TVP Historia Piątek, 07.04.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1795 - francuskie Zgromadzenie Narodowe ustanowiło podstawowe jednostki miar: metr i gram; 1951 - rekord dziennego wydobycia węgla - apogeum stachanowskiego modelu pracy w Polsce Ludowej; 1978 - Niezależna Oficyna Wydawnicza "NOWA" opublikowała "Dokumenty bezprawia"; 1995 - otwarcie pierwszego odcinka metra w Warszawie; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 27 (SERIA III ODC. 1) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka, Agnieszka Krakowiak, Piotr Starzak Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Katrin Buhring, Peter Wolf, Mathias Gall Trwa trzeci rok wojny. Dziewczyny nadal działają w organizacji. Kolejną spektakularną akcją w ich wykonaniu jest wysadzenie drukarni Nowego Kuriera Warszawskiego - gadzinówki wydawanej przez Niemców. Margarethe wydaje rozkaz likwidacji agentów niemieckich na wschodzie, po przechwyceniu listy z ich nazwiskami przez aliantów. Tymczasem brytyjski wywiad przechwytuje informację od jednego z nich - Aloszy. Twierdzi, że jako jedyny ocalał i chce skontaktować się z brytyjskim wywiadem. Kamilowi udaje się rozszyfrować datę i miejsce spotkania - to Lublin. Prosi o pozwolenie powrotu do Polski i nawiązanie z Aloszą kontaktu. Margarethe bardzo interesuje się akcją wysadzenia drukarni, jest przekonana, że brała w niej udział Marysia i jej towarzyszki. Mimo wyraźnego zakazu Schneidera prowadzi w tej sprawie śledztwo wraz z gestapo. Ewa i Marysia otrzymują nowe zadania. Marysia, jako niemiecka hrabina ma wyjechać do Lwowa i pozyskać szczepionki na tyfus, które mają zostać przerzucone do getta. Ewka zostaje specjalną łączniczką pomiędzy dowództwem a batyskafem, czyli tajną radiostacją. Tylko Irka na swoje musi zaczekać. Za to na karcelaku wraz z matką spotyka dawną służąca rodziny - Bornię. Przypadkowe spotkanie okazuje się wspólnym interesem. Kobiety otwierają na Woli jadłodajnię. Podczas spotkania w lokalu konspiracyjnym, gdzie dziewczyny odbierają awans i gratulacje od Alfy i Leokadii, dochodzi do kotła. To Margarethe z oddziałem gestapo, której udało się uzyskać informacje o czasie i miejscu spotkania. Konspiratorom udaje się uciec, ale nie bez strat - podczas wymiany ognia ginie Alfa. Schneider, który obwinia Margarethe o stratę listy agentów, postanawia pozbyć się niewygodnej podwładnej. Kiedy dowiaduje się, że jeden z nich - Alosza - żyje, że mimo zakazu współdziałała z gestapo, doprowadza do jej odesłania z Warszawy. Na miejsce Margarethe pojawia się nowy oficer abwery Wolfgang. 08:25 HISTORIA POLSKI - GENIALNY BARBARZYŃCA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewski Wykonawcy: Wojciech Siemion, Krzysztof Gadacz, Edward Lubaszenko Film dokumentalny o Józefie Chełmońskim, wybitnym przedstawicielu polskiego malarstwa realistycznego XIX wieku. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - OSACZENI CZ 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Bogusław Wołoszański przedstawia odcinek poświęcony procesowi w Norymberdze. W programie zawarto materiały archiwalne z procesu zbrodniarzy wojennych, ich egzekucje, cele więzienne, w których przebywali m. in. H. Goering, J. von Ribbentrop oraz liczne fragmenty filmów dokumentalnych ze zbrodniczej działalności Trzeciej Rzeszy. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - YPRES - POCZĄTEK KOSZMARU Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bogusław Wołoszański prezentuje nowe fakty dotyczące pierwszego w historii przypadku użycia gazów bojowych; posłużono się nimi w 1915 roku, w Belgii, w pobliżu miejscowości Ypres. Nazwa tego miasteczka kojarzy się jednak większości z rokiem 1917, kiedy to Niemcy użyli nowego, strasznego gazu, jakim był iperyt. Mało kto natomiast wie, że już dwa lata wcześniej, właśnie w tym miejscu, wykonano atak falowy chlorem. Autor programu opowiada o skutkach i konsekwencjach tych wydarzeń, przechadzając się po polach bitewnych Belgii i Francji. 10:30 GNIAZDO SIEROT Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Orłowska Scenariusz: Małgorzata Orłowska Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski Historia, którą chcemy opowiedzieć, zaczyna się wraz z przybyciem do Turkowic Sióstr Służebniczek NMP. Po zakończeniu działań wojennych i odrodzeniu się państwa polskiego jesienią 1918 r. rząd polski przekazał budynki dawnego monastyru Głównemu Komitetowi Pomocy Powracającym do Kraju, który założył tam Zakład dla Sierot Wojennych. W pierwszych miesiącach funkcjonowania placówki nazywano go Zakładem Wychowawczym Dzieci Wojennych lub Gniazdem Sierot. 12:00 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 20/21 - W OBRONIE WŁASNEJ, CZYLI POLOWANIE Serial komediowy, 58 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Jacek Stachlewski Wykonawcy: Andrzej Rosiewicz Aktorzy: Bogdan Baer, Barbara Burska, Zofia Czerwińska, Adam Dębski, Antonina Girycz, Jerzy Gruza, Władysław Hańcza, Piotr Kąkolewski, Roman Kłosowski, Andrzej Kopiczyński, Józef Korzeniowski, Irena Kwiatkowska, Grażyna Lisiewska, Gustaw Lutkiewicz, Leon Niemczyk Myśliwskie pasje nowego ministra dla nikogo w zjednoczeniu nie są tajemnicą. Pracownicy czym prędzej więc organizują kółko łowieckie. Dyrektor Stefan Karwowski, fachowo poinstruowany przez teścia, zaopatrzony w sprzęt i strój myśliwski, wyjeżdża z psem na polowanie. Do pierwszego strzału składa się wyjątkowo niefortunnie. Zamiast do zwierzyny, strzela do ministra, na szczęście - niecelnie. Zdenerwowany już chce wycofać się z udziału w polowaniu, lecz zostaje zaatakowany przez dzika. Strzał, tym razem celny, znów przysparza mu mnóstwo kłopotów. 13:10 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - LITWA I ŁOTWA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 ODCINKÓW) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. Odc. 1. Szwecja; Odc. 2 Finlandia; Odc. 3 Sankt Petersburg; 4. Estonia; 5. Litwa i Łotwa. 14:15 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. FRONT WEWNĘTRZNY (RISE OF THE NAZIS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 15:15 PREZYDENT Reportaż, 17 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Stepan Scenariusz: Maria Stepan Lech Kaczyński. Prezydent RP w latach 2005 - 2010. Działacz demokratycznej opozycji w czasach PRL. W wolnej Polsce piastował urząd prezesa Najwyższej Izby Kontroli, ministra sprawiedliwości i prezydenta Warszawy. Był związany z Porozumieniem Centrum oraz Prawem i Sprawiedliwością. Gdyby żył, 18 czerwca 2019 r. skończyłby 70.lat. Im więcej mija czasu od 10 kwietnia 2010 r. , tym bardziej widać, jak bardzo Lecha Kaczyńskiego brakuje. Nie tylko brakuje go w polskiej polityce. Brakuje go też jego najbliższym, przyjaciołom i współpracownikom. Oto ich wspomnienia. 15:35 WOJOWNICY CZASU - RÓŻOWI UŁANI CZYLI, 13 PUŁK W KIELCACH Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Odcinek poświęcony bitwie, jaka rozegrała się 22 września 1939 w rejonie wsi Łomianki na przedpolach Warszawy. Uczestniczyły w niej resztki rozbitych polskich Armii Pomorze i Poznań, próbujące przebić się przez pierścień niemieckich wojsk otaczających Warszawę. W programie wykorzystano epizody batalistyczne realizowane podczas dorocznej rekonstrukcji bitwy z udziałem piechoty, kawalerii i wojsk zmechanizowanych. Jednym z odtwarzanych epizodów, który szczególnie zapisał się w historii tych zmagań, była szarża kawalerii polskiej pod Wólką Węglową. 16:30 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 28 (SERIA III ODC. 2) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Hanna Węsierska Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Katrin Buhring, Peter Wolf, Mathias Gall, Maria Dębska, Magdalena Smalara, Marcin Korcz Przed podjęciem misji polegającej na podszywaniu się pod niemiecką arystokratkę, Marysia postanawia odwiedzić Zosię, która jest już w zaawansowanej w ciąży. Podczas wizyty, Irka z Lesiem stoją na czatach przed budynkiem. Po chwili okazuje się, że niemiecki oddział przeszukuje kolejne kamienice. W ostatnim momencie kobietom udaje się uciec. Kamil wraz z oddziałem spadochroniarzy ląduje na terenie Polski. Ma tajną misję do przeprowadzenia ale o jego powrocie nie może wiedzieć nikt poza dowództwem. W jednym z konspiracyjnych mieszkań przypadkowo wpada na niego Ewka, nie może jednak powiedzieć o tym przyjaciółkom. Witek w fabryce w Radomiu nadal oczekuje przybycia tajemniczego gościa. 17:25 ŻYCIE W GLINIE WYPALONE - OPOWIEŚĆ O WANDZIE SZRAJBERÓWNIE Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński, Elżbieta Miecznikowska Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada historię życia i twórczości wyjątkowej kobiety początków XX wieku Wandy Szrajberówny nauczycielki, malarki, ilustratorki, ceramiczki i projektantki, działaczki i inicjatorki promocji i rozwoju sztuki. Przywraca pamięci o tej niezwykle wrażliwej, a jednocześnie przebojowej, pełnej pasji, ambicji i uporu artystce i propagatorce przemysłu ludowego. Szrajberówna w sposób szczególny umiłowała ceramikę ludową, co pozwoliło jej wyspecjalizować się w tej dziedzinie. W terenie pozyskiwała obiekty muzealne, wyruszając samotnie w podróż i odnajdując ośrodki garncarstwa ludowego w najodleglejszych zakątkach Polski. Jednocześnie jej osobowość artystyczna charakteryzowała się niezwykłą skromnością i pokorą, co współcześnie nastręcza problemy w identyfikacji jej prac, których nigdy nie sygnowała. Inspirowała się ludowością i w takim duchu wykonywała swoje kropielniczki, kapliczki, figurki świętych, aniołki, krzyżyki, które w dwudziestoleciu międzywojennym cenione były za wysoki poziom artystycznego wykonania. Podstawę filmu stanowią fabularyzowane zdjęcia, ilustrujące ścieżkę zawodową i artystyczną Wandy Szrajberówny. W filmie wykorzystany został bogaty materiał fotograficzny i faktograficzny dotyczący życia i twórczości artystki i epoki, w której żyła. 18:40 HISTORIA POLSKI - VIA DOLOROSA - DROGA ZBAWIENIA Film dokumentalny, 69 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Wikieł Scenariusz: Michał Wikieł, Szymon Pipień Zdjęcia: Jacek Flig, Michał Wikieł, Szymon Pipień Muzyka: Kamil Radzimowski, Szymon Szewczyk Film poświęcony Drodze Krzyżowej, męczeńskiej śmierci i Zmartwychwstaniu Pana Jezusa, zrealizowany przez Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. ks. Piotra Skargi. Aby jak najwierniej oddać sens wydarzeń sprzed dwóch tysięcy lat, twórcy zaprezentowali zdjęcia wideo nagrane w Ziemi Świętej, miejscu, gdzie cierpiał, został zabity i zmartwychwstał Jezus Chrystus. W dokumencie zobaczymy, jak wygląda współczesna Via Dolorosa w Jerozolimie, znane nam stacje Drogi Krzyżowej, Golgota, Boży Grób czy inne miejsca związane z męczeńską śmiercią Zbawiciela. Film został wzbogacony komentarzami ks. prof. Waldemara Chrostowskiego, wybitnego teologa i biblisty. 20:00 TEATR HISTORII - "NIEZŁOMNY Z NAZARETU" Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do spektaklu Ryszarda Kurylczyka "Niezłomny z Nazaretu" (1990) w reżyserii Stefana Szlachtycza, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyka, publicysty, przedstawiciela FINA, red. nacz. kwartalnika Pleograf) będzie dr Tomasz Terlikowski (filozof, dziennikarz, publicysta). Specyfika spektaklu polega tym, że mimo, iż odnosi się do męki Chrystusa, to de facto nie opowiada o niej, zaś niejako ją zapowiada, na dodatek nie wprost, jak to jest opisane w Ewangeliach. Sprawa Jezusa z Nazaretu ujęta jest tu z perspektywy innej niż duchowa, fabuła skupia się głównie na sytuacji politycznej w Judei i w Syrii oraz na rozgrywkach toczonych przez dostojników sprawujących tam władzę. Rzymski cesarz Tyberiusz uważnie śledził doniesienia z bliskowschodnich prowincji imperium. O ile zręczny urzędnik Witeliusz bardzo sprawnie zarządzał Syrią, o tyle przed Poncjuszem Piłatem zarządzającym Judeą nieustannie piętrzyły się trudności. Żydzi sprawiali okupantom dużo więcej problemów niż inne okoliczne nacje. Przedstawiciele Rzymu nie dość, że byli niemile widziani na ziemiach Izraelitów, to także ze względu na lokalną specyfikę musieli zgodzić się na istnienie innych ośrodków władzy. Co prawda, Herod Wielki, starając się przypodobać Rzymianom, był przychylny cesarskim namiestnikom, stało się to jednak kosztem zapewnienia mu przez władze okupacyjne sporej politycznej autonomii. Oba ośrodki władzy państwowej musiały jednak także liczyć się poważnie z niezwykle wpływowym Sanhedrynem. Ta Wysoka Rada, będąc najwyższą żydowska instytucją religijną, stała na straży Prawa Bożego przekazanego przez Mojżesza i de facto sprawowała także władzę świecką, stanowiąc prawa obowiązujące w społeczności Izraela i sprawując sądy. Tymczasem ulica żywiła coraz bardziej nieprzychylne nastroje wobec obecnych władz, narastała chęć otwartej konfrontacji w celu pozbycia się rzymskich okupantów, nawoływano do powstania. W całe to polityczne zamieszanie wkracza zupełnie niespodziewana postać - syn stolarza z Nazaretu wsławiony licznymi cudami i uznawany powszechnie za proroka, który mówi o sobie, że jest Synem Bożym. Osoba Jezusa z Nazaretu budzi wielkie poruszenie społeczne, rodzi się nadzieja, że stanie się przywódcą powstania narodowego. Tym samym, zaogniająca się sytuacja zaczyna zagrażać jednocześnie wszystkim ośrodkom władzy. Potencjalne skutki społecznych niepokojów stają się niebezpieczne nie tylko wobec interesów Rzymian, ale także dla mędrców z Sanhedrynu i króla Heroda. 20:15 NIEZŁOMNY Z NAZARETU Teatr, 113 min, Polska, 1990 Autor: Ryszard Kurylczuk Reżyser: Stefan Szlachtycz Scenografia: Małgorzata Spychalska Zdjęcia: Andrzej Maleszewski, Zbigniew Malinowski, Bogusław Przepiórski, Wiesław Dobrowolski, Krzysztof Iglikowski Występują: Henryk Talar (Piłat), Jerzy Kamas (Witeliusz), Roman Wilhelmi (Herod), Zofia Saretok (Klaudia Proklia), Janusz Michałowski (Kajfasz), Wojciech Siemion (Annasz), Aleksander Wysocki (Jan Chrzciciel), Janusz Nowicki (Judasz), Michał Pawlicki (Nahumo), Zdzisław Wardejn (Symeon), Andrzej Blumenfeld (Zadoka) Spektakl będący próbą odtworzenia rozgrywki politycznej poprzedzającej mękę Chrystusa. Gra toczy się między głównymi aktorami ówczesnej sceny politycznej - Piłatem, Herodem i legatem syryjskim Witeliuszem z jednej strony, a przedstawicielami starszyzny żydowskiej, między innymi Annaszem i Kajfaszem, z drugiej strony. W 33 roku naszej ery cesarz Tyberiusz wciąż rządził imperium rzymskim za pośrednictwem faworyta Sejana. W swojej siedzibie na Capri pilnie studiował donosy, raporty szpiegów i oficjalne sprawozdania namiestników prowincji. Zarządzanie podbitą Syrią przysparzało zręcznemu graczowi politycznemu Witeliuszowi znacznie mniej trosk niż niż jego sąsiadowi z Judei - Poncjuszowi Piłatowi. Syryjczycy byli zdecydowanie bardziej skłonni do kompromisu niż Żydzi. Namiestnik rzymski nie był tam zresztą jedynym ośrodkiem władzy. Przychylna Rzymowi polityka Heroda Wielkiego zapewniła jego synowi sporą polityczną autonomię. Obaj musieli się jeszcze liczyć z Sanhedrynem stojącym na straży prawa boskiego, faktycznie sprawującym władzę sądowniczą i prawodawczą. Za murami pałacowych i świątynnych sal naród coraz wyraźniej domagał się otwartej rozgrywki z Rzymianami. Wtedy to na politycznej scenie pojawił się jeszcze ktoś - syn stolarza, cudotwórca i prorok mianujący się Synem Bożym, zagrażający zarówno interesom Rzymian, faryzeuszom, jak imarzącemu o władzy Herodowi. Mimo pewnej retoryczności tekstu i długości spektaklu, reżyserowi udało się zrealizować trzymające w napięciu, pełne znaczeń i odnośników do współczesności przedstawienie. 22:15 DYNASTIA TUDORÓW III - ODC. 6/8 (THE TUDORS III, EP. 6) Serial historyczny, 52 min, USA/Irlandia/Kanada, 2008 Reżyseria: Jeremy Podeswa Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Cromwell, chcąc zabezpieczyć reformację w kraju, stara się zaaranżować małżeństwo króla z protestantką. Rana nogi znów daje znać o sobie. Życiu Henryka grozi wielkie niebezpieczeństwo. 23:15 GURGACZ. KAPELAN WYKLĘTYCH Dokument fabularyzowany, 76 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dariusz Walusiak Scenariusz: Dariusz Walusiak Aktorzy: Wojciech Trela, Michał Chorosiński Filmowy portret niezwykłego kapłana, który nie wahał się konsekwentnie podążać drogą sumienia w najczarniejszych latach powojennej Polski. Ksiądz Władysław Gurgacz, jezuita, był kapelanem Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Głosił prawdę w czasach zniewolenia, ratował zbłąkane dusze, prowadził ludzi do Boga. Idąc za głosem sumienia, trwał do końca przy młodych żołnierzach, którzy z bronią w ręku przeciwstawiali się komunistycznemu reżimowi. W 1939 roku, na początku swej kapłańskiej drogi, przed obrazem Maryi Królowej Polski złożył siebie w ofierze za ratowanie ukochanej Ojczyzny. Osiem lat później został skazany na śmierć. "Gurgacz. Kapelan Wyklętych" to przejmujący obraz na styku dokumentu i fabuły. Archiwalne fotografie, zapiski kapłana, świadectwa przeplatają się ze scenami fabularnymi, w których znakomitą kreację głównego bohatera stworzył Wojciech Trela. Najnowsze dzieło Dariusza Walusiaka, współtwórcy "Teraz i w godzinę śmierci", to nie tylko filmowy zapis dramatycznej, prawdziwej historii. To przede wszystkim poruszająca opowieść o wolności, poświęceniu dla ideałów i głębokiej wierze. 00:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - OSACZENI CZ 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Bogusław Wołoszański przedstawia odcinek poświęcony procesowi w Norymberdze. W programie zawarto materiały archiwalne z procesu zbrodniarzy wojennych, ich egzekucje, cele więzienne, w których przebywali m. in. H. Goering, J. von Ribbentrop oraz liczne fragmenty filmów dokumentalnych ze zbrodniczej działalności Trzeciej Rzeszy. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - YPRES - POCZĄTEK KOSZMARU Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bogusław Wołoszański prezentuje nowe fakty dotyczące pierwszego w historii przypadku użycia gazów bojowych; posłużono się nimi w 1915 roku, w Belgii, w pobliżu miejscowości Ypres. Nazwa tego miasteczka kojarzy się jednak większości z rokiem 1917, kiedy to Niemcy użyli nowego, strasznego gazu, jakim był iperyt. Mało kto natomiast wie, że już dwa lata wcześniej, właśnie w tym miejscu, wykonano atak falowy chlorem. Autor programu opowiada o skutkach i konsekwencjach tych wydarzeń, przechadzając się po polach bitewnych Belgii i Francji. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań.