TVP Kultura Czwartek, 06.04.2023 08:30 NIEDZIELA Z... TWÓRCZOSCIĄ KRZYSZTOFA PENDERECKIEGO Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2023 Scenariusz: Katarzyna Sitnik Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Kompozytor, dyrygent, pedagog. Jego muzyka od sześćdziesięciu lat rozbrzmiewa na całym świecie, a utwory skomponowane niejednokrotnie były wykorzystywane przez twórców filmowych. Znalazły się w filmach, takich jak "Egzorcysta" Williama Friedkina, "Lśnienie" Stanleya Kubricka, "Dzikość serca" Davida Lyncha, "Ludzkie dzieci" Alfonso Cuaróna, "Katyń" Andrzeja Wajdy oraz "Wyspa tajemnic" Martina Scorsese. Sam również napisał muzykę do szeregu polskich i zagranicznych filmów. Uważany jest za współtwórcę nowego oblicza polskiej muzyki XX wieku. W "Niedzieli z..." wspominamy Krzysztofa Pendereckiego. 09:25 RIFIFI PO SZEŚĆDZIESIĄTCE Komedia, 80 min, Polska 1989 Reżyseria: Paweł Trzaska Scenariusz: Maciej Krasicki Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowski, Wiesław Gołas, Marian Kociniak, Witold Pyrkosz, Katarzyna Figura, Hanna Stankówna, Krystyna Borowicz, Mieczysław Hryniewicz, Jacek Strzemżalski, Jolanta Fajkowska, Zofia Merle, Wiesława Mazurkiewicz, Andrzej Szenajch, Artur Barciś, Bogdan Bear i inni "Rififi po sześćdziesiątce" to, wbrew tytułowi, komedia nie tylko dla starszych panów. Wartka akcja, plejada aktorskich gwiazd, świetna muzyka Janusza Stokłosy i dowcipna, wpadająca w ucho piosenka Wojciecha Młynarskiego stanowią wystarczający magnes także dla młodszej widowni. Bohaterami filmu są dziarscy panowie po sześćdziesiątce, niegdyś szkolni koledzy, a przy okazji istne utrapienie dla nauczycieli. Do nauki nie zawsze się garnęli, lecz gdy trzeba było sprytnie zagrać na nosie ciału pedagogicznemu - nie było lepszych. Po szkole każdy poszedł w swoją stronę. Kilku osiadło na prowincji, w miejscowości o wdzięcznej nazwie Nowe Jorki. Trochę niespodziewanie dla siebie z biegiem lat zasmakowali w statecznej, wręcz mieszczańskiej egzystencji. Do czasu. Przyszedł bowiem moment, że wspomnienia z burzliwych "szczenięcych lat" wróciły z wielką siłą. Znów pojawiła się sztubacka chęć brojenia i pokazania wszystkim, że jeszcze do reszty nie "zdziadzieli". A wszystko za sprawą jednego z dawnych kumpli, w przeciwieństwie do reszty nałogowego pokerzysty, który wpadł w tarapaty finansowe. Jak wiadomo, prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. Niefortunny gracz zbiera więc szkolnych kolegów i proponuje im ni mniej, ni więcej tylko... napad na bank. Sprawa tylko z pozoru wygląda beznadziejnie. Tak bowiem się składa, że ktoś z dawnej ferajny przepracował w tym banku 40 lat jako kasjer, ktoś inny zaś jest ordynatorem szpitala, którego budynek sąsiaduje z bankiem. A poza wszystkim któż by podejrzewał starszych, siwiejących, łysiejących panów o zamiar prucia kasy? Koniec końców dziarskim sześćdziesięciolatkom udaje się przedostać do skarbca i stają się bogaci. Niestety, nie na długo. 11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 6 KONIEC PIĘKNEGO LATA Serial obyczajowy, historyczny, 56 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Michał Żebrowski, Adolf Grabowski Piotr, Joanna Mastalerz, Aldona Grochal, Agnieszka Czekańska, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Adamczyk, Anna Radwan, Agnieszka Warchulska, Paweł Deląg, Zbigniew Zamachowski Sierpień 1939. Na koncercie w Filharmonii Elżbieta Szyllerówna śpiewa pieśni swego brata Edgara. Po koncercie Andrzej, Alo, Hubert i Bronek wybierają się na spacer nad Wisłę, gdzie snują plany na przyszłość. Niebawem Alo wyjeżdża do Anglii, Antek idzie do wojska, a księżna Bilińska wyjeżdża za granicę. Mimo bliskiej groźby wojny, Spychała decyduje się zostać w kraju. Umiera Zosia - żona Janusza. Po jej śmierci majątkiem zarządza Jadwiga, wnuczka starego lokaja Bilińskiej, skrycie zakochana w Myszyńskim. Wrzesień 1939. Polskie wojsko ugina się pod naporem hitlerowskiego najeźdźcy. Wszyscy żołnierze z plutonu Antka giną z rąk Niemców. Jemu udaje się jednak ujść z życiem i znaleźć schronienie w gospodarstwie babci Gołąbkowej. Rozpoczyna się masowy exodus z Warszawy. Gołąbkowie jadą firmowym samochodem do Pustych Łąk. Po drodze obcy ludzie zmuszają Franciszka, by odwiózł do szpitala ranną aktorkę. Ola z dziećmi jedzie dalej sama. Jej mąż przepada bez wieści. Tymczasem w Pustych Łąkach kobieta spotyka swą dawną miłość - Spychałę. Ich niegdysiejsze uczucie niespodziewanie odżywa. 12:15 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - WIELKANOC W SZTUCE, CZĘŚĆ 1 (EXPOSITION ON SCREEN. EASTER IN ART, PART 1) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Kolejna odsłona serii Galeria sztuki na ekranie to Wielkanoc w sztuce, część 1. Wielkanoc jest najważniejszym świętem chrześcijaństwa, obchodzonym na pamiątkę Zmartwychwstania Jezusa wkrótce po Jego ukrzyżowaniu. Każdy, kto interesuje się sztuką czy ogólnie kulturą wizualną, musi poznać dzieje Chrystusa, ponieważ z nimi związane są najwspanialsze, najbardziej sugestywne, najgłębiej poruszające i najpiękniejsze obrazy w całym dorobku naszej kultury. Z pewnością żadna inna historia nie została tak dobrze zilustrowana w sztuce Zachodu. Wielkanoc jest najważniejszym świętem chrześcijaństwa, obchodzonym na pamiątkę Zmartwychwstania Jezusa wkrótce po Jego ukrzyżowaniu. Ambicje, ból, cierpienie, chwała - w tym pełnym napięcia dramacie są wszystkie elementy klasycznej tragedii. Ich autorzy znani są jako Mateusz, Marek, Łukasz i Jan. To nie tylko historia Wielkanocy, ale też historia sztuki. 13:50 SYMFONIA FABRYKI URSUS Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jaśmina Wójcik Scenariusz: Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski Zdjęcia: Kacper Czubak Muzyka: Dominik Strycharski Filmowe podsumowanie pięcioletniej pracy artystyczno - badawczej Jaśminy Wójcik ze społecznością byłych pracowników fabryki Ursus. Artystka skorzystała nie tylko z wywiadów mówionych, ale i "pamięci ciała" - zaproszeni do udziału w filmie byli pracownicy zakładu mieli odtwarzać gesty, czynności i dźwięki związane z ich codzienną pracą. 15:05 JADZIA Komedia, 88 min, Polska, 1936 Reżyseria: Mirosław Krawicz Scenariusz: Karol Jarossy, Emanuel Schlechter Zdjęcia: Zbigniew Gniazdowski Muzyka: Alfred Scher Aktorzy: Jadwiga Smosarska, Józef Orwid, Ziutek Kudła, Aleksander Żabczyński, Mieczysława Cwiklińska, Michał Znicz, Stanisław Sielański, Ludwik Liedtke, Wanda Zawiszanka, Eugeniusz Koszutski, Wacław Zdanowicz, Mieczysław Winkler, Klara Belska, Maria Bożejewiczówna, Józef Redo Ulotność sztuki teatralnej sprawiła, że do naszych czasów przetrwała pamięć o Jadwidze Smosarskiej jedynie jako o największej "pierwszej naiwnej" przedwojennego filmu. W rzeczywistości ta piękna aktorka łączyła pracę na planie z występami na wielu scenach kraju. Urodziła się w Warszawie, tu też zmarła. Pierwszy raz wystąpiła na scenie jeszcze jako pensjonarka w amatorskim teatrze studentów Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki w roli - nomen omen - Dziewicy Pierwszej w "Nie - Boskiej komedii" Krasińskiego w 1916 r. Zawodowo debiutowała jako Lili w "Ciotce Karola" w warszawskim Teatrze Letnim. Dopiero potem, w 1920 r. , ukończyła w stolicy Szkołę Dramatyczną. Od początku została zauważona. Po przedstawieniu dyplomowym krytyk napisał: "Największym talentem wydaje się nam p. Smosarska, która posiada piękną aparycję, szczerość interpretacji, ładny, dźwięczny głos obok niezaprzeczonego nerwu scenicznego". Te właśnie aktorskie walory sprawiły, że odniosła sukcesy na scenie, a także w filmie. Romans z dziesiątą Muzą rozpoczęła od kina niemego, w 1919 r. w filmie "Dla szczęścia" wg Stanisława Przybyszewskiego. Potem zagrała w dwunastu innych. Z obrazu na obraz rosła jej popularność. W niemej wersji "Trędowatej" wyciska morze łez. Na próżno zżymał się Antoni Słonimski: "Trędowata", bożyszcze kucht i szwaczek, ma powodzenie graniczące z masowym obłędem". Po filmie"Jadzia", w którym zagrała w 1936 r. rolę tytułową, nazywała ją tak cała Polska. Kilkakrotnie została mianowana przez publiczność"Królową polskiego ekranu". Od 1939 r. przebywała w Stanach Zjednoczonych. Tam również występowała, zajmowała się działalnością społeczno - kulturalną wśród Polonii. W 1970 r. na rok przed śmiercią, powróciła do Warszawy. Nie zrobiła międzynarodowej kariery, jak Pola Negri, ale była niezaprzeczalną królową polskiego ekranu lat międzywojennych. Akcja filmu"Jadzia"rozgrywa się w Warszawie w środowisku mieszczańskim. Jadzia Maliczówna, jest sprzedawczynią w sklepie sportowym należącym do jej rodziny. Z oferowanych przez sklep towarów najważniejsza stanie się rakieta tenisowa. Za kilka dni ma się odbyć mecz tenisowy z udziałem Jadwigi Jędruszewskiej, na który czeka cała Warszawa. Firma Malicz zabiega, by tenisowa idolka zagrała rakietą właśnie u niej wyprodukowaną. Konkurencja jednak nie próżnuje. Wielka firma"Oksza"staje do przetargu, stosując nie zawsze uczciwe metody. Rozpoczyna się swoista walka"o rękę" panny Jadzi Jędruszewskiej, która zresztą jest łudząco podobna do Jadzi Malicz. Sytuacja zmienia się, gdy z zagranicy powraca młody Jan Oksza i przejmuje firmę. Wprowadza nowatorskie metody handlu i reklamy. Gdy poznaje Jadzię Maliczównę, bierze ją omyłkowo za słynną sportsmenkę. Sam przedstawia się jako rzeźbiarz. Gdy dziewczyna odkrywa jego kłamstwo, postanawia utrzeć nosa przystojnemu młodzieńcowi. 16:50 PRZECIWIEŃSTWA I PARY: LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - BARBARA STANWYCK I ROBERT TAYLOR (ICONIC COUPLES BARBARA STANWYCK & ROBERT TAYLOR EP. 1) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Miniseria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych, kultowych par artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej niepublikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy'ego, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami pierwszego odcinka będą Barbara Stanwyck i Robert Tylor. Dowiemy się, jak osierocona Ruby zamieniła się w Barbarę Stanwyck i jak Robert Taylor po raz pierwszy pojawił się w Broadway Melody, a potem stali się parą. Rozwiedli się w 1950 roku, zagrali wspólnie w kilku filmach. 18:30 MATEUSZ POSPIESZALSKI - KSIĘGA PSALMÓW Koncert, 71 min, Polska, 2021 Teksty Psalmów wielokrotnie inspirowały artystów na przestrzeni wieków. Wyrastają z religijnego doświadczenia narodu żydowskiego, z tego bogactwa czerpią także chrześcijanie. Mateusz Pospieszalski podjął się muzycznej interpretacji Psalmów, które zostały przetłumaczone między innymi przez poetów: Czesława Miłosza i Leopolda Staffa. W koncercie wystąpili między innymi Barbara Pospieszalska, Adeb Chamoum oraz Joachim Mencel. Fragmenty Psalmów przeczytał Adam Woronowicz. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - MOJA ULUBIONA PORA ROKU Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Moja ulubiona pora roku", reż. Andre Techine 22:45 IANNIS XENAKIS (IANNIS XENAKIS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2012 Reżyseria: Martin Fraudreau Odkrywanie życia i twórczości Iannisa Xenakisa, muzycznego pioniera XX wieku, będącego jednocześnie kompozytorem, architektem i inżynierem. Film powstał z okazji 10. rocznicy śmierci kompozytora. 01:20 KINO NOCNE - CZUWAJ Thriller, 85 min, Polska 2020 Reżyseria: Robert Gliński Scenariusz: Robert Gliński, Dorota Jankojć - Poddębniak Aktorzy: Mateusz Więcławek, Jakub Zając, Maciej Musiałowski, Leszek Lichota Dwie grupy młodzieży z odmiennych światów, reprezentujące dwa różne systemy wartości zostają postawione naprzeciw siebie na skutek ryzykownej decyzji dorosłych. To co miało być lekcją odpowiedzialności i tolerancji przeradza się w twardą walkę o przywództwo. Z jednej strony wiara w szlachetne ideały, a z drugiej brutalne prawo silniejszego. Relacje między młodymi ludźmi stają się napięte; odizolowani od zewnętrznego świata, ujawniają swoje prawdziwe, szokujące oblicza. (opis dystr.) 04:05 FABRYKA Film obyczajowy, 30 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maciej Adamek Scenariusz: Aleksandra Takuska, Maciej Adamek Zdjęcia: Artur Żurawski Aktorzy: Michał Marciniak, Zuzanna Grabowska, Hanna Chojnacka, Paweł Domagała, Grzegorz Gołaszewski, Anna Grycewicz, Michał Żołtak "Jest to przede wszystkim opowieść o pierwszych ważnych decyzjach podejmowanych w życiu" - mówił o swoim filmie sam reżyser, Maciej Adamek. Bohaterem "Fabryki" jest 19 - letni Adam, który marzy o dalszej nauce na wyższej uczelni. Aby zdobyć pieniądze na opłacenie studiów, podejmuje dorywczą pracę w fabryce lalek. Spotkanie z pracującą tam dziewczyną zmieni jego dotychczasowe spojrzenie na rzeczywistość. 20 - letnia Sylwia o blond włosach, wprowadza go w tajniki produkcji. Chłopak wyraźnie się jej podoba, ale on woli inną, starszą kilka lat od siebie sekretarkę. Sprawy się komplikują, kiedy Adam spędza noc u Sylwii, a wkrótce dziewczyna oświadcza mu, że jest w ciąży. Film powstał w ramach Programu 30 minut, który jest wspólną inicjatywą Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, TVP Kultura oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2006 rolę MKDiN przejmuje Polski Instytut Sztuki Filmowej, stając się partnerem Programu. Celem Programu jest umożliwienie młodym filmowcom debiutu fabularnego w profesjonalnych warunkach. Uczestnikami Programu są młodzi reżyserzy przed debiutem pełnometrażowym. Reżyser filmu, Maciej Adamek, absolwent PWSFTviT i filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim, jest już cenionym twórcą filmów dokumentalnych. Jego filmy takie jak "I nie opuszczę cię aż do śmieci", "Co dzień bliżej nieba", "Konkurs", "Powrót", a zwłaszcza "Życie przed tobą" były pokazywane na kilkudziesięciu festiwalach na całym świecie i zdobyły liczne nagrody, m.in. w Atlancie, Finlandii, San Francisco, Wilnie, Kopenhadze, Sydney, Szanghaju. W 2006 r. jego scenariusz fabularny "Zdjęcie" otrzymał pierwszą nagrodę w polskiej edycji konkursu scenariuszowego Hartley Merrill i trzecią w edycji międzynarodowej (Cannes 2006).