TVP Dokument Poniedziałek, 10.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - CZYSTOŚĆ PRZEDE WSZYSTKIM Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Problemy ekologii w lasach i walka o zachowanie w nich czystego środowiska. Serial dokumentalny, 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 22 KSIĘSTWO ŚWIDNICKO - JAWORSKIE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek(Prowadzący) Tym razem cofniemy się do wydarzeń sprzed ponad 700 lat. W XIII wieku Polska była w apogeum rozbicia dzielnicowego, które podzieliło kraj na małe, niezależne od siebie księstwa. Zwyczajowe prawo Piastów zapewniało każdemu członkowi rodu ojcowiznę, a że dynastia szybko się rozrastała, trzeba było wciąż wydzielać kolejne części i tworzyć nowe księstwa. Jednym z nich było Księstwo Świdnicko - Jaworskie, najpotężniejsze i najbogatsze na Śląsku. Jego świetność przetrwała w świadomości mieszkańców i w olśniewającej architekturze. To tu - w Jaworze i Świdnicy - odwiedzimy niezwykłe drewniane kościoły, zamek w Bolkowie z unikatową na skalę Europy wieżą z dziobem czy jeden z najlepiej zachowanych w Polsce zespołów kamienic na świdnickim rynku. Trudno znaleźć drugie takie miejsce, gdzie można tak dosłownie dotykać historii, zachowanej w formach skalnych, przyrodzie, kamieniu, drewnie, glinie i wreszcie: w ścianach wiekowych kamienic. A to wszystko to w dostojnym cieniu Sudetów. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /42/ Reality show, 19 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W dzisiejszym programie poznamy piętnastoletniego psa Foxa oraz dwa młode pytony. Fox nagle przestał samodzielnie chodzić. Czeka go operacja kręgosłupa. Dzisiaj takie bardzo poważne zabiegi wykonuje się u nas również na zwierzętach. Czy za kilka tygodni Fox wyjdzie na swój ukochany spacer? Pytony Bronek i Zocha to egzotyczne pupile pani Klaudii. Każdy, kto zdecyduje się na hodowlę gadów, musi pamiętać, że to nie są zwierzęta bezobsługowe i hodowla ich wymaga bardzo dużej wiedzy oraz odpowiedzialności od właściciela, a stworzenie im odpowiednich warunków wiąże się też z dużymi nakładami finansowymi. 08:05 WIECZNE POMPEJE (ETERNAL POMPEII) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Sabine Bier Film dokumentalny o wielkiej katastrofie Pompejów, która miała miejsce w 79 r. Rzymski port morski został przysypany prochami Wezuwiusza. Ale miejsce to zostało doskonale zachowane i jest cennym uwiecznieniem rzymskiej starożytności. Stało się też symbolem całej epoki. Prawie 2000 lat po erupcji mit Pompejów nie stracił nic ze swojej atrakcyjności. Ale historia Pompejów nie kończy się na ich straszliwym upadku. Zatoka Neapolitańska, dla wielu obiekt tęsknoty. Przyjemnie żyje się u stóp Wezuwiusza. Klimat jest łagodny, ziemia żyzna, a jedzenie smaczne. Już w starożytności miejsce to przyciągało greckich kolonizatorów, a później także śmietankę towarzyską Rzymu. Najbogatsi budowali wille na plaży i pomnażali majątek, uprawiając owoce i warzywa. Film po raz pierwszy opowiada o tym, co wydarzyło się po niszczycielskiej erupcji wulkanu. O tym, jak radzić sobie z klęską żywiołową. O zdecydowanej interwencji rzymskiego cesarza Tytusa oraz o odrodzeniu gospodarczym zniszczonego regionu. Archeolog Ersilia d’Ambrosio postanowiła zbadać, co się działo po katastrofie. Historię śmiertelnego wybuchu dokładnie opisano. Dostępne są relacje naocznych świadków. Mniej wiadomo o późniejszych losach regionu. Film dokumentalny, 09:05 TASMANIA - WYSPA DZIWNA I PIĘKNA (TASMANIA WEIRD AND WONDERFUL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2017 Reżyseria: Stephen Dunleavy Film dokumentalny o niezwykłej wyspie Tasmanii, położonej ok. 300 km na południe od wybrzeża Australii. Jest górzysta i ma wspólną historię geologiczną z górami we wschodniej części Australii. To świat prastarych lasów, dziewiczych rzek z pięknie dziką linią brzegową. Zwierzęta mieszkające na wyspie są równie niezwykłe co dziwaczne. To kraina czarnych diabłów i białych walabii Bennetta. Tańczą tu światła na niebie Południa i drzewa wznoszą się na sto metrów. Tasmania - dziwna i piękna kraina na końcu świata - jest pełna niespodzianek. To Australia, ale zupełnie inna. Kiedyś była częścią suchego lądu australijskiego. Obecnie wraz z fauną i florą jest całkowicie odcięta od kontynentu. Mimo że leży niedaleko na południu, Tasmania jest odseparowana od świata. Izolacja i chłodniejszy klimat stworzyły sanktuarium niepodobne do żadnego innego regionu Australii. Cykl pór roku sprawił, że życie tu istotnie bardzo się różni. Zima oznacza walkę o przetrwanie. To ostatni ląd przed Antarktyką. W czasie miesięcy zimowych powietrze z południa sprowadza opady śniegu i mroźne temperatury. Wiele zwierząt to australijskie gatunki, ale ich zwyczaje i sposób życia są zdecydowanie tasmańskie. Wombaty z kontynentu to w większości zwierzęta nocne, ale żerują o każdej porze, zachowując ciepło dzięki gęstej sierści. Muszą wykorzystać wszelkie okazje do wyszukania pożywienia. Pierwsi Europejczycy, którzy badali tasmańskie lasy, twierdzili, że słyszą w nocy wrzaski diabłów. Wyspa i jej mieszkańcy zostali odizolowani blisko 12 tysięcy lat temu, gdy po ostatniej epoce lodowcowej podniósł się poziom mórz. Bez wątpienia nie ma na Ziemi drugiego takiego miejsca jak Tasmania. Reżyseria: Stephen Dunleavy, 10:05 SŁODKI WIEDEŃ - CZAR TRADYCJI (SWEET VIENNA / SUSSES WIEN - TRADITION VERZAUBERT) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Gerald Benesch, Barbara Weissenbeck Film dokumentalny o słodkościach wiedeńskich. Kiedy Wiedeń był centrum monarchii austro - węgierskiej, stał się tyglem składników i przepisów z całego świata. To dało początek tradycjom, które istnieją do dziś, ale w końcu radość jest ponadczasowa. Film oprowadza po smakach, biografiach i nowinkach wiedeńskiej kuchni deserowej. Od Wiener Schokoladekönig i Karlsbader Oblatenbäckerei po legendarny wystrój Demel, od ponczowych pączków cukierni Gerstner po innowacyjne dzieła cukiernika Zoli Auböck i słynną cukiernię Tart’a tata. 11:05 PASCHA CHRYSTA. ŁEMKOWSKA WIELKANOC Reportaż, 23 min, Polska, 1984 Autor: Katarzyna Kotula, Jerzy Michałek Zdjęcia: Leszek Stafiński Wykonawcy: Piotr Trochanowski Przygotowania społeczności łemkowskiej do obchodów Wielkanocy, która odbywa się w obrzędzie prawosławnym. Pieczenie paschy, malowanie jajek, przygotowanie koszyka do święcenia pokarmów. Fragmenty liturgii wielkanocnej w cerkwi. Nabożeństwo i procesja paschalna. Wiersze łemkowskich poetów, Stefanii Trochanowskiej, Petro Murianki i Laco Samborskiego czytane przez Piotra Trochanowskiego. Pokazanie roli cerkwi na łemkowszczyźnie, która poza swym posłannictwem religijnym była zawsze dominującym ośrodkiem działalności społecznej i publicznej, wzmacniającej poczucie tożsamości narodowej. 11:40 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 3 Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W trzecim odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po historycznej krainie Inflanty. Odwiedzimy stolicę Estonii, skąd opowiemy o historii tego państwa, dążeniu Estów do suwerenności, a także opowiemy historię załogi legendarnego Orła, czyli polskiego okrętu podwodnego, którego internowano właśnie w Tallinnie w 1939 roku. Stefan Tompson zwiedzi także estońskie Miami, czyli Parnawę, która niegdyś była głównym ośrodkiem administracyjnym województwa wchodzącego w skład Rzeczpospolitej. W Parnawskim porcie, Rzeczpospolita zwyciężyła w morskiej bitwie pod wodzą hetmana Chodkiewicza. Odwiedzimy również uniwersytet w Tartu, gdzie studiowało wielu wybitnych Polaków, a Stefan poszuka polskich śladów w estońskim archiwum narodowym. 12:15 HISTORIE SOLECZNICKIE - KS. JÓZEF ASZKIEŁOWICZ Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 12:50 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - TUSZETIA Reportaż, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżuje od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze widzów w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie starała się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy - ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków znajdzie się przewodnik, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 13:20 LUDZIE I PSZCZOŁY - PAN MARCIN Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura Opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych pożytecznych owadów. Dla nich hodowla pszczół jest treścią życia, pasją, oddechem od klasycznego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia danego bohatera. 13:55 WYDRA - POWRÓT LEGENDY (THE OTTER - A LEGEND RETURNS) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Reżyseria: Hilco Jansma Historia pewnej wydry. Niderlandy - kraj nierozerwalnie związany z zasobami wód, a kiedyś dom legendarnego ssaka. Płochliwe stworzenie znikło pod koniec ubiegłego wieku - teraz wraca do swojego dawnego domu. Wydra znów penetruje holenderskie wody. To symbol odrodzenia ekosystemu. Dlaczego wydry zniknęły i z jakiego powodu powróciły? W ostatnim stuleciu populacja wydr zmniejszyła się w całej Europie wskutek intensywnych polowań i zatrucia środowiska przez przemysł i rolnictwo. Holandia jest jednym z najgęściej zaludnionych krajów na świecie i pozostawiła niewiele miejsca na swoje naturalne ekosystemy. Jednak w sercu północnego miasta pojawia się wielki samiec wydry. Rozpoczyna swoje nocne polowanie na ryby w mętnej wodzie kanału. Jak to rzadkie i nieuchwytne stworzenie znalazło się tutaj, po tym, jak wyginęło w 1988 roku z powodu polowań, zanieczyszczenia oraz ruchu ulicznego i utraty siedlisk? Przez dziesięciolecia ludzie pracowali nad ochroną tego gatunku, aż w końcu udało się przywrócić wydrę. Chociaż wydry holenderskie stopniowo rosną w liczebność, nadal napotykają wielkie niebezpieczeństwa podczas migracji na nowe terytoria. Każdego roku co najmniej jedna trzecia populacji wydr ginie w ruchu drogowym, ponieważ gęsta sieć dróg nadal przecina ich siedliska. Niewielu osobom udaje się rzucić okiem na to eleganckie, ale tajemnicze zwierzę. Nigdy wcześniej naturalne zachowanie wydr w Holandii nie zostało tak obszernie udokumentowane. 14:55 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - TURCJA: ŻYCIE NA KRAWĘDZI (TURKEY - LIFE IN THE EDGE) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Od najgęstszych lasów do najodleglejszych pustyń, przez dzikie łańcuchy górskie aż do kolorowych mórz, Bliski Wschód obfituje w zapierającą dech w piersiach przyrodę i w dodatku dotychczas niesfilmowaną. To region, w którym Wschód spotyka Zachód, puszcze graniczą z pustyniami, a dzikie zwierzęta wciąż jeszcze zamieszkują olbrzymie, dziewicze tereny. Seria przedstawia bogatą i wyjątkowo zróżnicowaną przyrodę Bliskiego Wschodu. Odc. 1. Turcja to nie tylko kraj turystycznych atrakcji. Mało kto zdaje sobie sprawę, że są tam mroźne i śnieżne zimy, rozległe stepy i niedostępne góry. Żyjące tam stworzenia muszą przystosować się do trudnych warunków. Film pokazuje zmagania dzikich zwierząt w walce o przetrwanie: od wielkiego niedźwiedzia po niewielką jaszczurkę. 16:00 NIEZNANE SKARBY WATYKANU (THE UNTOLD STORY OF THE VATICAN / VATICAN, ENQUÊTE À LA CITÉ DES PAPES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Marc Jampolsky Film dokumentalny o historii Watykanu. Sam początek to istnienie w tym miejscu prostego grobowca, a było to ponad 2000 lat temu. Z czasem to miejsce stało się uniwersalną siedzibą chrześcijaństwa i jest dziś jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów na świecie z bezcennymi zbiorami sztuki, rękopisów, map. Wykorzystując spektakularne modelowanie 3D i CGI, ten film da widzom prawdziwą wizualizację pozwalającą zrozumieć historię tego architektonicznego arcydzieła. Twórcy wykorzystali również animację, aby opowiedzieć o istotnych wydarzeniach historycznych. Poznamy nowe odkrycia i fakty z przeszłości, poparte wypowiedziami historyków o tym miejscu dziedzictwa. Opowieści uzupełnią bogate archiwa Watykanu i kolekcje rękopisów. Zobaczymy jakie prace restauracyjne się tu obecnie odbywają, a ponadto nowo odkryte freski Rafaela i niedawne wykopaliska. Opowieść, w której religia, polityka, sztuka i nauka spotykają się, aby zapewnić jak najlepsze poznanie tego miejsca. 17:00 KONTEMPLACJE. OPOWIEŚĆ O BAŁTYKU (THE CONTEMPLATOR) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2013 Reżyseria: Mattias Klum Wyjątkowy film o życiu wokół Bałtyku. Celebruje różnorodność i bogactwo regionu, ale także pokazuje, jak kruchy stał się ekosystem morski. Dla większości z nas to piękne miejsce, w którym możemy się zrelaksować i odpocząć, ale Morze Bałtyckie to także zasób, który nieustannie nadużywamy do granic możliwości w celu zaspokojenia naszych ludzkich potrzeb. Pytanie brzmi, w jaki sposób morze otoczone przez niektóre z najbogatszych krajów świata stało się jednym z najbardziej zanieczyszczonych wód na świecie? Musimy bardzo szybko zdać sobie sprawę, jak poważna, sparaliżowana i zniechęcona staje się sytuacja. Ale wciąż mamy niezwykle piękne i niepowtarzalne morze, o które warto walczyć, ale że nasze codzienne działania będą odgrywać kluczową rolę w określeniu, w jakim stanie będzie Bałtyk, gdy przekażemy je przyszłym pokoleniom. To opis narodzin, życia i śmierci w Morzu i wokół niego, gdy napotykamy losy zarówno ludzi, jak i zwierząt żyjących na tym obszarze. W oszałamiających obrazach film zabiera nas w podróż przez region, który wciąż jest bardzo wart poznania. Producent: Tierra Grande Films 18:05 BENEDYKT XVI. PAPIEŻ EMERYT (BENEDICTO XVI THE EMERITUS POPE / GUION BENEDICTO XVI: EL PAPA EMÉRITO) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2018 Reżyseria: Andres Garrigo Film dokumentalny o życiu i pontyfikacie Papieża Benedykta XVI. Był rok 1927, kiedy w bawarskiej wiosce Marktl am Inn urodził się Joseph Ratzinger. Jego rodzice, o skromnym statusie, wychowali go w wierze katolickiej. W młodości przeżył okropności nazistowskiego reżimu i wojny. W tak tragicznych okolicznościach rozwijał swoje powołanie kapłańskie. Został wyświęcony na kapłana w wieku 24 lat wraz ze swoim starszym bratem Georgiem. Jak było z pontyfikatem tego 78 - letniego niemieckiego kardynała? Był 265. papieżem i 7. Suwerenem Państwa Watykańskiego od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013. Po przejściu na emeryturę zamieszkał tu w klasztorze Mater Ecclesiae. Stał się najdłużej żyjącym papieżem w historii. 11 stycznia 2021 roku przekroczył moment, w którym czas jego emerytury stał się dłuższy niż czas jego pontyfikatu. Emerytowany papież rzadko pojawia się publicznie, lecz czasami w mediach społecznościowych są udostępniane zdjęcia z papieżem z różnych spotkań w klasztorze Mater Ecclesiae. Podczas audiencji generalnej 28 grudnia 2022 papież Franciszek poprosił o modlitwę za Benedykta XVI, którego stan zdrowia w ostatnich godzinach pogorszył się. Po zakończonej audiencji papież Franciszek odwiedził emerytowanego papieża w klasztorze. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 20:10 DAMA Film dokumentalny, 83 min, Polska, 2016 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Film dokumentalny o życiu Marii Kaczyńskiej, jej przodków i ich historii. Sylwetka kobiety, która nie tylko towarzyszyła w politycznej drodze swojego męża, śp. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, ale również wspierała go w trudnych chwilach. Obraz kobiety wszechstronnie wykształconej, znającej języki, zakochanej w kulturze i sztuce, aktywnie wspierającej polską kulturę jako żona prezydenta. To właśnie Maria Kaczyńska osobiście uratowała polonijne liceum, Kolegium św. Stanisława Kostki. "Dama" Marii Dłużewskiej to także historia nie tylko kochającej żony, ale i wspaniałej matki. W filmie występuje również córka Marii Kaczyńskiej, Marta, która czyta fragmenty z pamiętnika mamy. 21:45 TYLE RADOŚCI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Bartosz Dominik Bohater to "biskup ubogich" - biskup Czesław Domin. Akcja Koza żywicielka, Fundacja Zaopatrzenia Wsi w Wodę, gospodarstwo rolnicze Carol, Fundacja Chlebidach, ośrodki dla niepełnosprawnych dzieci, Dom Aniołów Stróżów w Kołobrzegu, Bursa dla młodzieżyw Szczecinku, Przytulisko w Giezkowie, zbiórki dla biednych, kolonie, kuchnie polowe, akcja pralka dla wielodzietnych rodzin można by jeszcze długo wyliczać inicjatywy charytatywne i społeczne, które stworzył śp. ks. biskup Czesław Domin. Do tej listy trzeba dopisać koniecznie starania o reaktywację Caritas Polska (została rozwiązana w latach pięćdziesiątych) i kierowanie tą organizacją w latach 1990 - 1993, a więc w najtrudniejszym okresie tuż po transformacji ustrojowej. Biskup Domin był człowiekiem niezwykle skromnym, radosnym, pracowitym. Wielbicielem Mahatmy Gandhiego i Michała Archanioła. Biskup ubogich był wielkim czcicielem Bożego Miłosierdzia i Siostry Faustyny Kowalskiej. Postanowił o tym zaświadczyć w najprostszy i zarazem najtrudniejszy sposób, racując dla ludzi, którzy w komunistycznej Polsce stracili już wszelką nadzieję na godne i uczciwe życie. O tym przede wszystkim jest ten film. 22:50 MIŁOŚĆ I PUSTE SŁOWA Film dokumentalny, 77 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Imielska Scenariusz: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Maciej Kozłowski Muzyka: Marek Napiórkowski Pełnometrażowy film dokumentalny "Miłość i puste słowa" to intymna opowieść o miłości w obliczu nieuleczalnej choroby. Miłości na przekór cierpieniu, złości i bezsilności. Bohaterowie to Adam i Wanda, wieloletnie małżeństwo. On jest zdrowy, ona choruje na Alzheimera. Punktem wyjścia historii jest moment, gdy stan kobiety gwałtownie się pogarsza. Jej niepamięć staje się coraz bardziej dojmująca. Adam sam opiekuje się żoną. Codziennie, dwadzieścia cztery godziny na dobę. Myje, karmi, zmienia pieluchy. I ciągle przypomina o dawnym życiu. Pokazuje stare, amatorskie filmy z ich przeszłości, a na nich ich samych. Młodych, zakochanych. Wierzących w szczęśliwą przyszłość. Wspólną przyszłość. Adam postanowił, że nie odda Wandy. Po prostu. Na przekór temu, że jego życie staje się piekłem. Wbrew radom lekarzy i rodziny. Postanowił, że nie zrobi tego nawet wtedy, gdy ona zapomni jego imię. Wie, że jej oczy zawsze szukają jego. Czy zdoła wypełnić swoje przyrzeczenie? 00:20 FOTOGRAF Z ULICY SZEWSKIEJ Reportaż, 25 min, Polska, 1972 Scenariusz: Zbigniew Święch Sylwetka Adama Karasia, nestora polskiej fotografii i twórcy polskiego fotomontażu. Podczas wizyty w atelier fotografa poznajemy jego warsztat twórczy. Bohater filmu opowiada o początkach swojego zainteresowania fotografią, prezentuje unikalne, historyczne elementy sprzętu fotograficznego, zdradza tajniki swej profesji. Jako rasowy kronikarz swoich czasów, za obiekt zdjęć obrał miasto Kraków. Dokumentował wydarzenia historyczne i polityczne wielkiej wagi. W filmie fotografie dotyczące tych wydarzeń, np. likwidacja pomnika Adama Mickiewicza przez okupantów w czasie II wojny światowej. Zasłynął jako twórca fotomontaży, które najpełniej odzwierciedlają jego twórczy potencjał. Reportaż, 00:55 MADAME TYSON (WOJOWNICY Z DAKARU) Film dokumentalny, 55 min, Polska/Francja, 2012 Reżyseria: Edward Porembny, Edward Porembny Scenariusz: Edward Porembny, Edward Porembny "Madame Tyson" to senegalski Rocky, film z duszą i wspaniałą estetyką. Ten film to historia, w której głównymi bohaterami są: sławna, pierwsza w tej branży kobieta, promotorka walk i polityk, Ndeye Ndiaye Tyson, i dwóch młodych Senegalczyków, Abdoulaye Thiam i Modou Faye. Ndeye Ndiaye Tyson, mimo swojego analfabetyzmu, stała się znaną w Senegalu osobą i wzorem do naśladowania dla wielu rodaków. Obecnie rozwiedziona, wychowująca samotnie syna, Ndeye Ndiaye zatrudnia asystenta i przemieszcza się swoją ogromną hondą, kierowaną przez osobistego szofera, wzbudzając tym samym podziw, uznanie i respekt. Naszymi kolejnymi bohaterami są Thiam i Modou. Thiam założył 5 lat temu szkołę zapaśników, aby zrobić coś ze swoim życiem. Modou pomaga w rodzinnym interesie. W naszym filmie rywalizują ze sobą, gdyż każdy z nich ma nadzieję, że pewnego dnia zostanie zauważony przez sławną promotorkę, wygra walkę o lepsze życie i stanie się następnym mistrzem senegalskich zapasów. I właśnie to, że Ndeye Ndiaye Tyson wybierze na końcu zbliżającego się sezonu zapaśniczego tylko jednego młodego zapaśnika i zorganizuje mu walkę przeciwko jednej z gwiazd senegalskich zapasów jest wiodącą historią naszego filmu. Walka ta zmieni życie wybranego chłopaka. Odbędzie się na stadionie piłkarskim, w obecności kilkutysięcznego tłumu kibiców i będzie emitowana przez główną stacje telewizyjną. Film, który łączy miłość, nienawiść, nadzieję i złudzenia, zaprasza widza w kolorową, kulturową podróż, zmuszając do refleksji nad ludzką kondycją w społeczeństwie zmuszonym do ciągłej walki. Afryka zwykle kojarzy się z obrazami nędzy. Ten film dokumentalny pokazuje, że jest nadzieja dla afrykańskiej ludności. Film przedstawia alternatywę dla nielegalnej imigracji poprzez nowe możliwości odniesienia sukcesu nie tylko w Senegalu. 02:00 NOTACJE - JAN TURNAU. JAN TURNAU DYŻURNY TEOLOG KRAJU Felieton, 11 min, Polska, 2013 Autor: Małgorzata Uberna Jan Henryk Turnau (ur. 23 lutego 1933 r. we Wlonicach), polski pisarz i dziennikarz społeczny, inicjator działań na rzecz ekumenii. Pochodzi z rodziny ziemiańskiej, która po II wojnie światowej została zmuszona do wyjazdu na Ziemie Odzyskane. Studiował na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Ukończył także studia teologiczne na Akademii Teologii Katolickiej. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OŻYŁ PO OŚMIU DEKADACH (ODC. 294) Magazyn, 22 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 03:00 WARSZAWA DO WZIĘCIA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz Scenariusz: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz Zdjęcia: Dominik Zadęcki, Bartosz Piotrowski, Kacper Czubak, Dominik Danilczyk, Tomasz Woźniczka Warszawa - ziemia obiecana, symbol lepszego, ciekawszego życia i szans na karierę. Tak stolica wygląda z perspektywy głębokiej prowincji i do mieszkanek tejże prowincji adresowana była oferta Agencji Nieruchomości Rolnych - program aktywizacji zawodowej młodych kobiet z terenów popegeerowskich. Wymagania były niewielkie: wiek 18 - 25 lat i udokumentowana praca rodziców lub dziadków w PGR. W zamian zapewniano półroczne zakwaterowanie w bursie Caritasu zwanej "Przystanią na skarpie", opiekę pedagoga i doradcy zawodowego, zajęcia z savoir - vivre’u, pomoc w napisaniu CV. W tym czasie dziewczyny miały znaleźć sobie pracę i jakieś zakwaterowanie, słowem usamodzielnić się. W ciągu 6 lat trwania programu, między 2002 i 2008 rokiem, w programie wzięło udział niemal 900 dziewczyn. 479 ukończyło go i znalazło pracę. Ile z nich nadal przebywa w stolicy, nie wiadomo. Tak radykalna zmiana sposobu życia okazuje się bowiem trudniejsza, niż mogły przypuszczać. Przekonują się o tym trzy bohaterki filmu: 18 - letnia Ania z Głodowa, która pragnie być fryzjerką, 19 - letnia Gosia z Zalesia, mająca jeszcze 8 braci, oraz 21 - letnia Ilona, samotna matka 4 - letniego synka, która marzy o znalezieniu porządnego męża i założeniu rodziny. Do Warszawy przybywają pociągami, ciekawe nowego życia, ale jednocześnie bardzo niepewne tego, co je czeka. Nie mają jednak nic do stracenia, a w rodzinnych stronach mogą co najwyżej powielić schemat życia bezrobotnych rodziców czy starszego rodzeństwa. Warszawa je rozczarowuje: "jest bardziej szara niż w telewizji" - stwierdza Ania. Gosia dochodzi nawet do wniosku, że "to taka sama wiocha, tylko dużo większa", a Ilona uważa wręcz, że to straszne miejsce i nie pojmuje, jak ludzie w ogóle mogą tu żyć. Z kolei mieszkanie w bursie przypomina im pobyt w internacie: obowiązują ściśle określone zasady, ustalone godziny powrotów i porządek w pokojach kontrolowany przez wymagającą wychowawczynię. Dziewczyny piszą CV i podania o pracę, poznają miasto, na zajęciach z savoir - vivre’u zdobywają odrobinę ogłady. Ania wytrzymuje najkrócej: ku wielkiemu niezadowoleniu matki, nie mogącej się pochwalić przed sąsiadkami "miastową" córką, już po dwóch dniach wraca do domu gnana tęsknotą do rodzinnych stron i ukochanego Andrzeja, który pracował w Londynie, a teraz remontuje na wsi własne mieszkanie i jest gotowy związać się z Anią na stałe. A miłość potrafi wyznać nawet w kilku językach. Dla niego Ania powoli żegna się z marzeniami o własnym salonie fryzjerskim. Wystarczy jej, że kupiła sobie na raty pralkę Franię. Ilona od początku zamierzała pobyć w Warszawie nie dłużej niż cztery miesiące. W stolicy czuje się bardzo samotna, rozpaczliwie tęskni za synkiem i domem. Chociaż podczas rozmowy z ewentualnym pracodawcą szczerze wyznaje, że z poprzedniej pracy ją wyrzucono, bo nie spełniała wymogów kasjerskich, zostaje w końcu zatrudniona w delikatesach, gdzie ma się zapoznać z asortymentem towarów z całego świata. Ją jednak najbardziej interesuje, czy będzie mogła jeździć na weekendy do domu. Z pierwszej wizyty wraca do stolicy ze łzami w oczach. Po kolejnej nie zjawia się w pracy na czas i zostaje wyrzucona. Ale nawet specjalnie nie żałuje. Po co jej takie życie, w którym jest nieszczęśliwa? Zdecydowana, odważna i wygadana Gosia wydaje się mieć największe szanse na zakotwiczenie w Warszawie. Już po pierwszej rozmowie dostaje pracę hostessy w Złotych Tarasach. Koleżanka, która dłużej mieszka w stolicy, roztacza przed nią bajeczne perspektywy: będzie wydawała dużo na ciuchy, chodziła do solarium, robiła sobie tipsy i farbowała włosy nawet co dwa tygodnie. Gosia chętnie tego słucha. Z hostessy staje się wkrótce ochroniarką, potem pracuje na zmywaku, wreszcie w barze. Z bursy przeprowadza się do wynajętego na spółkę z koleżanką pokoju na mieście. Po raz pierwszy czuje się szczęśliwa, ma namiastkę bycia na swoim. W końcu poznaje Konrada pracującego na budowie, zamieszkuje z nim. Zarzeka się, że nie wróci do Zalesia. Ale dwa miesiące później, po rozstaniu z chłopakiem, i ona się poddaje. Warszawa może i jest do wzięcia, ale nie dla nich. Film dokumentalny, 51 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Karolina Bielawska, Julia Ruszkiewicz Zdjęcia: Bartosz Piotrowski, Kacper Czubak, Dominik Danilczyk, Tomasz Woźniczka, Dominik Zadęcki Muzyka: Jarosław Januszewicz, Tymon Tymański 04:00 O ŚWICIE I PRZED ZMIERZCHEM Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1999 Reżyseria: Kazimierz Karabasz Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz, Kazimierz Karabasz Pasażerowie pociągu. Często nawiązują rozmowy, lecz równie często jadą obok siebie w tym samym kierunku milcząc, nic o sobie nie wiedząc. Kazimierz Karabasz rzeczywistemu pociągowi nadaje rangę symbolu, a z jego pasażerów wybiera dwóch, emeryta i maturzystę. Umieszcza ich następnie najpierw w grupach rówieśników, potem przygląda się im jeszcze bliżej - w mniejszych gronach przyjaciół. Dokonuje w ten sposób próby poznania, choćby fragmentarycznego, dwóch pokoleń, i to w momencie szczególnym, po kilku latach transformacji ustrojowej. A to, co się w ciągu tych lat dokonało, zmieniło nie tylko rzeczywistość, warunki bytu i mentalność. Zmusiło także do przewartościowań, ocen, innego spojrzenia na to, co było. Generacja emerytów przybita jest ciężarem materialnych trosk, czuje się zepchnięta na drugi plan, bez szans na dodatkową pracę. Wielu jest zmęczonych i znudzonych życiem. Z łatwością wskazują, co było lepsze w przeszłości. Niepokoi ich rozluźnienie obyczajów i powszechna pogoń za pieniądzem, choć doceniają to, że teraz lżej się oddycha. Generacja maturzystów natomiast robi wrażenie zagubionej, niepewnej, wylęknionej tym, co ją wkrótce czeka - koniecznością wyboru drogi na przyszłość. Obie te generacje tak naprawdę niewiele o sobie wiedzą. Wiedza ta zaś wynika bardziej z naskórkowych obserwacji i obiegowych opinii niż z rzeczywiście uważnego przyjrzenia się sobie nawzajem. Ich opinie o sprawach społecznych, rodzinie, obyczajach, ludzkich dążeniach, przy wszystkich wynikających z wieku różnicach, są jednak również zbieżne, zwłaszcza w ocenie teraźniejszości. Kazimierz Karabasz, dostrzegając pełen rozterek, wahań, wątpliwości i obaw stan ducha i jednych, i drugich bohaterów filmu, kończy swój film cytatem z wiersza Tadeusza Różewicza doskonale go wyrażającym. Poeta, niepewny tego, co się rzeczywiście dzieje, zastaniawiając się nad końcem czy też może już od dawna początkiem epoki, mówi: "... Coś się skończyło nic się nie chce zacząć, może się już zaczęło?" Film dokumentalny, 56 min, Polska 1999 Scenariusz, realizacja, zdjęcia fotograficzne: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Opracowanie muzyczne: Spas Hristow