TVP Dokument Środa, 05.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - NAJJAŚNIEJSZY PUNKT BIESZCZADÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Jeszcze kilka lat temu diabeł mówił tu dobranoc. Dziś nawet zachodzące słońce nie mówi, bo choć znika za górami, jego energia pozostaje w akumulatorach. Właściciel gospodarstwa gościnnego o wdzięcznej nazwie Ranczo Eko - Frontiers, biolog dr Andrzej Czech nie bez dumy zapewnia, że w ogóle nie jest ono podłączone do sieci energetycznej. Ale na surowość zimy nie narzeka. Do wyjątków należą chwile, gdy musi się ratować agregatem spalinowym. Założeniem gospodarza zawsze było zgodne współdziałanie z przyrodą, a ta jest mu, jako badaczowi bieszczadzkich bobrów, bardzo bliska. Początki gospodarstwa nie były łatwe, musieli walczyć z trudnym terenem, mieszkając początkowo w namiotach, a gdy ostra zima przycisnęła, w niewykończonym domu. Już to samo nauczyło ekipę Andrzeja Czecha myślenia o racjonalnym wykorzystaniu energii. W 2004 roku postawili pierwszy, niewielki wiatrak. Dziś gospodarstwo korzysta na przemian z energii wiatru i słońca. Ogniwa fotogalwaniczne pozwalają skutecznie wykorzystywać światło naszej gwiazdy, zaś akumulatory tę naturalną energię zgromadzić. Nawet gdyby wciąż było pochmurno i nie wiało, starczy jej na dobre trzy tygodnie. Ale taka sytuacja się nie zdarza, bo jak są chmury, to przeważnie jest i wiatr - zauważa gospodarz przyrodnik. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 31 WŚRÓD HUCUŁÓW Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Jak radzą sobie ludzie w wysokich pasmach gór? Żyjący tam Huculi zafascynowali naszych dziadków swoją naturalnością i wytrwałym opieraniu się nowoczesności. Radek Kotarski rusza na połoniny, aby na własne oczy zobaczyć kulturę Hucułów. Podziwia tradycyjny, choć wyjątkowo niepraktyczny układ domów i szuka hodowli dzielnych koni huculskich. Opowiada także o luźnym podejściu Hucułów do spraw miłosnych. 07:05 NOTACJE - STANISŁAW LIKIERNIK. PROSZĘ STRZELAĆ! Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2014 Autor: Krzysztof Tadej Stanisław Bolesław Likiernik ps. Staszek, Stach (ur. 25 czerwca 1923 roku w Garwolinie), syn Tadeusza i Stanisławy, oficer Wojska Polskiego w stopniu podpułkownika, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, politolog, emerytowany menedżer korporacji Philips. Posiada podwójne obywatelstwo: Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Francuskiej. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 17 SZCZECIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzenie: Tomasz Bednarek W tym odcinku odwiedzamy miasto, które jako jedyne w Europie może pochwalić się dwoma wybitnymi ikonami współczesnej architektury stojącymi tuż obok siebie. Oba obiekty otrzymały najważniejsze europejskie nagrody w dziedzinie architektury. Biały jak lód gmach filharmonii okrzyknięto w 2015 roku najlepszym budynkiem Europy. Sąsiadująca z nim falująca płaszczyzna z betonu, która przykrywa muzeum historii najnowszej Szczecina, została uznana w 2016 roku za najlepszą przestrzeń publiczną w Europie. 07:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /37/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Zapraszamy do Lublina, gdzie znajduje się pierwsze w Polsce schronisko dla zwierząt egzotycznych, będące jednocześnie centrum rehabilitacji gadów i płazów oraz ośrodkiem edukacyjnym. To tutaj, w Lubelskim Egzotarium, znalazły schronienie m.in. agama brodata, legwan zielony, pająk ptasznik i dwa pytony. Odwiedzimy też gminę Mirosławiec, gdzie w Dzikiej Zagrodzie, stworzonej przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze, realizowany jest imponujący projekt - powrót rysia do lasów północno - zachodniej Polski. Czy po trzystu pięćdziesięciu latach uda się tu odtworzyć ten gatunek ssaka drapieżnego z rodziny kotowatych? Bo ryś, jak to kot, własnymi ścieżkami chadza. 08:20 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 1 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 09:20 NIEZWYKŁA ALBANIA - CZĘŚĆ 2 OD LĄDU DO MORZA (AMAZING ALBANIA EP. 2) Film dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Radler, Antonia Coenen Zdjęcia: Nikolai Von Graeventiz Dwuczęściowy film dokumentalny, który przeniesie widzów do Albanii - wyjątkowego kraju, który choć bliski Włoch - tylko 70 km w linii prostej, a greckie Korfu jest w zasięgu wzroku, leży nieodkryty jak biała plama na mapie południowo - wschodniej Europy. Część I: Z północy do stolicy; Część II: Od lądu do morza. Albania jest biedna, ale też bogata - w różnorodność krajobrazu, florę i faunę oraz kulturę. Po mrocznych dekadach komunistycznej dyktatury, w której wszystkie religie były zakazane, teraz jest to kraj, w którym chrześcijanie i muzułmanie żyją ze sobą w zgodzie. 10:10 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - SOFIA (BALKAN BOOM TOWNS SOFIA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku czwartym - Sofia. Miasto leży u stóp górskiego masywu Witoszy. Wiele budowli historycznych przypomina o jego długiej i bogatej historii. Trzydzieści lat po rozpadzie Związku Radzieckiego Sofia to nowoczesna stolica. Działają tu międzynarodowe korporacje i start - upy. Miasto uchodzi za europejską Dolinę Krzemową. Ma milion mieszkańców i jest znane z tolerancji oraz kultywowania tradycji. Tutaj wyznawcy trzech głównych religii żyją spokojnie obok siebie. To miasto w okresie przejściowym między swą przeszłością i przyszłością. Sofia to polityczny, gospodarczy i kulturalny ośrodek Bułgarii. Co siódmy mieszkaniec kraju mieszka w stolicy. Różne style architektoniczne minionych czasów to świadectwo liczącej ponad pięć tysięcy lat historii kraju. 11:10 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - DZIKIE WYBRZEŻA (FASCINATING MADAGASKAR - THE WILD WEST COAST) Film dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich Krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Madagaskar, rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa Madagaskar leży 500 km od wybrzeży Afryki, to czwarta co do wielkości wyspa na ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Madagaskar odkryto dopiero 2000 lat temu. Ludzie przybywali tam z Azji, z Bliskiego Wschodu i z Afryki. Różnorodność pochodzenia plemion malgaskich wyraźnie widać obecnie w ich stylu życia i tradycjach. Anakao na południowym zachodzie wyspy jest siedzibą rybaków z ludów Vezo. To oddalony region i trudno dostępny z lądu. Ludy Vezo są nazywane dziećmi morza. Rzadko się tu widzi motorówki, bo są zbyt drogie. Wiele rodzin nadal mieszka głównie na morzu. Żeglują od wysepki do wysepki wzdłuż ogromnej rafy koralowej, położonej na zachód od wybrzeża Madagaskaru. Jak dotąd - Vezo cieszą się bogatymi terenami łowisk. Niestety, coraz częściej są zmuszani do dzielenia się tym bogactwem z międzynarodowymi flotami rybackimi, które pojawiają się na wodach przybrzeżnych Madagaskaru i zagrażają dobrostanowi mieszkańców. Większość rafy na zachód od wybrzeża jest wciąż dziewiczym podwodnym rajem. Tymczasem zmiany klimatyczne i tu czynią spustoszenie. Podwyższona temperatura wód powoduje, że rafa umiera. Nadal udaje się jej odradzać, oferując nurkom i turystom zapierający dech krajobraz koralowy, a ludowi Vezo bogate łowiska. Madagaskar bardzo się zmienił od czasów, gdy pierwsi osadnicy przypłynęli przez ocean. Wciąż udaje się jednak zachować piękno dzikiej przyrody temu niepowtarzalnemu światu na wyspie. W ten sposób fascynacja Madagaskarem trwa nadal. 11:30 ZŁOTA KOLEKCJA - KAPRYS LUDOJADA Reportaż, 29 min, Polska, 1973 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Androchowicz Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski, Andrzej Gertych Ludomir Mączka przed rejsem dookoła świata, przygotowuje jacht do wypłynięcia w morze. Podróż ma trwać minimum trzy lata. Podróżnik niechętnie udziela odpowiedzi na pytania o trasę i terminarz wyprawy, preferował spontaniczność. Mączka, zwany popularnie wśród żeglarzy Ludojadem, był z wykształcenia geologiem. Pracował w instytutach i przedsiębiorstwach geologicznych Wrocławia, Warszawy, Krakowa i Szczecina. Z racji swojego zawodu wiele podróżował po świecie. W czasie studiów zaraził się żeglarstwem. Mimo wady wzroku otrzymał tytuł kapitana żeglugi wielkiej jachtowej, a żeglarstwo stało się jego prawdziwą pasją. Bardzo skromny tryb życia i pieniądze zarobione podczas zagranicznych kontraktów pozwoliły mu na kupno własnego jachtu. Do samotnego rejsu dookoła świata przygotowywał się 25 lat. W dniu 5 września 1973 roku Ludojad na pokładzie jachtu Maria wypłynął ze Szczecina w swój wymarzony rejs... 12:10 ROLA ŻYCIA - IZABELA TROJANOWSKA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzenie: Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:40 POLOWANIE NA ISIS (HUNTING ISIS) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2021 Reżyseria: Daham Alasaad Film dokumentalny. W obozie Al - Roj w Syrii setki kobiet i dzieci żyją w tragicznych warunkach, podczas gdy świat się zastanawia, co z nimi zrobić. To żony i dzieci bojowników ISIS, schwytanych po upadku kalifatu. Wśród nich są setki ludzi z Zachodu, którzy desperacko chcą wrócić do domu. Szacuje się, że połowa zagranicznych bojowników, którzy opuścili Europę, aby dołączyć do ISIS, wróciła już do swoich krajów pochodzenia. Udając uchodźców lub podróżując na fałszywych paszportach, inni mogli uciec z kalifatu na Zachód i zacząć nowe życie. 33 - letni Ahmad Ramadan prowadzi tajną siatkę mającą na celu wyśledzenie tych byłych dżihadystów i pociągnięcie ich do odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. Dziś jest na tropie wojownika, który prawdopodobnie mieszka teraz w Niemczech. Film dostarczony przez informatora pokazuje, jak uczy się zawodu kierowcy ciężarówki. Dzięki tej sieci w Europie aresztowano znanych członków, takich jak rzecznik dżihadu Abdul Kader el Raqqaoui. Ale sami członkowie płacą wysoką cenę i sami są celem represji ze strony ISIS. 13:45 SROKI CZARNO - BIAŁE, ALE NIE TYLKO (MAGPIES - MORE THAN BLACK AND WHITE) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Robert Sigl, Angelika Sigl Sroki żyją w wielu miejscach na świecie. Wszyscy widzieliśmy kiedyś te czarno - białe ptaki z długimi piórami w ogonie i dokuczliwie krzyczące. Reputacja srok euroazjatyckich jest często zła. Będąc antagonistami w wielu opowieściach ludowych, uważa się je za złodziei i kłamców. Z drugiej strony wiadomo, że ich mniej znani krewni, niebieskie sroki, są bardzo towarzyskie. Wspierają się nawzajem w wychowaniu młodych, a nawet pomagają niespokrewnionym, gdy grozi im niebezpieczeństwo. Są też sroki, które nazywane są srokami, ale tak naprawdę wcale nimi nie są. Australijskie sroki to w rzeczywistości szpaki. Znane są w Australii z jednej strony ze względu na niesamowitą fletową barwę głosu, z drugiej strony ze względu na ich czasami trudne relacje z ludźmi. Ten dokument to fascynujący wgląd w życie tych niezwykłych i inteligentnych ptaków. Sroki często towarzyszą innym zwierzętom. Niektóre z nich wykorzystują, innym pomagają, a jeszcze innych po prostu nie znoszą. Świat srok jest pełen niespodzianek i mitów. Czarno - białe, hałaśliwe, zuchwałe. Dla wielu ludzi właśnie takie są sroki. Ale mają one kuzynki, które są dużo mniej znane. Ich upierzenie jest beżowo - niebieskie. To sroki błękitne. 14:35 DZIKA PORTUGALIA (2/3) OD GÓR PO WYBRZEŻE (WILD PORTUGAL (2/3) FROM THE MOUNTAINS TO THE COAST) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Przed widzami wędrówka przez dzikie obszary Portugalii. Z gór wypływa jedna z największych rzek w kraju. Zasilana przez niemal niewyczerpane źródło wody, rzeka Zezere ma swój początek na wysokości 1900 metrów n.p.m. Swój bieg zaczyna niespiesznie, jako niewielki potok. Siła ciążenia daje jednak o sobie znać, kierując jej wody w dół. W górnym biegu wody górskich strumieni mają wielką siłę. Potem łączą się i tworzą rzeki, które nabierając mocy formują bystrza. Bogate w tlen wody to dla wielu gatunków owadów idealne środowisko do rozmnażania się. Po dotarciu do terytorium Portugalii rzeka Douro wyznacza naturalną granicę między Portugalią a Hiszpanią na odcinku ponad 100 kilometrów. W ciągu tysięcy lat rzeka wydrążyła swój szlak pośród wspaniałych urwisk. Jednym z najpowszechniej występujących tu mieszkańców jest sęp płowy. Ryś iberyjski powrócił ostatnio nad Gwadianę w ramach międzynarodowego programu ochrony przyrody, który okazał się dużym sukcesem. Niemal zupełne wyginięcie rysi w Portugalii było powiązane ze zmniejszeniem się populacji dzikich królików, zdziesiątkowanej rozprzestrzeniającymi się chorobami. Co roku do Portugalii przylatują tysiące ptaków. Niektóre przybywają tu w poszukiwaniu schronienia, inne chcą wykorzystać obfitość pożywienia i łagodny klimat, by wychować młode. 15:35 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 2 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 16:30 RZECZ POLSKA S.I - FOTEL 366 JÓZEFA CHIEROWSKIEGO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Jest to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program opowiada o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach jest również opowieścią o najnowszej historii Polski. W tym odcinku fotel 366 zaprojektowany przez Józefa Mariana Chierowskiego. Fotel określany jest ikoną designu PRL - owskiego. 16:50 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BUKARESZT (BALKAN BOOM TOWNS BUCHAREST / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku piątym - Bukareszt. Stolica Rumunii leży na wschodnim krańcu Europy. Ze względu na styl i architekturę podobną do francuskiej nazywano go Małym Paryżem. W czasie ponad dwudziestoletniej dyktatury Nicolae Ceausescu miasto przeszło brutalną transformację. W miejscu historycznych budowli wzniesiono pretensjonalne gmaszyska. Obecnie miasto poszukuje nowej tożsamości. Czeka na odkrycie wraz ze swoją różnorodnością stylów architektonicznych i kultury oraz rezerwatem przyrody. Burzliwa historia Bukaresztu zaczęła się na skraju starego miasta. Stało się ono metropolią dzięki temu, że tu krzyżują się drogi handlowe. Pierwszy zapis o Bukareszcie pochodzi z roku 1459. Dokument podpisał przywódca Vlad Țepes, czyli Wład Palownik, współcześnie lepiej znany jako hrabia Drakula. Zachowała się część jego posiadłości. W Bukareszcie modne stały się śluby w nieczynnych fabrykach, gdzie można urządzić wesele niewielkim kosztem. W krajobrazie Bukaresztu nadal dominuje pałac Ceausescu. To drugi po Pentagonie największy na świecie budynek administracji, pomnik, który Ceausescu postawił sam sobie. Wcześniej trzeba było wyburzyć całą dzielnicę. Zaprojektowano bulwar o kilka metrów dłuższy od Champs - Élyses. Dla Ceausescu inspiracją była wizyta północnokoreańskiego dyktatora Kim Ir Sena oraz monumentalna architektura Pjongjangu, ale nie zrealizował swych megalomańskich planów. Po jego upadku wielu domagało się rozbiórki tej budowli, lecz koszty okazały się ogromne. Obecnie pałac to atrakcja turystyczna, miejsce do robienia pamiątkowych zdjęć. 17:50 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - ALI MCGRAW I STEVE MCQUEEN (ICONIC COUPLES: ALI MCGRAW & STEVE MCQUEEN EP. 9) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini - seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami dziewiątego odcinka będą Ali MacGraw i Steve McQueen. Ona zaczęła karierę jako modelka, a jej twarz promowała Chanel No. 5. Steve'a McQueena poznała na planie filmu Sama Peckinpaha. McQueen był żonaty z Neile Adams, matką jego dwójki dzieci, która znosiła pokornie jego słynną niewierność. Był uważany za supergwiazdę. Ali wyszła za mąż za Roberta Evansa, szefa wytwórni Paramount, i miała na koncie sporo sukcesów. Zakochali się od pierwszego wejrzenia, a ich jedyny wspólny film emanuje erotyzmem. Kiedy zostali parą, Steve nalegał, by Ali została w domu i zrezygnowała z kariery. Wciągnął ją w nadużywanie narkotyków i alkoholu, a potem pojawiły się kłótnie, zanim nagle pokazał jej drzwi. Nie miała nawet czasu na spakowanie swojej garderoby. 18:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - GRUZJA. NAJLEPIEJ STRZEŻONE TAJEMNICE KAUKAZU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku zwiedzimy Gruzję. Według legend, Bóg zostawił dla siebie wyjątkowo piękne miejsce nad Morzem Czarnym, ale oddał je Gruzinom w podzięce za to, że zaprosili go na uroczystości związane z podziałem Ziemi na różne krainy. Od tamtej pory Gruzja strzeże swego artystycznego dziedzictwa i wyjątkowych tradycji. Udało się tu zachować różnorodność biologiczną większą niż na niektórych kontynentach. Każdy, kto odwiedzi ten kraj, chce tutaj wrócić. Motto Gruzji brzmi: "Siła jest w jedności". Zawarta jest w nim mądrość narodu, który przetrwał wiele inwazji i konfliktów zbrojnych. Do ostatniego z nich doszło w 2008 roku. Gruzja jest krajem małym, wielkości Szwajcarii, ale wielkim pod każdym względem. Zamieszkuje ją postępowy naród, o zachodnioeuropejskim duchu, ale na wskroś kaukaski i śródziemnomorski. 19:50 RZECZ POLSKA S.I - ŻELAZKO TURYSTYCZNE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski. Żelazko turystyczne projektu Andrzeja Jana Wróblewskiego i Andrzeja Latosa, choć nigdy nie weszło do produkcji, jest jednym z ciekawszych pomysłów w polskim AGD lat 70. To niepozorne urządzenie było odpowiedzią na prężnie rozwijającą się turystykę - rodzinne wyjazdy na wakacje, czyli jeden z symboli czasów Gierka. Zaprojektowane w 1975 roku żelazko, po złożeniu mieściło się w każdej walizce, a jego wielofunkcyjna grzałka mogła zostać użyta do zaparzenia herbaty. 20:10 MŁODZI LEKARZE S.I - ODC. 3 SEZON 1 Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Dziś u Maćka wielkie wydarzenie. Na świat przychodzi syn, Mikołaj. Maciek cały czas jest blisko żony. Szczęśliwy i dumny przecina pępowinę. W Centrum Zdrowia Dziecka Edyta Szymańska, w ramach stażu, rozpoczyna pracę na Oddziale Pediatrii Ogólnej, pod opieką nowej szefowej, doktor Anny Wieteski - Klimczak. Dr Wieteska prosi Edytę o natychmiastowe zdjęcie całej biżuterii. Potem zabiera młodą lekarkę w obchód i przedstawia jej pacjentów. Joanna przeprowadza operację nowotworu na nosie pana Jerzego. Pracuje pod okiem profesora Jethona. Wszystko idzie gładko i sprawnie. Monika Drobniak bierze udział w konsylium lekarskim, które ma zadecydować, czy jej niewidoma pacjentka może rodzić naturalnie. Tymczasem Jadźkę skierowano do pracy w przychodni w Wielgolasie, ponad godzinę drogi od Warszawy. Młoda lekarka jedzie prosto po stażu w szpitalu, jest spóźniona. W ciągu popołudnia Jadźka przyjmuje kilkunastu pacjentów. Każdemu z nich poświęca więcej czasu niż przewiduje regulamin. Radek Smoczyński przyjmuje dzisiaj w szpitalnej przychodni. Spotyka pacjentów, których kilka tygodni wcześniej operował. Pomaga m. in. panu Tadeuszowi, który nie czuje się najlepiej, a pragnie szybko wyzdrowieć, bo za miesiąc ma wesele najmłodszego syna. Leczenie zlecone przez Radka ma ochronić pacjenta przed najgroźniejszymi powikłaniami. Ślub i wesele odbywają się w rodzinnym mieście panny młodej, w Zamościu. Na wspólnym spotkaniu w pubie, młodzi lekarze rozmawiają o bieżących wydarzeniach. Radek opisuje ogrom przygotowań do ślubu, Maciek dzieli się radością z przyjścia na świat syna i zaprasza wszystkich na pępkowe. 21:05 MULIER FORTIS. KOBIETA MĘŻNA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Adam Kraśnicki, Adam Kraśnicki Zdjęcia: Piotr Wacławik, Sławomir Chudowski Próba portretu Zofii Kossak - Szatkowskiej (primo voto Szczuckiej), osoby o której sąsiedzi z Górek Wielkich mówili: ona miała światło w oczach. To rzecz o kobiecie zdumiewającej osobowości twórczej, dynamizmu życiowego, odwagi cywilnej, także głębokiej wiary i patriotyzmu. Zasadniczą osią filmu jest swoiste odkrywanie osobowości i dzieła życia Zofii Kossak - Szatkowskiej, postaci absolutnie ważnej dla tożsamości współczesnego Polaka z początku XXI wieku. Film w swej narracji pragnie zwrócić uwagę na dwa wymiary jej życia - duchowy i praktyczny. Są nimi: fakty biografii wpisane w kontekst historyczny, m.in. współpraca z Wandą Krahelską - Filipowicz w Żegocie, uhonorowana przez Izrael w 1982 roku tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, okupacyjną działalność dla Delegatury Rządu Emigracyjnego na Kraj i służba w konspiracji harcerskiej. Późniejsza gehenna: Pawiaka i KL Auschwitz (1943 - 1944), wreszcie jej osobisty udział w Powstaniu Warszawskim. Osobny wątek filmu, postrzegany w wymiarze duchowym, osobistym to sekwencja trudnej, wymuszonej emigracji (1945 - 1957) w Anglii (Kornwalia - farma w Trossell), potem ponowny powrót do Górek Wielkich i zmaganie się z rzeczywistością PRL - u - m.in. sygnatariuszka Listu 34, konsekwencji odmowy Nagrody Państwowej 1966 r. i wspieranie religijnego charakteru obchodów Millenium. Film jest też (w warstwie komentarza i prezentowanych opinii) próbą ideowego kontrapunktu dla lansowanej obecnie wizji nowoczesnego feminizmu i postaw hedonizmu - hołdujących aktywność koncentrującą się na indywidualizmie i realizacji wyłącznie własnych celów, redukowaniu wartości i tradycji narodowych. 22:25 NA PÓŁNOC OD PIEKŁA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Janiszewski Scenariusz: Krzysztof Gutowski Film dokumentalny przedstawia nieznane wydarzenia z przedmieść Warszawy, wchodzących dziś w obszar dzielnicy Białołęka, w okresie od wkroczenia wojsk niemieckich do ich ucieczki we wrześniu 1944 roku. W latach 1939 - 1945 tereny te nie wchodziły w skład Warszawy i ich historia nie została opracowana tak dokładnie, jak dzieje okupacji stolicy. Do tej zbiorowej amnezji przyczynił się fakt, że większość przedwojennych mieszkańców zginęła, uciekła lub została wywieziona. Niewielu wróciło z powrotem. Domy, fabryki i gmachy użyteczności publicznej (szkoły, urzędy) uległy zniszczeniu. Postacie katów odpowiedzialnych za morderstwa, masowe egzekucje i inne formy prześladowania polskiej i żydowskiej społeczności pozostają do dziś anonimowe. 23:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /7/ Reality show, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W miejscowości Konik Stary działa rodzinna hodowla koni. Ola, właścicielka stadniny, zmierzy się z dolegliwością młodej klaczy, która właśnie została odstawiona od matki. Do kliniki w Jabłonnie trafia suka Szila. Doktor Marlena będzie musiała stawić czoło niebezpiecznej chorobie, która zbiera żniwo i czyha na psy o każdej porze roku. Znany z poprzednich odcinków "Weterynarzy z sercem" Czarek zostanie wezwany na pomoc, kiedy krowie Loli przydarzy się bolesna kontuzja. 00:10 DZIEŃ POWSZEDNI ŁOBEZ Reportaż, 19 min, Polska, 1973 Autor: Kazimierz Kulig Zdjęcia: Eugeniusz Eysymontt Wizyta w polskim mieście Łobez, położonym w granicach województwa szczecińskiego, stała się pretekstem do opowieści o rozwoju miasteczek i wsi w granicach tego powiatu. Kamera telewizyjna odwiedziła niezwykle malownicze tereny regionu jak: Cieszyno Łobeskie, jezioro Woświn, ośrodek w Węgorzynie czy stadninę koni w Łobzie. Ponadto - wizyta na naradzie w powiatowym komitecie partii oraz w Liceum Ogólnokształcącym w Łobzie. Rozmowa z uczniami, historia miasta, jego rozwoju i niespełnionych oczekiwań młodzieży. 00:35 NOTACJE - HENRYK LEOPOLD KALINOWSKI Z WOŁYNIA DO BERLINA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2014 Autor: Zofia Kunert Komandor był jednym z czterech żołnierzy 6. Samodzielnego Zmotoryzowanego Batalionu Pontonowo Mostowego, którzy w 1945 r. wbili nad Odrą pierwszy biało - czerwony słup graniczny z wizerunkiem Orła Białego z napisem Polska. Kmdr dypl. w st. spocz. Henryk Leopold Kalinowski urodził się w 1925 roku w Krzemieńcu na Wołyniu, w szlacheckiej kresowej rodzinie Kalinowskich herbu Kalinowce. Jego ojciec służył w 1929 roku w 2. Batalionie Saperów Kaniowskich. W latach 1938 i 1939 H. L. Kalinowski odbył szkolenie wojskowe dla małoletnich w Korpusie Ochrony Pogranicza (KOP). W latach 1942 - 1944 brał udział w ruchu oporu na Kresach Wschodnich RP. Następnie, w marcu 1944 roku ochotniczo wstąpił do 1. Armii Wojska Polskiego i został skierowany do 6. Samodzielnego Zmotoryzowanego Batalionu Pontonowo - Mostowego (6 szbpont most). Trzykrotnie uczestniczył w forsowaniu Wisły w sierpniu i wrześniu 1944 r. oraz w styczniu 1945 r. w rejonie Warszawy i Odry w rejonie Czelina 3 lutego 1945 r. Był jednym z czterech żołnierzy batalionu, którzy 27 lutego 1945 r. wbili pierwszy słup graniczny nad Odrą w rejonie Czelina. W gronie tym, oprócz kmdr. Kalinowskiego znaleźli się ppor. Władysław Cieślak, chor. Stefan Kobert i plut. Zenobiusz Janicki. 00:50 W OSTATNIEJ CHWILI - O KOMIKSIE W PRL - U Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2011 Reżyseria i zdjęcia: Mateusz Szlachtycz Scenariusz: Mateusz Szlachtycz, Szymon Holcman Muzyka: Robert Niziński Jakich znasz polskich bohaterów komiksowych? Odpowiedzi na to pytanie, zadane przez autora dokumentu o historii polskiego komiksu w PRL - u, świadczą o niemal kompletnej nieznajomości krajowych wydawnictw. Miejsce naszych rodzimych bohaterów zajęły bowiem zamerykanizowane postaci. Dorobek polskiej kultury komiksowej znajduje się w głębokiej defensywie, która będzie trwała tak długo, dopóki nie powstaną udane filmowe adaptacje komiksów. Tak jak to się dzieje we Francji, czego dowodem są choćby kolejne ekranizacje popularnej serii "Asterix". Ponieważ nigdy przedtem nie powstał ani jeden rzetelny film dokumentujący dokonania klasyków polskiej sztuki komiksu, twórca "W ostatniej chwili" niejako wypełnia tę lukę. Reżyser Mateusz Szlachtycz nakręcił dokument o historii komiksu w latach 50. , 60. , 70. , 80. aż do 90. W realizowanym w latach 2007 - 2011 filmie wykorzystał zarejestrowane rozmowy z klasykami polskiej sztuki komiksu, których oglądamy na ekranie, choć niektórych z nich dziś już nie ma wśród żywych. W filmie wystąpili: Henryk Chmielewski znany jako Papcio Chmiel - autor komiksów o "Tytusie, Romku i A'tomku", Grzegorz Rosiński - rysownik komiksowy i ilustrator o europejskiej sławie (m.in. seria '"Thorgal"), Bogusław Polch - m. in. rysownik serii o kapitanie Żbiku, Tadeusz Baranowski - m. in. autor serii o profesorku Nerwosolku, Szarlota Pawel - m. in. autorka serii "Kleks", rysownik Mieczysław Wiśniewski (1925 - 2006) - twórca serii o kapitanie Klossie, rysownik i scenarzysta Janusz Christa (1934 - 2008), m.in. twórca serii "Kajko i Kokoksz". Nie mogło zabraknąć w filmie komiksowych wspomnień z czasów Solidarności, o których opowiada Jacek Fedorowicz, autor komiksów z głównymi postaciami tamtych dni: Kuroniem, Wałęsą, Borusewiczem, Bugajem, Mazowieckim. Ponadto rysownik Bogusław Polch wspomina o komiksie "Martwe posągi" stworzonym do spółki z Maciejem Parowskim dokumentującym obalenie pomnika Dzierżyńskiego. Rozmowy z twórcami zostały wzbogacone o komentarze znawców tematu, historyków, teoretyków komiksu, wydawców. Wśród nich znaleźli się: Dobrosław Kobielski - dyr. Krajowej Agencji Wydawniczej w latach 70. , Krzysztof Teodor Toeplitz (1933 - 2010), Adam Rusek - historyk komiksu, Biblioteka Narodowa, Jerzy Szyłak - komiksolog, rysownik komiksowy młodszego pokolenia Przemysław Truściński i inni. Film jest bogato ilustrowany zdjęciami, dokumentami, rysunkami oraz animowanymi fragmentami omawianych komiksów. Tytuł dokumentu "W ostatniej chwili!" został zaczerpnięty z tytułu jednego z zeszytów o kapitanie Klossie. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 291 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:30 ŻEBY NIE BOLAŁO (ŻEBY NIE BOLAŁO) Film dokumentalny, 44 min, Polska/Francja, 1997 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki W 1974 roku dziennikarka Marta Wesołowska z "Polityki" i fotografik Erazm Ciołek odwiedzili Urszulę Flis, młodą rolniczkę gospodarującą samodzielnie na 13 hektarach. Towarzyszył im wówczas Marcel Łoziński ze swoją ekipą. Tak powstał reportaż prasowy "Raport w sprawie genów" i film dokumentalny "Wizyta", rejestrujący kolejne etapy pracy dziennikarki. Po 23 latach dokumentalista postanowił powtórzyć tamtą sytuację. Do Urszuli Flis ruszył ponownie z tą samą ekipą i Erazmem Ciołkiem, Martę Wesołowską zaś, która porzuciła dziennikarstwo i wyjechała do Szwecji, zastąpiła Agnieszka Kublik z "Gazety Wyborczej". W efekcie nowy film składa się z dwóch części. Pierwsza - utrzymana w tonacji sepiowej - to dokument sprzed lat zatytułowany "Wizyta", druga - w kolorze - jest zapisem ponownego spotkania z panią Urszulą. W 1974 roku młodziutkiej Urszuli, oczytanej wielbicielce teatru, która postanowiła, że przejmie pozostawione przez zmarłego ojca gospodarstwo, sąsiedzi nie dawali szans. Mówili, że buja w obłokach i za dużo "siedzi w książkach", więc nie poradzi sobie na roli. Pełna niepokoju o nią była też matka, która pragnęła dla córki normalnego, kobiecego szczęścia: nie samotnej harówki od świtu, ale męża i dzieci. Urszula zaś, wyraźnie górująca poziomem intelektualnym nad otoczeniem, atakowana pytaniami dziennikarki broniła aż do łez słuszności swojej decyzji. Po latach pani Urszula jest nadal sama, tym bardziej że zmarła jej matka. Nadal ciągle czyta, nie wyrywa się już jednak do teatru: nie ma z kim zostawić krów. Minione lata ją zmieniły, tak jak i zmieniło się jej otoczenie. Pozostała jednak sobą, wierna sobie mimo wszystko. Nie uciekła ze swego biednego gospodarstwa, choć mogłaby to zrobić, śladem rodzeństwa, które dawno wyrwało się ze wsi. Jest dojrzałą, fascynującą kobietą, która pod koniec wizyty filmowców mówi: "Jest mi miło, że Marcel chciał po latach zrobić ten film, nie chciałabym jednak, żeby to bolało". Zdanie to, które zdecydowało o tytule filmu, jest dla widza sygnałem, że choć w dokumencie tym najważniejsza jest oczywiście jego bohaterka i zestawienie jej dwóch obrazów, równie istotny jest jednak sposób, w jaki reżyser pokazał ją w jego pierwszej i drugiej części. Znak, że tym razem wyznaczył sobie pewne granice. 03:20 ŚLĄSKIE NIEBO (ŚLĄSKIE NIEBO) Film dokumentalny, 55 min, Francja/Polska, 2004 Scenariusz i reżyseria: Grażyna Pieczuro Zdjęcia: Roman Płocki, Maciej Wielowieyski Muzyka: Dariusz Kalita Opowieść o czterech śląskich rodzinach, ich dziejach, pasjach, obyczajach, przekazywanych z pokolenia na pokolenie tradycjach i codziennym życiu. Ich losy są charakterystyczne dla Śląska, regionu naznaczonego trudami współistnienia trzech narodów. Bohaterowie zamieszkują różne zakątki Śląska, co znalazło swoje odbicie w odmienności rodowej spuścizny. Aleksandra Kotulska z Rydułtowów to Górnoślązaczka z dziada pradziada. Jarosław Lipowski mieszka we Wrocławiu, ale jest obywatelem Czech, urodzonym na Śląsku Cieszyńskim. Marek Lose z Wrocławia nazywa siebie Dolnoślązakiem, ale korzenie jego rodziny tkwią na Górnym Śląsku i w tamtejszej tradycji się wychował. Elizabeth i Ulrich von Kuster to Niemcy od niedawna zamieszkujący pałac w Łomnicy, własność przodków, którą odkupili od państwa i wyremontowali. Tak jak odmienne są dzieje prezentowanych rodzin, tak odmienne jest również ich obecne życie. Jedno, co niewątpliwie ich łączy, to przywiązanie i miłość do Śląska, swoiste poczucie "śląskości". Dla każdego innego, ale dla wszystkich jednakowo ważne. Unosząc w górę głowy, wszyscy widzą nad sobą to samo śląskie niebo.