniejszym warsztatem, jakim dysponować może plastyk. Twardy ołówek w ręce Andrzeja Bertrandta wydaje się mieć jednak możliwości nieograniczone - powstają obrazy malowane ołówkiem, tyle tam tonów, faktur, walorów czysto pikturalnych. Artyście, mimo tak ascetycznego warsztatu, udaje się również uzyskać efekt monumentalności i muzealnej niemal powagi. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 18 ZAMEK MOSZNA Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek(Prowadzący) W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedza zamek w Mosznej. Nie jest ani najstarszy, ani największy w Polsce, ale z całą pewnością robi wrażenie. Wedle niektórych ma aż 365 pomieszczeń - po jednym na każdy dzień roku - i 99 wież oraz wieżyczek - tyle, ile rodzinnych majątków mieli jego właściciele. Wokół rozciąga się 200 - hektarowy park z 300 - letnimi dębami, a w piwnicach zachowane są ślady prowadzące podobno do zakonu templariuszy. Cesarz Wilhelm II przyjeżdżał tu na słynne polowania, a w czasach rozbudowy zamku krążyły plotki, że właścicielom pomaga sam diabeł. Zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, należał m.in. do Georga von Reiswitza, marszałka dworu króla Prus Fryderyka Wielkiego czy do rodziny Tiele - Winckler, których przodkiem był zwykły górnik z Tarnowskich Gór, Franz von Winkler. Życiorys Franza von Winklera to doskonały przykład idealnego rodowodu pruskiego bogacza: z ubóstwa, dzięki własnej pracy, lojalności wobec władz i sprytowi doszedł do jednego z najbardziej pokaźnych majątków na Śląsku. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /38/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W ostatnią kwietnia niedzielę obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Psa Ratowniczego. Tego święta w "Weterynarzach z sercem" nie mogliśmy pominąć. Dlatego w dzisiejszym odcinku zobaczymy bohaterów niejednokrotnie ratujących ludzkie życie. Biorą udział w poszukiwaniach osób zaginionych pod gruzami, narażając własne życie. Zdają trudne, systematycznie powtarzane egzaminy licencyjne. Odwiedzimy też lecznicę, gdzie ratunek mogą znaleźć ptaki wszelkich gatunków, te najbardziej popularne i te egzotyczne. Wszystkie, które nie mają szans poradzić sobie bez pomocy człowieka. 08:15 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 2 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. Film dokumentalny, 09:15 SROKI CZARNO - BIAŁE, ALE NIE TYLKO (MAGPIES - MORE THAN BLACK AND WHITE) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Robert Sigl, Angelika Sigl Sroki żyją w wielu miejscach na świecie. Wszyscy widzieliśmy kiedyś te czarno - białe ptaki z długimi piórami w ogonie i dokuczliwie krzyczące. Reputacja srok euroazjatyckich jest często zła. Będąc antagonistami w wielu opowieściach ludowych, uważa się je za złodziei i kłamców. Z drugiej strony wiadomo, że ich mniej znani krewni, niebieskie sroki, są bardzo towarzyskie. Wspierają się nawzajem w wychowaniu młodych, a nawet pomagają niespokrewnionym, gdy grozi im niebezpieczeństwo. Są też sroki, które nazywane są srokami, ale tak naprawdę wcale nimi nie są. Australijskie sroki to w rzeczywistości szpaki. Znane są w Australii z jednej strony ze względu na niesamowitą fletową barwę głosu, z drugiej strony ze względu na ich czasami trudne relacje z ludźmi. Ten dokument to fascynujący wgląd w życie tych niezwykłych i inteligentnych ptaków. Sroki często towarzyszą innym zwierzętom. Niektóre z nich wykorzystują, innym pomagają, a jeszcze innych po prostu nie znoszą. Świat srok jest pełen niespodzianek i mitów. Czarno - białe, hałaśliwe, zuchwałe. Dla wielu ludzi właśnie takie są sroki. Ale mają one kuzynki, które są dużo mniej znane. Ich upierzenie jest beżowo - niebieskie. To sroki błękitne. 10:05 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BUKARESZT (BALKAN BOOM TOWNS BUCHAREST / METROPOLEN DES BALKAN) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku piątym - Bukareszt. Stolica Rumunii leży na wschodnim krańcu Europy. Ze względu na styl i architekturę podobną do francuskiej nazywano go Małym Paryżem. W czasie ponad dwudziestoletniej dyktatury Nicolae Ceausescu miasto przeszło brutalną transformację. W miejscu historycznych budowli wzniesiono pretensjonalne gmaszyska. Obecnie miasto poszukuje nowej tożsamości. Czeka na odkrycie wraz ze swoją różnorodnością stylów architektonicznych i kultury oraz rezerwatem przyrody. Burzliwa historia Bukaresztu zaczęła się na skraju starego miasta. Stało się ono metropolią dzięki temu, że tu krzyżują się drogi handlowe. Pierwszy zapis o Bukareszcie pochodzi z roku 1459. Dokument podpisał przywódca Vlad Țepes, czyli Wład Palownik, współcześnie lepiej znany jako hrabia Drakula. Zachowała się część jego posiadłości. W Bukareszcie modne stały się śluby w nieczynnych fabrykach, gdzie można urządzić wesele niewielkim kosztem. W krajobrazie Bukaresztu nadal dominuje pałac Ceausescu. To drugi po Pentagonie największy na świecie budynek administracji, pomnik, który Ceausescu postawił sam sobie. Wcześniej trzeba było wyburzyć całą dzielnicę. Zaprojektowano bulwar o kilka metrów dłuższy od Champs - Élyses. Dla Ceausescu inspiracją była wizyta północnokoreańskiego dyktatora Kim Ir Sena oraz monumentalna architektura Pjongjangu, ale nie zrealizował swych megalomańskich planów. Po jego upadku wielu domagało się rozbiórki tej budowli, lecz koszty okazały się ogromne. Obecnie pałac to atrakcja turystyczna, miejsce do robienia pamiątkowych zdjęć. Cykl dokumentalny, 11:10 DZIEŃ POWSZEDNI ŁOBEZ Reportaż, 19 min, Polska, 1973 Autor: Kazimierz Kulig Zdjęcia: Eugeniusz Eysymontt Wizyta w polskim mieście Łobez, położonym w granicach województwa szczecińskiego, stała się pretekstem do opowieści o rozwoju miasteczek i wsi w granicach tego powiatu. Kamera telewizyjna odwiedziła niezwykle malownicze tereny regionu jak: Cieszyno Łobeskie, jezioro Woświn, ośrodek w Węgorzynie czy stadninę koni w Łobzie. Ponadto - wizyta na naradzie w powiatowym komitecie partii oraz w Liceum Ogólnokształcącym w Łobzie. Rozmowa z uczniami, historia miasta, jego rozwoju i niespełnionych oczekiwań młodzieży. Reportaż, 11:40 ESENCJA NASTROJU (MIECZYSŁAW KOSZ) Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2006 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Józef Szymura Losy Mieczysława Kosza (1944 - 1973), znanego i utalentowanego kompozytora i muzyka jazzowego, który zginął tragicznie w niewyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach. Śledzimy drogę życiową artysty od wioski na Zamojszczyźnie, poprzez jazzowe piwnice Krakowa do Warszawy. Spotkamy się z tymi, którzy odegrali ważną rolę w jego życiu i twórczości. Przyjaciele Kosza opowiedzą również o życiu towarzyskim swojego środowiska. W filmie wykorzystano materiały archiwalne z lat sześćdziesiątych ukazujące atmosferę PRL - u: prowincji, jaką była rodzinna Antoniówka k. Tomaszowa Lubelskiego, szkoły, do której chodził niewidomy artysta. Ponadto w filmie znajdą się fragmenty radiowych wywiadów Mieczysława Kosza. 12:40 MULIER FORTIS. KOBIETA MĘŻNA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Kraśnicki, Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki, Adam Kraśnicki Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Sławomir Chudowski, Piotr Wacławik Wykonawcy: Piotr Warszawski, Piotr Warszawski Próba portretu Zofii Kossak - Szatkowskiej (primo voto Szczuckiej), osoby o której sąsiedzi z Górek Wielkich mówili: ona miała światło w oczach. To rzecz o kobiecie zdumiewającej osobowości twórczej, dynamizmu życiowego, odwagi cywilnej, także głębokiej wiary i patriotyzmu. Zasadniczą osią filmu jest swoiste odkrywanie osobowości i dzieła życia Zofii Kossak - Szatkowskiej, postaci absolutnie ważnej dla tożsamości współczesnego Polaka z początku XXI wieku. Film w swej narracji pragnie zwrócić uwagę na dwa wymiary jej życia - duchowy i praktyczny. Są nimi: fakty biografii wpisane w kontekst historyczny, m.in. współpraca z Wandą Krahelską - Filipowicz w Żegocie, uhonorowana przez Izrael w 1982 roku tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, okupacyjną działalność dla Delegatury Rządu Emigracyjnego na Kraj i służba w konspiracji harcerskiej. Późniejsza gehenna: Pawiaka i KL Auschwitz (1943 - 1944), wreszcie jej osobisty udział w Powstaniu Warszawskim. Osobny wątek filmu, postrzegany w wymiarze duchowym, osobistym to sekwencja trudnej, wymuszonej emigracji (1945 - 1957) w Anglii (Kornwalia - farma w Trossell), potem ponowny powrót do Górek Wielkich i zmaganie się z rzeczywistością PRL - u - m.in. sygnatariuszka Listu 34, konsekwencje odmowy Nagrody Państwowej 1966 r. i wspieranie religijnego charakteru obchodów Millenium. Film jest też (w warstwie komentarza i prezentowanych opinii) próbą ideowego kontrapunktu dla lansowanej obecnie wizji nowoczesnego feminizmu i postaw hedonizmu - hołdujących aktywność koncentrującą się na indywidualizmie i realizacji wyłącznie własnych celów, redukowaniu wartości i tradycji narodowych. 13:55 DOMOWNICY SAWANNY (AFRICA’S WILD ROOMMATES - HOW ANIMALS SHARE BED AND BOARD) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Robert Sigl Na afrykańskiej sawannie mieszka trzech największych budowniczych świata zwierząt: ptaki tkacze, mrówki i termity. Ptaki żyją w koloniach. Wspólnie budują ważące tony gniazda, w którym każdy ptak ma swój domek - bliźniak. Inne zwierzęta budują podziemne systemy jaskiń, kilka metrów pod ziemią, a termity drapacze chmur z piasku, śliny i ekskrementów. Jednak w swoich spektakularnych budowlach nie mieszkają samotnie. Mieszka tam również wielu współlokatorów. Od małych owadów, gadów i ptaków aż po duże ssaki. Budowniczowie i ich współlokatorzy nie tylko mieszkają razem, ale także czerpią z tego inne korzyści. To, ile współlokatorzy wnoszą do społeczności, różni się w zależności od udziału w mieszkaniu. Sokoły karłowate, puchacze i scynki zapewniają bezpieczeństwo kolonii ptaków tkaczy i otrzymują w zamian mieszkanie. Z drugiej strony termity nie są przez nikogo chronione i są tylko wykorzystywane. Ich współmieszkańcy niszczą ich budynki, a czasem nawet je zjadają. W części mieszkania mrównika każdy żyje według własnej codziennej rutyny. Wielu współlokatorów z podziemnej społeczności rzadko się spotyka. Niektóre z nich, jak wilkołak, czerpią z mrównika coś więcej niż tylko przestrzeń życiową. Zimą głodowałby bez specjalnych zdolności współlokatora. Wspólne mieszkanie ma zalety i wady dla zwierząt na afrykańskiej sawannie. 14:55 DZIKA PORTUGALIA (3/3) OD WYBRZEŻY PO WYSPY (WILD PORTUGAL (3/3) FROM THE COAST TO THE ISLANDS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Wyprawa na Wybrzeże Portugalii. Jedno z najbardziej zadziwiających środowisk wybrzeży oceanicznych w Europie. Ukształtowane z biegiem wieków przez żywioły, tworzy płynną granicę między lądem a morzem. Prawdziwym wyzwaniem jest przetrwać miejscowe ekstremalne zmiany. Wędrowcy przemierzający tę wspaniałą krainę zdołali się jednak przystosować do trudnego środowiska. Bogate wody przybrzeżne zapewniają przetrwanie wielu organizmom. Każdy z nich ma własną historię. Pośrodku Atlantyku znajduje się imponujący świat. Azory. Piękno tego podwodnego królestwa tkwi w niezwykłej równowadze pomiędzy malowniczym a dziwacznym światem. Portugalia to położony najdalej na zachód kraj Europy i zarazem ostatni fragment lądu przed wielkim Oceanem Atlantyckim. Silna więź łącząca Portugalczyków z morzem jest równie stara jak sam kraj. Przed wiekami ludzie, którzy osiedlili się na wybrzeżu, musieli nauczyć się ujarzmiać hojny, ale i srogi ocean. To dało początek epoce wielkich odkryć geograficznych i wybitnych żeglarzy. Dziś stoją przed nami inne wyzwania. 15:55 MAGIA WIELKANOCNYCH PISANEK (EASTER EGGS - FULL OF COLOR AND MAGIC / OSTEREIER - FANTASTISCH BUNT UND VOLLER MAGIE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger Jaja wielkanocne są nie tylko jajowate, ale także kolorowe, smaczne i niepowtarzalne. Symbolizują zmartwychwstanie i nowy początek, nowe życie pod koniec długiej zimy. Dokument wyrusza w podróż po krainie jajek wielkanocnych. Na sześciu przystankach na trasie podgląda pisanki, przedstawia ludzi, którzy poświęcili im swoje życie, przygląda się jajku, jego atrakcyjności i małym, słodkim kurczaczkom. Film dokumentalny, 17:00 TAJEMNICE CUDÓW Z LOURDES (THE MYSTERIES OF LOURDES MIRACLES / DAS GEHEIMNIS DER WUNDER VON LOURDES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Patrice Clech Scenariusz: Samuel Kissous W tym dokumencie badane będą niewyjaśnione zjawiska lub naukowe fakty, zwane cudami. Aby je lepiej zrozumieć, autorzy udali się do słynnej na całym świecie groty w Lourdes. Lourdes we francuskich Pirenejach. Jedno z najczęściej odwiedzanych sanktuariów maryjnych na świecie. Rocznie pielgrzymuje tu ponad sześć milionów wiernych, w tym 60 tysięcy chorych i upośledzonych. Większe niż Watykan szczyci się też największą bazyliką na świecie, zdolną pomieścić nawet 25 tysięcy osób. Uważa się, że w ciągu 160 lat miało tam miejsce 69 uzdrowień, które wciąż nie zostały wyjaśnione przez naukę. Część tych niewytłumaczalnych uzdrowień kościół katolicki uznał za cuda. To one przyciągały tysiące wiernych, co z kolei przekładało się na rozbudowę sanktuarium. Historia zaczyna się w 1858 roku, kiedy tajemnicza kobieta w bieli ukazała się 14 - letniej dziewczynce o imieniu Bernadette Soubirous i przedstawiła się jako Niepokalane Poczęcie. Dokument bada cudowne zjawiska w Lourdes z naukowej i historycznej perspektywy. Film dokumentalny, 18:05 NAJPIĘKNIEJSZE ZAMKI KARYNTII (CARINTHIA'S MOST BEAUTIFUL ARISTOCRATIC RESIDENCES / KÄRNTENS SCHÖNSTE ADELSSITZE - GLANZ UND PRACHT HERRSCHAFTLICHEN WOHNENS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2021 Reżyseria: Gernot Stadler Tematem tego filmu dokumentalnego są piękne, arystokratyczne rezydencje, z których część jest nadal zamieszkana przez rodziny właścicieli. Od Zamku Hochosterwitz uważanego za jeden z najbardziej imponujących średniowiecznych zamków, po zamek a właściwie ruiny Landskron, od Griffen po Porcia - Karyntia jest w nie bogata. Na skalistej górze wznosi się najważniejszy symbol Karyntii: Hochosterwitz. Ten potężny zamek wyznacza punkt zwrotny. Swój obecny wygląd uzyskał dopiero pod koniec XVI wieku - w czasach, gdy średniowiecze już dawno pogrążyło się w mrokach przeszłości. Zmienił się obraz świata. Nastała nowa epoka: renesans. W samym Friesach, najstarszym mieście Karyntii, znajdują się dwa zachowane zamki na okolicznych wzgórzach oraz Fürstenhof w mieście. Zwiedzimy najpiękniejsze zamki i pałace Karyntii, zgłębimy ich historię i posłuchamy wypowiedzi obecnych właścicieli i mieszkańców. Rycerze i zamki kształtują nasze wyobrażenie o średniowieczu. Wraz z nowym światopoglądem zmienia się również znaczenie i funkcja budowli. W średniowieczu pierwotną funkcją zamku była ochrona ludności. Był on nie tyle obiektem mieszkalnym, ile koszarami, w których mogła się schronić okoliczna ludność. W połowie XVI wieku nie było to już tak istotne, bo pojawiły się nowe rodzaje broni, zmieniła się strategia wojenna i zamek nie był już tak potrzebny. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - ARMENIA - KRAINA NOEGO (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Armenia, położona między morzami Czarnym, Kaspijskim i Śródziemnym, jest krajem nieznanym, choć pięknym. Graniczy z Gruzją, Azerbejdżanem, Iranem i Turcją. W ciągu tysiącleci niezwykła siła duchowa Ormian i ich umiejętność przystosowywania się do zmieniających się warunków ukształtowały niezłomną chrześcijańską cywilizację uznawaną dziś za jedną z najstarszych na świecie. W roku 1991 ten mały kraj, o powierzchni około 30 tysięcy kilometrów, uzyskał niepodległość od ZSRR. Szybko stał się krajem nowoczesnym, zaspokajającym potrzeby najbardziej wymagających turystów. W Armenii cofamy się do najczystszych korzeni ludzkiej tradycji i odkrywamy fascynujące europejskie enklawy. 20:10 TATARZY POLSCY ODC. 4 Telenowela dokumentalna, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Natasza Ziółkowska Scenariusz: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. Telenowela dokumentalna, 20:55 WYBRANIEC Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marta Kądziela Scenariusz: Marta Kądziela Muzyka: Paweł Stankiewicz Bohaterem filmu dokumentalnego jest Piotr Pajączkowski - utalentowany śpiewak operowy, który dzięki występom z chórem Filharmonii Warszawskiej zjeździł swego czasu całą Europę. W latach 80. wyemigrował do Niemiec, gdzie mieszka do dzisiaj. Przez 25 lat swojej kariery zawodowej śpiewał na scenie Opery w Hamburgu. W 2017 roku wydał książkę. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że artysta musiał pisać ją na komputerze sterowanym gałką oczną. 22:00 WIELKI TYDZIEŃ - ODC. 2 WIELKI CZWARTEK (THE HOLY WEEK EP. 2 HOLY MONDAY TO SPY THURSDAY) Film dokumentalny, 25 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandrine Durand Seria dokumentalna opowiadająca o Świętym Tygodniu, który poprzedza Wielkanoc. Odwiedzimy Jerozolimę i będziemy podążać ścieżką Jezusa podczas Wielkiego Tygodnia. To doświadczenie zmieniające życie. W ciągu tych siedmiu dni upamiętniane są podstawowe tajemnice wiary katolickiej: męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Dzisiaj te Święte Miejsca łączą nas nie tylko z przeszłością, ale z wydarzeniami, które ukształtowały naszą teraźniejszość i będą rezonować przez cały czas. Cykl dokumentalny, 22:35 JEDEN DZIEŃ DŁUŻEJ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Monika Meleń Scenariusz: Monika Meleń Opowieść o niezwykłej miłości pomiędzy bohaterami, o pogodzeniu się z nieuchronnością śmierci, o inności oraz o rozdźwięku między marzeniami a rzeczywistością. Małgorzata urodziła się z zanikiem mięśni, kilka lat temu przestała już nawet poruszać palcami. Wraz ze swoim życiowym partnerem Krystianem miłośnikiem motocykli, wybiera się w podróż życia, aby powoli oswajać nadchodzącą śmierć. Parę poznajemy tuż przed rozpoczęciem podroży do Rumunii, kiedy Małgosia z marzy, by ktoś mógł zilustrować, to, co dzieje się w jej głowie, to, jak ona sama siebie postrzega. 23:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /8/ Reality show, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W tym odcinku odwiedzimy Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków "Ostoja" w kaszubskiej wsi Pomieczyno. Dowiemy się, co należy zrobić, kiedy znajdziemy małego jeża. Tymczasem w Katowicach suka Szila wsadziła nos w nie swoje sprawy. Zobaczymy, co z tego wynikło i w jakim znalazła się niebezpieczeństwie. A pewna miłośniczka kotów z Warszawy ma pod swoją opieką już sporą gromadkę. Jej cierpliwość i dobre serce zostaną wystawione na próbę. 00:15 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 00:30 NOTACJE - ALEKSANDER SZYMAŃSKI ZAPACH SPALONYCH LUDZI Felieton, 9 min, Polska, 2014 Autor: Krzysztof Tadej Kpt. Aleksander Szymański ps. Korab ur. 12 grudnia 1927 r. w Przemyślu; w czasie okupacji, od czerwca 1942 do lipca 1943 r. należał do Oddziału Dyspozycyjnego DW Komendy Obwodu AK Przemyśl Polana. Jako 15 - letni uczeń drugiej klasy liceum handlowego został aresztowany, przetransportowany do więzienia w Tarnowie, skąd trafił do KL Auschwitz, gdzie otrzymał nr 153401. Pod koniec 1943 r. przeniesiony do KL Mauthausen - Gusen, gdzie przebywał aż do wyzwolenia 5 maja 1945 r. , pracując początkowo w kamieniołomach Gusen, a później w fabryce Messerschmitta. Jest członkiem Okręgu Podkarpackiego ŚZŻAK od założenia. Pełni obowiązki Prezesa Okręgu od 1995 r. Został odznaczony m.in.: Krzyżem Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Oświęcimskim oraz medalami okolicznościowymi. 00:50 WIECZNY TUŁACZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Wykonawcy: Tadeusz Jaworski Bohaterem filmu jest Tadeusz Jaworski, reżyser filmów dokumentalnych. Ocalały z holokaustu, a potem student reżyserii w szkole filmowej; na przemian idący ku sukcesom albo ku barierom, jakie stawiano ludziom nieugiętym i o czystym sumieniu. W latach 50. był związany z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych, w latach 60. z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych w Warszawie. W połowie lat 60. wyreżyserował kilka spektakli Teatru TV. W roku 1968 rozpoczął pracę nad swoim debiutem fabularnym. Miała to być ekranizacja sztuki Stanisława Grochowiaka "Partita na instrument drewniany". Po wydarzeniach Marca '68 prace na planie decyzją władz zostały przerwane. W roku 1969 wyemigrował do Kanady, gdzie m.in. w roku 1972 zrealizował film "Selling Out", rok później nominowany do Oscara w kategorii: krótki film dokumentalny. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 292 Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:25 DOŚWIADCZANIE SIEBIE - O AKTORSTWIE JANA ŚWIDERSKIEGO Film dokumentalny, 68 min, Polska, 1982 Reżyseria: Krzysztof Domagalik Scenariusz: Krzysztof Domagalik Wykonawcy: Wojciech Gąsowski Aktorzy: Jan Świderski Program przedstawiaj powojenny dorobek teatralny Jana Świderskiego - wybitnego aktora teatralnego. Urodził się w 1916 roku. W 1938 ukończył wydział sztuki aktorskiej PIST, w 1948 Wydział Reżyserski w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi. W pierwszych latach powojennych (1944 - 1949) grał w teatrach w Bydgoszczy, Lublinie, Łodzi, a od sezonu 1949 - 1950 do końca życia - w teatrach warszawskich: Polskim, Dramatycznym (1961 - 1966 dyrektor i kierownik artystyczny), Ateneum. Zmarł w 1988 roku. Wybitny odtwórca ról fredrowskich, w sztukach Duerrenmatta, Ibsena, Millera. Jedną z intencji realizatorów jest ukazanie kolejnych etapów kariery aktorskiej bohatera programu oraz poszukiwań przez niego właściwej formy spełniania swego zawodu. W programie wykorzystano fragmenty Polskiej Kroniki Filmowej, fotosy oraz fragmenty widowisk teatralnych zrealizowanych w Telewizji Polskiej z udziałem Jana Świderskiego. 03:40 NIEPOGODZENI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są: niewidoma od urodzenia Monika i jej mąż Wojtek z porażeniem mózgowym. Wspierają się i uzupełniają, nie godzą się ze swoją niepełnosprawnością, mają takie same marzenia jak ludzie zdrowi. Towarzyszymy im w czasie drogi do szpitala w Bydgoszczy, gdzie Wojtek ma mieć przeprowadzoną operację wszczepienia stymulatorów do półkul mózgowych. Ma ona zredukować jego ruchy mimowolne, poprawić mowę. Czy operacja się uda? Jak Monika i Wojtek poradzą sobie ze swoimi oczekiwaniami i emocjami?