TVP Dokument Czwartek, 13.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - SZCZĘŚCIE Z ZIMORODKIEM Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Określenie "niebieski ptak" może mieć wcale korzystny wydźwięk. Zimorodek, pomykający nad leśną strugą niczym błękitna iskierka, robi niezatarte wrażenie. Gdy siedzi bez ruchu na zwisającej nad woda gałęzi, czatując na niewielkie ryby, stanowiące jego główny pokarm, może ostatecznie uchodzić za "niebieskiego ptaka" w ludzkim rozumieniu, czyli lenia. Ale gdy nagle, jak strzała spadnie do wody po zdobycz, prawie nigdy przy tym nie chybiając, przyjdzie nam zmienić zdanie. Zresztą istota o naturze "niebieskiego ptaka" nie byłaby chyba w stanie wydrążyć w skarpie rzecznej długiego tunelu, zakończonego małą jaskinią, stanowiącą gniazdo, a później wykarmić siedem czy osiem dziobów. Na pewno też "niebieskim ptakiem" w pejoratywnym rozumieniu nie jest Marek Piotrowicz, gość programu. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 39 REGUŁY TEMPLARIUSZY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Templariusze to zakonnicy nadal obecni w popkulturze, pomimo faktu, że zmierzch ich potęgi miał miejsce 700 lat temu. Radosław Kotarski bada to, co zostało po nich w Polsce i w Niemczech. Przygląda się również codziennemu życiu zakonników i przybliża surową regułę zakonną templariuszy. Zapraszamy w prawdziwą podróż w czasie. 07:00 NOTACJE - NOTACJE KATYŃSKIE. TEOFIL RUBASIŃSKI. JESZCZE POLSKA NIE ZGINĘŁA. Felieton, 10 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Zdjęcia: Mirosław Kubiak Wyjątkowe wspomnienia Teofila Rubasińskiego, który jako pierwszy Polak w 1942 r. odkrył groby polskich oficerów w Katyniu. W czasie II wojny światowej przymusowo wykonywał prace kolejarskie dla Niemców, m. in. w okolicach miejscowości Gniezdowo. W 1942 r. po uzyskaniu informacji od Polki mieszkającej w pobliżu odkrył groby polskich oficerów i w lesie katyńskim postawił krzyż brzozowy. Wkrótce uciekł z miejsca przymusowej pracy i wrócił do Polski. Przekazał Armii Krajowej, naszkicowaną przez siebie mapę grobów polskich oficerów w lesie katyńskim. Mapa ta trafiła do władz polskich w Londynie w 1942 r. , na rok przed odkryciem grobów przez Niemców. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Wykonawcy: Tomasz Bednarek(Prowadzący) Tomasz Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /45/ Reality show, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj poznacie pieska Pongo, który adoptowany i schorowany trafił do kardiologa. Nie była to jedyna poważna trapiąca go choroba. Czy współczesna medycyna pomoże psiakowi wrócić zdrowym do kochającej rodziny? Kolejni bohaterowie to koziołek Mietek i lisek Zbyszek oraz inne maluchy z Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt w Warszawie, który powstał w 2008 roku w Powsinie. W 2015 roku został przeniesiony na teren wawerskich lasów. W tym czasie w ośrodku uratowano ponad pięć tysięcy czterysta zwierząt. I jeszcze przesłanie ze wszystkich ośrodków rehabilitacji dzikich zwierząt, jakie odwiedziliśmy z ekipą "Weterynarzy z sercem": nie podejmujmy zbyt pochopnie decyzji o zabieraniu napotkanych zwierzaków do ośrodków. Wyrywamy je z naturalnego środowiska, na zawsze pozbawiamy je szansy na powrót do normalnego życia. 08:15 GRENLANDIA - SZEPTY LODU (GREENLAND, THE WHISPERING OF ICE / GROENLAND, LES MURMURES DE LA GLACE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gil Kebaili, Evrard Wendenbaum Film dokumentalny o współczesnej kondycji Grenlandii. Zespół naukowców i ekowolontariuszy, kierowany przez odkrywcę Evrarda Wendenbauma, udaje się do Renland, ostatniego niezbadanego regionu Grenlandii, a następnie aż do dzikiej tundry Ziemi Jamesona. Ta nietknięta dzicz znajduje się w sercu Scoresby Sund, największego systemu fiordów na świecie. Obszar zapewnia fascynujące krajobrazy i prowadzi zespół do niesamowitych odkryć na lądzie, lodzie i w wodzie. Członkowie badają, dokonują pomiarów naukowych i spędzają czas w obozie. Zebrane dane pozwolą nam lepiej zrozumieć wpływ globalnego ocieplenia na przyspieszenie deglodowizacji na Grenlandii, zjawisko, które przyczyni się do 10% globalnego wzrostu poziomu morza. 09:15 KRÓLESTWO WOŁGI - ODC. 1 NARODZINY RZEKI (REALM OF THE VOLGA / RUSSLANDS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Henryk M. Mix Dwuodcinkowa opowieść o Wołdze. Ta rzeka zbiera wodę na obszarze około 1, 5 miliona kilometrów kwadratowych. Jej dorzecze jest większe niż Francja, Hiszpania i Portugalia razem wzięte. Niezliczone źródła, jeziora i rzeki zasilają główny nurt. Długa na ponad 3500 kilometrów, czasem powolna, czasem dzika, Wołga jest największą rzeką Europy. Podczas epickiej podróży w kierunku delty rzeka omija krawędzie Syberii i Azji Środkowej. Na świecie nie ma większej rzeki, która nie wpływa do oceanu. Wołga kończy bieg w śródlądowym Morzu Kaspijskim, które sama tworzy. Rzeka od wieków odgrywa kluczową rolę w rozwoju ogromnego regionu, przez który płynie, a także jego mieszkańców. Zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze i rzadko wcześniej udokumentowane zachowania niezwykłych zwierząt żyjących w dorzeczu Wołgi są wielkim atutem filmu. Część 1. Narodziny rzeki. Na mroźnej północy wyłania się potężna Wołga. Na dystansie trzech i pół tysiąca kilometrów, ta tętniąca życiem rzeka przecina ląd, wlewając się w głąb Azji. Płynąc z północy na południe, przekształca się w największą rzekę Europy, po czym tworzy spektakularną deltę i największe na świecie morze śródlądowe. W miarę podążania na wschód Europy, ślady ludzkiej obecności zanikają. W Polsce otwiera się ogromna równina w kierunku Uralu na wschodzie i Morza Kaspijskiego na południu. Tu Wołga dominuje nad rozległymi nizinami, które są tak rozległe jak cała Europa Zachodnia. Jej źródło leży na wzgórzach Wałdaj, położonych między Moskwą a Bałtykiem. 10:15 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 1 JINJU, CHIŃSKA OPERA WĘDROWNA (LIFE ON THE ROAD ODC. 1 TRAVELLING WITH THE JINJU / JINJU, L’OPRA AMBULANT CHINOIS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. W części pierwszej śledzimy Li, najmłodszą aktorkę podróżującej trupy operowej w Chinach, która stara się zachować sztukę swoich przodków. Z dala od świateł Szanghaju i Pekinu, opera wędrowna Jinju niestrudzenie przemierza północ Chin. Od wioski do wioski, dzień po dniu, jedzie wszędzie, gdzie na nią czekają. Podróż bez początku i końca, na rubieże ogromnych Chin. Od niepamiętnych czasów wędrowne opery przemierzają kraj. Dziś zostało ich kilka. Kultywują tradycję i niosą przekaz przodków. Jak trupa mistrza Liu. Ulubiona okolica Shaanxi, kolebka cywilizacji chińskiej. To tereny wiejskie, z dala od cudu gospodarczego i rozrastających się metropolii. Są wielką rodziną. Kuglarze naszych czasów. Każdy z innych powodów wybrał tułaczkę, zabierając w drogę męża, żonę, dzieci. Li jest najmłodsza. Film dokumentalny, 11:15 KOLUMBOWIE RAZ JESZCZE Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1980 Scenariusz: Ryszard Panek Zdjęcia: Zdzisław Stephan Aktorzy: Jan Englert Reżyserska rekonstrukcja losów młodzieży działającej w polskim podziemiu niepodległościowym, bohaterów filmu "Kolumbowie". Wzruszający zapis wojennej historii bohaterów z dwóch warszawskich rodzin - Wolfów i Stephanów. Archiwalne nagrania z czasu II wojny światowej wykonał amatorską kamerą Zdzisław Stephan. Najpierw historia Zdzisława "Orła II" Stephana, który wyruszył z Warszawy we wrześniu 1939 roku pełen nadziei w poszukiwaniu polskich ośrodków mobilizacyjnych. Wrócił rozgoryczony po wielu tygodniach. Ożenił się w 1942 roku, założył firmę monterską, pod przykrywką której budował stacje nadawcze dla podziemia. Zaginął podczas powstania warszawskiego, a jedyną wzmiankę o nim znajdujemy w pracy Lesława Bartelskiego "Mokotów 1944". Dalej historia 14 - letniego Adama "Adasia" Wolfa, jednego z najmłodszych żołnierzy warszawskiej dywersji. Pomimo młodego wieku dostarczał broń do podziemia. Jego nazwisko odnaleziono w późniejszych wspomnieniach Cezarego Chlebowskiego z walk na Kielecczyźnie. Wolf zginął trzy lata później, 13 września w akcji pod Smarkowem. W filmie wykorzystano, na podstawie prawa cytatu, archiwalne materiały filmowe i ikonograficzne. Film dokumentalny, 11:55 OPOWIEŚCI RODOWICZÓW Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka, Małgorzata Rodowicz Scenariusz: Jolanta Kessler Chojecka, Malgorzata Rodowicz To jest historia ludzi, którzy walczyli o niepodległą Polskę. Takich jak na przykład Jan Rodowicz Anoda, uczestnik Akcji pod Arsenałem, członek batalionu Zośka. Film jest opowieścią historyczną. Z tego tytułu w warstwie wizualnej wykorzystano archiwa filmowe i ikonografię z okresu II wojny światowej, Powstania Warszawskiego i okresu stalinowskiego. Ponadto rodzina Rodowiczów posiada imponujące archiwum własne, na które składają się zdjęcia, obrazy, książki napisane przez członków rodziny, albumy, filmy i inne artefakty, które uświetnią narrację. Część spuścizny rodziny została przekazana do Ossolineum. Zdjęcia współczesne, kręcone w dawnych miejscach akcji, przybliżają ten stosunkowo odległy czas i wiążą go z dzisiejszym życiem, podkreślają kontynuację pokoleń i wagę historii dla współczesnego widza. Całość ułożona jest w stylu opowieści rodzinnej, toteż zdjęcia ze spotkania rodzinnego wyznaczają ramy konstrukcyjne filmu. Ponadto swoją rolę ma narrator, który umiejscawia wydarzenia w kontekście historycznym. Dodatkowym zabiegiem reżyserskim jest uwypuklenie najmłodszego (prawie) pokolenia rodziny, w osobie Mateusza, który uczestniczy w spotkaniu rodzinnym i prowadzi widza po Warszawie/Zalesiu - w różne miejsca, związane z losami różnych postaci. Jego wypowiedź rzuca może trochę inne światło na wydarzenia: ukazuje ich wpływ na młode pokolenie i daje spojrzenie na czas przeszły bliskie współczesnej widowni. I właśnie Mateusz, w końcowej sekwencji, zada nam pytanie, czy nasza opowieść to czas przeszły dokonany? Czy niedokonany, wciąż się dziejący. 12:50 BUNTOWNICZKA NIE Z WYBORU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Janiszewski Maria Konopnicka (1842 - 1910) jest jedną z najwybitniejszych pisarek w dziejach polskiej literatury i autorką pieśni patriotycznej "Rota", która to po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku konkurowała z "Mazurkiem Dąbrowskiego" o miano hymnu narodowego. Ale co więcej wiemy o pisarce? Autorzy filmu śledzą historię i twórczość Marii Konopnickiej na przestrzeni jej dorosłego życia. Film tworzy portret psychologiczny słynnej pisarki i przede wszystkim mierzy się z mitami związanymi z jej kontrowersyjnym życiem. Postać Konopnickiej jest na tyle tajemnicza i niezrozumiała, że reżyser postanowił przeprowadzić swego rodzaju dochodzenie, z którego widz dowiaduje się, dlaczego wokół pisarki jest tyle nieścisłości i plotek. Choć można spotkać opinię, iż była feministką, to po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki, opinia ta wydaje się mocno naciągana. Ryzykownym jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż typowi skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka "Prometeusza" bardzo dbała o swój wizerunek. Sławiąc dokonania Konopnickiej, zapomina się o tym, iż była przede wszystkim kobietą, uwikłaną w wyjątkowo skomplikowaną sytuację życiową. Co więcej, błędem byłoby uznanie jej za moralną opokę Narodu. Wręcz przeciwnie Konopnicka jawi się jako kobieta wyzwolona, niestroniąca od wolnych związków ze znacznie młodszymi mężczyznami, a w czasach, w jakich przyszło jej żyć, środowiska katolickie uznawały jej twórczość za bardzo szkodliwą i wymierzoną nie tylko w Kościół, ale w chrześcijaństwo i polskość. W dokumencie postaramy się za pomocą archiwaliów oddać klimat tamtego okresu. Do udziału w filmie zaprosiliśmy autorki bestsellerowych książek: Karolinę Dzimira - Zarzycką, jej autorstwa jest książka "Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki" i Iwonę Kienzler, autorkę książki "Maria Konopnicka. Rozwydrzona bezbożnica", oraz czołowych historyków zajmujących się biografią Marii Konopnickiej. Film będzie także podróżą sentymentalna po wspaniałych miejscach, gdzie Konopnicka mieszkała i gdzie podejmowała najważniejsze decyzje w swoim życiu. Są to miejsca, gdzie wychowywała dzieci, pisała listy do przyjaciół, na przykład Elizy Orzeszkowej. Przybliży też czasy, w jakich żyła pisarka, jaka panowała wtedy moda, trendy oraz glamour. Film podzielono na rozdziały, do których wstępem są fragmenty listów Konopnickiej, co pozwoli zobaczyć bohaterkę jako osobę prywatną, zdystansowaną do pełnionych przez siebie ról publicznych, bez cenzury opowiadającą o swoim dniu powszednim. 13:50 KRÓLESTWO WOŁGI - ODC. 2 GDZIE RZEKA STAJE SIĘ MORZEM (REALM OF THE VOLGA / RUSSLANDS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Henryk M. Mix Dwuodcinkowa opowieść o Wołdze. Ta rzeka zbiera wodę na obszarze około 1, 5 miliona kilometrów kwadratowych. Jej dorzecze jest większe niż Francja, Hiszpania i Portugalia razem wzięte. Niezliczone źródła, jeziora i rzeki zasilają główny nurt. Długa na ponad 3500 kilometrów, czasem powolna, czasem dzika, Wołga jest największą rzeką Europy. Podczas epickiej podróży w kierunku delty rzeka omija krawędzie Syberii i Azji Środkowej. Na świecie nie ma większej rzeki, która nie wpływa do oceanu. Wołga kończy bieg w śródlądowym Morzu Kaspijskim, które sama tworzy. Rzeka od wieków odgrywa kluczową rolę w rozwoju ogromnego regionu, przez który płynie, a także jego mieszkańców. Zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze i rzadko wcześniej udokumentowane zachowania niezwykłych zwierząt żyjących w dorzeczu Wołgi są wielkim atutem filmu. Część 2 - "Gdzie rzeka staje się morzem". Wołga mijając oszałamiającą różnorodność krajobrazów, rozlewa się w ogromne dorzecze. Przez 3 i pół tysiąca kilometrów ta niezwykła rzeka przemierza Rosję, by zakończyć swój bieg spektakularnym finałem. Wołga to pradawna potęga. Przez ponad pięć milionów lat żłobiła nowe koryta do serca kontynentu. 14:50 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - MORZE KASPIJSKIE: KOLEBKA ŻYCIA (CASPIAN - THE HIDDEN CRADLE) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: Tom Holings Morze Kaspijskie to największe na świecie jezioro, otoczone przez pięć różnych krajów, stanowi wyjątkowy ekosystem, ponieważ kiedyś było połączone z wielkimi oceanami i zostało od nich odcięte przez ruchy tektoniczne. Wody Morza Kaspijskiego są dziś tylko lekko zasolone, dlatego mogą tu żyć gatunki słodkowodne jak i morskie, takie jak śledzie czy nerpy. 15:55 GLOBALNA NAUKA - ODC. 1 WSZECHŚWIAT - PODRÓŻ W NIEZNANE (GLOBAL SCIENCE E01: SPACE - JOURNEY INTO THE UNKNOWN) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean Marc Sigot, Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. 16:55 ŻYCIE W DRODZE - ODC. 2 OSTATNIE MOBILNE KINO (LIFE ON THE ROAD ODC. 2 INDIAN TALKIES / TOURING TALKIES / LES DERNIERS CINMAS AMBULANTS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Antoine Brice, Thibault Ferie Trzyczęściowa opowieść podróżnicza, dokumentalna o ludziach, których życie opiera się na byciu wciąż w drodze. Poznamy codzienne życie koczownicze kultur na całym świecie. W obliczu nowoczesnego i stale ewoluującego świata trzech nomadów próbuje utrzymać swój tradycyjny styl życia. Dzień po dniu, droga za drogą, zabierają nas w niezwykłą ludzką i kulturową przygodę. Odcinek 2. Anup Jagdale i jego uczeń podróżują po stanie Maharashtra w Indiach w poszukiwaniu nowych widzów do objazdowego kina. Trzeba kontynuować tradycję. Podobno pod koniec lat 70. było tysiąc kin objazdowych. Dziś jest ich niespełna dziesięć. Anup dostał kino po ojcu. Musi jechać dalej. Tłucze się po drogach przez wiele miesięcy bez planu i celu, dzień po dniu, kilometr po kilometrze, wciąż dalej i dalej, na spotkanie z widzami. Przemierza stan Maharashtra, jeden z najrozleglejszych i najliczniej zaludnionych w Indiach, ciągnący się aż nad Morze Arabskie. Na kolejną wyprawę Anup zabrał Promota, znajomego, który chce uczyć się rzemiosła. W kraju kina, z dala od świateł Mumbaju i wytwórni Bollywoodu, było zwyczajnie potrzebne. Małe kino objazdowe przemierza południowo - zachodnie Indie, dociera do kolejnych wsi, na kolejne równiny, wiezie filmy tym, którzy nie mają do nich dostępu. Film dokumentalny, 18:00 LAS KATYŃSKI (LAS KATYŃSKI) Film dokumentalny, 54 min, Polska/Francja, 1990 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak Ten dokument powstał z inspiracji Andrzeja Wajdy. Marcel Łoziński przypomina w nim o zbrodni dokonanej przez NKWD w Katyniu w 1940 roku. Opowiada o zamordowaniu kilku tysięcy polskich oficerów i policjantów internowanych w ZSRR we wrześniu 1939 roku. Odsłania próby ukrycia prawdy o tym zbrodniczym czynie, przypisywanym przez Rosjan Niemcom. Swoją opowieść buduje Łoziński z relacji ludzi, którzy przebywali w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, skąd Polaków wywieziono do lasów katyńskich na śmierć, oraz tych, którzy z tragedią zetknęli się bezpośrednio. Ich wypowiedzi wplata w obrazy podróży, a właściwie pielgrzymki grupy członków Rodziny Katyńskiej jadących wreszcie oddać swym bliskim - po półwieczu - ostatnią posługę. Film dokumentalny, 53 min, Polska/Francja 1990 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak, Witold Stok Opracowanie muzyczne: Danuta Zankowska 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HOLANDIA. BEZ POŚPIECHU (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Holandia należy do najgęściej zaludnionych państw w Europie. To kraj tradycyjnych wiatraków i nowoczesnych turbin wiatrowych, kraj zakorzeniony w tradycji, a jednocześnie otwarty na awangardę. Wygoda i spokój mieszkańców są tak samo ważne, jak szacunek wobec przyrody. 20:10 TATARZY POLSCY ODC. 5 Telenowela dokumentalna, 39 min, Polska, 2021 Reżyseria: Natasza Ziółkowska Scenariusz: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. Telenowela dokumentalna, 20:55 SMORAWIŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk Zdjęcia: Dawid Cierpikowski, Grzegorz Sprawka Muzyka: Rafał Rozmus Mieczysław Smorawiński pojawia się w zbiorowej świadomości prawie wyłącznie jako ofiara zbrodni katyńskiej. Mało znany jest przeciętnemu odbiorcy jako nowoczesny, sprawny dowódca, żołnierz, który dynamicznie szedł po szczeblach wojskowej kariery, stając się w roku 1927 najmłodszym generałem Wojska Polskiego. Film "Smorawiński" to fabularyzowana opowieść przypominająca nie tylko o tragicznej śmierci, ale i o życiu generała. Pokolenie Mieczysława Smorawińskiego tworzyło Polskę, walcząc o jej granice w latach 1918 - 1921, a następnie uczestniczyło w pracach nad jej rozwojem w okresie międzywojennym. Generał należał do osób, które poświeciły się służbie wojskowej. Wiodła ona przez szeregi Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. We wrześniu 1939 roku pokolenie oficerów o legionowym rodowodzie stanęło przed koniecznością obrony kraju. Wielu przebywało następnie w obozach jenieckich lub dożywało swoich ostatnich lat na emigracji. Smorawińskiemu przypadła w udziale śmierć, jednak nie na polu walki, a w katyńskim lesie. 22:05 OPRAWCY Z KATYNIA - OPRAWCY Z KATYNIA CZ. 2 Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2020 Reżyseria: Cedric Tourbe Scenariusz: Cedric Tourbe, Olivia Gamolinski W 1940 r. Związek Radziecki zarządził egzekucję 22.000 polskich jeńców wojennych, z czego 4.500 zamordowano w lesie katyńskim w Rosji. Film dokumentalny "Oprawcy z Katynia" opowiada po raz pierwszy historię masakry w Katyniu widzianą z obu stron: ofiar i sprawców. W niezwykle szczegółowy sposób reżyser Cedric Tourbe pokazuje, jak doszło do tej zbrodni przeciwko ludzkości i przybliża mechanizmy funkcjonowania państwa sowieckiego oraz tajnej policji NKWD. 23:00 MARSZ CIENI Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Lesław Dobrucki Scenariusz: Lesław Dobrucki Zdjęcia: Marci Szołtysek, Marcin Kwaśniewski, Łukasz Perkowski Katyński Marsz Cieni to coroczny pochód upamiętniający ofiary zbrodni katyńskiej organizowany od 2008 roku w Warszawie z okazji obchodów Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Tworzą go członkowie grup rekonstrukcyjnych w historycznych mundurach polskich oficerów oraz pilnujących ich funkcjonariuszy NKWD, którzy w milczeniu przechodzą trasę od Muzeum Wojska Polskiego do Pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie. 23:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /10/ Reality show, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W tym wydaniu odwiedzamy Oławę w województwie Dolnośląskim, gdzie trafiły bezradne kocięta. Znamy już, działające od 1999 roku, Fokarium przy Stacji Morskiej w Helu. Przyjrzymy się, jak wygląda praca z tymi sympatycznymi ssakami i na czym polega trening medyczny. W warszawskiej klinice doktor Karolina przyjmie Iwana - królika, który wymaga natychmiastowej pomocy. Taka pomoc możliwa jest po dokładnych badaniach diagnostycznych. Trwa wyścig z czasem. 00:05 CENA DECYZJI - BĘDZIESZ MYŚLAŁ W KRZYKU Reportaż, 35 min, Polska, 1971 Autor: Maciej Szumowski Relacja reporterska z akcji ratowniczej, która miała miejsce w dniach od 28 do 30 grudnia 1971 roku w Kopalni Węgla Kamiennego Siersza. Dramatyczna walka ratowników o życie zasypanych górników. Kamera towarzyszy ekipie ratowniczej na samym tzw. przodku ratowniczym, śledzi działania ratowników, którzy starają się odnaleźć swoich zasypanych kolegów. Zdjęcia są unikatowe, gdyż żaden z kierowników akcji ratunkowych nigdy nie zgodziłby się na wejście operatora z kamerą w tak niebezpieczne miejsce. 00:50 NOTACJE - NOTACJE KATYŃSKIE. HALINA MŁYŃCZAK. A POTEM BYŁA CISZA Felieton, 9 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Zdjęcia: Krzysztof Iglikowski Wspomnienia Haliny Młyńczak (ur. w 1933 r.), córki ppor. Gustawa Szpilewskiego, który został zamordowany w Katyniu. Halina Młyńczak 13 kwietnia 1940 r. została zesłana przez władze sowieckie go Kazachstanu. Powróciła do Polski w 1946 r. Jest członkiem zarządu gdyńskiego oddziału Stowarzyszenia Rodzina Katyńska. Pani Halina Młyńczak podkreśla, że zbrodnia katyńska to było ludobójstwo. 01:05 NIEBEZPIECZNIE SKROMNA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1994 Reżyseria: Anna Semkowicz, Marek Bieńkowski Scenariusz: Anna Semkowicz Zdjęcia: Tadeusz Jeżak Film dokumentalny poświęcony Barbarze Rachwalskiej (1922-1993), polskiej aktorce filmowej i teatralnej, znanej głównie z ról drugoplanowych. Autorzy dokumentu przedstawiają historię jej kariery zawodowej - od studiów w podziemnym Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej aż po występy sceniczne na początku lat dziewięćdziesiątych. Historia drogi zawodowej Barbary Rachwalskiej jest jednocześnie historią polskiego powojennego aktorstwa. Była związana z wieloma teatrami w całym kraju - Narodowym, Ateneum, Na Woli w Warszawie, łódzkim Nowym, Dramatycznym w Elblągu. Była profesjonalistką i osobą niezwykle skromną. I przede wszystkim taką pozostała w pamięci przyjaciół i znajomych. Ilustracją do programu są wypowiedzi ludzi teatru i filmu, którzy znali Barbarę Rachwalską osobiście i pracowali z nią, oraz fragmenty przedstawień teatralnych, filmów i słuchowiska radiowego z udziałem bohaterki filmu. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 297 Magazyn, 22 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:45 CO DALEJ Z TOBĄ, KAROLINKO? Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2002 Reżyseria: Karolina Bendera Scenariusz: Karolina Bendera Zdjęcia: Karolina Bendera Aktorzy: Karolina Sobczak Już w tytule filmu "Co dalej z tobą, Karolinko" zawarty jest jego temat. Autorka dokumentu stawia to pytanie, nie mogąc na nie odpowiedzieć. Zamiast tego pokazuje, trzymając w ręku kamerę, walkę tytułowej bohaterki o godne życie dla jej rocznego synka Norwida. Bohaterką filmu jest 18 - letnia Karolina Sobczak - wychowanka Domu Dziecka i ośrodka szkolno - wychowaczego. Karolina Sobczak zagrała jedną z głównych ról w filmie Roberta Glińskiego "Cześć Tereska". Tam poznała inny świat i innych ludzi, z którymi nadal utrzymuje kontakt. Jedną z tych osób jest autorka filmu. 03:35 MOJA KUBA - MOJA POLSKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maria Zmarz-Koczanowicz Scenariusz: Maria Zmarz-Koczanowicz Zdjęcia: Andrzej Adamczak Wykonawcy: Jose Torres, Joanna Dukaczewska, Zbigniew Dziduch Filmowa opowieść o ojcu i synu: urodzonym na Kubie muzyku Jose Torresie, który w Polsce znalazł swoją drugą ojczyznę, oraz jego synu Tomku, który - wychowany w Polsce, odkrywa teraz swoje kubańskie korzenie. Tłem opowieści o ich indywidualnych losach jest najnowsza historia Polski i Kuby, dwóch krajów naznaczonych przez komunizm, które jednak wybrały z czasem inne drogi: podczas gdy Polska odradza się po transformacji ustrojowej, Kuba pogrąża się w skostniałym systemie. Jose Torres poznał oba te oblicza komunizmu, ich podobieństwa i różnice. Do Polski przyjechał bowiem w 1981 r. Ożenił się z Polką, Izabelą, studiował we Wrocławiu, odnosił już tutaj pierwsze sukcesy jako muzyk. Nie podobało się to władzom Kuby, które usiłowały rozdzielić małżonków i podstępem ściągnęły Torresa na łono ojczyzny. Aby móc zobaczyć swego pierworodnego syna, który w tym czasie się urodził, z kolei Jose musiał uciec się do wybiegu. Jego chwilowy wypad do Polski trwa do dziś. Od tamtego czasu nie był na Kubie, gdzie zostawił wszystkich krewnych. Ale z Izą stworzył szczęśliwy dom w naszym kraju, doczekał się także drugiego syna, stał się popularnym i cenionym artystą. Za to na Kubę pojechali Iza i starszy syn Tomek, którzy zabrali ze sobą nagrany na wideo list Jose do jego rodziny w Hawanie. Liczni krewni, którzy nie widzieli go od ćwierć wieku, mają okazję chociaż w ten sposób ujrzeć go i posłuchać, nacieszyć się jego szczęściem i sukcesami. Bo im samym życie nadal upływa znacznie dramatyczniej. W filmie przeplatają się nagrane w Polsce autobiograficzne wspomnienia Jose i zarejestrowane na Kubie relacje Izy. Jednym towarzyszą sceny z życia Jose w Polsce (koncerty, jubileusz 25 - lecia twórczości, próby, spotkania z przyjaciółmi), tym drugim zaś sceny z pobytu Izy i Tomka na Kubie. Spoiwem obu wątków są archiwalia i zdjęcia z okresu, o którym opowiadają (z Kuby lat 60. i z Polski początku lat 80.). Dodatkowo Tomek, również muzyk, jak ojciec i wielu kubańskich krewnych, nagrywa dla ojca amatorską kamerą dziennik z podróży. Każdego dnia opowiada, kogo z rodziny właśnie poznał i co nowego zobaczył, co mu się podoba, co go zaskakuje. A także co sprawia, że jednym z jego idoli jest legendarny Che Guevara. Ilustrację muzyczną filmu stanowi oczywiście muzyka skomponowana i grana przez Jose i Tomka Torresów.